TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO TRẺ MẪU GIÁO THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM Ở TRƯỜNG MẦM NON

1

66

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN
NĂM HỌC 2020 -2021

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI
CHO TRẺ MẪU GIÁO THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC
LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM Ở TRƯỜNG MẦM NON

Sinh viên (nhóm sinh viên) thực hiện: Nguyễn Thị Thu Thảo
Bùi Thị Ngọc
Người hướng dẫn

: TS. Trần Thị Minh Huế

Thái Nguyên, tháng 7 năm 2021


2

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN
NĂM HỌC 2020-2021

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI
CHO TRẺ MẪU GIÁO THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC
LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM Ở TRƯỜNG MẦM NON

Xác nhận của người hướng dẫn
(Ký, họ tên)

Sinh viên thực hiện .
(Ký, họ tên)

Thái Nguyên, tháng 7 năm 2021


3

MỤC LỤC
MỤC LỤC..................................................................................................................................... 3
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT...................................................................................... 7

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................................ 8
MỞ ĐẦU.......................................................................................................................................9

1. Tổng quan tình hình nghiên cứu thuộc thuộc lĩnh vực đề tài.........................................9
1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài................................................................................................. 9
1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam............................................................................................... 11

2. Lý do lựa chọn đề tài.....................................................................................................13
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài.......................................................................... 14
3.1. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................................. 14
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................................... 14

4. Cách tiếp cận................................................................................................................. 15
5. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................................16
6. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu...............................................................16
6.1. Đối tượng nghiên cứu...........................................................................................................16
6.2. Khách thể nghiên cứu........................................................................................................... 16
6.3. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................................. 17
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO TRẺ
MẪU GIÁO THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM Ở
TRƯỜNG MẦM NON..............................................................................................................18

1.1. Những khái niệm công cụ......................................................................................... 18
1.1.1 Hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo ...................................................................... 18
1.1.2. Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non.........................18
1.1.3. Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non theo quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm................................................................................. 19
1.1.4. Biện pháp tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm.................................................................................................. 19
1.2. Một số vấn đề lý luận về hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo ở trường mầm non......... 20
1.2.1. Đặc điểm của trẻ mẫu giáo......................................................................................20
1.2.2. Mục tiêu, ý nghĩa của hoạt động vui chơi trong giáo dục trẻ mẫu giáo.................21
1.2.3. Nội dung hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo.......................................................21
1.2.4. Các loại trò chơi của trẻ mẫu giáo.......................................................................... 22
1.3. Một số vấn đề lý luận về tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường
mầm non theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm................................................ 23
1.3.1. Mục tiêu tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm.................................................................................................. 23


4

1.3.2. Vai trò của giáo viên và trẻ trong tổ chức hoạt động vui chơi theo quan điểm
lấy trẻ làm trung tâm......................................................................................................... 23
1.3.2.1. Vai trò của giáo viên............................................................................................ 23
1.3.2.2. Vai trị của trẻ mẫu giáo.......................................................................................24
1.3.3. Phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở
trường mầm non................................................................................................................ 25
1.3.3.1. Phương pháp tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non........ 25
1.3.3.2. Hình thức tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non......28
1.3.4. Yêu cầu trong tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm................................................................ 30
1.3.4.1. Chuẩn bị đồ chơi, vật liệu chơi, góc chơi đáp ứng nhu cầu, hứng thú chơi
của trẻ................................................................................................................................ 30
1.3.4.2. Dự kiến kế hoạch chơi nhằm tạo cơ hội cho mọi trẻ được học tập và thành
công, học qua chơi.............................................................................................................30
1.3.4.3. Thể hiện sự tôn trọng trẻ trong tổ chức, hướng dẫn trẻ chơi…………………......... 31
1.3.5. Đánh giá kết quả tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.......................................................................................... 32
1.3.6. Điều kiện tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm................................................................ 33
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO TRẺ MẪU
GIÁO THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM Ở
TRƯỜNG MẦM NON..............................................................................................................37

2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng................................................................................37
2.1.1. Giới thiệu khái quát về Trường mầm non Tân Long - Thành phố Thái Nguyên
và Trường mầm non Văn Nghĩa - huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình.................................. 37
2.1.1.1. Khái qt về Trường mầm non Tân Long - Thành phố Thái Nguyên................37
2.1.1.2. Khái quát về Trường mầm non Văn Nghĩa - huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình.... 38
2.1.2. Mục tiêu khảo sát.................................................................................................... 40

2.1.3. Nội dung khảo sát....................................................................................................40
2.1.4. Phương pháp khảo sát và cách xử lý số liệu...........................................................41
2.2. Thực trạng nhận thức về tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm................................................................................. 41
2.2.1. Nhận thức về các khái niệm....................................................................................41
2.2.2. Nhận thức về mục tiêu và ý nghĩa của tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu
giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm........................................................ 43
Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL, GV về mục tiêu, ý nghĩa của tổ chức HĐVC cho
trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm........................................... 43


5

2.3. Thực trạng tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái Nguyên và
Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình.........................................44
2.3.1. Thực trạng nội dung tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái
Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình...................... 44
2.3.2. Thực trạng các loại trò chơi được tổ chức cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái
Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình...................... 46
2.3.3. Thực trạng sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức HĐVC cho trẻ mẫu giáo
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành
phố Thái Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình...... 47
2.3.4. Thực trạng thực hiện các yêu cầu trong tổ chức HĐVC cho trẻ mẫu giáo theo
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố
Thái Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình............. 50
2.3.5. Thực trạng điều kiện tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái

Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình...................... 51
2.3.6. Thực trạng sự phát triển của trẻ mẫu giáo trong tổ chức hoạt động vui chơi
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành
phố Thái Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình...... 54
2.3.7. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thực hiện tổ chức hoạt động
vui chơi của trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm...................... 55
2.4. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng......................................................................57
2.4.1. Những ưu điểm........................................................................................................57
2.4.2. Những hạn chế.........................................................................................................58
2.4.3. Những khó khăn và nguyên nhân........................................................................... 59
Kết luận Chương 2............................................................................................................ 59
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO
TRẺ MẪU GIÁO THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM
Ở TRƯỜNG MẦM NON TÂN LONG - THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN VÀ
TRƯỜNG MẦM NON VĂN NGHĨA, HUYỆN LẠC SƠN, TỈNH HỊA BÌNH................. 61

3.1. Ngun tắc đề xuất biện pháp....................................................................................61
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu giáo dục.......................................................... 61
3.1.2. Ngun tắc đảm bảo tính tồn diện, hệ thống........................................................ 61
3.1.3. Ngun tắc đảm bảo tính an tồn.............................................................................. 61
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, tính khả thi........................................................ 62
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả..........................................................................62


6

3.2. Một số biện pháp tổ chức hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo theo quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái
Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình...................... 63
3.2.1. Đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động vui chơi cho

trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm........................................................... 63
3.2.1.1. Mục tiêu................................................................................................................63
3.2.1.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp.................................................................63
3.2.1.3. Điều kiện thực hiện.............................................................................................. 64
3.2.2. Xây dựng và sử dụng hiệu quả môi trường tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm................................................................... 65
3.2.2.1. Mục tiêu................................................................................................................65
3.2.2.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp.................................................................65
3.2.2.3. Điều kiện thực hiện.............................................................................................. 67
3.2.3. Phối hợp hiệu quả với cha mẹ và cộng đồng trong tổ chức hoạt động vui chơi cho
trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm................................................................67
3.2.3.1. Mục tiêu................................................................................................................67
3.2.3.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp ................................................................68
3.2.3.4. Điều kiện thực hiện.............................................................................................. 68
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất................................................................... 69
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất............................ 70
3.3.1. Mục đích khảo nghiệm............................................................................................70
3.3.2. Nội dung, cách thức khảo nghiệm.......................................................................... 71
3.3.3. Kết quả khảo nghiệm.............................................................................................. 71
Kết luận chương 3.............................................................................................................74
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................................... 75

1. Kết luận......................................................................................................................... 75
2. Khuyến nghị.................................................................................................................. 76
2.1. Đối với Sở Giáo dục và đào tạo, Phòng giáo dục và đào tạo thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái Nguyên và Sở Giáo dục và đào tạo, Phòng giáo dục và đào tạo
huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình..........................................................................................76
2.2. Đối với các trường mầm non..................................................................................... 76
2.3. Đối với giáo viên mầm non........................................................................................77
2.4. Đối với phụ huynh và gia đình...................................................................................77

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................................78
PHỤ LỤC................................................................................................................................... 80


7

DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CSGD

Cơ sở giáo dục

CSD

Chẳng sử dụng

ĐT

Đào tạo

ĐVTCĐ

Đóng vai theo chủ đề

GD

Giáo dục

GV

Giáo viên

GVMN

Giáo viên mầm non

HĐVC

Hoạt động vui chơi

LG-XD

Lắp ghép, xây dựng

MN

Mầm non

QLGD

Quản lí giáo dục

TB

Trung bình

XHHGD

Xã hội hóa giáo dục


8

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Nhận thức của CBQL và GV về các khái niệm công cụ…………….……42
Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL, GV về mục tiêu, ý nghĩa của tổ chức HĐVC cho trẻ
mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm…………………….………43
Bảng 2.3. Nội dung tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái Nguyên và
Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình………………….……45
Bảng 2.4. Thực trạng các loại trò chơi được tổ chức cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái Nguyên
và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình……………….……47
Bảng 2.5. Thực trạng sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức HĐVC cho trẻ mẫu
giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long thành phố Thái Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa
Bình…..……………………………………………………………………………….48
Bảng 2.6. Thực trạng thực hiện các yêu cầu trong tổ chức HĐVC cho trẻ mẫu giáo
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành
phố Thái Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa
Bình…………..………………………………………………………………………51
Bảng 2.7. Thực trạng điều kiện tổ chức HĐVC cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái Nguyên và
Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình…………………..……52

Bảng 2.8. Thực trạng sự phát triển của trẻ mẫu giáo trong tổ chức HĐVC theo quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái
Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa
Bình………..………………………………………………………………………….54
Bảng 2.9. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức HĐVC theo quan điểm giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Tân Long - thành phố Thái Nguyên và
Trường mầm non Văn Nghĩa,huyện Lạc Sơn, tỉnh Hịa Bình………………………...56
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp tổ chức hoạt động vui
chơi của trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm


9

non Tân Long - thành phố Thái Nguyên và Trường mầm non Văn Nghĩa, huyện Lạc
Sơn tỉnh Hịa Bình………………………………………………………………72


10

MỞ ĐẦU
1. Tổng quan tình hình nghiên cứu thuộc thuộc lĩnh vực đề tài
1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, có vai
trị quan trọng trong việc hình thành những cơ sở nền tảng cho sự phát triển lâu dài về
nhân cách của con người. Vì vậy, hầu hết các quốc gia và các tổ chức giáo dục quốc tế
đều rất quan tâm đến công tác giáo dục trẻ mầm non; đã có nhiều nhà khoa học nghiên
cứu đưa ra các giải pháp nhằm đảm bảo và nâng cao chất lượng GDMN.
Tác giả J.A. Cômenxki (1592 - 1670) đã đặt cơ sở cho khoa học sư phạm. Ơng
cho rằng thơng qua tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp đặc biệt là thông qua tổ chức
hoạt động vui chơi cho trẻ, giáo dục trong những năm đầu đời giúp hình thành những cơ sở

nền móng cho sự phát triển nhân cách. Ông cũng nhấn mạnh đến vai trò của tự nhiên bao
quanh con người, tổ chức các HĐVC theo hướng hịa nhập với mơi trường tự nhiên xung
quanh trẻ để giúp trẻ phát triển nhân cách. Cho đến nay, nguyên tắc phù hợp với tự nhiên
do Cômenxki nêu lên vẫn giữ được ý nghĩa của nó.
Với trẻ em, chơi là hình thức cơ bản giúp trẻ phát triển khả năng suy nghĩ và giao
tiếp. Nhà tâm lý học Lêônchiev khẳng định: Hoạt động vui chơi mà trung tâm là trị
chơi đóng vai theo chủ đề là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo. Thông qua trị chơi
giúp trẻ hình thành và phát triển cấu trúc tâm lý mới trong nhân cách của trẻ. Hoạt động
chơi tạo ra những biến đổi về chất, có ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân
cách trẻ mẫu giáo và chơi là tiền đề cho hoạt động học tập ở lứa tuổi tiếp theo [1].
Maria Montessori (1896 - 1952) là bác sĩ, nhà tâm lí GD của nước Ý đã dựa trên nền
tảng của tâm lí học phát triển cho rằng trẻ em là một chủ thể tích cực, chủ động, tự lựa chọn
nội dung và tiến hành hình thức học tập của mình một cách độc lập. Hình thức học này gọi là
“hoạt động tự do”, “vui chơi tự do”. Trong quá trình CSGD trẻ em, bà đưa ra tám nguyên tắc
GD cơ bản trong đó nguyên tắc “vui chơi và nhận thức” được nhắc đến đầu tiên. Bà nhấn
mạnh trẻ chỉ được phát triển khi trẻ vui chơi, bà cho rằng vui chơi và nhận thức có mối
quan hệ với nhau, suy nghĩ và vui chơi là một quá trình, GD nên tăng cường các hoạt
động vui chơi để mở đường cho hoạt động nhận thức của trẻ (dẫn theo [15]).
Tác giả Tina Bruce (1991) chuyên gia GDMN của Úc đã nghiên cứu và tóm tắt
về giá trị của việc chơi đùa như sau: “Các nghiên cứu về não bộ, cũng như nghiên cứu
trong các lĩnh vực khác đã cho thấy ngày càng rõ hơn về nhu cầu được vui chơi của tuổi


11

thơ. Chơi đùa đóng vai trị là cơ chế tiếp sức cho những suy nghĩ mang tính can đảm,
sáng tạo và nghiêm túc ở tuổi trưởng thành” (dẫn theo [15]).
Trong “Sổ tay hiệu phó chun mơn”, tác giả A.I.Vaxiliepva đánh giá rất cao
tầm quan trọng của công tác quản lý hoạt động vui chơi cho trẻ. Tác giả cho rằng muốn
quản lý tốt hoạt động này thì người quản lý phải quan sát và phân tích được HĐVC của

trẻ và nắm vững đặc điểm riêng biệt của các trò chơi thì mới bồi dưỡng tốt cho GV về
cơng tác tổ chức HĐVC. Tác giả nhấn mạnh “Quan sát và phân tích HĐVC đó là một
việc rất phức tạp. Điều này gắn liền với ý nghĩa của trò chơi trong sự phát triển nhân
cách của trẻ mẫu giáo, với vị trí của nó trong q trình giáo dục ở trường mầm non, với
những thể loại trò chơi khác nhau cùng những đặc điểm riêng biệt. Nếu người lãnh đạo
nắm vững đặc điểm riêng biệt này thì việc phân tích HĐVC sẽ được sâu sắc hơn và có
thể giúp đỡ các cơ giáo mẫu giáo một cách kịp thời” [2].
Qua các nghiên cứu trên có thể thấy, các nhà tâm lý học, giáo dục học trên thế
giới đã có những nghiên cứu về vấn đề giáo dục cho trẻ trước tuổi học, vai trò của các
hoạt động giáo dục đặc biệt là hoạt động vui chơi, cơng tác quản lí các hoạt động vui
chơi trong các hoạt động giáo dục trẻ ở trường mầm non. Với những loại trò chơi khác
nhau giúp cho trẻ có sự phát triển tốt và để đảm bảo được chất lượng của tổ chức các
hoạt động vui chơi cho trẻ thơng qua giáo viên thì người cán bộ quản lí trong nhà
trường cần nắm vững vị trí, vai trò của hoạt động vui chơi, cách thức tổ chức hoạt động
vui chơi cho trẻ.
1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
Trong cuốn “Hướng dẫn tổ chức HĐVC”, tác giả Nguyễn Thị Ngọc Chúc (1981)
đã đề cập đến các loại trò chơi, mức độ các mối quan hệ trong trò chơi của trẻ gắn với
các hình thức: chơi khơng có tổ chức, chơi một mình, chơi cạnh nhau, chơi với nhau
trong một thời gian ngắn, chơi với nhau lâu trên cơ sở hứng thú với nội dung chơi. Tác
giả khẳng định kết quả của hai mức độ cuối phụ thuộc vào kỹ năng hướng dẫn trẻ chơi
của mỗi GV [10].
Tác giả Nguyễn Thị Thanh Hà nghiên cứu việc “Tổ chức cho trẻ vui chơi ở
trường mẫu giáo” với nhiều nội dung rất phong phú, đa dạng đã có kết luận rằng
“Việc tổ chức cho trẻ vui chơi và việc hướng dẫn các trị chơi cho trẻ có những nội
dung, phương pháp khác nhau” và “GV phải nắm được tình hình vui chơi của trẻ
trong lớp và các phương pháp hướng dẫn để phát triển trò chơi cho trẻ” [14].


12

Bên cạnh những nghiên cứu sâu về hoạt động vui chơi của trẻ, đã có nhiều
nghiên cứu về tiếp cận quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt
động vui chơi:
Tác giả Đặng Lộc Thọ (2017) với bài báo “Tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm nhằm phát triển năng lực cho trẻ” đã phân tích và khẳng định để thực
hiện nguyên tắc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, GV cần nhận thức đúng đắn và đầy đủ
về bản chất khái niệm; Việc tổ chức các hoạt động giáo dục từ khâu chuẩn bị, tiến hành
đến các trải nghiệm sau hoạt động giáo dục cần hướng đến mục tiêu phát huy tính tích
cực, chủ động của trẻ, giúp trẻ học tập một cách có hiệu quả, góp phần thực hiện mục
tiêu giáo dục, đào tạo nên lớp người lao động thích ứng được với yêu cầu mới của xã
hội.
Tác giả Nguyễn Thị Hồng Vân (2017) với bài báo “Xây dựng môi trường tâm lýxã hội theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” và Vũ Hoàng Vân (2017) bài báo
“Thiết kế mơi trường chơi trong góc học tập cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm lấy trẻ
làm trung tâm” đã khẳng định GV mầm non là người quyết định chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ, mơi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm có ý nghĩa quan trọng đối với sự
phát triển trẻ. Trong quá trình tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ, giáo viên cần tạo cho
trẻ góc chơi đặc thù mới phát huy được kĩ năng phù hợp với đặc điểm nhân cách, trí tuệ
của trẻ.
Bài viết “Chăm sóc, giáo dục trẻ theo hướng tiếp cận lấy trẻ làm trung tâm tại
trường mầm non thực hành Hoa Thủy Tiên” của Lưu Thị Nam (2017) đánh giá rằng nhà
trường đã vận dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau trong mọi hoạt động của trẻ.
Qua các cơng trình nghiên cứu trên, chúng tơi nhận thấy, các tác giả đều đánh giá
cách tiếp cận tốt nhất trong giáo dục là thực hiện quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm và ứng dụng phương pháp giáo dục tích cực để thúc đẩy sự phát triển tính chủ động,
tích cực, khả năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề cho trẻ.
Bên cạnh các nghiên cứu về hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo theo quan điểm
giáo dục học, đã có những cơng trình luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục triển khai nghiên
cứu về vấn đề này. Trong đề tài “Quản lý hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở
các trường mầm non thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương”, tác giả Trần Thị Mùi đã
nghiên cứu về hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo, quản lý HĐVC của trẻ mẫu giáo ở

trường mầm non, các biện pháp quản lý hoạt động vui chơi trẻ mẫu giáo ở trường mầm non,


13

thực trạng quản lý HĐVC của trẻ mẫu giáo ở trường mầm non thành phố Hải Dương, tỉnh
Hải Dương trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng, tác giả đã đề xuất các biện pháp
quản lý HĐVC của trẻ mẫu giáo ở trưởng mầm non thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương.
Bên cạnh đó, trong các nghiên cứu về GDMN cũng có một số cơng trình nghiên
cứu về chương trình GD, về các hoạt động giáo dục, về cách tổ chức các HĐVC và phát
triển năng lực GV về tổ chức HĐVC cho trẻ nhưng đến nay chưa có cơng trình nào đề
cập đến vấn đề tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm ở trường mầm non với tính chất một đề tài nghiên cứu khoa học của
sinh viên ngành Giáo dục Mầm non theo hiểu biết của người nghiên cứu. Những cơ sở
khoa học trên có ý nghĩa quan trọng đối với chúng tơi trong tiếp cận vấn đề nghiên cứu
của đề tài này.
2. Lý do lựa chọn đề tài
Giáo dục mầm non là giai đoạn khởi đầu, đặt nền móng cho sự hình thành và
phát triển nhân cách trẻ em, thời kỳ mầm non còn được gọi là thời kỳ vàng của cuộc đời.
Giáo dục mầm non nói chung, giáo dục mầm non đối với độ tuổi 3-6 tuổi có vai trị
quan trọng trong việc hình thành những tiền đề cho sự phát triển nhân cách của con
người. Trong chương trình giáo dục trẻ mẫu giáo, ngoài hoạt động học, hoạt động lễ hội, hoạt động ngồi trời thì vui chơi là hoạt động có tầm quan trọng đặc biệt đối với trẻ
- là hoạt động chủ đạo của trẻ ở lứa tuổi này. Hoạt động vui giúp trẻ 3-6 tuổi hình thành
những yếu tố nền tảng của nhân cách theo mục tiêu giáo dục phát triển tồn diện, thơng
qua hoạt động vui chơi, trẻ được chuẩn bị tâm thế để bước vào lớp 1.
Có nhiều quan điểm giáo dục trong tổ chức thực hiện hoạt động vui chơi cho trẻ
ở trường mầm non trong đó quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là quan điểm giáo
dục nhấn mạnh đến vai trò trung tâm của trẻ ở tất cả các khâu của quá trình giáo dục.
Trong tổ chức giáo dục trẻ, chương trình giáo dục được dựa trên nhu cầu và khả năng,
vốn sống, vốn kinh nghiệm của trẻ; trẻ được tham gia với vai trò chủ thể - là người chủ

động, tích cực thực hiện hoạt động giáo dục cịn giáo viên giữa vai trò chủ đạo - là
người lập kế hoạch, tổ chức, định hướng cho trẻ tham gia hoạt động. Quan điểm này chỉ
đạo xuyên suốt, thống nhất mọi hoạt động giáo dục trẻ trong trường mầm non để đảm
bảo việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non có hiệu quả, có chất lượng và tất cả
trẻ được hưởng lợi từ chương trình này. Quan điểm này được thể hiện trong tất cả các
yếu tố của quá trình giáo dục, từ việc xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo


14

dục cho đến những hoạt động cụ thể của giáo viên như: lập kế hoạch, xây dựng môi
trường giáo dục… Mọi hoạt động đều hướng tới từng trẻ cũng như từng nhóm trẻ nhỏ
và nhóm trẻ lớn để tạo cơ hội cho trẻ được học tập trong điều kiện cụ thể nhằm hỗ trợ
trẻ phát triển ở tất cả các lĩnh vực.
Hiện nay, trong triển khai chương trình giáo dục, các cơ sở giáo dục mầm non đã
tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ theo quan điểm này và đã có một số thành tựu nhất
định song cịn bất cập về sự nhìn nhận chưa đúng của giáo viên đối với vai trò chủ thể
trong hoạt động chơi của trẻ; nội dung, cách thức tổ chức hoạt động chơi cho trẻ vẫn
thiên về quan điểm lấy giáo viên làm trung tâm; trẻ chưa thực sự được chơi và hoạt
động với nhu cầu cá nhân; những điều kiện về cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi theo
định hướng đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của trẻ trong hoạt động chơi còn hạn chế; vấn
đề đánh giá sự phát triển của trẻ trong q trình và sau khi chơi cịn hình thức... dẫn đến
hiệu quả giáo dục trẻ thơng qua tổ chức hoạt động chơi chưa tốt.
Là những sinh viên ngành giáo dục mầm non, với những kinh nghiệm, hiểu biết
của bản thân, chúng tôi nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng và
hiệu quả giáo dục trẻ mẫu giáo thông qua tổ chức hoạt động vui chơi ở trường mầm non
để đáp ứng yêu cầu đổi mới và xu thế hội nhập của chương trình giáo dục mầm non
hiện hành; với mong muốn đề xuất biện pháp tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu
giáo có hiệu quả, đồng thời đây cũng là điều kiện giúp chúng tôi phát triển năng lực học
tập, nghiên cứu khoa học, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Tổ chức hoạt động vui chơi

cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non”.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, đề tài khảo sát, đánh giá thực trạng và đề xuất các
biện pháp tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm ở trường mầm non, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục trẻ theo chương
trình giáo dục mầm non.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.2.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non.
3.2.2. Nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non.


15

3.2.3. Đề xuất biện pháp tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non.
4. Cách tiếp cận
Nghiên cứu đề tài, chúng tôi quán triệt cách tiếp cận tiếp cận lịch sử - logic, cách
tiếp cận hệ thống - cấu trúc, cách tiếp cận hoạt động - nhân cách, cách tiếp cận thực tiễn.
Cụ thể:
Tiếp cận tiếp cận lịch sử - logic: Nghiên cứu về tổ chức hoạt động vui chơi cho
trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non dựa trên
đánh giá các kết quả nghiên cứu của những tác giả trong nước và thế giới về vấn đề này;
Dựa trên sự phân tích các kết quả nghiên cứu lý luận trong lịch sử để xây dựng khung lý
luận của đề tài.
Tiếp cận hệ thống - cấu trúc: Nghiên cứu về tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ
mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non đặc trong
mối quan hệ thống nhất với tổ chức các hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ

nói chung để hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ 3-6 tuổi theo mục tiêu của giáo
dục mầm non. Nghiên cứu tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non được xem xét trong các vấn đề cụ thể
về mục tiêu của tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ, nội dung, phương pháp tổ chức,
hình thức tổ chức, vai trò cuiar giáo viên và trẻ, đánh giá kết quả và điều kiện tổ chức
hoạt động vui chơi cho trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Tiếp cận hoạt động - nhân cách: Nhân cách của trẻ chỉ được hình thành trong hoạt
động và bằng hoạt động. Muốn giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách thông qua tổ
chức hoạt động vui chơi theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, giáo viên cần hiểu
rõ đặc điểm phát triển của trẻ 3-6 tuổi, bản chất và đặc điểm của hoạt động vui chơi, tổ
chức hoạt động vui chơi theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Trên cơ sở đó, xây
dựng và tổ chức hoạt động vui chơi với tính phong phú và đa dạng về nội dung, hình thức,
phương pháp để lấy đó làm điều kiện thúc đẩy sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
Tiếp cận thực tiễn: Hiệu quả tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ theo quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phụ thuộc trực tiếp vào đặc điểm của trẻ, môi trường giáo
dục môi trường, giáo viên và năng lực tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ theo quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thực tiễn sự phối hợp của nhà trường - giáo viên và
cha mẹ trẻ. Nghiên cứu vấn đề này, nhóm tác giả khơng chỉ dựa trên các nghiên cứu lý


16

luận mà hướng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn để đề xuất những biện pháp tổ chức
hoạt động vui chơi cho trẻ, góp phần giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách thông
qua hoạt động vui chơi ở trng mầm non.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận, gồm: Phương pháp tổng hợp,
hệ thống hố, phân tích tài liệu; phương pháp lịch sử. Đề tài sử dụng các phương
pháp trên để nghiên cứu lịch sử, xác định khái niệm và xây dựng cơ sở lý luận về tổ
chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

ở trường mầm non.
5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn, gồm:
5.2.1. Phương pháp quan sát: Sử dụng phương pháp quan sát để thu thập thông
tin về thực trạng tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non tại tỉnh Thái Nguyên và tỉnh Hồ Bình.
5.2.2. Phương pháp điều tra bằng ankét: Nhóm tác giả tiến hành lấy ý kiến của
các đối tượng nghiên cứu thông qua phiếu điều tra, bảng hỏi nhằm làm rõ thực trạng tổ
chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
ở trường mầm non Tân Long tỉnh Thái Nguyên và trường mầm non Văn Nghĩa tỉnh Hịa
Bình.
5.2.3. Phương pháp chuyên gia: Tác giả trưng cầu ý kiến chuyên gia về các nội
dung nghiên cứu, đánh giá thực trạng nghiên cứu, đánh giá về tính khoa học và tính khả
thi của các biện pháp đề xuất.
5.2.4. Phương pháp khảo nghiệm: Khảo nghiệm tính khoa học và tính cần thiết
của các biện pháp đề xuất qua ý kiến của cán bộ QLGD, GV của một trường mầm non
địa bàn thành phố Thái Nguyên và một trường Mầm non thuộc địa bàn Tỉnh Hịa Bình
5.2.5. Phương pháp bổ trợ: Sử dụng các phương pháp thống kê tốn học để tổng
hợp, phân tích số liệu làm cơ sở đánh giá định lượng và định tính cho các kết quả
nghiên cứu thực trạng.
6. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu
6.1. Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng và biện pháp tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan
điểm lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non tại tỉnh Thái Ngun và tỉnh Hồ Bình.
6.2. Khách thể nghiên cứu


17

Quá trình tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non tại tỉnh Thái Nguyên và tỉnh Hịa Bình.

6.3. Phạm vi nghiên cứu
6.3.1. Về nội dung:
- Tập trung nghiên cứu việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm theo chủ đề giáo dục ở một trường mầm non
thành phố Thái Nguyên và một trường mầm non tỉnh Hịa Bình.
- Thực trạng tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non trường mầm non Tân Long thuộc tỉnh
Thái Nguyên và trường mầm non Văn Nghĩa thuộc tỉnh Hịa Bình.
- Biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non trường mầm non Tân
Long thuộc tỉnh Thái Nguyên và trường mầm non Văn Nghĩa thuộc tỉnh Hịa Bình.
6.3.2. Khách thể khảo sát
Khảo sát trên 47 giáo viên
- Tổng số khách thể khảo sát: 2 trường (Trường mầm non Tân Long tỉnh Thái
Nguyên, Trường mầm non Văn Nghĩa Huyện Lạc Sơn thuộc tỉnh Hòa Bình).
- GV: 40 GV
- CBQL (tổ trưởng chun mơn): 7 người


18

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI
CHO TRẺ MẪU GIÁO THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ
LÀM TRUNG TÂM Ở TRƯỜNG MẦM NON
1.1. Những khái niệm công cụ
1.1.1 Hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo
Hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo là hoạt động trẻ mô phỏng, tái tạo lại các
mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, con người với con người trong xã hội bằng
việc nhập vai hay đóng vai một nhân vật nào đó.

Theo A.N.Lêơnchiev, vui chơi là hoạt động có động cơ nằm trong q trình chơi
của trẻ. Khi chơi, trẻ khơng chủ tâm vào một lợi ích thiết thực nào. Chơi mang lại cho
trẻ một trạng thái tinh thần vui vẻ, phấn khởi, dễ chịu. Vui chơi cần cho mọi người ở
mọi độ tuổi. Đối với trẻ mẫu giáo, vui chơi là hoạt động tạo nên cuộc sống của chúng
[1].
1.1.2. Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non
Khái niệm “Tổ chức” theo từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ Việt Nam, khái
niệm tổ chức có nghĩa như sau:
- Làm cho thành cho một chỉnh thể, có một cấu tạo, một cấu trúc và những chức
năng nhất định.
- Làm những gì cần thiết để tiến hành một hoạt động nào đó nhằm có được một
hiệu quả lớn nhất.
Theo Chester I.Barnard thì tổ chức là một hệ thống những hoạt động hay nỗ lực
của hai hay nhiều người được kết hợp với nhau một cách có ý thức.
Theo Harold Koontz, Ciril Odonnell và Heinz Weihrich thì tổ chức là “việc
nhóm gộp các hoạt động cần thiết để đạt được các mục tiêu, là việc giao phó mỗi nhóm
cho một người quản lý với quyền hạn cần thiết để giám sát nó và là việc tạo điều kiện
cho sự liên kết ngang và dọc trong cơ cấu của tổ chức”. Trong vấn đề này, để có thể
hiểu và vận dụng vào cơng việc quản trị trong thực tiễn, nội dung chức năng tổ chức
được xem xét bao gồm việc phân chia và hình thành các bộ phận trong tổ chức, xây
dựng cơ cấu tổ chức nhằm xác lập các mối quan hệ về nhiệm vụ, quyền hạn và trách


19

nhiệm giữa các bộ phận và những cơ sở khoa học. Như vậy tổ chức có nghĩa là q trình
sắp xếp và bố trí các cơng việc, sử dụng có nguồn lực để hoàn thành các mục tiêu chung.
Từ khái niệm “hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo” và những cách hiểu trên về
khái niệm “tổ chức”, chúng tôi cho rằng: Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo
là quá trình giáo viên lựa chọn, sắp xếp, vận dụng kiến thức, hệ thống biện pháp,

phương pháp và điều kiện hoạt động để giúp trẻ thực hiện hành động chơi, thỏa mãn
nhu cầu chơi và đảm bảo thực hiện các mục tiêu giáo dục phát triển trẻ.
Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ ở trường mầm non cịn là q trình giáo viên
xây dựng mơi trường chơi với các hình thức, điều kiện hoạt động đa dạng nhằm thỏa
mãn nhu cầu chơi của trẻ.
1.1.3. Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non theo quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
Trong lịch sử giáo dục ở các nhà trường, trước khi có quan điểm “Giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm”, cơng tác giáo dục người học đã thực hiện theo quan điểm “Giáo dục
lấy giáo viên làm trung tâm”.
Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là quan điểm giáo dục định hướng nằm
trong chương trình giáo dục suốt đời. Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là cách thức tổ
chức hoạt động giáo dục nhằm tạo cơ hội cho trẻ tự khám phá, trải nghiệm để tìm tịi
các khái niệm và thông tin mới với sự hỗ trợ, khuyến khích và hướng dẫn của GV xuất
phát từ đặc điểm tâm lý, sinh lý, đặc điểm cá nhân của trẻ. Đặt trẻ vào vị trí “trung tâm”
của q trình giáo dục đi đơi với việc khẳng định vai trị chủ đạo của GV mầm non.
Thực hiện chương trình tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường
mầm non theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là cách thức tổ chức các hoạt
động vui chơi cho trẻ mẫu giáo tại các cơ sở trường mầm non. Dưới sự định hướng, hỗ
trợ của giáo viên trẻ được tự lên ý tưởng, tự thực hiện và điều hành các hoạt động chơi
của chính mình.
1.1.4. Biện pháp tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Biện pháp là cách làm cụ thể, cách thực hiện cụ thể một cơng việc nào đó nhằm
đạt được mục đích đề ra.
Biện pháp tổ chức HĐVC của trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm ở trường mầm non là cách làm, cách thức tổ chức, tổ chức của giáo viên, hiệu


20

trưởng và các CBQL đối với HĐVC của trẻ mẫu giáo theo hướng xuất phát từ nhu cầu,
hứng thú, hiểu biết, kinh nghiệm của từng đứa trẻ nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả tổ
chức hoạt động vui chơi trong phát triển toàn diện nhân cách trẻ, đáp ứng mục tiêu của
giáo dục mầm non
1.2. Một số vấn đề lý luận về hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo ở trường
mầm non
1.2.1. Đặc điểm của trẻ mẫu giáo
Trẻ mẫu giáo là trẻ em từ 3-6 tuổi, giai đoạn cuối cùng của lứa tuổi mầm non,
chuẩn bị vào học lớp một. Ở trẻ mẫu giáo, các cấu tạo tâm lý đặc trưng của con người
đang được hình thành và phát triển mạnh mẽ. Những thuộc tính tâm lý hình thành, phát
triển được ở độ tuổi này là điều kiện hết sức quan trọng để tạo ra một sự chuyển tiếp
mạnh mẽ ở độ tuổi sau. Độ tuổi này trẻ yêu thích và có khả năng tập trung để hiểu và
chấp nhận luật lệ của các trò chơi, trong lớp đã tập trung để lắng nghe các câu chuyện
kể. Đa số trẻ trong giai đoạn này phát triển tốt kỹ năng sử dụng bàn tay, biết cầm bút chì
và cắt bằng kéo, nhận ra sự khác biệt của các hình khối, biết phân biệt lớn - bé, cao thấp, gần - xa... Một đặc điểm tâm lý quan trọng trong độ tuổi này là ý thức bản ngã (cái
tơi) đã hình thành ở lứa tuổi nhà trẻ tiếp tục phát triển mạnh. Trẻ biết phân biệt một cách
rõ ràng giữa bản thân và những người xung quan, có ý thức về tính sở hữu, biết cái gì
của mình và cái gì của người khác. Tuy nhiên điều này tùy thuộc khá nhiều vào cách
giáo dục của cha mẹ và giáo viên
Hoạt động của trẻ 3-6 tuổi chủ yếu xoay quanh các mối quan hệ trong gia đình và
nhà trường. Trẻ thích chơi với đồ chơi của mình ở nhà nhưng cũng biết chia sẻ đồ chơi
với các bạn ở trường. Lứa tuổi này phát triển khá hoàn chỉnh về khả năng giao tiếp, trẻ có
thể nói những câu đầy đủ về cấu trúc ngữ pháp, đơi khi phức tạp; cũng có thể hiểu được
những câu nói dài của người khác. Điều này là cơ sở cho trẻ tiếp nhận những kiến thức
của lớp một và các cấp học tiếp theo.
HĐVC mà trung tâm là trị chơi đóng vai theo chủ đề là hoạt động chủ đạo, chi phối
toàn bộ đời sống của trẻ; các quá trình tâm lý của trẻ cũng phát triển mạnh. Tư duy trực
quan hình tượng chiếm ưu thế và bắt đầu nảy sinh những yếu tố của tư duy logic. Cũng
chính ở lứa tuổi này, trẻ có nhu cầu rất lớn trong việc tìm hiểu và tham gia tích cực vào

cuộc sống xã hội trong mối quan hệ với gia đình, hàng xóm, các bạn ở trường mầm


21

non....Hiểu được đặc điểm tâm lý của trẻ giai đoạn này giúp GV và cha mẹ biết cách chăm
sóc giáo dục trẻ tốt hơn.
1.2.2. Mục tiêu, ý nghĩa của hoạt động vui chơi trong giáo dục trẻ mẫu giáo.
Hoạt động vui chơi là phương tiện giáo dục và phát triển toàn diện nhân cách cho
trẻ 3 đến 6 tuổi, cụ thể:
- Vui chơi là phương tiện giáo dục và phát triển thể chất cho trẻ: Việc tổ chức các trò
chơi vận động, trị chơi dân gian trong và ngồi lớp học với sự huy động phối hợp của các
quá trình sinh học, hệ vận động giúp trẻ tăng cường sức khỏe, bảo đảm sự tăng trưởng hài
hoà, cân đối; rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo cơ bản và những phẩm chất vận động.
- Vui chơi là phương tiện giáo dục và phát triển trí tuệ cho trẻ: Tổ chức trị chơi
học tập, trị chơi đóng vai theo chủ đề, lắp ghép- xây dựng giúp trẻ củng cố, chính xác
hóa, đồng thời làm phong phú vốn hiểu biết của trẻ về cuộc sống xung quanh và về bản
thân; phát triển nhu cầu, xúc cảm trí tuệ và hứng thú nhận thức; giúp trẻ hình thành và
phát triển năng lực hoạt động trí tuệ, phát triển ngơn ngữ.
- Vui chơi là phương tiện giáo dục và phát triển đạo đức cho trẻ: Tạo điều kiện
hướng trẻ đến với cái đẹp trong hành vi giao tiếp, ứng xử, từ đó, trẻ dễ tiếp nhận các
quy tắc đạo đức và thực hiện nó một cách tự giác; Thông qua hoạt động vui chơi, một số
phẩm chất đạo đức cần thiết của con người trong hoạt động tập thể như: thơng cảm, chia
sẻ, hịa nhập, đồn kết, nhân ái, dũng cảm... cũng được hình thành.
- Vui chơi là phương tiện giáo dục và phát triển thẩm mỹ cho trẻ; tạo điều kiện
để trẻ cảm nhận cái đẹp trong tự nhiên, nghệ thuật và cuộc sống. Trong hoạt động vui
chơi, trẻ có điều kiện để đến với cái đẹp, thể hiện năng lực sáng tạo cái đẹp.
- Vui chơi là phương tiện giáo dục và phát triển lao động cho trẻ: Hình thành cho
trẻ nhận thức về lao động của người lớn; hình thành những phẩm chất của người lao
động như biết tôn trọng, yêu quý người lao động, giữ gìn sản phẩm lao động; giáo dục

trẻ biết sử dụng, bảo quản đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu lao động; giáo dục một số
kĩ năng lao động giản đơn: lao động tự phục vụ, lao động thủ công, lao động trực nhật,
lao động tập thể...
1.2.3. Nội dung hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo
Nội dung hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo là hệ thống tri thức sơ đẳng phản
ánh cuộc sống hiện thực xung quanh về thế giới tự nhiên, các quan hệ xã hội giữa con
người với con người và bản thân trẻ; hệ thống kỹ năng và thái độ, tình cảm phù hợp với


22

hệ giá trị chuẩn mực xã hội được trẻ mô phỏng, tái hiện trong trị chơi, trong đó nhấn
mạnh tác động kích thích tạo cho trẻ say mê, hứng thú với chủ đề tại lớp.
Trong đó, các nội dung này được thiết kế thành các chủ đề giáo dục phù hợp với
mục tiêu của giáo dục cho trẻ để tổ chức cho trẻ hoạt động, chiếm lĩnh thông qua các
dạng trị chơi và q trình tổ chức hoạt động vui chơi. Tiếp cận chủ đề giáo dục theo
chương trình giáo dục mầm non hiện hành, nội dung hoạt động vui chơi của trẻ ở trường
mầm non được thực hiện theo các chủ đề: Trường mầm non; Gia đình; Bản thân; Giao
thông; Động vật; Nước và các hiện tượng tự nhiên; Thực vật; Tết và mùa xuân; Quê
hương, đất nước, Bác Hồ; Trường tiểu học. Phạm vi hiện thực mà trẻ tiếp xúc càng rộng
bao nhiêu thì nội dung chơi càng phong phú bấy nhiêu và trẻ càng lớn thì nội dung chơi
càng trở nên sâu rộng hơn.
Ngoài ra, nội dung hoạt động vui chơi của trẻ còn gắn với nội dung của các chủ
đề phát sinh (Miền Trung yêu thương, Đẩy lùi dịch bệnh virut Corona,…) và các sự
kiện giáo dục có ý nghĩa giáo dục trẻ trong chương trình giáo dục.
Nội dung hoạt động vui chơi của trẻ được xây dựng từ sự khởi xướng của trẻ và
được xây dựng từ sự khởi xướng của giáo viên.
1.2.4. Các loại trị chơi của trẻ mẫu giáo
- Trị chơi đóng vai theo chủ đề (ĐVTCĐ): Trò chơi ĐVTCĐ là loại trò chơi mà
trẻ mơ phỏng lại một mảng nào đó của cuộc sống người lớn trong xã hội bằng việc nhập

vai (hay gọi là đóng vai) một nhân vật nào đó để thực hiện chức năng xã hội của họ (vai
chơi).
- Trị chơi đóng kịch: Trị chơi đóng kịch là một dạng của trò chơi ĐVTCĐ trong
các tác phẩm văn học, nghệ thuật có kịch bản phỏng theo câu truyện và các vai là các nhân
vật trong truyện.
- Trò chơi lắp ghép xây dựng (LG-XD): Trò chơi LG-XD là loại trò chơi trong
đó bằng kỹ năng LG – XD và trí tưởng tượng sáng tạo, trẻ phản ánh thế giới xung
quanh, đặc biệt là thế giới đồ vật trong các công trình LG – XD từ các loại đồ chơi xây
dựng và các nguyên vật liệu xây dựng.
- Trò chơi vận động: Trò chơi vận động là loại trò chơi trong đó trẻ giải quyết
nhiệm vụ vận động như một nhiệm vụ thực hành dưới hình thức vui chơi, qua đó giúp trẻ
phát triển thể chất.


23

- Trò chơi dân gian: Là một dạng của trò chơi vận động, trò chơi dân gian là những
trò chơi được lưu truyền trong dân gian và tổ chức cho trẻ chơi qua đó nhằm phát triển thể chất
cho trẻ.
- Trò chơi học tập: Trò chơi học tập là loai trị chơi trong đó trẻ giải quyết vụ học
tập dưới hình thức chơi nhẹ nhàng. Sự thoải mái trong quá trình chơi làm cho trẻ dễ
dàng vượt qua những khó khăn, trở ngại nhất định vì trẻ tiếp nhận nhiệm vụ học tập như
một nhiệm vụ chơi do đó nâng cao tính tích cực nhận thức của trẻ trong lúc chơi.
Mỗi loại trò chơi trong hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo có ưu thế, vai trị đặc
trưng trong hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Trong tổ chức hoạt động vui chơi
cho trẻ, giáo viên cần khai tác và sử dụng nhiều loại trò chơi để thoả mãn các nhu cầu
vui chơi, học tập và trải nghiệm.
1.3. Một số vấn đề lý luận về tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở
trường mầm non theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
1.3.1. Mục tiêu tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo

dục lấy trẻ làm trung tâm
Tổ chức HĐVC cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
thực hiện mục tiêu chung của giáo dục mầm non đối với trẻ mẫu giáo là giúp trẻ phát triển
toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân
cách, chuẩn bị cho trẻ em bước vào lớp một.
Bên cạnh đó, khác với tổ chức hoạt động giáo dục quan điểm lấy GV làm trung
tâm, tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm thực hiện mục tiêu phát triển năng lực chung, đặc biệt là năng lực giải quyết
các vấn đề thực tiễn, phát triển kĩ năng sống để trẻ từng bước thích ứng được với đời
sống xã hội; tôn trọng nhu cầu, sở thích, lợi ích và khả năng riêng của trẻ. Các trường
mầm non cần tập trung giải quyết vấn đề giáo dục nói chung, đặc biệt là các vấn đề thực
tiễn nhằm phát triển vào kỹ năng sống, kỹ năng nhận thức.
1.3.2. Vai trò của giáo viên và trẻ trong tổ chức hoạt động vui chơi theo quan
điểm lấy trẻ làm trung tâm
1.3.2.1. Vai trò của giáo viên
Học qua hoạt động vui chơi đó là trẻ được lựa chọn những gì sẽ làm và tự mình
điều khiển phương hướng học tập, giáo viên chỉ tham gia vào khi cần thiết - hay nói các
khác, vui chơi ln phải lấy trẻ làm trung tâm. Giáo viên có vai trị vơ cùng quan trọng,


24

là người giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động vui chơi của trẻ, ngay cả khi trẻ vẫn được
xem là trung tâm của hoạt động. Vai trò chủ đạo của giáo viên trong việc xây dựng và tổ
chức hoạt động vui chơi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm được thể hiện cụ thể như
sau:
- GV là người lập kế hoạch tổ chức hoạt động vui chơi cùng trẻ.
- GV là người tổ chức, điều khiển và điều chỉnh quá trình tổ chức chơi cho trẻ.
- GV giới thiệu và giải thích một cách cụ thể và cẩn thận trò chơi cho trẻ
- GV chọn những trò chơi có nội dung phù hợp với chủ đề, kết thúc trị chơi nhận

xét, tun dương, khen ngợi.
- Trong q trình diễn ra trò chơi, GV kết hợp quan sát trẻ và có những tác động
hợp lý, khuyến khích, giảng giải hay hướng dẫn trẻ bổ sung đồ chơi phù hợp.
- Là người tổ chức cho trẻ đánh giá kết quả hoạt động chơi và đánh giá kết quả
hoạt động chơi của trẻ dựa trên quá trình và sản phẩm trẻ tạo ra trong khi chơi. Trên cơ
sở đó, phát hiện các nguyên nhân và đề xuất những biện pháp điều chỉnh hoạt động vui
chơi của trẻ theo hướng phù hợp hơn với nhu cầu, khả năng của trẻ và môi trường giáo
dục.
1.3.2.2. Vai trò của trẻ mẫu giáo
Theo tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, trẻ là chủ thể của hoạt động vui
chơi, trẻ tự xây dựng nội dung chơi, cách chơi, vai chơi trong khi chơi, tự tổ chức hoạt
động chơi để khám phá, thể hiện hiểu biết, nhận thức, tình cảm, kĩ năng xã hội của mình.
Vị trí, vai trị của trẻ trong hoạt động vui chơi thể hiện như sau:
- Trẻ là chủ thể của việc lên ý tưởng về hoạt động vui chơi (chọn khơng gian chơi,
trị chơi, xây dựng các vai chơi, phân và nhận vai; lập kế hoạch tổ chức hoạt động chơi
cùng các bạn và cô giáo); thiết kế môi trường vật chất, tâm lý xã hội của hoạt động vui
chơi;
- Trẻ là người chủ động xây dựng và thực hiện những mối quan hệ tình cảm, thái
độ tích cực giữa mình và các bạn, cơ giáo.
- Trẻ là chủ thể cùng giáo viên lựa chọn, cấu trúc, sắp đặt, làm đồ dùng, đồ chơi
bổ sung vào không gian môi trường vật chất của hoạt động vui chơi bên trong lớp học.
- Trẻ là chủ thể cùng giáo viên và các bạn lựa chọn, sử dụng đồ dùng, đồ chơi khi
thực hiện hoạt động vui chơi và cất đồ dùng, đồ chơi vào vị trí quy định khi kết thúc
hoạt động chơi;


25

- Tự tổ chức thực hiện hoạt động vui chơi để thoả mãn các nhu cầu của mình dưới
vai trị tổ chức, hướng dẫn của giáo viên.

- Tự đánh giá quá trình và kết quả hoạt động vui chơi của bản thân và các bạn;
Đánh giá kết quả sử dụng mơi trường vui chơi.
1.3.3. Phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở
trường mầm non
1.3.3.1. Phương pháp tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm
non
Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ có thể áp dụng các phương pháp giáo dục nói
chung như:
Nhóm phương pháp thực hành, trải nghiệm: Đây là những phương pháp giáo
viên tổ chức cho trẻ thực hành thao tác với đồ vật, đồ chơi, sử dụng trị chơi, sử dụng
các tình huống có vấn đề trong quá trình tổ chức HĐVC để giúp trẻ phát triển giác quan
và rèn luyện thao tác tư duy; kích thích trẻ tự nguyện, hứng thú hoạt động tích cực giải
quyết nhiệm vụ nhận thức, nhiệm vụ giáo dục đặt ra trong trị chơi; kích thích trẻ tìm tịi,
suy nghĩ dựa trên vốn kinh nghiệm để giải quyết vấn đề đặt ra; củng cố kiến thức và kỹ
năng trẻ đã được thu nhận trong q trình chơi.
Nhóm phương pháp trực quan - minh họa (quan sát, làm mẫu, minh hoạ)
Phương pháp này cho trẻ quan sát, tiếp xúc, giao tiếp với các đối tượng, phương
tiện (vật thật, đồ chơi, tranh ảnh); hành động mẫu; hình ảnh tự nhiên, mơ hình, sơ đồ và
phương tiện nghe nhìn (phim vơ tuyến, đài, máy ghi âm, điện thoại, vi tính) thơng qua sử
dụng các giác quan kết hợp với lời nói nhằm tăng cường vốn hiểu biết, phát triển tư duy
và ngôn ngữ của trẻ.
Nhóm phương pháp dùng lời nói là nhóm phương pháp sử dụng các phương
tiện ngôn ngữ (đàm thoại, trị chuyện, kể chuyện, giải thích) nhằm truyền đạt và giúp trẻ
thu nhận thơng tin, kích thích trẻ suy nghĩ, chia sẻ ý tưởng, bộc lộ những cảm xúc, gợi
nhớ những hình ảnh và sự kiện bằng lời nói. Lời nói, câu hỏi của giáo viên cần ngắn gọn,
cụ thể, gần với kinh nghiệm sống của trẻ.
Nhóm phương pháp giáo dục bằng tình cảm và khích lệ là phương pháp sử
dụng cử chỉ, điệu bộ kết hợp với lời nói thích hợp để khuyến khích và ủng hộ trẻ hoạt
động nhằm khơi gợi niềm vui, tạo niềm tin, cổ vũ sự cố gắng của trẻ trong quá trình hoạt
động.