đề cương môn học lịch sử xã hội học (history of sociology)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
***
KHOA XÃ HỘI HỌC
Bộ môn: Lý thuyết và phương pháp Xã hội học
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
LỊCH SỬ XÃ HỘI HỌC
(History of Sociology)
Chương trình đào tạo: Cử nhân Xã hội học
Người biên soạn: Giảng viên Hoàng Hinh
Hà Nội
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA XÃ HỘI HỌC
Bộ môn: Lý thuyết và phương pháp Xã hội học
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC: LỊCH SỬ XÃ HỘI HỌC (History of Sociology)
1. Thông tin về giảng viên
1.1. Giảng viên
Giảng viên 1:
- Họ và tên: Hoàng Hinh
- Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, cử nhân
- Thời gian làm việc: Giờ hành chính của các ngày thứ 2-4-6 trong tuần
- Địa điểm làm việc: P.211 Nhà A, Khoa Xã hội học.
- Địa chỉ liên hệ: Khoa Xã hội học, P.209 Nhà A. Trường Đại học Khoa
học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, 336 Nguyễn Trãi, Thanh
Xuân, Hà Nội
- Điện thoại: 84-4.8547770
84.912 823 479
- Email:
- Các hướng nghiên cứu chính:

+ Lịch sử Xã hội học
+ Xã hội học về cộng đồng và phát triển cộng đồng
+ An sinh xã hội và các vấn đề xã hội.
Giảng viên 2:
- Họ và tên: Nguyễn An Lịch
- Chức danh, học hàm, học vị: PGS. TS
- Thời gian làm việc: Giờ hành chính của các ngày thứ 2-4-6 trong tuần
- Địa điểm làm việc: P.308 Nhà A, Trung tâm Dân số và Công tác xã hội
2
- Địa chỉ liên hệ: Trung tâm Dân số và Công tác xã hội, P.308 Nhà A.
Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, 336
Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
- Điện thoại: Trung tâm Dân số và Công tác xã hội. 04.5586692
Di động: 0915.936999
- Email:
- Các hướng nghiên cứu chính:
+ Lịch sử Xã hội học
+ Xã hội học chính trị, chính sách xã hội
+ Xã hội học tổ chức
+ Công tác xã hội
1. 2. Trợ giảng:
- Họ và tên: Nguyễn Quý Thanh
- Chức danh, học hàm, học vị: Chủ nhiệm bộ môn, Tiến sĩ
- Thời gian làm việc: Giờ hành chính của các ngày trong tuần
- Địa điểm làm việc: P.211 Nhà A, Khoa Xã hội học.
- Địa chỉ liên hệ: Bộ môn Lý thuyết và Phương pháp Xã hội học, Khoa Xã
hội học, P.209 Nhà A. Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học
Quốc gia Hà Nội, 336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
- Điện thoại: 0912 488 694
- Email:

- Các hướng nghiên cứu chính:
+ Phương pháp nghiên cứu Xã hội học
+ Xã hội học dư luận và truyền thông đại chúng
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học : Lịch sử Xã hội học (History of Sociology)
- Mã môn học :
- Số tín chỉ : 03 (ba tín chỉ)
3
- Môn học: : bắt buộc
- Các môn học tiên quyết:
+ Triết học Mác – Lênin (Marxist – Leninist Philosophy)
+ Nhập môn Xã hội học (Introduction to Sociology)
- Các môn học kế tiếp:
- Giờ tín chỉ đối với các hoạt động:
° Nghe giảng lý thuyết : 20
° Làm bài tập trên lớp : 04
° Thảo luận : 08
° Tự học : 03
- Địa chỉ Khoa, Bộ môn phụ trách môn học: P.211 Nhà A, Khoa Xã hội học
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, 336, Nguyễn Trãi, Thanh Xuân,
Hà Nội.
3. Mục tiêu của môn học
3.1. Mục tiêu chung:
Môn học Lịch sử Xã hội học giúp cho người học xã hội học hiểu rõ hơn,
khách quan và khoa học về bộ môn Xã hội học với tính cách là một bộ môn
khoa học độc lập nghiên cứu các quy luật, tính quy luật xã hội chung và đặc thù
của sự phát triển, nghiên cứu các cơ chế tác động, các biểu hiện của các quy luật
đó trong đời sống các cộng đồng và xã hội.
Môn học giúp cho người học có được những hiểu biết có hệ thống về qá trình
hình thành và phát triển của Xã hội học trên thế giới với tính thống nhất trong đa

dạng.
Môn học còn giúp cho người học hiểu và biết cách phân tích nhận xét những
quan điểm lý luận phương pháp luận về xã hội học, các lý thuyết nghiên cứu xã
hội học của các nhà xã hội học, các trường pháp xã hội học khác nhau trên thế
giới.
4
Môn học giúp cho người học biết cách phân tích, so sánh tổng hợp để kế thừa
có phê phán và vận dụng những thành tự xã hội học thế giới để nghên cứu và
phát triển xã hội học ở Việt Nam.
3.2. Mục tiêu cụ thể:
- Kiến thức:
° Hiểu và nắm vững đối tượng nghiên cứu, cách tếp cận và phương
pháp nghên cứu Lịch sử Xã hội học, nhận thức được ý nghĩa và tầm
quan trọng của việc nghiên cứu lịch sử Xã hội học.
° Hiểu được bối cảnh lịch sử cũng như những tiền đề kinh tế - xã hội,
lý luận… của sự ra đời Xã hội học với tư cách là một ngành khoa
học độc lập.
° Hiểu và biết cách phân tích, so sánh những quan điểm cơ bản của
các nhà Xã hội học về lý luận, phương pháp luận nghiên cứu Xã hội
học, các lý thuyết nghiên cứu và phân tích xã hội học của các nhà xã
hội học, các trường phái xã hội học trên thế giới qua các giai đoạn
khác nhau.
° Hiểu được sự du nhập và phát triển xã hội học ở Việt Nam.
- Kỹ năng:
° Biết cách sưu tầm các nguồn tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu
các tiểu luận, các chuyên đề về lịch sử xã hội học.
° Biết cách nhận xét, phân tích đánh giá những đóng góp của các nhà
xã hội học, các trường phái xã hội học về quan điểm lý luận, phương
pháp luật xã hội học, về lý thuyết nghiên cứu, về các chủ đề nghiên
cứu trong xã hội học.

° Biết cách vận dụng các quan điểm, cách tiếp cận xã hội học của các
nhà xã hội học vào việc nghiên cứu các vấn đề xã hội Việt Nam
đương đại.
° Biết cách thực hiện một khảo cứu về cuộc đời và sự nghiệp của các
nhà Xã hội học tiêu biểu.
5
° Tiến hành những nghiên cứu khoa học, tham dự hội thảo, tọa đàm,
trao đổi khoa học về những vấn đề thuộc đề tài lịch sử xã hội học.
- Thái độ:
° Hình thành thái độ khách quan khoa học trong học tập và nghiên cứu
khoa học.
° Có quan điểm lịch sử cụ thể, có thái độ đúng đắn trong việc nhìn
nhận, phân tích đánh giá công lao của các nhà xã hội học trong các
thời kỳ, giai đoạn khác nhau.
° Có thái độ cầu thị, khiêm tốn học hỏi, năng động sáng tạo, dám nghĩ
dám làm vận dụng những kiến thức đã học vào đời sống xã hội,
chống chủ quan tự mãn, nóng vội, duy ý chí và xa dời thực tế.
° Hình thành đạo đức nghề nghiệp và niềm tin vào vai trò của khoa
học, của xã hội học trong việc cải tạo xã hội, giải quyết các vấn đề
xã hội đương đại, góp phần phát triển xã hội bền vững.
3.3. Mục tiêu chi tiết môn học:
Mục tiêu
Nội dung
Nhớ
(1)
Hiểu và áp dụng
(2)
Phân tích, tổng
hợp đánh giá
(3)

Nội dung 1.
Đề cương
môn học
1. Nêu được các
mục quan trọng
nhất trong đề
cương môn học.
2. Viết lại được
tổng quan môn học
Xác định được kế
hoạch học tập môn
học theo đề cương
môn học
Nội dung 2.
Đối tượng,
nhiệm vụ và
phương pháp
nghiên cứu
LSXHH
1. Nêu được khái
niệm Lịch sử Xã
hội học.
2. Nêu được đối
tượng và cách tiếp
cận LSXHH.
1. Phân biệt được sự
khác nhau giữa hai
khái niệm: Lịch sử
xã hội và Lịch sử Xã
hội học.

2. Biết cách phân kỳ
- Phân tích một
sốc ách tiếp cận
nghiên cứu
LSXHH.
- Phân tích một
số cách phân kỳ
6
3. Nêu được
phương pháp luận
và các phương
pháp cụ thể sử
dụng nghiên cứu
LSXHH.
Lịch sử Xã hội học.
3. Biết cách vận
dụng các quan điểm
các phương pháp kỹ
thuật nghiên cứu vào
việc nghiên cứu một
nhà Xã hội học, một
trường phái Xã hội
học.
LSXHH.
Nội dung 3.
Khái lược Tư
duy xã hội
thời kỳ Cổ -
Trung đại đến
thời cận đại

1. Nêu được đặc
điểm tư tưởng, tư
duy xã hội phương
Đông cổ đại.
2. Nêu được những
nét nổi bật về tư
duy xã hội của các
nhà tư tưởng xã hội
tiêu biểu thời cận
đại.
3. Nêu được sự
phát triển tư duy xã
hội đạt đến độ chín
muồi vào thời cận
đại
1. Hiểu được cội
nguồn của xã hội
học.
2. Nhận thức được
sự phát triển tư
tưởng tư duy là một
quá trình xã hội và
có tính kế thừa và
tính phát triển.
1. Phân tích
được những lý
do dẫn đến có
được các kết quả
nghiên cứu của
cá nhà tư tưởng

xã hội.
2. Đánh giá công
lao đóng góp của
các nhà tư tưởng
xã hội thời cận
đại với sự ra đời
của xã hội học.
Nội dung 4.
Bối cảnh lịch
sử và những
tiền đề ra đời
của Xã hội
học
1. Trình bày được
bối cảnh kinh tế -
xã hội văn hóa tư
tưởng thế kỷ 18
đầu thế kỷ 19.
2. Trình bày được
tiền đề lý luận và
1. Hiểu được Xã hội
học là sản phẩm của
quá trình vận động
về vật chất tinh thần
của xã hội Tây Âu
thế kỷ 18,19.
2. Xã hội học ra đời
1. Phân tích
được bối cảnh
kinh tế - xã hội,

văn hóa tư tưởng
xã hội Tây Âu
thế kỷ 18 đầu thế
kỷ 19.
7
phương pháp luận
khoa học cuối thế
kỷ 18, tạo cơ sở
khoa học cho Xã
hội học.
nhằm giải quyết các
vấn đề xã hội của xã
hội công nghiệp.
2. Phân tích
được sự ra đời
của xã hội học
phản ánh quy
luật phát triển
của khoa học
“trước hợp sau
phân”.
Nội dung 5.
Những nhà
Xã hội học
đầu tiên (Giai
đoạn hình
thành xã hội
học)
1. Trình bày được
một số quan điểm

cơ bản của Comte,
Spencer… về xã
hội học.
2. Trình bày được
những đóng góp và
chỉ ra những hạn
chế trong học
thuyết xã hội học
của Compte,
Spencer.
3. Trình bày được
những nỗ lực của
các nhà khoa học ở
Pháp, Đức, Anh…
để khẳng định xã
hội học như một
khoa học độc lập.
1. Phân tích được
một số quan điểm
của Comte,
Spencer… về xã hội
học.
2. Phân tích được
nguyên nhân của
những hạn chế trong
học thuyết xã hội
học của các nhà xã
hội học đầu tiên.
3. Vận dụng các
quan điểm phương

pháp luận xã hội học
vào nghiên cứu khoa
học.
1. So sánh được
quan điểm của
các nhà xã hội
học thời kỳ đầu
tiên về xã hội
học.
2. Đánh giá được
những đóng góp
và phê phán
những hạn chế
về quan điểm,
lập trường thái
độ và hành động
xã hội của từng
nhà xã hội học
cụ thể.
Nội dung 6.
Những nền
móng cơ bản
của tư duy xã
1. Trình bày được
quan niệm của các
nhà xã hội học
trong thời kỳ này
1. Nhận diện và phân
tích được thực chất
quan niệm của các

nhà xã hội học trong
- Phân tích, so
sánh đánh giá
được những
quan điểm, cách
8
hội học (cuối
thế kỷ 19 đầu
thế kỷ 20)
về đối tượng,
phương pháp luận
nghiên cứu xã hội
học.
2. Trình bày được
nội dung các khái
niệm, các chủ đề
nghiên cứu của
từng nhà xã hội
học điển hình.
3. Trình bày được
những đóng góp và
nhwgnx hạn chế
của các nhà xã hội
học thời kỳ này.
thời này về đối
tượng, phương pháp
luận nghiên cứu xã
hội học.
2. Phân tích được nội
dung một số khái

niệm, một số chủ đề
nghiên cứu do các
nhà xã hội học đề
xuất.
3. Phân tích được
những đặc điểm cơ
bản của xã hội học
Châu Âu nửa cuối
thế kỷ 19, đầu thế kỷ
20.
tiếp cận và các lý
thuyết xã hội học
của các nhà xã
hội học trong
thời kỳ này
(E.Dukheim,
Simmel, Max
Weber,
V.Lareto…).
- Khái quát hóa
được những nền
móng cơ bản về
tư duy xã hội học
cuối thế kỷ 19,
đầu thế kỷ 20.
Nội dung 7.
Sự hình thành
và phát triển
Xã hội học
Mỹ thế kỷ 20

1. Trình bày được
những đặc điểm cơ
bản về kinh tế xã
hội, văn hóa Mỹ
cuối thế kỷ 18 đầu
thế kỷ 19.
2. Trình bày được
những nội dung
chính trong thời kỳ
đầu tiên xã hội học
ở Mỹ.
3. Trình bày được
những nội dung cơ
bản của một số
1. Chỉ ra và phân
tích những đặc điểm
cơ bản của xã hội
học Mỹ.
2. Phân tích được
những nội dung căn
bản của một số
trường phái xã hội
học tiêu biểu ở Mỹ.
3. Phân tích được
những nội dung căn
bản trong các thuyết
xã hội học của
T.Parsons,
1. Phân tích,
tổng hợp và chỉ

ra được những
đóng góp mới
của xã hội học
Mỹ.
2. Chỉ ra và phân
tích những ảnh
hưởng của xã hội
học Mỹ với xã
hội học Châu
Âu, xã hội học
thế giới.
3. Nhận xét đánh
9
trường phái xã hội
học ở Mỹ và những
Thuyết xã hội học
của T.Parsons,
R.Merton.
R.Merton.
4. Vận dụng được
các lý thuyết này vào
nghiên cứu khoa
học.
giá những đóng
góp, những hạn
chế trong xã hội
học Mỹ thế kỷ
20.
Nội dung 8.
Sự phát triển

xã hội học
Tây Âu thế
kỷ 20
1. Trình bày được
những nét khái
quát về tình hình
phát triển xã hội
học trước và sau
đại chiến 2 của một
số nước Tây Âu.
2. Nêu được những
xu hướng mới
trong xã hội học
của một số nước
Tây Âu.
3. Nêu được những
nét chính trong qua
trình phát triển xã
hội học ở Tây Âu.
1. Phân tích được
những xu hướng lý
luận cơ bản trong xã
hội học Pháp, Anh,
Ý, Đức và thông qua
một só nhà xã hội
học tiêu biểu.
2. Vận dụng các
quan điểm lý luận, lý
thuyết và phương
pháp của các nhà xã

hội học vào nghiên
cứu một số đề tài cụ
thể.
1. So sánh được
tính thống nhất
và tính đa dạng
trong sự phát
triển xã hội học
Tây Âu và Mỹ
thế kỷ 20.
2. Nhìn từ Châu
Á để phân tích
đánh giá những
thành tự và hạn
chế trong xã hội
học Tây Âu và
Mỹ.
Nội dung 9.
Sự hình thành
và phát triển
xu hướng
Macxit trong
xã hội học
1. Trình bày được
những đóng góp
K.Marx với xã hội
học Macxit và xã
hội học thế giới.
2. Trình bày được
những đóng góp

của F.Engels với
xã hội học.
3. Trinh bày được
1. Phân tích được
những quan điểm cơ
bản của K.Marx về
bản chất, con người,
xã hội, sự phát triển
xã hội…
2. Phân tích được
những đóng góp của
F.Engels về phương
pháp luận nghiên
1. Phân tích,
tổng hợp, so
sánh giữa 2 xu
hướng xã hội
học: xã hội học
thực chứng do
Comte khởi
xướng và xã hội
học Macxit do
K.Marx xây
10
những đóng góp
của V.I.Lenin trong
việc bảo vệ và phát
triển xã hội học
Macxit.
4. Nêu được những

xu hướng chính
trong xã hội học
Macxit với Liên
Xô cũ và Đông Âu.
cứu xã hội học và
một số lĩnh vực
chuyên biệt.
3. Phân tích được
những quan điểm cơ
bản của V.I.Lenin về
lý luận và phương
pháp luận nghiên
cứu xã hội học.
4. Vận dụng những
quan điểm cơ bản
của xã hội học
Macxit vào nghiên
cứu khoa học.
dựng.
2. Phân tích và
rút ra nhận định
tổng quát bản
chất khoa học và
cách mạng của
xã hội học
Macxit cũng như
chỉ ra những
nguyên nhân ảnh
hưởng đến tiến
trình phát triển

xã hội học
Macxit.
3. Góp phần đề
xuất phương
hướng và giải
pháp phát triển
xã hội học
Macxit.
Nội dung 10.
Sự du nhập
và phát triển
xã hội học ở
Việt Nam
1. Nêu được những
tư tưởng xã hội
Việt Nam truyền
thông ảnh hưởng
đến sự hình thành
và phát triển xã hội
học ở Việt Nam.
2. Trình bày được
những quan điểm
tư tưởng cơ bản
1. Phân tích được
những tư tường
truyền thống Việt
Nam, Phương Đông
ảnh hưởng đến sự ra
đời và phát triển xã
hội học ở Việt Nam.

2. Phân tích được
những tư tưởng cơ
bản của Chủ tịch Hồ
1. Phân tích,
tổng hợp những
cống hiến của
Chủ tịch Hồ Chí
Minh trong việc
vận dụng sáng
tạo xã hội học
Macxit vào việc
giải quyết vấn đề
cách mạng Việt
11
của Chủ tịch Hồ
Chí Minh về con
người, xã hội, giai
cấp, dân tộc.
3. Nêu được tiến
trình hình thành và
phát triển xã hội
học ở Việt Nam.
Chí Minh về những
vấn đề xã hội, con
người giai cấp, dân
tộc.
3. Vận dụng những
quan điểm tư tưởng
của Chủ tịch Hồ Chí
Minh vào nghiên cứu

xã hội học.
3. Xây dựng kế
hoạch học tập tu
dưỡng đạo đức nghề
nghiệp nâng cao
năng lực chuyên
môn.
Nam.
2. Rút ra được
những nhận xét
đánh giá về quá
trình phát triển
xã hội học ở
nước ta hiện nay.
3. Đề xuất một
số biện pháp
phát triển nguồn
nhân lực cho xã
hội học ở nước ta
hiện nay.
4. Tóm tắt nội dung của môn học
Môn Lịch sử xã hội học cung cấp cho sinh viên ngành xã hội học những
kiến thức cơ bản về đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu Lịch sử xã
hội học; về quá trình hình thành, phát triển tư duy xã hội qua các thời kỳ; về sự
ra đời của xã hội học và những học thuyết xã hội học do các nhà xã hội học tiền
phong khởi xướng; về những nền móng cơ bản của tư duy xã hội học nửa cuối
thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20; sự phát triển xã hội học ở Mỹ và Tây Âu; sự hình thành
và phát triển xu hướng xã hội học Macxít do K. Marx, F. Engels sáng lập và V.I.
Lênin phát triển; sự phát triển xã hội học Macxít ở Liên Xô và Đông Âu (cũ); sự
du nhập và phát triển xã hội học ở Việt Nam.

5. Nội dung chi tiết môn học
Chương I. Đối tượng nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu Lịch sử Xã
hội học (LSXHH)
12
1.1. Đối tượng và nhiệm nghiên cứu LSXHH
1.1.1. Khái niệm LSXHH
1.1.2. Đối tượng nghiên cứu LSXHH
1.1.3. Cách tiếp cận nghiên cứu LSXHH
1.1.4. Nhiệm vụ nghiên cứu LSXHH
1.1.5. Ý nghĩa, tác dụng của nghiên cứu LSXHH
1.2. Phương pháp nghiên cứu LSXHH
1.2.1. Quan điểm phương pháp luận nghiên cứu LSXHH
1.2.2. Các phương pháp nghiên cứu LSXHH
Thảo luận
Chương II. Khái lược tư duy xã hội thời kỳ Cổ - Trung đại đến thời cận đại
2.1. Khái lược tư duy xã hội Phương Đông cổ đại
2.1.1. Tư tưởng xã hội ở các xã hội Phương Đông cổ đại
2.1.2. Tư duy xã hội ở Hy Lạp cổ đại
2.1.3. Tư duy xã hội ở La Mã cổ đại
2.2. Khái lược tư duy xã hội thời trung cổ
2.3. Tư duy xã hội thời cận đại thông qua một số nhà tư tưởng xã
hội tiêu biểu
2.3.1. Machiavel (1469-1527)
2.3.2. Thomas Hobbes (1588-1679)
2.3.3. Montesquieu (1689-1755)
2.3.4. Malthus (1766-1844)
2.3.5. Hegel (1770-1831)
2.3.6 Kant (1724-1804)
2.3.7 J.Rousseau (1712-1778)
2.3.8 Adamsmith (1723-1790)

2.3.9 Saint Simond (1760-1825)
Bài tập
Tự học
Chương III. Bối cảnh lịch sử và những tiền đề ra đời xã hội học
3.1. Bối cảnh lịch sử xã hội Tây Âu thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19
3.1.1. Bối cảnh lịch sử kinh tế - xã hội
3.1.2. Bối cảnh văn hóa tư tưởng
3.2. Những tiền đề khoa học
3.2.1. Tiền đề lý luận
3.2.2. Tiền đề về phương pháp luận
3.3. Sự ra đời của xã hội học
Thảo luận
Tự học
Chương IV. Những nhà xã hội học đầu tiên (Giai đoạn hình thành xã hội học)
4.1. A.Comte (1748-1857) – Người đặt nền móng cho khoa học xã
13
hội học
4.1.1. Sơ lược tiểu sử
4.1.2. Quan điểm của A.Comte về xã hội học
4.1.3. Quan điểm của A.Comte về tĩnh học xã hội
4.1.4. Quan điểm của A.Comte về động học xã hội
4.1.5. Quan điểm của A.Comte về loại hình xã hội
4.1.6. Quan điểm của A.Comte về tương quan giữa chính trị đạo đức và
tôn giáo
4.1.7. Nhận định tổng quát về xã hội học của A.Comte
4.2. Karl Marx (1818-1883) và xã hội học (chương 8)
4.3. Xã hội học H.Spencer (1820-1903)
4.3.1. Sơ lược tiểu sử
4.3.2. Quan điểm của H.Spencer về đối tượng và phương pháp luận xã
hội học

4.3.3. Các nguyên lý cơ bản của xã hội học
4.3.4. Quan điểm của H.Spencer về phân loại xã hội và thiết chế xã hội
4.3.5. Nhận định về xã hội học của H.Spencer
4.4. Những nỗ lực của một số nhà khoa học khẳng định xã hội học
như một khoa học độc lập
Thảo luận
Chương V. Những nền móng cơ bản của tư duy xã hội học (Sự phát triển
Xã hội học nửa cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20)
5.1. Xã hội học – E.Durkheim (1858-1917)
5.1.1. Sơ lược tiểu sử
5.1.2. Xã hội học – Khoa học về sự kiện xã hội
5.1.3. Các quy tắc của phương pháp xã hội học
5.1.4. Các chủ đề nghiên cứu xã hội học
5.1.5. Nhận định tổng quát về xã hội học của E.Durkheim
5.2. Xã hội học – Georg Simmel (1858-1918)
5.2.1. Sơ lược tiểu sử
5.2.2. Quan niệm của G.Simmel về xã hội học
5.2.3. Phương pháp luận nghiên cứu xã hội học
5.2.4. Những khái niệm cơ bản
5.2.5. Nhận định tổng quát về xã hội học của G.Simmel
5.3. Xã hội học – Max Weber (1864-1920)
5.3.1. Sơ lược tiểu sử
5.3.2. Quan niệm của Max Weber về xã hội học
5.3.3. Quan điểm của Max Weber về phương pháp nghiên cứu khoa học
và phương pháp luận xã hội học
5.3.4. Một số khái niệm và lý thuyết xã hội học
5.3.5. Nhận định tổng quát xã hội học của M.Weber
14
5.4. Xã hội học của V.Pareto (1848-1923)
5.4.1. Sơ lược tiểu sử

5.4.2. Quan điểm của V.Pareto về hành động logic và phi logic
5.4.3. Vai trò của cảm xúc
5.4.4. Khái niệm giới thượng lưu và lý thuyết tại tạo giới thượng lưu
5.4.5. Nhận định tổng quát xã hội học của V.Pareto
5.5. Những đặc điểm cơ bản của xã hội học Châu Âu nửa cuối thế
kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.
Thảo luận
Bài tập
Chương VI. Sự hình thành và phát triển xã hội học Mỹ - thế kỷ 20
6.1. Khái lược về sự hình thành xã hội học ở Mỹ
6.1.1. Những đặc điểm của xã hội Mỹ cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19
6.1.2. Buổi đầu xã hội học ở Mỹ
6.1.3. Đặc điểm xã hội học Mỹ
6.2. Sự phát triển xã hội học Mỹ thế kỷ 20
6.2.1. Trường phái tương tác biểu trưng
6.2.2. Trường phái Chicago
6.2.3. Xu hướng nghiên cứu thực nghiệm
6.3. T.Parsons (1902-1979) – Các thuyết xã hội học
6.3.1. Sơ lược tiểu sử
6.3.2. Thuyết hành động
6.3.3. Thuyết hệ thống xã hội
6.3.4. Thuyết vai trò xã hội
6.4. R.K.Merton (1910-2003) – Thuyết bất quy tắc
6.4.1. Sơ lược tiểu sử
6.4.2. Thuyết bất quy tắc
6.5. Nhận xét tổng quát xã hội học Mỹ thế kỷ 20
Chương VII. Sự phát triển xã hội học Tây Âu thế kỷ 20
7.1. Sự phát triển xã hội học ở Pháp
7.1.1. Vài nét khái quát về xã hội học Pháp trước và sau đại chiến 2
7.1.2. Những xu hướng lý luận cơ bản trong xã hội học Pháp

7.1.3. Những biến đổi của xã hội học Pháp cuối thế kỷ 20
7.2. Sự phát triển của xã hội học ở Anh
7.2.1 Vài nét khái quát về xã hội học Anh trước và sau đại chiến 2
7.2.2. Những truyền thống lý luận cơ bản trong xã hội học Anh
7.2.3. Xu hướng mới trong lý luận xã hội học ở Anh
7.3. Sự phát triển xã hội học ở Cộng hòa Liên bang Đức
7.3.1. Vài nét khái quát về xã hội học ở Cộng hòa Liên bang Đức sau
đại chiến 2
7.3.2. Trường phái Frankfurt
7.3.3. Sự phát triển của xu hướng “Macxit mới”
15
7.4. Sự phát triển của xã hội học ở Ý
7.4.1. Vài nét khái quát về xã hội học Ý trước và sau đại chiến 2
7.4.2. Xu hướng xã hội học cấp tiến ở Ý
7.5. Nhận xét tổng quát xã hội học Tây Âu thế kỷ 20
Thảo luận
Bài tập
Chương VIII. Sự hình thành và phát triển xu hướng trong xã hội học
Macxit trong xã hội học
8.1. K.Marx, F.Engels, những sáng lập xã hội học Macxit
8.1.1. Karl Marx và xã hội học
8.1.1.1. Sơ lược tiểu sử
8.1.1.2. Lý luận và phương pháp luận xã hội học Marx
8.1.1.3. Quan điểm của K.Marx về bản chất xã hội và con người
8.1.1.4. Quan điểm của K.Marx vê quy luật phát triển xã hội
8.1.1.5. Giai cấp và đấu tranh giai cấp
8.1.1.6. Nhận định tổng quát về xã hội học Marx
8.2. F.Engels và xã hội học
8.2.1. Sơ lược tiểu sử của F.Engels (1820 – 1895)
8.2.2. Lý luận và phương pháp luận nghiên cứu xã hội học của F.Engels

8.2.3. Quan điểm của F.Engels về gia đình, chế độ tư hữu và nhà
nước…
8.3. Nhận định tổng quát về sự hình thành xu hướng Macxit trong
xã hội học
8.4. Sự phát triển xã hội học Macxit qua V.I.Lênin (1870-1924)
8.4.1. Vài nét về bối cảnh lịch sử cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20
8.4.2. Sơ lược tiểu sử của V.I.Lênin (1870-1924)
8.4.3. Sự phát triển xã hội học Macxit qua Lênin
8.4.4. Nhận định về sự phát triển xã hội học Macxit qua Lênin
8.5. Sự phát triển xã hội học ở Liên Xô và một số nước Đông Âu thế
kỷ 20
8.5.1. Sự phát triển xã hội học ở Liên Xô (cũ)
8.5.2. Sự phát triển xã hội học ở một số nước Đông Âu (cũ)
8.5.3. Nhận xét tổng quát
Thảo luận
Làm bài tập
Chương IX. Sự du nhập và phát triển xã hội học ở Việt Nam
9.1. Khái quát về tư tưởng xã hội Việt Nam truyền thống và xã hội
học
9.2. Chủ tịch Hồ Chí Minh và xã hội học
9.2.1. Tiểu sử Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890-1969)
16
9.2.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh là cơ sở lý luận và phương pháp luận
nghiên cứu xã hội học ở Việt Nam
9.3. Vài nét về sự du nhập và phát triển xã hội học ở Việt Nam
9.4. Nhận xét tổng quát về sự du nhập và phát triển xã hội học ở
Việt Nam
Thảo luận
Làm bài tập
6. Học liệu

6.1. Học liệu bắt buộc:
1. Hemann Korte: Nhập môn Lịch sử xã hội học, dịch thuật Nguyễn Liên
Hương, Nxh Thế giới, 1997. Phòng Tư liệu Viện Xã hội học, Tư liệu Khoa
Xã hội học.
2. Ô-xi-pốp (chủ biên): Những cơ sở nghiên cứu xã hội học. Bản dịch Nhà
xuất bản Tiến bộ, 1988. Phòng Tư liệu Viện Xã hội học. Tư liệu Khoa Xã
hội học.
3. Raymond Aron: Các chặng tư duy xã hội, dịch thuật Dương Tường,
1977. Phòng Tư liệu Viện Xã hội học.
4. Karl Marx – F.Engels: Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, Tuyển tập, Tập
1; Nxb Sự thật, 1980
5. F.Engels: Tình cảnh của giai cấp lao động ở Anh, Toàn tập, Tập 2, Nxb
Chính trị Quốc gia, Sự thật, 1995.
6. Emile DurKheim: Các quy tắc của phương pháp Xã hội học, dịch thuật
Nguyễn Gia Lộc, Nxb Khoa học xã hội, 1993. Phòng Tư liệu Viện Xã hội
học, Tư liệu Khoa Xã hội học.
6.2. Học liệu tham khảo:
7. Thanh Lê: Lịch sử Xã hội học, Nxb Khoa học xã hội, 2002
8. Lê Ngọc Hùng: Lịch sử và lý thuyết Xã hội học, Nxb Đại học Quốc gia
Hà Nội, 2002. Thư viện trường ĐH KHXH&NV
17
9. E.A.Capitonov: Xã hội học thế kỷ XX – Lịch sử và công nghệ, Nxb Đại
học Quốc gia Hà Nội, 2000. Phòng Tư liệu Khoa Xã hội học. Thư viện trường
Đại học KHXH&NV.
10. Lâm Ngọc Huỳnh: Lịch sử xã hội học, bản dịch của nhóm nhân văn,
Sài Gòn 1968. Phòng Tư liệu Viện Xã hội học.
11. Bửu Lịch: Lý thuyết Xã hội học, Nxb Bắc Đẩu, Sài Gòn 1968. Phòng
Tư liệu Viện Xã hội học.
12. Hà Ngân Dung: Các nhà Xã hội học Thế kỷ XX, Nxb Khoa học xã hội,
2001. Thư viện trường Đại học KHXH&NV

13. Từ điển Triết học, Nxb Sự thật, 1968. Thư viện Trường ĐH
KHXH&NV.
14. G.Endraweit và G.Trommsdorff: Từ điển xã hội học, Nxb Thế giới,
2002. Tư liệu Khoa Xã hội học, Phòng Tư liệu Viện Xã hội học.
15. Lê Hữu Nghĩa (chủ biên). Tư tưởng Triết học Hồ Chí Minh, Nxb Lao
động, 2000. Tư viện Trường ĐH KHXH&NV.
16. Bùi Đình Thanh: Bài giảng Lịch sử Xã hội học, Phòng tư liệu Viện Xã
hội học.
17. Hoàng Hinh: Một số quan điểm cơ bản của Karl Marx trong việc xây
dựng phương pháp luận nghiên cứu xã hội học ở nước ta hiện này, QG95-46,
1997.
18. Xã hội học và thời đại, Tập 1, 2, 3, 4. Viện Thông tin Khoa học xã hội,
1990. Phòng tư liệu Viện Xã hội học.
19. Nguyễn Ái Quốc: Bản án chế độ thực dân Pháp, Nxb Sự thật, 1960.
7. Hình thức tổ chức dạy học
7.1. Lịch trình chung
Nội dung
Hình thức tổ chức dạy môn học
Tổng
Lên lớp
Thực
hành
Tự học
Lý
thuyết
Bài
tập
Thảo
luận
18

Tuần 1 – (Nội dung 1) 2 1 3
Tuần 2 – (Nội dung 2) 2 1 3
Tuần 3 – (Nội dung 3) 2 1 3
Tuần 4 – (Nội dung 4) 2 1 3
Tuần 5 – (Nội dung 5) 3 3
Tuần 6 – (Tiếp theo) 2 1 3
Tuần 7 - (Nội dung 6) 2 1 3
Tuần 8 – (Tiếp ND6) 2 1 3
Tuần 9 – (Nội dung 7) 3 3
Tuần 10 – (Nội dung 7) 1 1 1 3
Tuần 11 – (Nội dung 8) 2 1 3
Tuần 12 – (Nội dung 9) 2 1 3
Tuần 13 – (Tiếp ND9) 2 1 3
Tuần 14 – (Nội dung 10) 2 1 3
Tuần 15 (Ôn tập) 1 1 1 3
Tổng 30 4 8 3 45
7.2. Lịch trình tổ chức dạy học cụ thể
Tuần 1 (Nội dung 1) Trình bày đề cương môn học
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú

Lý thuyết
2 giờ tín
chỉ (2 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
- Giới thiệu đề cương môn học
- Chia nhóm học tập
- Đọc đề cương
môn học.
- Xây dựng kết
hoạch học tập.
- Chuẩn bị học
liệu
Thảo luận
1 giờ tín
chỉ (1 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
- Mục tiêu môn học
- Chính sách đối với môn học
Tuần 2 (Nội dung 2): Đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu
Lịch sử Xã hội học
19
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời
gian,

địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú
Lý thuyết
2 giờ tín
chỉ (2 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
- Khái niệm Lịch sử Xã hội học
- Đối tượng và cách tiếp cận
Lịch sử Xã hội học.
- Phương pháp nghiên cứu
- Ý nghĩa, tác dụng học Lịch sử
Xã hội học
- Đọc sách
(14)
(16: 1-3)
(8: 50 - 60)
- Chuẩn bị tài
liệu cho buổi
sau

Thảo luận
1 giờ tín
chỉ (1 giờ

trên lớp)
Trên
lớp
1. Phân tích sự giống và khác
nhau giữa hai khái niệm Lịch
sử Xã hội và Lịch sử Xã hội
học.
2. Nội dung và phương pháp
phân kỳ Lịch sử Xã hội học
Chuẩn bị ý
kiến thảo luận
Tuần 3 (Nội dung 3): Khái lược Tư duy xã hội thời kỳ Cổ - Trung đại đến
thời cận đại
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú
20
Lý thuyết
2 giờ tín
chỉ (2 giờ
trên lớp)

Trên
lớp
1. Khái lược Tư duy xã hội thời
Phương Đông cổ đại
2. Khái lược tư duy xã hội thời
Trung Cổ
3. Khái lược Tư duy xã hội thời
cận đại thông qua một số nhà tư
tưởng xã hội tiêu biểu.
- Đọc sách
(10 = 5 -30)
(16:4:24)
Bài tập
1 giờ tín
chỉ (1 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Phân tích, chứng minh Tư
duy xã hội thế kỷ 18 đầu thế kỷ
19 đã chín muồi. Tạo tiền đề
khoa học cho sự ra đời của Xã
hội học.
- Tổng hợp tư
liệu
- Chuẩn bị các
câu hỏi của
Giảng viên
- Làm bài tập
Tuần 4 (Nội dung 4): Bối cảnh Lịch sử và những tiền đề ra đời của Xã hội

học
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú
Lý thuyết
2 giờ tín
chỉ (2 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Bối cảnh lịch sử xã hội Tây
Âu thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19.
2. Những tiền đề khoa học.
3. Sự ra đời của xã hội học
- Hệ thống hoá
lại các kiến
thức đã học
- Đọc sách
(1:21-34)
(8:15-24)
(10:2-4)

21
Bài tập
1 giờ tín
chỉ (1 giờ
trên lớp)
- Ở
nhà
- Tại
thư
viện
1. Ôn tập các nội dung 1.2.3.
2. Làm các bài tập đã cho
Làm đề cương
ôn tập theo các
nội dung.

Tuần 5 (Nội dung 5): Những nhà xã hội học đầu tiên
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú
Lý thuyết

3 giờ tín
chỉ (3 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Học thuyết Xã hội học của
A.Comte
2. Nhận định về xã hội học của
A.Comte
- Đọc sách
(1:34-62)
(8:61-76)
(10:41-54)
- Thu thập các
tài liệu
- Làm các bài
tập
Tuần 6 (Nội dung 5) – Tiếp theo
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú

22
Lý thuyết
2 giờ tín
chỉ (2 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Học thuyết xã hội học của
H.Spencer
2. Nhận định về xã hội học của
H.Spencer
3. Những nỗ lực của một số nhà
khoa học khẳng định xã hội học
là một khoa học độc lập
- Đọc sách
(1:88-12)
(8:99-113)
(10:74-77)
- Một số cuốn
khác
Bài tập
1 giờ tín
chỉ (1 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Phân tích và so sánh học
thuyết xã hội học của các nhà
xã hội học đầu tiên (A.Comte,
H.Spencer, K.Marx)

2. Rút ra những nhận xét, đánh
giá
- Tổng hợp tư
liệu
- Chuẩn bị các
câu hỏi của
Giảng viên
Tuần 7 (Nội dung 6) – Những nền móng cơ bản của tư duy Xã hội học
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú
Lý thuyết
2 giờ tín
chỉ (2 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Xã hội học – E.Durkheim
2. Xã hội học – G.Simmel
3. Nhận xét về xã hội học của
E.Durkheim và G.Simmel

- Đọc sách
(1: 95-137)
(8: 115-163)
(3 )
(6 )
23
- Chuẩn bị các
câu hỏi của
Giảng viên
- Tóm tắt các
quy tắc của
phương xã hội
học
Bài tập
1 giờ tín
chỉ (1 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Các quy tắc của phương pháp
xã hội học.
2. Phân biệt sự khác nhau giữa
đối tượng nghiên cứu xã hội học
với đối tượng nghiên cứu của
Tâm lý học
Tuần 8 (Nội dung 6) – Tiếp theo
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời

gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú
Lý thuyết
2 giờ tín
chỉ (2 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Xã hội học của Max Weber
2. Xã hội học của V.Pareto
3. Nhận xét về xã hội học của
M.Weber và V.Pareto
4. Những đặc điểm cơ bản của
xã hội học Châu Âu cuối thế kỷ
19 đầu thế kỷ 20
- Đọc sách
(1: 139-168)
(8: 165-191)
(3 )
(6 )
- Chuẩn bị các
câu hỏi của
Giảng viên
- Viết tóm tắt

- Tham gia
thảo luận
Thảo luận
1 giờ tín
chỉ (1 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Phương pháp luận điển hình
lý tưởng của Max Weber
2. Phân tích so sánh xã hội học
của 4 nhà xã hội học trên.
Tuần 9 (Nội dung 7) – Sự hình thành và phát triển Xã hội học Mỹ thế kỷ 20
Hình thức
tổ chức
Thời
gian,
Nội dung chính Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị Ghi
24
dạy học
địa
điểm
chú
Lý thuyết
3 giờ tín
chỉ (3 giờ
trên lớp)
Trên
lớp

1. Khái lược sự hình thành xã
hội học ở Mỹ
2. Các trường phái xã hội học ở
Mỹ: Trường phái tương tác biểu
trưng; Trường phái Chicago; Xu
hướng nghiên cứu thực nghiệm
- Đọc sách
(1: 153-256)
(9 )
(10: 96-100)
(18)
Chuẩn bị chủ đ
Tuần 10 (Tiếp nội dung 7)
Hình thức
tổ chức
dạy học
Thời
gian,
địa
điểm
Nội dung chính
Yêu cầu sinh
viên chuẩn bị
Ghi
chú
Lý thuyết
1 giờ tín
chỉ (1 giờ
trên lớp)
Trên

lớp
1. Các thuyết xã hội học của
T.Parsons
2. Thuyết bất quy tắc của
R.Merton
- Đọc sách
(1: 257-280)
(8: 202-227)
(7, 9, 11, 18)
- Chuẩn bị các
câu hỏi
- Tham gia
thảo luận
Thảo luận
1 giờ tín
chỉ (1 giờ
trên lớp)
Trên
lớp
1. Những đóng góp của các
trường phái xã hội học Mỹ về lý
luận xã hội học
2. Những cống hiến đóng góp
của T.Parsons về lý luận xã hội
học
25