(Luận án) GIÁO DỤC KĨ NĂNG PHÒNG TRÁNH TAI NẠN THƯƠNG TÍCH CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 6 TUỔI QUA TRẢI NGHIỆM MÔ PHỎNG

BỘG I Á O D Ụ C V À Đ À O
T Ạ O VIỆNKHOAHỌCGIÁODỤCVIỆTN
AM

NGUYỄNTHỊTHUHUYỀN

GIÁO DỤC KĨ NĂNG PHÒNG TRÁNH TAI
NẠNTHƯƠNGTÍCHCHOTRẺMẪUGIÁO
5 - 6 TUỔIQUATRẢINGHIỆMMƠPHỎNG

LUẬNÁNTIẾNSĨKHOAHỌCGIÁODỤC

HÀNỘI,2022


NGUYỄNTHỊTHUHUYỀN

GIÁO DỤC KĨ NĂNG PHỊNG TRÁNH TAI
NẠNTHƯƠNGTÍCHCHOTRẺMẪUGIÁO
5 - 6 TUỔIQUATRẢINGHIỆMMƠPHỎNG
Chunngành:Líluậnvàlịchs ử giáodục
Mãsố:09.14.01.02

LUẬNÁNTIẾNSĨ KHOAHỌCGIÁODỤC

Hướngdẫnkhoahọc:1)PGS.TSNguyễnThịMỹtrinh
2)PGS.TSLêThịThuHiền


1

LỜICAMĐ O A N
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tơi. Các số liệu và kết
quảnghiên cứu trong luận án là trung thực, chưa từng được ai cơng bố trong bất kì cơng
trìnhnào. Các thơng tin tham khảo từ các nghiên cứu khác đều được trích dẫn nguồn theo
đúngquyđịnh.
Tácgiảluậnán


LỜICẢMƠ N
Với lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tác giả xin đượcb à y t ỏ l ờ i c ả m ơ n
c h â n thành tới PGS.TS.Nguyễn Thị Mỹ Trinh - Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam và
PGS.TS.Lê ThịThu Hiền - TrườngĐại học Giáo dục, Đạih ọ c Q u ố c g i a H à N ộ i n h ữ n g n g ư ờ i Thầyđã truyền ngọnl ử a đ a m m ê n g h i ê n c ứ u k h o a h ọ c v à
tậntình

chỉ

bảo,

h ư ớ n g d ẫ n tácgiảt r o n g suốtqtrìnhhọctập,nghiêncứuv à hồnthànhluậnánn à y .
Tácgiảx i n

chân

thành

cảm

ơn

ViệnKhoa

học

Giáo

dục

V i ệ t N a m v à c á c t h ầ y giáo, cô giáo cùng các nhà khoa học đã quan tâm, tạo điều
kiện, giúp đỡ tác giả trong qtrìnhhọctập,nghiêncứuvàhồnthànhluậnán.
Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Sư phạm và các phịng,
khoa,trung

tâm,

các

thầy

giáo,c ơ

giáo,các

em

sinh

viên

c ủ a T r ư ờ n g C a o đ ẳ n g T h á i N g u y ê n và các nhà trường trong địa bàn nghiên cứu
đã quan tâm,t ạ o đ i ề u k i ệ n , h ỗ t r ợ v à g i ú p đ ỡ tácgiảthựchiệnluậnán.

Đặcbiệt, con xinbày tỏ lòng biết ơns â u s ắ c n h ấ t t ớ i B ố M ẹ h a i b ê n
g i a đ ì n h v à xin cảm ơn chồng, các con trai cùng những người thân trong gia đình nội,
ngoại - nhữngnguồnđộngviên,độnglựcl ớ n laonhấtđểtácgiảh o à n thànhluậnán.
Xintrân

trọng

cảm

ơntoàn

thểbạn

bè,

đồng

nghiệp

đãq u a n

g i ú p đ ỡ , đ ộ n g viêntácgiảtrongquátrìnhhọctậpvànghiêncứu.
HàN ộ i , ngày…t h á n g …n ă m 2022
Tácgiảluậnán

tâm,


MỤCL Ụ C
LỜIC A M ĐOAN......................................................................................................................i

LỜIC Ả M ƠN...........................................................................................................................ii
MỤCLỤC..............................................................................................................................iii
DANHMỤCCHỮV I Ế T TẮT............................................................................................vii
DANHMỤCBẢNG...........................................................................................................viii
DANHMỤC HÌNHVÀBIỂU ĐỒ........................................................................................xi
MỞĐẦU..................................................................................................................................1
1. Tínhcấpthiết củavấnđềnghiêncứu................................................................................1
2. Mụcđ í c h n g h i ê n c ứ u ........................................................................................................2
3. Khácht h ể , đốit ư ợ n g nghiênc ứ u ......................................................................................3
4. Giảt h u y ế t kh o a h ọ c ...........................................................................................................3
5. Nhiệmvụn g h i ê n c ứ u .........................................................................................................3
6. Phạmvinghi ên c ứ u ............................................................................................................3
7. Cácht i ế p c ậ n v à p h ư ơ n g phápn g h i ê n cứ u ......................................................................4
8. Cácluậnđiểm cầnbảovệtrong luậnán.............................................................................6
9. Đónggópmớicủaluậnán...................................................................................................6
10. Cấutrúccủaluậnán..........................................................................................................7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA GIÁO DỤC KĨ NĂNG PHỊNG TRÁNH
TAINẠNTHƯƠNGTÍCHCHOTRẺMẪU

GIÁO5

-

6

TUỔIQ U A T R Ả I

N G H I Ệ M MÔPHỎNG........................................................................................................8
1.1. TỔNGQUANN G H I Ê N C Ứ U VẤNĐỀ....................................................................8
1.1.1. Nghiêncứu v ềk ĩ năngphịngtránhtai nạnt hư ơ ng tíchcủ at r ẻ em............................8

1.1.2. Nghiêncứu vềgiáo dụcquatrải nghiệm.....................................................................9
1.1.3. Nghiênc ứ u về giáo d ụ c kĩn ă n g phịngtránhtai nạnthươngt í c h chot r ẻ mẫu g i á o
5-6tuổi quatrải nghiệmmơphỏng.....................................................................................16
1.2. KĨNĂNGP H Ị N G T R Á N H T A I NẠNTHƯƠNGT Í C H C Ủ A TRẺMẪUGIÁO 5
- 6T U Ổ I ................................................................................................................................23
1.2.1. Kháin i ệm tain ạn t h ư ơ n g tích,phịngtránht a i n ạn t h ư ơ n g tích...........................23


1.2.2. Kháiniệmkĩnăngphịngtránhtai nạnthương tíchcủatrẻmẫugiáo 5 -6tuổi...27
1.2.3. Cácthành tốcủakĩnăngphịngtránhtainạnthươngtíchcủatrẻmẫugiáo5- 6tuổi
....................................................................................................................................................30
1.2.4. Sựh ì n h thànhkĩnăngphịngtránhtainạnthươngtíchcủatrẻmẫugiáo5 - 6t u ổ i
....................................................................................................................................................34
1.2.5. Đặcđiểmkĩnăngphịngtránhtainạnthươngtíchcủatrẻmẫugiáo5-6tuổi...............................36
1.3. GIÁOD Ụ C Q U A TRẢING HI ỆM M Ô P H Ỏ N G .....................................................39
1.3.1. Kháin i ệ m trải n g h i ệ m mô p h ỏ n g ...........................................................................39
1.3.2. Vaitrịcủatrải nghiệmmơphỏngđốivớitrẻmầm non............................................41
1.3.3. Quytrìnhgiáodụcquatrảinghiệmmơphỏngcủatrẻmẫugiáo5-6tuổi43
1.3.4. Đặcđiểmgiáodụcquatrảinghiệmmơphỏngcủatrẻmẫugiáo5-6tuổi45
1.4. Q TRÌNH GIÁO DỤC KĨ NĂNG PHỊNG TRÁNH TAI NẠN THƯƠNG
TÍCHCỦAT R Ẻ MẪUGIÁO5 -6TUỔI QUAT R Ả I NGHIỆM M Ô P H Ỏ N G ................46
1.4.1. Kháiniệmgiáod ụ c kĩnăngphịngtránhtainạnthươngtích chotrẻ mẫug i á o 56tuổiq u a t r ả i n g h i ệ m mơp h ỏ n g .........................................................................................46
1.4.2. Qtrìnhgiáodụckĩnăngphịngtránhtainạnthươngtích chotrẻmẫu g i á o 56 tuổiq u a t r ả i n g h i ệ m môp h ỏ n g .........................................................................................48
1.4.3. Cácyếu tốảnh hưởngđến giáodục kĩ năng phòng tránh tai nạn thương tích cho
trẻmẫugiáo5-6tuổiquatrảinghiệmmơphỏng...................................................................58
KẾTLUẬNCHƯƠNG 1......................................................................................................63
CHƯƠNG2 :

THỰCTRẠNGGIÁODỤCKĨ

N Ă N G P H Ò N G T R Á N H TAINẠN THƯƠNGT Í C H C H O T R Ẻ M Ẫ U
G I Á O 5 - 6 T U Ổ I Q U A T R Ả I N G H I Ệ M MÔP H Ỏ N G ....................64
2.1. GIÁO DỤC KĨ NĂNG PHÒNG TRÁNHTAI NẠN THƯƠNGT Í C H
T R Ẻ MẪUGIÁO5

-

6

CHO

TUỔITRONGCHƯƠNGTRÌNHGIÁODỤC

MẦMNONVÀCHUẨNP H Á T T R I Ể N T R Ẻ E M 5T U Ổ I ................................................64
2.1.1. Thểhiệnmụctiêugiáodụcgiáodụckĩ năngphịngtránht a i nạnthươngtích64
2.1.2. Thểhiện nội dung giáodụckĩ năng phòng tránh tain ạ n t h ư ơ n g t í c h c h o
t r ẻ m ẫ u giáo5-6tuổi..........................................................................................................66
2.1.3. Thể hiện phương pháp, hình thức giáo dục kĩ năng phịng tránh tai nạn thương
tíchchotrẻmẫugiáo5-6tuổi..................................................................................................66


2.2. TỔ

CHỨC

KHẢO

SÁT

THỰC

TRẠNGGIÁO

DỤC

KĨ

NĂNG

PHỊNGT R Á N H TAI NẠN THƯƠNGT Í C H C H O T R Ẻ M Ẫ U G I Á O 5 6 T U Ổ I Q U A T R Ả I N G H I Ệ M MÔP H Ỏ N G ...............................................68
2.2.1. Mụcđ í c h k h ả o s á t ......................................................................................................68
2.2.2. Quym ô , đốitượng,thờig i a n k h ảo s át .....................................................................69
2.2.3. Nộid u n g khảos á t ......................................................................................................70
2.2.4. Phươngphápv à c ô n g cụk h ả o s á t .............................................................................70
2.2.5. Tiêuchívàthang đánhgiá...........................................................................................70
2.3. PHÂNTÍCHK Ế T Q U Ả K H Ả O S Á T T H Ự C T R Ạ N G ............................................73
2.3.1. Thựct r ạ n g giáodụck ĩ năngphịngtránhtainạnthươngtíchcho trẻmẫugi áo 56tuổiquat r ả i nghiệm môp h ỏ n g ởtrườngm ầm non............................................................73
2.3.2. Thựct r ạ n g giáodụck ĩ năngphịngtránhtainạnthươngtíchcho trẻmẫug i áo 56tuổiquat r ải nghiệm mơp h ỏ n g tạigiađ ì n h .......................................................................89
2.3.3. Thựctrạngkĩnăngphịngtránhtainạnthươngtíchcủatrẻmẫugiáo5-6tuổi93
2.3.4. Đánhg i á c h u n g vềt h ự c t r ạ n g ..................................................................................98
KẾTLUẬNCHƯƠNG 2...................................................................................................101
CHƯƠNG3:
TRÁNH

TIẾNTRÌNHTỔCHỨCHOẠTĐỘNGGIÁODỤCKĨNĂNGPHỊNG

TAI

NẠN

THƯƠNG

TÍCH

CHO

TRẺ

MẪU

GIÁO

5

-

6

TUỔIQUATRẢIN G H I Ệ M MÔP H Ỏ N G V À T H Ự C N G H I Ệ M S Ư P H Ạ M ..............102
3.1. MỘT SỐ YÊU CẦU KHI XÂY DỰNG TIẾNTRÌNH TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNGGIÁO DỤC KĨ NĂNG PHỊNG TRÁNH TAI NẠN THƯƠNG TÍCH CHO TRẺ
MẪUGIÁO5 - 6TUỔI QUAT R Ả I NGHIỆM MÔP H Ỏ N G ..........................................102
3.2. TIẾN

TRÌNHTỔ

CHỨC

HOẠT

ĐỘNG

GIÁO

DỤC

KĨ

NĂNG

PHỊNGT R Á N H TAI NẠN THƯƠNGT Í C H C H O T R Ẻ M Ẫ U G I Á O 5 6 T U Ổ I Q U A T R Ả I N G H I Ệ M MÔP H Ỏ N G .............................................104
3.2.1. Giaiđoạn 1 : C h u ẩn b ị ..............................................................................................105
3.2.2. Giaiđoạn2:Tổchứ c hoạt độnggiáodục.................................................................110
3.2.3. Giaiđoạn3:Đánhgiá- Điềuchỉnh.........................................................................120
3.3. ĐIỀU KIỆN VẬN DỤNG TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
KĨNĂNG PHỊNG TRÁNH TAI NẠN THƯƠNG TÍCH CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6
TUỔIQUATRẢIN G H I Ệ M M Ô P H Ỏ N G ......................................................................123
3.3.1. Điềukiệnvềmôitrườngvậtchất..............................................................................123


3.3.2. Điềukiệnvềmơitrườngtâmlý-xãhội.....................................................................124
3.3.3. Cáct ì n h huốngtrảinghiệmm ơ p h ỏ n g đượct h i ế t kếg i ú p t r ẻ m ẫ u g i á o 5 6 t u ổ i nhậndiện v à tr ải nghiệm cáchp h ò n g tránhT N T T anto àn ....................................124
3.3.4. Bảođảm cơhội và sựtham gia,hỗ trợtheo khả năng của các
lựclượnggiáodụctrongvàn g o à i n h à t r ư ờ n g .......................................................................124
3.4. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ĐỂ KIỂM CHỨNG TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC
HOẠTĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG PHÒNG TRÁNH TAI NẠN THƯƠNG TÍCH CHO
TRẺMẪUG I Á O 5-6 TUỔIQUAT R Ả I NGHIỆMM Ơ P H Ỏ N G .................................125
3.4.1. Kháiqtvềqtrìnhtổ ch ức thựcnghiệm ..........................................................125
3.4.2. Kếtquảt h ự c n g h i ệ m vòng1...................................................................................127
3.4.3. Kếtquảt h ự c n g h i ệ m vòng2...................................................................................130

3.4.4. Nhậnđ ị n h c h u n g vềk ết quảt h ự c n g h i ệ m .............................................................152
KẾTLUẬNCHƯƠNG 3...................................................................................................153
KẾTLUẬNVÀKHUY ẾNNG HỊ ....................................................................................154
DANHM Ụ C C Á C C Ô N G T R Ì N H K H O A H Ọ C Đ Ã CÔNGB Ố LIÊNQ U A N Đ Ế N L
UẬNÁN...................................................................................................................................158
TÀIL I Ệ U THAMK H Ả O ..................................................................................................159
PHỤLỤC


DANHM Ụ C C H Ữ VI ẾT T Ắ T
TT

VIẾTT ẮT

VIẾTĐ ẦY Đ Ủ

1

CBQL

Cánbộquản lý

2

CM

Chamẹ

3

ĐC

Đốichứng

4

GD

Giáodục

5

GDMN

Giáodụcmầmn on

6

GDKN

Giáodụckĩnăng

7

GV

Giáoviên

8

GVMN

Giáoviênmầmno n

9

KN

Kĩn ă n g

10

KNS

Kĩn ă n g sống

11

MN

Mầmnon

12

SL

Sốlư ợ ng

13

TNTT

Tainạnthươngtích

14

TN

Thựcn g h i ệ m


DANHMỤCBẢNG
Bảng2.1.ThơngtinvềGVMNđượckhảosát...................................................................69
Bảng2.2.ThơngtinvềCMtrẻđượckhảosát...............................................................................69
Bảng2.3.NhậnthứccủaGVMNvềkháiniệmKNphịngtránhTNTT...........................................73
Bảng2.4.NhậnthứccủaGV về cácKNt h à n h phầncủaKNp h ị n g tránhTNTTc ủ a trẻmẫu
giáo5-6tuổi
............................................................................................................................................
74
Bảng2.5.NhậnthứccủaGVMNvềkháiniệmGDKNphịngtránhTNTTchotrẻquatrảinghiệmmơphỏn
g..........................................................................................................................................75
Bảng2.6.ThựctrạngthựchiệnmụctiêuGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugiáo56tuổiquatrảinghiệmmơphỏngởtrườngMN............................................................................76
Bảng2.7.ThựctrạngthựchiệnnộidungGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugiáo56tuổiquatrảinghiệmmơphỏngởtrườngMN............................................................................76
Bảng 2.8. Lựa chọn của GVMN về tiến trình tổ chức hoạt động GDKN phịng tránh
TNTTchotrẻmẫugiáo5-6tuổiquatrảinghiệmmơphỏngởtrườngMN
............................................................................................................................................
78
Bảng2.9.CácphươngphápGDKNp h ị n g tránhTNTTchotrẻmẫugiáo56t u ổ i quatrảinghiệmmơphỏngởtrườngMN
............................................................................................................................................
79

Bảng2.10.HìnhthứctổchứchoạtđộngGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugiáo56tuổiquatrảinghiệmmơphỏngởtrườngMN............................................................................81
Bảng21 1 . PhươngphápđánhgiákếtquảGDKNphòngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo5
- 6tuổiởtrườngMN..............................................................................................................83
Bảng2.12.Cácyếu tốảnh hưởngđếnGDKNp h ò n g tránhTNTTc h o trẻmẫugiáo 56tuổiquatrảinghiệmmơphỏng
............................................................................................................................................
85
Bảng213 .NhữngthuậnlợitrongviệcGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugiáo5- 6
tuổiq u a trảinghiệmmơphỏngởtrườngMN.........................................................................86
Bảng2.14.NhữngkhókhăntrongGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugiáo 56tuổiquatrảinghiệmmôphỏngởtrườngMN
............................................................................................................................................
87


Bảng 2.15. Đề xuất của GV về GDKNphòng tránh TNTT cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
quatrảinghiệmmơphỏng
............................................................................................................................................
88
Bảng2.16.ÝkiếncủaCM trẻvềcácKNthànhphầncủaKNphịngtránhTNTT..........................89
Bảng2.17.NộidungGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugiáo56tuổiquatrảinghiệmmơphỏngtạigiađình..............................................................................90


Bảng2.18.ÝkiếncủaCMtrẻvềviệcsửdụngcácphươngphápGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugi
áo5-6tuổiquatrảinghiệmmơphỏngtạigiađình........................................................................91
Bảng2.19.ÝkiếncủaCMtrẻvềnhữngthuậnlợitrongviệcGDKNphịngtránhTNTTchotrẻquatrảing
hiệmmơphỏng
............................................................................................................................................
92
Bảng 2.20. Ý kiến của CM trẻ về những khó khăn trong GDKN phịng tránh TNTT cho
trẻquatrảinghiệmmơphỏng
............................................................................................................................................

92
Bảng2.21.KNphịngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6tuổitheomứcđộ........................................93
Bảng2.22.KNnhậndiệntìnhhuống/yếutốnguycơgâyTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6tuổi...................94
Bảng2.23.KNxửlýkhipháthiệntìnhhuống/yếutốnguycơgâyTNTT...........................................95
Bảng2.24.KNchủđộngthayđổihànhvibảnthânnhằmứngphóhiệuquảnhữngyếutốnguyhiểmho
ặcgiảmthiểuyếutốnguycơgâyTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6tuổi....................................................96
Bảng31.MộtsốnộidungGDKNphịngtránhTNTTtươngứngvớicácchủđềởtrườngMN106
Bảng3.2:KNphịngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6tuổitrướcvàsauTNthămdị.......................127
Bảng3.3.KNphịngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6tuổinhómTNvànhómĐCtrướcTN(theomứcđộ)
...........................................................................................................................................130
Bảng3.4.KNphịngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo56tuổinhómTNvànhómĐCtrướcTN(theotiêuchí)..................................................................132
Bảng3.5.KNphịngtránhTNTTcủatrẻtraivàtrẻgáinhómTNvànhómĐCtrướcTN....................132
Bảng3.6.TươngquangiữacácKNthànhphầncủaKNphịngtránhTNTTcủanhómTNtrướcTN
...........................................................................................................................................
133
Bảng 3.7.KNp h ị n g tránhTNTTcủa trẻmẫugiáo56tuổinhómTNv à nhómĐCs a u TN(theomứcđộ)
...........................................................................................................................................
136
Bảng3.8.KNphịngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6tuổinhómTNvànhómĐCsauTN(theotiêuchí)
...........................................................................................................................................137
Bảng3.9.Tầnsuấtđiểm đánhgiáKN1 củanhóm TNvànhómĐCsauTN...............................139
Bảng3.10.TầnsuấthộitụtiếnđiểmđánhgiáKN1củanhómTNvànhómĐCsauTN....................139
Bảng3.11.TầnsuấtđiểmđánhgiáKN2củanhómTNvànhómĐCsauTN..................................141
Bảng3.12.TầnsuấthộitụtiếnđiểmđánhgiáKN2củanhómTNvànhómĐCsauTN....................142
Bảng3.13.TầnsuấtđiểmđánhgiáKN3củanhómTNvànhómĐCsauTN..................................143
Bảng3.14.TầnsuấthộitụtiếnđiểmđánhgiáKN3củanhómTNvànhómĐCsauTN....................144


Bảng3.15.KNphịngtránhTNTTcủatrẻtraivàtrẻgáinhómTNvànhómĐCsauTN...................145

Bảng3.16.TươngquangiữacácKNthànhphầncủaKNphịngtránhTNTTcủanhómTNsauTN
...........................................................................................................................................
145
Bảng3.17.ThamsốthốngkêkếtquảcủanhómTNvànhómĐCsauTN........................................146
Bảng3.18.KNphịngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6tuổiởnhómTN,trướcvàsauTN................150
Bảng3.19.KNphịngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6t u ổ i ởnhómĐC,t r ư ớ c vàsauTN
...........................................................................................................................................
150


DANHM Ụ C H Ì N H V À BIỂUĐ Ồ

Hình3.1.Tiếntrìnhtổchứchoạt độngGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugiáo56tuổiquatrảinghiệmmơphỏng...........................................................................................104
Biểuđồ2.1.NhậnthứccủaGVMNvềsựcầnthiếtcủaviệcGDKNphịngtránhTNTTchotrẻmẫugiáo
5-6tuổi................................................................................................................................74
Biểuđồ3.1.ĐiểmđánhgiáKN1lớpĐCvàTNsauTN............................................................139
Biểuđồ3.2.ĐồthịtầnsuấthộitụtiếnđiểmđánhgiáK N 1lớpĐCvàTNsauTN........................140
Biểuđồ3.3.ĐiểmđánhgiáKN2lớpTNvàlớpĐCsauTN.......................................................142
Biểuđồ3.4.ĐồthịtầnsuấthộitụtiếnđiểmđánhgiáKN2lớpTNvàĐCsauTN..........................142
Biểuđồ3.5.ĐiểmđánhgiáKN3lớpTNvàlớpĐCsauTN.......................................................144
Biểuđồ3.6.ĐồthịtầnsuấthộitụtiếnđiểmđánhgiáKN3lớpTNvàĐCsauTN..........................144


1

MỞĐẦU
1. Tínhc ấ p thiếtcủavấnđền g h i ê n c ứ u
Tai nạn thươngtích (TNTT)xảy raở tất cảc á c k h u v ự c v à ở m ọ i q u ố c
g i a g â y ảnhh ư ở n g k h ô n g nhỏđếns ứ c k h ỏ e , tínhmạngv à c h ấ t lượngc u ộ c sốngcủac o

n ngườiở mọi lứa tuổi, đặc biệt là đối với trẻ em. Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra
tìnhtrạng này nhưng việc thiếu KN phịng tránh là ngun nhân sâu xa nhất. Tại Việt
Nam,thống kêc ủ a C ụ c Q u ả n l ý m ô i t r ư ờ n g - B ộ Y t ế ( 2 0 1 7 ) c h o
t h ấ y , m ỗ i n ă m t r u n g b ì n h có hơn 370.000 trẻ embị TNTT,t r o n g đ ó
n h ó m t u ổ i 0 - 4 c h i ế m 1 9 , 5 % , n h ó m t u ổ i 5 - 14 chiếm36,9%.Chính
phủ đã ban hành cácvăn bản chỉ đạo các Bộ,n g à n h : B ộ Y t ế , Bộ Giáo dục và Đào tạo
v.v. cũng như sự phối hợp tích cực của các tổ chức quốc tế nhưQuỹ Nhi đồng Liên hiệp
quốc (UNICEF),T ổ c h ứ c P l a n V i ệ t N a m ( P l a n I n t e r n a t i o n a l ) , Tổ
chức Cứut r ợ t r ẻ e m ( S C ) v . v . t h ự c h i ệ n c á c h o ạ t đ ộ n g p h ò n g ,
c h ố n g T N T T , b ư ớ c đầu thông qua nhiều cuộc nghiên cứu, khảo sát đánh giát ì n h
h ì n h T N T T t r ẻ e m t r ê n phạm vi tồn quốc. Chínhv ì v ậ y , v i ệ c
G D K N p h ò n g t r á n h T N T T c h o t r ẻ l à n h i ệ m v ụ cấpthiếthiệnnay.
Việc GDKNp h ò n g t r á n h T N T T c h o t r ẻ e m đ a n g n h ậ n đ ư ợ c
s ự q u a n t â m , c h ú ý của toàn xã hội, đồng thời đã đượcđ ư a v à o t r o n g
n ộ i d u n g c h ư ơ n g t r ì n h G D M N h i ệ n hành. Tuy nhiên, hiệu quả
GDKNphòng tránh TNTTcho trẻ còn thấp, KNc ủ a t r ẻ v ẫ n bộc lộnhiều hạn chế trong
hành động ứng phó đối với cáct ì n h h u ố n g h a y c á c m ố i n g u y cơ tiềm ẩn
gâyTNTT.Trongk h i đ ó , n g ư ờ i l ớ n t h ư ờ n g k h ô n g t i n t ư ở n g v à o k h ả
n ă n g độc lập xử lý các vấn đề trong cuộc sống của trẻ và tìm cách ngăn cản, cấm đốn trẻ
tiếpxúc với các mối nguyhiểm hoặc có thói quen làm giúpt r ẻ m ọ i v i ệ c . T r ẻ e m
v ố n h i ế u động và ln thích thú, tò mòvớiviệc khám phá thếgiớix u n g q u a n h ,
v à n g ư ờ i l ớ n khơng phải lúc nào cũng có thể ởb ê n c ạ n h đ ể b ả o v ệ t r ẻ .
C h í n h v ì v ậ y , t h a y v ì l à m g i ú p trẻ mọi việc, người lớn nên hướng dẫn trẻ
tự bảo vệ mình, tự nhận biết và ứng phó vớinhững mối nguy hiểm xung quanh thông qua
trải nghiệm mô phỏng các tình huống vềTNTTđể rèn luyện các KN ứng phó, đó chính là
cách tốt nhất để giúp trẻ tránh đượcnhữngrủi rotrongc u ộ c s ố n g , s ố n g a n t o à n ,
k h ỏ e m ạ n h v à p h á t t r i ể n t ố t t r o n g b ấ t c ứ điềukiện,hồncảnhnào.
Đểhình thành và rèn luyện KNphịng tránh TNTT,v i ệ c t r ẻ t r ả i n g h i ệ m
b ằ n g chính những hoạt động của mình,bắt chước,tập thửc á c K N p h ò n g t r á n h
t r o n g n h ữ n g tình huống giả định, mô phỏng là điều kiện cần để trẻ cảm nhận, thực

hiện và hiểu đượccác KNphòng tránh TNTTc ó k ế t q u ả . N ế u c h ỉ t ậ p b ắ t
c h ư ớ c m à k h ô n g t h ự c h à n h thườngxuyên, lặpđi lặp lại nhiều lần, hàng
ngàyt r o n g c á c h o ạ t đ ộ n g G D t h í c h h ợ p t h ì kĩ năng sống (KNS)n ó i c h u n g
và
KN
phịng
tránh
TNTTnói
riêng
cũng
nhanh
c h ó n g mấtđi .GDKNp h ị n g tránhTNTTc h o trẻquatrảinghiệmmơphỏnglàhìnhthứcGDphù


hợp và mang lại hiệu quả vì có khả năng phát huy mạnh mẽt í n h t í c h c ự c , đ ộ c
l ậ p , s á n g tạo trong hoạt động nhận thức của trẻ, bên cạnh đó trẻ cịn được trải nghiệm
một cáchphong phú các tình huống phịng tránh TNTTk h á c n h a u t r o n g m ô i
t r ư ờ n g G D a n t o à n , qua đó KN phịng tránh TNTTcủa trẻ sẽ được hình thành và
phát triển bền vững hơn.Trong nghiên cứu lý luận đã có những kết quả nghiên cứu về lý
luận giáo dục kĩ năng, kĩnăng phòng tránh TNTT cho trẻ mầm non nhưng cần phải tiếp tục
cụ thể hóa tổ chức giáodục KNphịng tránh TNTTc h o t r ẻ q u a c á c h o ạ t đ ộ n g
trải
nghiệm
mơ
phỏng,
từ
đó
t ổ chứchoạtđộngGDKNp h ị n g tránhTNTTtheomộttiếntrìnhcóhiệuquả.
Hiệnnay việcGDKNphịng tránh TNTTcho trẻđã đượcc á c n h à t r ư ờ n g
m ầ m non (MN)r ấ t q u a n t â m v à n g h i ê m t ú c t h ự c h i ệ n n h ư n g h ầ u

n h ư c h ỉ c h ú t r ọ n g v i ệ c đ ầ u tư xây dựngm ô i t r ư ờ n g đ ả m b ả o a n
t o à n h ơ n l à t h i ế t k ế , t ổ c h ứ c , h ư ớ n g d ẫ n t r ẻ t h a m giavào các hoạt
động đa dạng,p h o n g
phú
vớimục
đíchGDKNphịng
tránh
T N T T . Giáo viên mầm non (GVMN)m ặ c d ù đ ã n h ậ n t h ứ c đ ư ợ c s ự c ầ n
t h i ế t c ủ a v ấ n đ ề , t u y nhiên họ vẫn còn khá lúng túng trong việc xác định nội
dung, phương pháp và hình thức,cách tổchứccho trẻt h ự c h à n h , t r ả i n g h i ệ m
K N p h ò n g t r á n h T N T T t r o n g m ô i t r ư ờ n g môp h ỏ n g , v ì v ậ y ,
chưa thực sựmang lại hiệu quả cao trong quá trình
G D K N p h ò n g tránhTNTTc h o trẻ.
Trẻ 5 - 6 tuổi đang ở giai đoạn đầu của phát triển nhận thức; với kiểu tư duy phổ quát
làtrực quan hành động và trựcquan -hình tượng.D o v ậ y
việc
hình
t h à n h K N phòng tránh TNTTc h o t r ẻ n h ỏ c ầ n b ắ t đ ầ u t ừ v i ệ c t r ả i
n g h i ệ m h à n h đ ộ n g c ụ t h ể , t r o n g tình huống cụ thểđể dần hình thành kinh
nghiệm riêng, ýthức, thái độ, niềm tin; vàs a u đó, trẻ sẽc h ủ đ ộ n g đ i ề u c h ỉ n h
v à đ i ề u k h i ể n h à n h v i t h í c h h ợ p k h i đ ố i m ặ t v ớ i t ì n h huống,
nguy cơ mới. Sử dụng trải nghiệm mơ phỏngđể rèn luyện KN phịng tránh TNTTcho trẻ
mẫu giáo 5 - 6 tuổi là một trong các cách tiếp cận GDKN phịng tránh TNTT cóhiệu quả vì
đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ, tạo cơh ộ i c h o t r ẻ đ ư ợ c l u y ệ n
t ậ p n h i ề u lần, môi trường trải nghiệm mô phỏng gần giống hiện thực xung quanh trẻ,
giúp trẻ thêmhứngthú.
Xuất phát từnhững lýdo như trênc h ú n g t ô i l ự a c h ọ n n g h i ê n
c ứ u đ ề t à i “Giáodục kĩ năngphịng tránh tai nạn thươngt í c h c h o t r ẻ m ẫ u
g i á o 5 - 6 t u ổ i q u a t r ả i nghiệmmơ phỏng”với mong muốn góp phần nâng
cao kết quả GDKNp h ò n g t r á n h TNTTc h o trẻmẫugiáo5-6tuổi.

2. Mụcđ í c h n g h i ê n cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất tiến trình tổ chức
hoạtđộng GDKNphịng tránh TNTTcho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi qua trải nghiệm mô
phỏngnhằmnângcaoKNp h ò n g tránhTNTTc h o trẻ.


3. Khácht h ể , đốitượngn g h i ê n cứu
3.1. Kháchthểnghiêncứu:Qtrình GDKNphịng tránh TNTTc h o t r ẻ
m ẫ u giáo5-6tuổiởtrườngMN.
3.2. Đối tượngnghiên cứu:Tiếntrình tổ chức các hoạt động
GDKNphịngtránhTNTTc h o trẻmẫugiáo5-6tuổiquatrảinghiệmmơphỏng.
4. Giảt h u y ế t khoahọc
Hiện nay, các trường MN đã quan tâm đến GDKNphòng tránh TNTTcho trẻ,nhưng
trên thực tế, KN phòng tránh TNTTcủa trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi còn hạn chế donhiều ngun
nhân, trong đó có việc thực hiện tiến trình tổ chức hoạt động GDKN
phịngtránhTNTTc h ư a chúýtớitrảinghiệmmơphỏng.
Nếu tiến trình tổ chức các hoạt động GDKNphịng tránh TNTTdựa vào trảinghiệm
môp h ỏ n g đ ả m b ả o s ự n h ấ t q u á n g i ữ a m ụ c t i ê u , n ộ i d u n g ,
h ì n h t h ứ c , p h ư ơ n g pháp tổ chức hoạt động và môi trường GD,thông qua việc tổ
chức hướng dẫn trẻ trảinghiệm mơphỏng, rèn luyện các KNp h ị n g t r á n h
TNTTcho
trẻthì
sẽ
gópphần
n â n g caokếtquảGDKNp h ò n g tránhTNTTc h o trẻmẫugiáo5-6tuổi.
5. Nhiệmv ụ nghiênc ứ u
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của GDKN phịng tránh TNTT cho trẻ mẫu giáo 5 6tuổiquatrảinghiệmmơphỏng.
- Nghiêncứu,đ ánh giáthựctrạngGDKNp h ò n g tránhTNTTc h o trẻmẫugiáo5
- 6tuổiquatrảinghiệmmơp h ỏ n g vàthựctrạngKN p h ị n g tránhTNTTởtrẻmẫugiáo 56tuổi.
- Xây dựng tiến trình tổ chức hoạt động GDKNphịng tránh TNTTcho trẻ

mẫugiáo5- 6t u ổ i
qua
trải
nghiệmmơphỏng.
Thựcnghiệm
( T N ) đ ể k i ể m c h ứ n g t í n h k h ả thi và hiệu quả của tiến trình tổ chức hoạt
động
GDKN
phịng
tránh
TNTT
cho
trẻ
mẫugiáo56tuổitheomơhìnhtrảinghiệmmơphỏng đãđềxuất.
6. Phạmv i nghiêncứu
- Vền ộ i d u n g nghiêncứ u:
+ Nghiên cứu việc GDKN phòng tránh TNTT cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi có
liênquanvậtdụng,địađiểmhoạtđộngvàhànhđộngcủatrẻ.
+ Nghiên cứu các KN phòng tránh TNTTc ủ a t r ẻ m ẫ u g i á o 5 - 6 t u ổ i
g ồ m : K N nhận diện tình huống/ yếu tố nguy cơ gây TNTT;KN xử lý khi gặp tình
huống/ yếu tốnguy cơ gây TNTT;KNc h ủ đ ộ n g t h a y đ ổ i h à n h v i b ả n
t h â n n h ằ m ứ n g p h ó h i ệ u q u ả nhữngtìnhhuốnggâyTNTT.
+ Nghiên cứu tiến trình tổ chức hoạt động GDKN phịng tránh TNTT cho trẻ
mẫugiáo5-6tuổiquatrảinghiệmmơphỏng.


- Vềk h á c h thểkhảosát:
+ GVMN:2 8 0 G V M N c ủ a 1 7 t r ư ờ n g M N t r ê n đ ị a b à n 5
t ỉ n h Đ ô n g B ắ c , g ồ m : TháiNguyên,BắcKạn,LạngSơn,CaoBằng,TuyênQuang.
+ Trẻ MN: 90 trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại Trường MN 19/5 (Thái Nguyên),

TrườngMNXuấtLễ(LạngSơn),TrườngMNHoaHồng(TuyênQuang).
- Địa điểm, thời gian nghiên cứu TN: TN được tiến hành tại Trường MN
ĐồngQuang và Trường MN Quyết Thắng của TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Thời
gianTNtừtháng9/2019-01/2020.
7. Cáchtiếp cậnvàphươngp h á p n g h i ê n c ứ u
7.1. Cáchtiếpcậnnghiêncứu
- Tiếp cận hoạt động:Các KNS nói chung và KN phòng tránh TNTT cho trẻ
mẫugiáo 5 - 6 tuổi nói riêng được hình thành qua hoạt động, qua trải nghiệm, tích lũy
kinhnghiệm,rèn luyện các thao tác hành vi.V ớ i G D K N p h ò n g
tránh
T N T T c ầ n x á c đ ị n h mụctiêu, lựachọn nội dung, các hình thứctrải nghiệm hấp
dẫn, phù hợp với trẻ vàt ổ chức theo một quy trình phù hợp. Đồng thời huy động các
nguồn lực từ sự tham gia củagiađình, cộng đồng để khơng chỉ tiết kiệm chi phí màcịn
mang lại hiệu quả GDKNphịngtránhTNTTở trẻ.
- Tiếp cận hệ thống:GDKN phòng tránh TNTTlà một quá trình GD tồn vẹn, cóhệ
thống được bắt đầu từ xác định mục tiêu, nội dung, lựa chọn phương pháp, hình
thức,chuẩn bị các phương tiện phù hợp và đánh giá khách quan. Trong đó cần đặc biệt
chú ýđến các tác động GDKNp h ò n g t r á n h T N T T t h ô n g q u a c á c h o ạ t
đ ộ n g , p h ả i đ ả m b ả o trình tự từ dễ đến khó, từ đơn giảnđến phứctạp, giúp trẻ
đượct i ế p c ậ n v à l ĩ n h h ộ i c á c kiếnthứcphùhợpvớilứatuổi.
- Tiếp cận cá nhân:KNvà sự hình thành KNm a n g t í n h c h ủ t h ể , p h ả n
á n h đ ặ c điểm tâm lí cá nhân rõ nét. Do vậy, việc hình thành KN phịng tránh TNTT
cho trẻ mẫugiáo5 - 6 t u ổ i p h ả i t ô n t r ọ n g đ ặ c đ i ể m c á n h â n c ủ a
t r ẻ , c ó n h ư v ậ y m ớ i p h á t h u y đ ư ợ c tính tích cựchoạt động củacác
em.Khi tổchức cho trẻt h ự c h à n h K N p h ò n g t r á n h TNTT,nhà GDc ầ n
đưara những yêu cầu phù hợp vớiđặc điểm tâm lícá nhân
c ủ a t r ẻ để tạo điều kiện cho trẻ mạnh dạn,t ự t i n v à t í c h c ự c t h a m
g i a c á c h o ạ t đ ộ n g G D đ ể t ừ đóhìnhthànhvàpháttriểnKNcủacánhântrẻ.
- Tiếp cận thực tiễn:Thực tiễn cho thấy các TNTT xảy ra với nguy cơ và mức
độkhác nhau ởc á c v ù n g m i ề n v à v ớ i t ừ n g c á n h â n t r ẻ . C h í n h

v ì v ậ y v i ệ c G D K N p h ò n g tránh TNTT cho trẻ MN cần dựa trên những điều
kiện
thực
tế
ở
mỗi
địa
phương,
mỗitrườnglớpvàvốnKNcủatừngtrẻsaochomanglạihiệuquảGDcaonhất.
- Tiếp cận phát triển:Sự hình thành và phát triển KN phịng tránh TNTT của
trẻln gắnl i ề n v ớ i s ự p h á t t r i ể n t â m s i n h l ý c ủ a t r ẻ q u a c á c
giaiđoạn
lứa
tuổi
khác
n h a u . Vìv ậ y , nhàGDc ầ n đánhgiáđ ú n g mứcđ ộ hìnhthànhKNn à y củatrẻởthờiđiểm
hiện


tại trong sự vận động, phát triển tâm sinh lý lứat u ổ i , t ừ đ ó , t i ế n h à n h c u n g
c ấ p k i ế n t h ứ c và tổ chức cho trẻ luyện tập KN phù hợp với mức độ hiện có của trẻ.
Đặc biệt, các TNTTkhi xảy ra thườngg â y n g u y h i ể m đ ố i v ớ i t r ẻ , n ê n
c á c h h ọ c t ố t n h ấ t c h í n h l à h ọ c t h ô n g qua quan sát, bắt chước theo mẫu
hành động đúng của người lớn và bạn bè xung quanhtrong đó,ngườil ớ n v à b ạ n b è
đóng vai trị hỗ trợ,thúc đẩy sựphát triển KNcủa trẻ
đ i từ“vùngpháttriểnhiệntại”lên“vùngpháttriểngầnnhất”.
7.2. Cácp h ư ơ n g p h á p nghiênc ứ u
7.2.1. Nhómp h ư ơ n g p h á p nghiêncứul ý luận
Nghiêncứutài liệu vềTNTTv à G D K N p h ò n g t r á n h T N T T ở t r ẻ e m
n ó i c h u n g và trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi nói riêng, tài liệu về trải nghiệm, trải nghiệm mơ phỏng

trongGDMNt ừ đóhệthốngvàkháiqthóacơsởlýluậncủađềtài.
7.2.2. Nhómp h ư ơ n g p h á p nghiêncứu t h ự c t i ễ n
- Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến của một số chuyên gia về các
kháiniệm công cụ; KNthành phần của KNp h ò n g t r á n h T N T T c ủ a t r ẻ m ẫ u
g i á o 5 - 6 t u ổ i ; tiêu chí đánh giá,cách thứcđ á n h g i á K N p h ò n g t r á n h
TNTT;tiến

trình

tổ

chức

h o ạ t độngGDKNp h ị n g tránhTNTTc h o trẻmẫugiáo56tuổiquatrảinghiệmm ô phỏng.
- Phương pháp quan sát: Tiến hành quan sát trẻ và các hoạt động
GDKNphòngtránh TNTTc h o t r ẻ m ẫ u g i á o 5 - 6 t u ổ i ở c á c t r ư ờ n g
M N v à g h i l ạ i b ằ n g b i ê n b ả n q u a n sát để rút ra những nhận định, đánh
giá về đặc điểm tâm lí, mức độ hình thành KN phịngtránh TNTTcủatrẻ, sựphù hợpv ề
nội

dung,

phương

pháp,

hìnhthứctrong

G D K N phịngtránhTNTTchotrẻ.
- Phươngpháp điều tra bằng bảng hỏi: Sửdụng phiếu điều tranhằm khảo

sátGVMNvề nhận thức, nội dung, phương pháp GDKNp h ò n g t r á n h T N T T c h o
t r ẻ m ẫ u giáo5-6tuổiquatrảinghiệmmơphỏng.
SửdụngbàitậpđonhằmđánhgiámứcđộKNphịngtránhTNTTcủatrẻmẫugiáo5-6tuổi.
- Phươngpháp đàm thoại: Trò chuyện, trao đổi với giáo viên (GV),cán bộ quản
lí(CBQL)chunmơn,vớiphụhuynhđểtìmhiểucácthơngtinliênquanđếnđềtàinghiêncứu.
Đàmthoại, trị chuyện với trẻ mẫugiáo 5m ứ c đ ộ n h ậ n thứcKNphịngtránhTNTTc ủ a trẻ.

6

tuổi

để

tìmhiểu

về

- Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn, trao đổi với CBQL, GV, cha mẹ
(CM)trẻ nhằm tìm hiểu thêm về thực trạng, biện pháp GDKN phịng tránh TNTT cho trẻ
mẫugiáo5-6tuổiquatrảinghiệmmơphỏng