Các nhà thơ trẻ thời chống Mỹ cứu nước

Xẻ dọc Trường Sơn,đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai

TRƯỜNG ĐHSP TP. HỒ CHÍ MINH
Khoa Giáo Dục Tiểu Học
CH Ủ ĐỀ
:
Nhóm 1
Nhóm 1.
Lớp CNTH Gò Vấp - Khóa 4
Lớp CNTH Gò Vấp - Khóa 4

Mục lục
I. Sự xuất hiện và quá trình trưởng thành của
các nhà thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ cứu nước

II. Thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ và khuynh hướng
mở rộng, đào sâu hiện thực trong thơ
III. Chất trí tuệ, chính luận trong thơ trẻ thời
chống Mỹ
IV. Đặc điểm nghệ thuật của thơ trẻ thời chống
Mỹ
V. Phân tích “bài thơ về tiểu đội xe không
kính” của nhà thơ Phạm Tiến Duật

I. Sự xuất hiện và quá trình trưởng thành của
các nhà thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ cứu nước

1. Sự xuất hiện

Từ năm 1964, cuộc chiến tranh chống
Mỹ cứu nước của dân tộc ta bước sang
một giai đoạn gay go, căng thẳng và vô
cùng ác liệt. Nhanh nhạy và kịp thời,
nền thơ nóng bỏng tính thời sự, hừng
hực tinh thần chiến đấu đã “nhập cuộc”,
tham gia vào cuộc chiến tranh ái quốc vĩ
đại của toàn dân tộc.

Lê Anh Xuân
Xuân Quỳnh
Lưu Quang Vũ
Phạm Tiến Duật

Nguyễn Khoa Điềm
Hoàng Nhuận Cầm
Trần Đăng Khoa

Giai
đoạn
Tác giả Tác phẩm tiêu biểu
Nội dung thơ
1964 –
1968
- Lưu Quang Vũ
- Đêm hành quân(1966),Qua sông
Thương(1966),gửi các anh(1965),
ngã ba thị xã(1967)….
Thơ của những nhà thơ
trẻ ở chặng này rưng

rưng cảm xúc, đậm đà
chất trữ tình, chứa chan
chất say nồng của tuổi
trẻ
- Lê Anh Xuân - Gửi Bến Tre, trở về quê nội…
- Xuân Quỳnh - Tiếng gà trưa, chiến hào…
- Bằng Việt
- Tình yêu và báo động, trở lại trái
tim mình, bếp lửa
1969 –
1972
- Nguyễn Khoa Điềm
- Đất ngoại ô, khúc hát ru những
em bé lớn trên lưng mẹ, mặt đường
khát vọng
Thơ của chặng này đã
đạt tới mức độ nhất định
về chiều sâu của suy
nghĩ và tầm cao của sự
khái quát.
- Nguyễn Đức Mậu - Âm điệu đồng bằng
- Phạm Tiến Duật
- Vùng làng, bài thơ về Tiểu đội xe
không kính
- Nguyễn Duy - Hơi ấm ổ rơm
Từ
1973
- Thanh Thảo
- Những người đi tới biển, những
ngọn sóng Mặt trời

Khuynh hướng thơ của
các nhà thơ phản ánh
những mảng h/thực lớn
của chiến tranh, tổng kết
cuộc ch/tranh ái quốc vĩ
đại
- Trần Mạnh Hảo
Mặt trời trong lòng đất, đất nước
hình tia chớp
- Nguyễn Trọng Tạo - Con đường của những vì sao
2. Các chặng đường thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ cứu nước

Giai
đoạn
Tác giả Tác phẩm tiêu biểu
Nội dung thơ
1964
–
1968
- Bằng Việt
- Tình yêu và báo động,
trở lại trái tim mình, bếp
lửa
Thơ của những
nhà thơ trẻ ở
chặng này rưng
rưng cảm xúc,
đậm đà chất trữ
tình, chứa chan
chất say nồng của

tuổi trẻ
- Xuân Quỳnh
- Tiếng gà trưa, chiến
hào…
- Lưu Quang
Vũ
- Đêm hành
quân(1966),Qua sông
Thương(1966),gửi các
anh(1965), ngã ba thị
xã(1967)….
- Lê Anh Xuân
- Gửi Bến Tre, trở về quê
nội…
Chặng thứ nhất: Từ năm 1964 đến 1968:

Xuân Quỳnh với Tiếng gà
trưa,
chiến hào
Lưu Quang Vũ với Đêm
hành quân, qua sông
Thương, gửi các anh

Thơ của những nhà thơ trẻ ở chặng này rưng rưng
cảm xúc, đậm đà chất trữ tình, chứa chan chất say
nồng của tuổi trẻ:
Ôi ta thèm được cầm khẩu súng
Đi giữa đoàn quân cùng với bạn bè
Nằm chờ giặc trên quê hương yêu dấu
Ta say nồng mùi lá rụng bờ tre

(Gửi Bến Tre – Lê Anh Xuân)

Giai
đoạn
Tác giả Tác phẩm tiêu biểu
Nội dung thơ
1964 –
1968
- Lưu Quang Vũ
- Đêm hành quân(1966),Qua sông
Thương(1966),gửi các anh(1965),
ngã ba thị xã(1967)….
Thơ của những nhà thơ
trẻ ở chặng này rưng
rưng cảm xúc, đậm đà
chất trữ tình, chứa chan
chất say nồng của tuổi
trẻ
- Lê Anh Xuân - Gửi Bến Tre, trở về quê nội…
- Xuân Quỳnh - Tiếng gà trưa, chiến hào…
- Bằng Việt
- Tình yêu và báo động, trở lại trái
tim mình, bếp lửa
1969 –
1972
- Nguyễn Khoa Điềm
- Đất ngoại ô, khúc hát ru những
em bé lớn trên lưng mẹ, mặt đường
khát vọng
Thơ của chặng này đã

đạt tới mức độ nhất định
về chiều sâu của suy
nghĩ và tầm cao của sự
khái quát.
- Nguyễn Đức Mậu - Âm điệu đồng bằng
- Phạm Tiến Duật
- Vùng làng, bài thơ về Tiểu đội xe
không kính
- Nguyễn Duy - Hơi ấm ổ rơm
Từ
1973
- Thanh Thảo
- Những người đi tới biển, những
ngọn sóng Mặt trời
Khuynh hướng thơ của
các nhà thơ phản ánh
những mảng h/thực lớn
của chiến tranh, tổng kết
cuộc ch/tranh ái quốc vĩ
đại
- Trần Mạnh Hảo
Mặt trời trong lòng đất, đất nước
hình tia chớp
- Nguyễn Trọng Tạo - Con đường của những vì sao
2. Các chặng đường thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ cứu nước

Chặng thứ hai: Từ 1969 đến 1972:
Giai
đoạn
Tác giả Tác phẩm tiêu biểu

Nội dung thơ
1969
–
1972
- Nguyễn Duy - Hơi ấm ổ rơm
Thơ của chặng
này đã đạt tới
mức độ nhất định
về chiều sâu của
suy nghĩ và tầm
cao của sự khái
quát.
- Nguyễn Đức
Mậu
- Âm điệu đồng bằng
- Phạm Tiến
Duật
- Vùng làng, bài thơ về
Tiểu đội xe không kính
- Nguyễn
Khoa Điềm
- Đất ngoại ô, khúc hát
ru những em bé lớn trên
lưng mẹ, mặt đường khát
vọng

Mặt đường khát vọng, đất
ngoại ô, khúc hát ru những
em bé trên lưng mẹ của
Nguyễn Khoa Điềm…

Hơi ấm ổ rơm của Nguyễn Duy
vùng làng của Phạm Tiến Duật

Thơ của chặng này đã đạt tới mức độ nhất định về
chiều sâu của suy nghĩ và tầm cao của sự khái quát.
Trong nỗi đau mất nước Hoàng Nhuận Cầm viết:
Mẹ ơi đất nước cắt chia
Tiếng kêu con Quốc vọng về quả tim
Hay qua hình ảnh cây tre Nguyễn Duy đã nói lên
những phẩm chất, những tình cảm, đạo đức tốt đẹp
của con người Việt Nam
Bão bùng thân bọc lấy thân
Tay vin tay níu tre gần nhau thêm
Thương nhau tre chẳng ở riêng
Luỹ thành từ đó mà nên hỡi người

Giai
đoạn
Tác giả Tác phẩm tiêu biểu
Nội dung thơ
1964 –
1968
- Lưu Quang Vũ
- Đêm hành quân(1966),Qua sông
Thương(1966),gửi các anh(1965),
ngã ba thị xã(1967)….
Thơ của những nhà thơ
trẻ ở chặng này rưng
rưng cảm xúc, đậm đà
chất trữ tình, chứa chan

chất say nồng của tuổi
trẻ
- Lê Anh Xuân - Gửi Bến Tre, trở về quê nội…
- Xuân Quỳnh - Tiếng gà trưa, chiến hào…
- Bằng Việt
- Tình yêu và báo động, trở lại trái
tim mình, bếp lửa
1969 –
1972
- Nguyễn Khoa Điềm
- Đất ngoại ô, khúc hát ru những
em bé lớn trên lưng mẹ, mặt đường
khát vọng
Thơ của chặng này đã
đạt tới mức độ nhất định
về chiều sâu của suy
nghĩ và tầm cao của sự
khái quát.
- Nguyễn Đức Mậu - Âm điệu đồng bằng
- Phạm Tiến Duật
- Vùng làng, bài thơ về Tiểu đội xe
không kính
- Nguyễn Duy - Hơi ấm ổ rơm
Từ
1973
- Thanh Thảo
- Những người đi tới biển, những
ngọn sóng Mặt trời
Khuynh hướng thơ của
các nhà thơ phản ánh

những mảng h/thực lớn
của chiến tranh, tổng kết
cuộc ch/tranh ái quốc vĩ
đại
- Trần Mạnh Hảo
Mặt trời trong lòng đất, đất nước
hình tia chớp
- Nguyễn Trọng Tạo - Con đường của những vì sao
2. Các chặng đường thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ cứu nước

Chặng thứ ba: Từ 1973
Giai
đoạn
Tác giả Tác phẩm tiêu biểu
Nội dung thơ
Từ
1973
- Thanh Thảo
- Những người đi tới
biển, những ngọn sóng
Mặt trời
Khuynh hướng
thơ của các nhà
thơ phản ánh
những mảng hiện
thực lớn của
chiến tranh, tổng
kết cuộc chiến
tranh ái quốc vĩ
đại

- Trần Mạnh
Hảo
Mặt trời trong lòng đất,
đất nước hình tia chớp
- Nguyễn
Trọng Tạo
- Con đường của những
vì sao

Thơ trẻ chống Mỹ được bổ sung thêm một số
nhà thơ đồng thời là những chiến sĩ trực tiếp
cầm súng chiến đấu trên chiến trường
Thanh Thảo
Hữu Thỉnh
Anh Ngọc

Giai
đoạn
Tác giả Tác phẩm tiêu biểu
Nội dung thơ
1964 –
1968
- Lưu Quang Vũ
- Đêm hành quân(1966),Qua sông
Thương(1966),gửi các anh(1965),
ngã ba thị xã(1967)….
Thơ của những nhà thơ
trẻ ở chặng này rưng
rưng cảm xúc, đậm đà
chất trữ tình, chứa chan

chất say nồng của tuổi
trẻ
- Lê Anh Xuân - Gửi Bến Tre, trở về quê nội…
- Xuân Quỳnh - Tiếng gà trưa, chiến hào…
- Bằng Việt
- Tình yêu và báo động, trở lại trái
tim mình, bếp lửa
1969 –
1972
- Nguyễn Khoa Điềm
- Đất ngoại ô, khúc hát ru những
em bé lớn trên lưng mẹ, mặt đường
khát vọng
Thơ của chặng này đã
đạt tới mức độ nhất định
về chiều sâu của suy
nghĩ và tầm cao của sự
khái quát.
- Nguyễn Đức Mậu - Âm điệu đồng bằng
- Phạm Tiến Duật
- Vùng làng, bài thơ về Tiểu đội xe
không kính
- Nguyễn Duy - Hơi ấm ổ rơm
Từ
1973
- Thanh Thảo
- Những người đi tới biển, những
ngọn sóng Mặt trời
Khuynh hướng thơ của
các nhà thơ phản ánh

những mảng h/thực lớn
của chiến tranh, tổng kết
cuộc ch/tranh ái quốc vĩ
đại
- Trần Mạnh Hảo
Mặt trời trong lòng đất, đất nước
hình tia chớp
- Nguyễn Trọng Tạo - Con đường của những vì sao
2. Các chặng đường thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ cứu nước

II. THƠ TRẺ THỜI KỲ CHỐNG MỸ VÀ KHUYNH
HƯỚNG MỞ RỘNG, ĐÀO SÂU HIỆN THỰC TRONG
THƠ
1. Hiện thực đời sống chiến trường
Cảnh mưa bom bão đạn tràn ngập trên cả
Miền Nam yêu dấu. Trong những nỗ lực
chung đó, thơ trẻ chống Mỹ đã vượt lên, góp
vào nền thơ chống mỹ những trang thơ viết về
đời sống chiến trường, phản ánh tính chất ác
liệt, dữ dội, những hi sinh gian khổ của dân
tộc Việt Nam trong chiến tranh.

Đó là sự hi sinh gian khổ tột cùng trong đời sống
chiến tranh:
Ngày sinh nhật bắt đầu bằng cơn sốt
Cổ đắng khô ngồi thở trên đỉnh dốc
Bạn mở bi đông nhường hớp nước cuối cùng
Hớp nước cuối cùng giữa cơn sốt đầu tiên
Ngày sinh nhật tuổi 25 mình được uống

Chỉ bằng giọng điệu thâm trầm mà thơ trẻ
vẫn thể hiện được sự mất mát to lớn của chiến
tranh:
Nếu tất cả trở về đông đủ
Sư đoàn tôi sẽ thành mấy sư đoàn
(Trường ca sư đoàn)
Sự căm phẫn, tức giận đối với chiến tranh:
Cánh rừng này mấy trận B52
Cây cụt ngọn dựng bia vào trời xanh căm giận
(Con chim thời gian – Nguyễn Khoa Điềm)

Thơ trẻ đã gợi lên tính chất dữ dội, ác liệt, sự
gian khổ trong chiến tranh nhằm thể hiện thực
chất đời sống chiến trường, qua đó đốt cháy
lên ngọn lửa căm thù quân xâm lược. Tuy
nhiên đời sống chiến trường dù có gian khổ, ác
liệt, tàn khốc đến đâu cũng chỉ là cái phông, cái
nền để làm nổi bật chân dung tinh thần của cả
một thế hệ trẻ cầm súng.

2. Hình ảnh thế hệ trẻ:
Hình ảnh của những người lính trẻ nổi bật trên
những trang thơ của thơ trẻ thời chống Mỹ, cứu
nước. Ấy là những tâm hồn còn rất trẻ trung đi thẳng
từ cánh cửa nhà trường đến chiến trường chống Mỹ.
Cho nên trong hành trang ra trận của họ vẫn còn
vương vấn tiếng ve kêu:
Vào mặt trận lúc mùa ve đang kêu
Dẫu hòn bi lăn hết vòng tuổi nhỏ
Trong những trang ba lô kia ai bảo là không có

Một hai ba giọng hát chú ve kim
(Hoàng Nhuận Cầm)

Nhà thơ Xuân Diệu nhận xét: Những nhà thơ trẻ
“đã lục hóa từng bước chân Trường Sơn của họ, họ
có một sức xanh tâm hồn mạnh mẽ vô hạn”. Chính
điều ấy đã gợi lên biết bao suy tư trong thơ Phạm
Tiến Duật:
Đi giữa rừng sâu
Câu hỏi lớn như gió rừng thổi mãi
Rằng dân tộc ta trong những năm tháng ấy
Đưa lên rừng mấy chục vạn con người
Không thể nói là không đói không sốt
Ở giữa rừng sâu hàng chục năm trời
Nghĩ gì và làm cách nào rừng ơi!
Mà vẫn sống ung dung và đánh thắng.