Một số biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường thpt phan đình phùng quận ba đình hà nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (787.98 KB, 105 trang )
1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
LÊ THỊ MỸ DUNG
MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH
Ở TRƯỜNG THPT PHAN ĐÌNH PHÙNG QUẬN BA ĐÌNH
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 . 14 . 05
VINH, 2011
2
LỜI CẢM ƠN
Luận văn này là kết quả của quá trình học tập tại trƣờng Đại học Vinh
và quá trình công tác của bản thân tôi tại trƣờng THPT Phan Đình Phùng.
Với tình cảm chân thành, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban giám hiệu
khoa Sau đại học, Hội đồng khoa học – đào tạo chuyên ngành Quản lý giáo
dục thuộc trƣờng Đại học Vinh. Xin cảm ơn các thầy, các cô đã tham gia
giảng dạy và giúp đỡ tơi trong q trình học tập.
Xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc của tôi đến PGS.TS. Hà Văn Hùng ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã trực tiếp giúp đỡ tơi hồn thành bản luận văn
này.
Tác giả xin cảm Sở Giáo dục & đào tạo thành phố Hà Nội, Phịng Giáo
dục & đào tạo Quận Ba Đình, tập thể các thầy cơ giáo trƣờng THPT Phan
Đình Phùng và tất cả các bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã động viên giúp
đỡ tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tơi trong q trình nghiên cứu hồn thành
luận văn này.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu và hồn thành đề tài
khoa học này nhƣng khơng thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tác giả
rất mong muốn đƣợc sự nhận xét, góp ý của quý thầy cô và các bạn !
Vinh, tháng 12 năm 2011
Tác giả
Lê Thị Mỹ Dung
3
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
1
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
5
1.1. Tổng quan vấn đề cần nghiên cứu.
5
1.2. Các khái niệm cơ bản.
7
1.3. Giáo dục đạo đức cho học sinh THPT.
14
1.4. Quản lý hoạt động giáo dục cho học sinh THPT.
22
1.5. Tiểu kết chƣơng 1
27
CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
ĐẠO ĐỨC Ở TRƢỜNG THPT PHAN ĐÌNH PHÙNG
28
2.1. Đặc điểm về dân cƣ, kinh tế, văn hóa, xã hội thành phố Hà Nội.
28
2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục đạo đức học sinh trƣờng THPT
Phan Đình Phùng.
31
2.4. Nguyên nhân của những hạn chế , bất cập qua đánh giá thực trạng. 67
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT
LƢỢNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH Ở
TRƢỜNG THPT PHAN ĐÌNH PHÙNG QUẬN BA ĐÌNH, HÀ NỘI
70
3.1. Cơ sở đề xuất những biện pháp
70
3.2. Một số biện pháp quản lý công tác GDĐĐ cho HS ở trƣờng
THPT Phan Đình Phùng Quận Ba Đình, TP Hà Nội
72
3.3. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp
91
K T LUẬN VÀ VÀ KI N NGHỊ
94
TÀI LIỆU THAM KHẢO
99
4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
THPT
:
Trung học phổ thông
THCS
:
Trung học cơ sở
GDĐĐ
:
Giáo dục đạo đức
GV
:
Giáo viên
GVCN
:
Giáo viên chủ nhiệm
GVBM
:
Giáo viên bộ mơn
CMHS
:
Cha mẹ học sinh
ĐTN
:
Đồn Thanh niên
CB-GV-NV :
Cán bộ-giáo viên-nhân viên
HT
:
Hiệu trƣởng
HS
:
Học sinh
GD
:
Giáo dục
QLGD
:
Quản lý giáo dục
GD- ĐT
:
Giáo dục và Đào tạo
XHCN
:
Xã hội chủ nghĩa
TNCS
:
Thanh niên Cộng sản
GDTX
:
Giáo dục Thƣờng xun
SGK
:
Sách giáo khoa
HĐNGLL
:
Hoạt động Ngồi giờ lên lớp.
GDCD
:
Giáo dục cơng dân.
CBQL
:
Cán bộ quản lý
5
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Trong những năm qua, đất nƣớc ta chuyển mình trong cơng cuộc đổi
mới sâu sắc và toàn diện, t một nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang
nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trƣờng có sự quản lý
của Nhà nƣớc. Với công cuộc đổi mới, chúng ta có nhiều thành tựu to lớn rất
đáng tự hào về phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa - giáo dục.
Tuy nhiên, mặt trái của cơ chế mới c ng ảnh hƣởng tiêu cực đến sự
nghiệp giáo dục, trong đó sự suy thối về đạo đức và những giá trị nhân văn
tác động đến đại đa số thanh niên và học sinh nhƣ: có lối sống thực dụng,
thiếu ƣớc mơ và hoài bão, lập thân, lập nghiệp; những tiêu cực trong thi cử,
bằng cấp, chạy theo thành tích. Thêm vào đó, sự du nhập văn hố phẩm đồi
truỵ thông qua các phƣơng tiện nhƣ phim ảnh, games, mạng Internet… làm
ảnh hƣởng đến những quan điểm về tình bạn, tình yêu trong lứa tuổi thanh
thiếu niên và học sinh, nhất là các em chƣa đƣợc trang bị và thiếu kiến thức
về vấn đề này.
Đặc biệt, t khi nƣớc ta gia nhập tổ chức thƣơng mại thế giới WTO, hội
nhập kinh tế ngồi mặt tích cực nó cịn làm phát sinh những vấn đề mà chúng
ta cần quan tâm: Bản sắc văn hóa dân tộc bị đe dọa, hội nhập kinh tế quốc tế
đƣa vào nƣớc ta những sản phẩm đồi trụy, phản nhân văn, reo rắc lối sống tự
do tƣ sản, làm xói mịn những giá trị đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Hiện nay một số bộ phận thanh thiếu niên có dấu hiệu sa sút nghiêm trọng về
đạo đức, nhu cầu cá nhân phát triển lệch lạc, kém ý thức trong quan hệ cộng
đồng, thiếu niềm tin trong cuộc sống, ý chí kém phát triển, khơng có tính tự chủ
dễ bị lơi cuốn vào những việc xấu.Trong nhà trƣờng phổ thông số học sinh vi
phạm đạo đức có chiều hƣớng gia tăng, tình trạng học sinh kết thành băng
nhóm bạo hành trong trƣờng học đáng đƣợc báo động. Một số cán bộ quản lý,
6
giáo viên chƣa thật sự là tấm gƣơng sáng cho học sinh, chỉ lo chú trọng đến
việc dạy tri thức khoa học, xem nhẹ việc rèn luyện đạo đức cho học sinh.
Đánh giá thực trạng giáo dục, đào tạo Nghị quyết TƢ 2 khóa VIII nhấn
mạnh: Đặc biệt đáng lo ngại là một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng
suy thối về đạo đức, mờ nhạt về lý tƣởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài
bão lập thân, lập nghiệp vì tƣơng lai của bản thân và đất nƣớc. Trong những
năm tới cần tăng cƣờng giáo dục tƣ tƣởng đạo đức, ý thức cơng dân, lịng u
nƣớc, chủ nghĩa Mác Lê Nin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh… tổ chức cho học sinh
tham gia các hoạt động xã hội, văn hoá, thể thao phù hợp với lứa tuổi và với
u cầu giáo dục tồn diện” [8].
Trƣờng THPT Phan Đình Phùng c ng khơng đứng ngồi thực trạng đó.
Trong những năm qua, nhiều gia đình, cha mẹ mải làm ăn, lo kiếm tiền,
không chăm lo đến sự học hành, đời sống của con trẻ. Hàng loạt các hàng
quán mọc lên với với đủ loại các trò chơi t đánh xèng, bi A, games, chát…để
móc tiền học sinh. Số thanh niên đã ra trƣờng khơng có việc làm thƣờng
xun tụ tập, lôi kéo học sinh bỏ học tham gia hút thuốc, uống rƣợu, ma tuý,
trộm cắp, cắm quán, đánh nhau và nhiều tệ nạn khác, làm cho số học sinh yếu
về rèn luyện đạo đức của trƣờng ngày càng tăng.
Xuất phát t những lý do khách quan, chủ quan nhƣ đã phân tích, là
giáo viên một trƣờng THPT, chúng tơi chọn đề tài nghiên cứu: Một số i n
ph p qu n
sinh ở tr
n ng
ng T
o h t
T h n
ng ho t ộng gi o
nh h ng qu n
o
nh th nh phố
ho họ
Nội”
làm luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu.
Tìm hiểu thực trạng về đạo đức của học sinh và công tác quản lý giáo
dục đạo đức ở trƣờng THPT Phan Đình Phùng để rồi t đó đƣa ra các biện
pháp nhằm nâng cao chất lƣợng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho
trƣờng THPT Phan Đình Phùng.
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
7
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu.
3.1. Kh h thể nghiên
u.
Hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trƣờng THPT Phan Đình
Phùng.
3.2. ối t
ng nghiên
u.
Biện pháp quản lý nâng cao chất lƣợng hoạt động giáo dục đạo đức
cho học sinh THPT Phan Đình Phùng.
4. Giả thuyết khoa học.
Bằng việc đề xuất và thực hiện tốt một số biện pháp quản lý hợp lý,
khoa học thì sẽ nâng cao đƣợc chất lƣợng hoạt động giáo dục đạo đức cho
họch sinh ở trƣờng THPT Phan đình Phùng, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu.
5.1. Nhi m v nghiên
u.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về việc quản lý hoạt động giáo dục đạo
đức cho học sinh THPT.
- Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho
học sinh ở trƣờng THPT Phan Đình Phùng.
Thực trạng việc xây dựng và tổ chức chỉ đạo thực hiện kế hoạch
giáo dục đạo đức.
Việc kiểm tra đánh giá công tác giáo dục đạo đức cho học sinh.
Một số vấn đề về hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh.
Phân tích nguyên nhân của hiện trạng.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao chất lƣợng hoạt động
giáo dục đạo đức cho học sinh.
5.2. h m vi nghiên
u.
- Đề tài nghiên cứu thực trạng và biện pháp quản lý giáo dục đạo
đức học sinh THPT Phan Đình Phùng.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
8
- Nghiên cứu khảo sát thực tiễn trƣờng THPT Phan Đình Phùng,
quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu.
6.1. h ơng ph p nghiên
u
u n.
- Nghiên cứu lý thuyết về giáo dục, giáo dục đạo đức, quản lý giáo
dục, quản lý giáo dục đạo đức.
- Nghiên cứu tài liệu về hoạt động của cán bộ quản lý, giáo viên chủ
nhiệm, Đoàn thanh niên, nghị quyết Chi Bộ.
- Phân tích, tổng hợp, khái qt hố và hệ thống hoá các vấn đề lý
luận nghiên cứu liên quan đến đề tài.
6.2. h ơng ph p nghiên
u thự tiễn.
- Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi.
- Phƣơng pháp chuyên gia trao đổi, phỏng vấn.
- Phƣơng pháp tổng kết, đúc rút kinh nghiệm.
6.3. h ơng ph p xử
số i u ằng to n họ .
- Xử lý số liệu bằng toán học thống kê.
- Sử dụng các phần mềm tin học trong xử lý số liệu, thiết kế, trình
bày, minh họa.
7. Cấu trúc của luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc chia
thành 3 chƣơng.
Chƣơng I: Cơ sở lý luận của đề tài
Chƣơng II: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức ở trƣờng
THPT Phan Đình Phùng, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.
Chƣơng III: Một số biện pháp quản lý nâng cao chất lƣợng hoạt động
giáo dục đạo đức cho học sinh trƣờng THPT Phan Đình Phùng, quận Ba
Đình, thành phố Hà Nội.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
9
CHƢƠNG I:
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Tổng quan vấn đề cần nghiên cứu.
Để tồn tại và phát triển, con ngƣời ngay t thời nguyên thủy đã phải có
quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau trong tổ chức bày đàn, thị tộc, bộ lạc…Các
quan hệ đơn giản của xã hội ban đầu chƣa có giai cấp theo tiến trình phát triển
của lồi ngƣời ngày càng trở nên phong phú và phức tạp, đòi hỏi mỗi cá nhân
sống trong cộng đồng phải thƣờng xuyên tự giác điều chỉnh thái độ hành vi
của mình trong giao tiếp, ứng xử sao cho phù hợp với những chuẩn mực, quy
tắc xã hội, khơng vi phạm đến nhu cầu, lợi ích của ngƣời khác. Khi đó, cá
nhân đƣợc tập thể, cộng đồng coi là ngƣời có đạo đức. Trái lại, những cá nhân
biểu hiện thái độ, hành động chỉ vì lợi ích của riêng mình, gây nên tổn hại
nghiêm trọng đến lợi ích của ngƣời khác, của cộng đồng….bị xã hội chê
trách, phê phán, thì cá nhân đó bị coi là vô đạo đức.
Dù sống trong xã hội nào, con ngƣời c ng phải có hai mặt: năng lực và
phẩm chất (tài và đức) là hai mặt cơ bản hợp thành trong một cá nhân, mới
tạo nên đƣợc hạnh phúc của cá nhân và góp phần thúc đẩy xã hội phát triển.
Nếu con ngƣời chỉ có đức mà khơng có tài thì làm việc gì c ng khó, nhƣng
nếu có tài mà khơng có đức có khi cịn đem lại hậu họa lớn cho bản thân và xã
hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói ngƣời có tài mà khơng có đức là ngƣời vơ
dụng, ngƣời có đức mà khơng có tài thì làm việc gì c ng khó [7].
Con ngƣời sinh ra chƣa có đạo đức, nhân cách, mà nó hình thành và phát
triển bởi giáo dục trong suốt cuộc đời trong môi trƣờng kinh tế- xã hội đƣợc
xác định. Chính vì lẽ đó vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức ở thời đại nào
c ng đƣợc quan tâm, chú ý của mọi thành viên trong xã hội. Sự cần thiết phải
thƣờng xuyên tu dƣỡng, rèn luyện đạo đức để tận dụng tài năng phục vụ cho
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
10
lợi ích của gia đình và xã hội là nhân cách tốt đẹp của con ngƣời công dân
chân chính trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay. Cơng tác
giáo dục đạo đức góp phần quan trọng vào việc định hƣớng hình thành và
phát triển nhân cách. Những phẩm chất đạo đức tiến bộ không phải tự nhiên
mà có, mà phải thong qua q trình giáo dục, tự giáo dục, rèn luyện trong lao
động và đấu tranh bền bỉ nhƣ Bác Hồ đã dạy ngọc càng mài càng sang, vàng
càng luyện càng trong” mới có thể giữ vững và nâng cao đƣợc những phẩm
chất đạo đức tốt đẹp của cá nhân, phù hợp với lợi ích chung của xã hội [8].
Ở nƣớc ta hiện nay, khi chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng, đời sống vật
chất của nhân dân ngày càng đƣợc nâng cao, nhân cách con ngƣời đã có
những biến đổi, bên cạnh mặt tích cực, c ng đã xuất hiện một số mặt tiêu cực
trong xã hội, có ảnh hƣởng tới cơng tác giáo dục đạo đức trong nhà trƣờng.
Nhiều nhà giáo dục đã nghiên cứu sâu về lĩnh vực giáo dục đạo đức nói
chung và học sinh cấp THPT (Trung học phổ thơng) nói riêng, các tài liệu
nghiên cứu đã nêu lên nhiều tài liệu cụ thể chứng minh các tình trạng suy
thối đạo đức của học sinh, ảnh hƣởng của lối sống thực dụng, chỉ biết hƣởng
thụ, không biết cống hiến, bỏ học, chán học, mục đích động cơ học tập chƣa
rõ….là những vấn đề nổi cộm trong những năm gần đây [2].
T đó để khẳng định vấn đề giáo dục đạo đức trong xã hội nói chung và
trong nhà trƣờng nói riêng là việc làm cần thiết và phải tiến hành thƣờng
xuyên, liên tục. Để làm tốt công tác giáo dục đạo đức cần phải có các biện
pháp quản lý giáo dục đạo đức học sinh phù hợp mang lại hiệu quả cao trong
tình hình hiện nay. Vấn đề giáo dục đạo đức học sinh đã thu hút sự quan tâm
nghiên cứu của nhiều nhà giáo dục, nhiều cán bộ quản lý giáo dục, đã có một
số cơng trình nghiên cứu nhƣ:
+ Một số vấn đề về đạo đức- giảng dạy và giáo dục đạo đức ở trƣờng
THPT- của Phạm Khắc Chƣơng [6].
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
11
+ Một số ý kiến về nhân cách thế hệ trẻ, thanh niên - sinh viên và
phƣơng pháp giáo dục - của PGS.TS Đặng Quốc Bảo trƣờng quản lý cán bộ
giáo dục đào tạo [4].
+ Tác giả Đoàn Nam Đàn với việc giáo dục đạo đức cho giới trẻ theo tƣ
tƣởng Hồ Chí Minh [9].
+ Thực trạng đạo đức, tƣ tƣởng chính trị, lối sống của thanh niên, học
sinh, sinh viên – của Hà Nhất Thăng viết trên tạp chí Ngiên cứu giáo dục số
39/2002 [30].
Ở Hà Nội, ngành giáo dục- đào tạo đã quan tâm và có nhiều văn bản chỉ
đạo về việc giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh trong nhà trƣờng và
đã tổ chức nhiều chƣơng trình hội thảo, tọa đàm về cơng tác phòng chống tệ
nạn xã hội nhƣ ma túy, uống rƣợu, bạo lực … xâm nhập học đƣờng. Tuy
nhiên ở các trƣờng trong thành phố Hà Nội nói chung và ở trƣờng THPT
Phan Đình Phùng nói riêng về lý luận và thực tiễn vấn đề đạo đức chƣa đƣợc
nghiên cứu một cách có hệ thống. Vì vậy, tơi mong rằng với đề tài
Những
biện pháp quản lý nâng cao chất lƣợng hoạt động giáo dục đạo đức cho học
sinh ở trƣờng THPT Phan Đình Phùng quận Ba Đình thành phố Hà Nội” sẽ
góp phần cải thiện và nâng cao đạo đức cho học sinh, để các em v a là ngƣời
có tài, v a là ngƣời có đức, góp phần xây dựng Đảng và Đất nƣớc ngày càng
vững mạnh và ngày càng phát triển.
1.2. Các khái niệm liên quan đến đề tài:
Nghiên cứu về đạo đức và công tác giáo dục đạo đức khơng thể đặt nó
trong sự biệt lập, càng không thể tách rời phạm trù đạo đức một cách riêng lẻ.
Đạo đức chỉ có ở con ngƣời và nó gắn liền với điều kiện kinh tế- xã hội, điều
kiện lịch sử cụ thể. Chính vì lẽ trên, để hiểu vấn đề giáo dục đạo đức chúng ta
cần sử dụng phƣơng pháp tiếp cận sao cho phù hợp để tìm ra những mối liên
hệ có tính quy luật trong q trình giáo dục đạo đức. Mặt khác, muốn làm
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
12
sang tỏ nó trong mối liên quan giữa các khái niệm nhƣ: đạo đức, giáo dục đạo
đức, các giá trị đạo đức, biện pháp, biện pháp quản lý giáo dục đạo đức…. T
đó chúng ta có cách nhìn tổng thể về công tác quản lý giáo dục đạo đức cho
học sinh ở các trƣờng THPT trong giai đoạn hiện nay.
1.2.1. Qu n .
T khi con ngƣời sống thành xã hội có sự phân cơng hợp tác trong lao
động thì bắt đầu có sự quản lý. Tính chất của việc quản lý thay đổi và phát
triển theo sự phát triển của xã hội loài ngƣời, nhằm đảm bảo cho sự tồn tại và
phát triển của xã hội.
Đã có nhiều tác giả định nghĩa về quản lý nhƣ:
+ Tác giả Hà Sĩ Hồ đã định nghĩa quản lý là một q trình tác động có
định hƣớng, có tổ chức lựa chọn trong số các tác động có thể có dựa trên các
thơng tin về tình trạng của đối tƣợng và môi trƣờng, nhằm giữ cho sự vận
hành của đối tƣợng đƣợc ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã
định” [16].
+ Tác giả Nguyễn Ngọc Quang: quản lý là tác động có mục đích có kế
hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những ngƣời lao động nói chung là
khách thể quản lý, nhằm thực hiện đƣợc mục tiêu dự kiến [28].
Quản lý đƣợc tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã hội có liên
quan mật thiết với nhau. Nếu khơng có tổ chức thì khơng biết quản lý ai và
ngƣợc lại, nếu khơng có quản lý thì tổ chức sẽ khơng tồn tại và phát triển
đƣợc.
Quản lý là hoạt động cần thiết trong mọi hoạt động của xã hội t thấp
đến cao, t đơn giản đến phức tạp. Quản lý bao gồm những công việc chỉ huy
và tạo điều kiện cho những ngƣời khác thực hiện công việc nhằm đạt mục tiêu
của tổ chức, của nhóm đề ra. Mục đích hay mục tiêu của hoạt động quản lý là
do chủ thể quản lý đề ra dựa vào mục đích hay mục tiêu chung của xã hội hay
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
13
do sự cam kết thỏa thuận giữa chủ thể và khách thể quản lý.
Nhƣ vậy quản lý là sự tác động liên tục, có tổ chức có định hƣớng của
chủ thể quản lý lên khách thể quản lý về các mặt: Chính trị, kinh tế, văn hóa,
xã hội, giáo dục… bằng một hệ thống các luật định, chính sách, nguyên tắc,
phƣơng pháp, biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trƣờng và điều kiện cho sự
phát triển của đối tƣợng.
1.2.2. Gi o
o
- Vị trí - nghĩ
.
ủ ho t ộng gi o
o
:
+ Giáo dục đạo đức là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch đến
học sinh nhằm giúp cho nhân cách mỗi học sinh đƣợc phát triển đúng đắn,
giúp cho học sinh có những hành vi ứng xử đúng mực trong các mối quan hệ:
của cá nhân với xã hội, của cá nhân với lao động, của cá nhân với mọi ngƣời
xung quanh và của cả cá nhân với chính mình [3].
+ Trong các mặt giáo dục, giáo dục đạo đức giữ một vị trí hết sức quan
trọng vì nhƣ Hồ Chủ Tịch đã nêu: Dạy c ng nhƣ học, phải biết chủ trọng cả
tài lần đức. Đức là đạo đức cách mạng, đó là cái gốc rất quan trọng, nếu
khơng có đạo đức cách mạng thì có tài c ng vơ dụng” [24].
+ Giáo dục đạo đức cịn có ý nghĩa cơ bản lâu dài, đƣợc thực hiện
thƣờng xuyên và trong mọi tình huống chú khơng phải chỉ đƣợc thực hiện khi
có tình hình phức tạp hoặc có những địi hỏi cấp bách.
+ Trong nhà trƣờng giáo dục đạo đức là mặt giáo dục phải đƣợc đặc
biệt coi trọng, và nếu công tác này đƣợc quan tâm quản lý, chỉ đạo sẽ là cơ sở
để nâng cao chất lƣợng giáo dục tồn diện nói chung vì đức dục có mối quan
hệ mật thiết và định hƣớng cho các hoạt động khác trong nhà trƣờng.
+ Để thực hiện những mục đích, nội dung giáo dục đạo đức cho học
sinh trong trƣờng THPT nhất định phải tập hợp đƣợc nhiều lực lƣợng, nhiều
tác động, trong đó:
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
14
Vai trò của tập thể sƣ phạm giữ một vị trí quan trọng, trong đó quan
trọng nhất là vai trò của ngƣời hiệu trƣởng, ngƣời quản lý, chỉ đạo việc thực
hiện giáo dục đạo đức của nhà trƣờng.
Vai trị của cấu trúc và nội dung chƣơng trình mơn giáo dục đạo đức
c ng góp phần khơng nhỏ đối với công tác này [13].
- ặ
iểm ủ gi o
o
:
So với quá trình dạy học thì quá trình giáo dục đạo đức có những đặc
điểm sau [20] [22]:
+ Giáo dục đạo đức địi hỏi khơng chỉ d ng lại ở việc truyền thụ khái
niệm, tri thức khai sáng đạo đức, mà cón quan trọng hơn là kết quả giáo dục
phải thể hiện thành tình cảm, niềm tin, hành động thực tế của học sinh.
+ Quá trình dạy học chủ yếu đƣợc tiến hành bằng các giờ học trên lớp,
cịn q trình giáo dục đạo đức khơng chỉ bó hẹp trong giờ lên lớp mà nó cịn
đƣợc thể hiện thơng qua tất cả các hoạt động có thể có trong và ngồi nhà
trƣờng.
+ Kết quả của hoạt động giáo dục đạo đức còn phụ thuộc rất lớn vào
nhân cách của ngƣời thầy, gƣơng đạo đức của ngƣời thầy sẽ có những tác
động quan trọng vào việc học tập và rèn luyện của học sinh.
+ Để giáo dục đạo đức cho học sinh có hiệu quả, yếu tố tập thể giữ vai
trị hết sức quan trọng. Cơng tác giáo dục đạo đức chó học sinh chỉ đạt kết quả
tốt khi nó có sự tác động đồng thời của các lực lƣợng giáo dục: Nhà trƣờng,
gia đình và xã hội.
+ Hơn bất cứ một công tác giáo dục nào khác, việc giáo dục đạo đức
địi hỏi nhà giáo dục phải nắm vững cá tính, hoàn cảnh sống cụ thể của t ng
em để định ra sự tác động thích hợp.
+ Giáo dục đạo đức là một q trình lâu dài, phức tạp địi hỏi cơng phu,
kiên trì, liên tục và lặp đi lặp lại nhiều lần.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
15
1.2.3. Qu n
ho t ộng gi o
o
.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: Quản lý giáo dục là thực hiện đƣờng lối
giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đƣa nhà trƣờng
vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào
tạo của ngành giáo dục với thế hệ trẻ và với t ng học sinh” [12]. Vậy thì quản
lý hoạt động giáo dục đạo đức trong nhà trƣờng là việc hiệu trƣởng chỉ đạo
thực hiện hoạt động dạy học ở trên lớp nhằm đảm bảo đúng tƣ tƣởng chính trị
của bài giảng. Nội dung bài giảng trên lớp phải đảm bảo tính cơ bản, tính hiện
đại, tính khoa học của hệ thống kiến thức. Bên cạnh đó hiệu trƣởng c ng chỉ
đạo thực hiện các hoạt động ngồi giờ lên lớp nhằm hình thành và phát triển
những phẩm chất tƣ tƣởng chính trị, đạo đức cho học sinh.
1.2.4. Ch t
ng.
Chất lƣợng là một khái niệm quá quen thuộc với loài ngƣời ngay t
những thời cổ đại, tuy nhiên chất lƣợng c ng là một khái niệm gây nhiều
tranh cãi. Tùy theo đối tƣợng sử dụng, t
chất lƣợng” có ý nghĩa khác nhau.
Ngƣời sản xuất coi chất lƣợng là điều họ phải làm để đáp ứng các qui định và
yêu cầu do khách hàng đặt ra, để đƣợc khách hàng chấp nhận. Chất lƣợng
đƣợc so sánh với chất lƣợng của đối thủ cạnh tranh và đi kèm theo các chi
phí, giá cả. Do con ngƣời và nền văn hóa trên thế giới khác nhau, nên cách
hiểu của họ về chất lƣợng và đảm bảo chất lƣợng c ng khác nhau. Nói nhƣ
vậy khơng phải chất lƣợng là một khái niệm quá tr u tƣợng đến mức ngƣời ta
không thể đi đến một cách diễn giải tƣơng đối thống nhất, mặc dù sẽ cịn ln
thay đổi. Tổ chức Quốc tế về Tiêu chuẩn hóa ISO, trong dự thảo DIS
9000:2000, đã đƣa ra định nghĩa sau: Chất lƣợng là khả năng của tập hợp các
đặc tính của một sản phẩm, hệ thống hay quá trình để đáp ứng các yêu cầu
của khách hàng và các bên có liên quan”.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
16
Ở đây yêu cầu là các nhu cầu và mong đợi đƣợc công bố, ngụ ý hay bắt
buộc theo tập quán. T định nghĩa trên ta rút ra một số đặc điểm sau đây của
khái niệm chất lƣợng:
+ Chất lƣợng đƣợc đo bởi sự thỏa mãn nhu cầu. Nếu một sản phẩm vì
lý do nào đó mà khơng đƣợc nhu cầu chấp nhận thì phải bị coi là có chất
lƣợng kém, cho dù trình độ cơng nghệ để chế tạo ra sản phẩm đó có thể rất
hiện đại. Đây là kết luận then chốt và là cơ sở để các nhà chất lƣợng định ra
chính sách, chiến lƣợc kinh doanh của mình.
+ Do chất lƣợng đƣợc đo bởi sự thỏa mãn nhu cầu, mà nhu cầu luôn
luôn biến động nên chất lƣợng c ng luôn biến động theo thời gian, không
gian, điều kiện sử dụng.
+ Khi đánh giá chất lƣợng của một đối tƣợng, ta phi xét và chỉ xét đến
mọi đặc tính của đối tƣợng có liên quan đến sự thỏa mãn những nhu cầu cụ
thể. Các nhu cầu này khơng chỉ t phía khách hàng mà cịn t các bên có liên
quan, ví dụ nhƣ các yêu cầu mang tính pháp chế, nhu cầu của cộng đồng xã
hội.
+ Nhu cầu có thể đƣợc cơng bố rõ rang dƣới dạng các qui định, tiêu
chuẩn nhƣng c ng có những nhu cầu khơng thể miêu tả rõ rang, ngƣời sử
dụng chỉ có thể cảm nhận chúng, hoặc có khi chỉ phát hiện đƣợc chúng trong
quá trình sử dụng.
1.2.5. Ch t
ng ho t ộng gi o
o
.
Chất lƣợng hoạt động giáo dục đạo đức: Mục tiêu của hoạt động giáo
dục đạo đức là giúp cho mỗi cá nhân nhận thức đúng đắn các giá trị của đạo
đức, biết hành động theo các chuẩn mực đạo đức, công bằng và nhân ái, biết
sống vì mọi ngƣời, vì sự tiến bộ của xã hội……Trong đó, mục tiêu cơ bản của
GDĐĐ là hình thành cho mọi ngƣời thói quen sống và làm việc theo các
chuẩn mực đạo đức.Chất lƣợng hoạt động giáo dục đƣợc thể hiện qua việc
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
17
đáp ứng đƣợc những yêu cầu trên của xã hội. Cụ thể là đáp ứng đƣợc những
chuẩn mực đạo đức. Theo Phạm Minh Hạc thì chuẩn mực đạo đức của con
ngƣời Việt Nam thời kỳ CNH-HĐH (có thể xác định một cách tƣơng đối)
đƣợc chia thành 5 nhóm, phản ánh các mối quan hệ chính mà con ngƣời phải
giải quyết.
+ Nhóm chuẩn mực đạo đức thể hiện nhận thức tƣ tƣởng chính trị nhƣ:
có lý tƣởng XHCN, u quê hƣơng đất nƣớc, tự cƣờng, tự hào dân tộc, tin
tƣởng vào Đảng và Nhà nƣớc.
+ Nhóm chuẩn mực đạo đức hƣớng vào sự tự hoàn thiện bản than nhƣ:
tự trọng, tự tin, tự lập, giản dị, tiết kiệm, trung thành, siêng năng, hƣớng thiện,
biết kiềm chế, biết hối hận…
+ Nhóm chuẩn mực đạo đức thể hiện quan hệ với mọi ngƣời và dân tộc
khác: nhân nghĩa, hiếu lễ, khoan dung, vị tha, hợp tác, bình đẳng, lễ độ, tơn
trọng mọi ngƣời, thủy chung, giữ chữ tín.
+ Nhóm chuẩn mực liên quan đến xây dựng môi trƣờng sống ( môi
trƣờng tự nhiên, mơi trƣờng văn hóa – xã hội) nhƣ: xây dựng hạnh phúc gia
đình, giữ gìn bảo vệ tài nguyên, môi trƣờng tự nhiên, xây dựng xã hội dân chủ
bình đẳng…..Mặt khác, có ý thức chống lại những hành vi gây hại đến con
ngƣời và môi trƣờng sống, bảo vệ hịa bình, bảo vệ và phát huy truyền thống,
di sản văn hóa của dân tộc và của nhân loại.
Tóm lại, chất lƣợng hoạt động giáo dục đạo đức đƣợc thể hiện bằng sự
trang bị cho đối tƣợng giáo dục những hiểu biết và niềm tin về các chuẩn mực
và quy tắc đạo đức, giáo dục về lối sống cá nhân, ý thức về các mối quan hệ
trong gia đình, trong tập thể và ngoài xã hội, ý thức về cuộc sống trong lao
động sang tạo, về trách nhiệm trong công việc, về nghĩa vụ lao động và bảo
vệ Tổ quốc…..để xã hội ngày càng tốt đẹp hơn!
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
18
1.3. Giáo dục đạo đức cho học sinh THPT.
1.3.1. Kh i ni m
o
.
Để tồn tại và phát triển, con ngƣời phải hoạt động và tham gia các mối
quan hệ xã hội. KHi quan hệ với ngƣời khác và với xã hội, nếu con ngƣời có
cách giao tiếp, ứng xử phù hợp với lợi ích chung của mọi ngƣời, của cộng
đồng xã hội thì đƣợc mọi ngƣời coi là có đạo đức. Ngƣợc lại, cá nhân nào có
thái độ hành vbi làm tổn hại tới lợi ích của ngƣời khác, của cộng đồng….bị xã
hội chê trách, lên ác thì cá nhân đó bị coi là thiếu đạo đức.
Vậy đạo đức là một hiện tƣợng xã hội, phản ánh các mối quan hệ hiện
thực bắt nguồn t bản thân cuộc sống. Thông thƣờng trong cuộc sống, mỗi
ngƣời phải ý thức đƣợc ý nghĩa, mục đích hoạt động của mình trong quá khứ,
hiện tại và nhu cầu phải làm gì trong tƣơng lai. Những hoạt động đó có sự chi
phối về các mối tƣơng quan giữa cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân với xã hội
cho phép tới một giới hạn nhất định trong vòng trật tự chung của cộng đồng,
của dân tộc… nhằm đảm bảo quyền lợi cho tất cả các thành viên vƣơn lên tích
cực, tự giác tạo thành động lực phát triển của xã hội. Đó chính là những quy
tắc, chuẩn mực hoàn toàn tự giác trong hành động của mỗi cá nhân trong tất
cả các mối quan hệ xã hội, để t đó đánh giá con ngƣời có đạo đức hay khơng
có đạo đức. Vì thế có thể hiểu đạo đức một cách khái quát qua một số định
nghĩa sau:
Trong cuốn T điển học sinh” do Nguyễn Lƣơng Ngọc- Lê Khả Kế
(Nhà XBGD- Hà Nội 1972) định nghĩa: Đạo là phép tắc cơ bản thông
thƣờng, cần phải có giữa ngƣời với ngƣời” và Đức là tính nết tốt, tƣ cách tốt,
hợp với phép tắc đối xử đúng đắn giữa con ngƣời với nhau”.
Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc biệt, bao gồm một hệ thống
các quan điểm, quan niệm, những quy tắc, nguyên tắc, chuẩn mực xã hội [20].
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
19
Trong t điển của Liên Xô (c ) do M.M Rodentan chủ biên đã đƣợc
dịch bằng tiếng Việt (NXB Tiến Bộ Và NXB Sự Thật - 1986) định nghĩa:
Đạo đức là một trong những hình thái ý thức xã hội, một chế định xã hội,
thực hiện chức năng điều chỉnh hành vi của con ngƣời trong mọi lĩnh vực đời
sống xã hội” [13].
Tóm lại: Đạo đức là một hệ thống các qui tắc, chuẩn mực biểu hiện sự
tự giác trong quan hệ giữa con ngƣời với con ngƣời, giữa con ngƣời với cộng
đồng xã hội, với tự nhiên và với cả bản thân mình.
Trong quá trình xã hội phát triển, những quan niệm về đạo đức và vô
đạo đức, thiện và ác, chính và tà c ng thay đổi theo. Nhƣ trong xã hội phong
kiến, qui định con ngƣời phải có năm cái đức lớn” Nhân - Lễ - Nghĩa - Trí –
Tín”, riêng ngƣời phụ nữ cịn có thêm
Tam tong, tứ đức”. Đến thời đại Hồ
Chí Minh Ng thƣờng” của Ngƣời là: Nhân- Nghĩa - Trí - D ng - Liêm”.
Nhƣ vậy mỗi giai cấp lại có một kiểu đạo đức của mình để giải quyết những
mâu thuẫn giữa cái chung và cái riêng của xã hội, khái niệm đạo đức ngày
càng hoàn thiện, đầy đủ hơn.
Đạo đức gồm ba vấn đề lớn: quan hệ đạo đức, ý thức đạo đức và cuối
cùng là hành vi đạo đức. Chúng hợp thành một tam giác có quan hệ hữu cơ
với nhau [21] [22].
+ Quan hệ đạo đức là hệ thống những quan hệ giữa con ngƣời với con
ngƣời, giữa cá nhân và xã hội về mặt đạo đức. Nhƣ quan hệ giữa các thế hệ,
quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, quan hệ tập thể, quan hệ giữa cá
nhân với xã hội, quan hệ bạn bè, quan hệ giữa nam và nữ.
+ Ý thức đạo đức phản ánh những quan hệ đạo đức dƣới dạng những
qui tắc, chuẩn mực phù hợp với những quan hệ đạo đức. Trong thành phần
của ý thức đạo đức có hai hệ thống cơ bản gồm tri thức đạo đức và tình cảm
đạo đức. Ý thức đạo đức là tiêu chuẩn giá trị cao nhất tạo nên bản chất đạo
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
20
đức của con ngƣời, tạo nên đồng cảm của hành vi đạo đức. Ý thức đạo đức
luôn đƣợc gắn với hành vi đạo đức.
+ Hệ thống hành vi đạo đức của con ngƣời và sự hiện thực hóa ý thức
đạo đức trong đời sống, tạo nên thực tiễn đạo đức. Khơng có thực tiễn đạo
đức thì ý thức đạo đức trở nên vô nghĩa trống rỗng và chỉ là những giáo lý
chung.
Trong nhà trƣờng XHCN, giáo dục đạo đức cho học sinh là phát triển
mặt đạo đức của nhân cách, là hồn thành ý thức đạo đức, tình cảm đạo đức,
hành vi và thói quen đạo đức của học sinh theo những nguyên tắc đạo đức
cách mạng mà tấm gƣơng sáng ngời là đạo đức mẫu mực của Chủ tịch Hồ Chí
Minh [25] [26].
Giáo dục đạo đức gắn bó hữu cơ với giáo dục tƣ tƣởng chính trị. Giáo
dục tƣ tƣởng chính trị có tác dụng xây dựng cơ sở thế giới quan và định
hƣớng chính trị- xã hội cho ý thức và hành động cá nhân. Ngoài ra giáo dục
đạo đức còn liên quan mật thiết với giáo dục pháp luật. Giáo dục pháp luật có
tác dụng củng cố và thúc đẩy việc thực hiện các yêu cầu đạo đức [23].
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin: Đạo đức là một hình thái
ý thức xã hội có nguồn ngốc t lao động sản xuất và đời sống cộng đồng xã
hội. Đạo đức là một hình thức ý thức xã hội phản ánh và chịu sự chi phối của
tồn tại xã hội. Vì vậy, tồn tại xã hội thay đổi thì ý thức xã hội c ng thay đổi
theo. Và nhƣ vậy đạo đức xã hội luôn mang tính giai cấp, tính dân tộc” [5].
Nhƣ vậy đạo đức là một phạm trù lịch sủ và mang tính giai cấp. Vì vậy giáo
dục đạo đức cho thế hệ trẻ phải tính đến những điều kiện chính trị - xã hội cụ
thể, phải gắn với định hƣớng chính trị của đất nƣớc. Khơng thể có thứ đạo
đức thuần túy” của một dân tộc mà không chịu tác động, ảnh hƣởng của tinh
hoa văn hóa nhân loại. C ng khơng có thứ đạo đức chịu tác động phi chính
trị trên thế giới” mà khơng nhằm mục đích cuối cùng của dân tộc, giai cấp.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
21
Do đó, cần phải nhận thức mối quan hệ lẫn nhau giữa đạo đức tiên tiến với
thực tiễn xây dựng xã hội, với nguồn năng lực và hiệu lực của một hệ tƣ
tƣởng. Việc đổi mới công tác giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ ngày nay phải
dựa trên cơ sở mối tƣơng quan giữa lĩnh vực vật chất, lĩnh vực tinh thần và
lĩnh vực chính trị của xã hội trên cơ sở Chủ nghĩa Mác- Lê nin và tƣ tƣởng Hồ
Chí Minh [11].
1.3.2. Giáo
* ặ
o
ho họ sinh T
iểm t m
T.
tuổi:
Trong tài liệu Một số vấn đề về đạo đức và giảng dạy ở trƣờng THPT
của PGS.TS Phạm Khắc Chƣơng cho rằng muốn cho công tác giáo dục thành
công, nhất định phải hiểu đối tƣợng và phải tôn trọng đối tƣợng là một chủ
thể, một nhân cách có những nhu cầu chính đáng, những tiềm năng q giá
nhƣ ham hoạt động, ham hiểu biết, đòi hỏi đƣợc sự chủ động, độc lập, sáng
tạo, thích ứng, tiếp thu nhanh cái mới, sơi nổi, nhiệt tình... đặc biệt là ở lứa
tuổi học sinh THPT.
Các nhà nghiên cứu cho rằng giữa giáo dục và phát triển nhân cách tác
động qua lại với nhau rất mật thiết. Vì vậy để có thể tác động có hiệu quả đến
sự phát triển nhân cách, giáo dục phải dựa vào những đặc điểm nhân cách của
t ng lứa tuổi nhất định, thậm chí của t ng cá nhân [23] [27] [30].
Ngƣời ta xác định ứng với t ng lứa tuổi là một giai đoạn phát triển
nhân cách. Nhƣ vậy đối với thế hệ trẻ, chúng ta nhận thấy còn nhiều giai đoạn
phát triển nhân cách nối tiếp nhau theo thời gian, mang tính quy luật, chu kỳ
nhất định phản ánh sự luân phiên của các hoạt động chủ đạo. Giai đoạn trƣớc
tạo tiền đề và điều kiện cho giai đoạn sau, giai đoạn sau không những tạo tiền
đề và điều kiện của giai đoạn trƣớc mà còn tạo ra những chất mới về tâm lý,
trí tuệ, đạo đức, thẩm mỹ...
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
22
Đối với học sinh THPT ở độ tuổi t 15 đến 18, đây là giai đoạn chuyển
tiếp t tuổi thiếu niên sang tuổi thanh niên, vì vậy đặc điểm tâm lý lứa tuổi
của học sinh THPT có sự giao thoa tâm lý lứa tuổi của tuổi thiếu niên và tuổi
thanh niên.
Căn cứ vào những tài liệu trên có thể khái quát những đặc điểm tâm lý
lứa tuổi học sinh THPT nhƣ sau:
+ Học sinh THPT có độ tuổi t 15 đến 18 đây là độ tuổi trong giai đoạn
phát triển nhanh về thể lực với tâm lý, sinh lý, đây là thời kỳ chuyển tiếp t
trẻ con sang ngƣời lớn, c ng lứa tuổi này học sinh THPT có nhu cầu mạnh mẽ
về tình bạn, tình u. Đặc biệt là họ đang tự xây dựng cho mình những quan
điểm riêng và c ng đang quyết định kế hoạch viễn cảnh của cuộc sống cho
bản thân, có thể khái quát một số đặc điểm sau:
- Giàu ƣớc mơ hoài bão.
- Muốn sớm có cơng ăn việc làm ổn định nghề nghiệp.
- Có tính hồi nghi khoa học có khát vọng tìm tới cái chân”, thiện”,
mỹ”.
- Muốn tỏ rõ vai trị của ngƣời lớn, tích cực tham gia vào các hoạt
động xã hội, đặc biệt là các hoạt động văn thể mỹ.
- Nhanh nhận thức đƣợc các chuẩn ực giá trị quy tắc yêu cầu của đạo
đức xã hội, chính trị, lý tƣởng và lẽ sống, có ý thức tự học và hƣớng
nghiệp tích cực.
- Có khả năng giao lƣu phong phú, phóng khống và hào hiệp nhiệt
tình và hăng hái trƣớc những cơng việc nặng nhọc, khó khăn và
những thử thách của cuộc sống.
- Đây là lứa tuổi phát triển tình cảm phong phú, đó là tình cảm dân
tộc, quốc gia, nhân loại.
- Có lịng nhân ái biết sống có tình nghĩa, có ý thức làm việc thiện.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
23
Đặc biệt đây c ng chính là quá trình quan trọng để hồn thiện nhân
cách của một con ngƣời. Phạm Minh Hạc và Nguyễn Ngọc Quang cho rằng:
Nhân cách là tồn thể những thuộc tính đặc biệt mà có một cá thể nào có đƣợc
trong hệ thống các quan hệ xã hội, trên cơ sở hoạt động bà giao lƣu, nhằm
chiếm lĩnh các giá trị văn hóa vật chất và tinh thần. Những thuộc tính đó bao
hàm các thuộc ltinhs về trí tuệ, đạo đức, thẩm mỹ, thể chất….vv [12] [28]. Sự
phát triển phong phú các quan hệ xã hội, các loại hình hoạt động, các thành
tựu văn hóa vật chất và tinh thần đã tạo tiền đề cho sự phát triển đầy đủ nhân
cách. Sự phát triển nhân cách bao gồm các mặt phát triển về thể chất, về tâm
lý và về xã hội của cá nhân. Sự phát triển về mặt thể chất biểu hiện ở sự tăng
trƣởng về chiều cao, trọng lƣợng cơ bắp, sự hoàn thiện các giác quan, sự phối
hợp các vận động….Sự phát triển về mặt tâm lý biểu hiện ở những biến đổi
cơ bản trong các quá trình nhận thức, xúc cảm, ý chí, ở sự hình thành các
thuộc tính tâm lý mới của nhân cách. Sự phát triển về mặt xã hội biểu hiện ở
những biến đổi trong cƣ xử với những ngƣời xung quanh, trong việc tích cực
tham gia vào đời sống xã hội….Chính vì vậy, việc giáo dục đạo đức cho học
sinh THPT là vô cùng quan trọng.
* Những nhi m v
ủ gi o
o
ho họ sinh:
Bản thân đạo đức không bao giờ tự tồn tại, tự bản thân nó phải tồn tại
dƣới hình thức hành vi đạo đức thể hiện trong cách sử thế, trong phong cách,
trong nếp sống của con ngƣời. Để hình thành các phẩm chất đạo đức c ng
nhƣ nhân cách cho học sinh, công tác giáo dục đạo đức nói chung và dạy mơn
GDCD nói riêng trong nhà trƣờng phải thực hiện các nhiệm vụ:
- Hình thành ở học sinh các hành vi ứng xử của mình phải phù hợp với
lợi ích xã hội, giúp học sinh lĩnh hội đƣợc một cách đúng mức các chuẩn mực
đạo đức đƣợc qui định.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
24
- Giáo dục văn hóa ứng xử đúng mực thể hiện sự tơn trọng và q trọng
lẫn nhau của con ngƣời trong tất cả các mối quan hệ.
- Biến kiến thức đạo đức thành niềm tin, nhu cầu của mỗi cá nhân để
đảm bảo các hành vi của cá nhân đƣợc thực hiện đúng chuẩn mực.
- Bồi dƣỡng tình cảm đạo đức, tính tích cực, bền vững và các phẩm
chất ý chí để đảm bảo cho hành vi luôn theo đúng các yêu cầu đạo đức.
- Rèn luyện thói quen hành vi đạo đúc để trở thành bản tính tự nhiên
của mỗi cá nhân và duy trì lâu bền thói quen này.
Nhƣ vậy giáo dục đạo đức thực chất là hình thành những qui tắc chuẩn
mực hành vi cho các em học sinh, giúp các em hoàn chỉnh nhân cách mà mơ
hình của nhân cách này đã đƣợc xã hội xây dựng và đòi hỏi ở các em. Nhiệm
vụ của giáo dục đạo đức là bằng các tác động của mình dần dần đƣa các em
đến đích cuối cùng. Đó là những nhân cách mà xã hội đã đặt trách nhiệm cho
ngành giáo dục nhằm đào tạo những con ngƣời có đức có tài. Muốn làm đƣợc
điều đó nhà giáo dục phải tổ chức đƣợc các hành vi, đạo đức giúp các em hình
thành và phát triển các yếu tố đạo đức cơ bản tạo thành nền tảng cốt lõi nhân
cách con ngƣời.
* Những nội ung ơ
n trong gi o
o
ho họ sinh T
T:
Đạo đức thực chất là những chuẩn mực về hành vi của con ngƣời trong
quan hệ xã hội. Đó là sự kết tinh những giá trị qua thời gian, để mỗi ngƣời
điều chỉnh cách sống cho phù hợp với xã hội. Giảng dạy đạo đức và giáo dục
đạo đức cho thế hệ trẻ nói chung và cho học sinh THPT nói riêng phải lấy tấm
gƣơng tiêu biểu trong sáng của Hồ Chí Minh là mục đích lý tƣởng. Đức độ
của Ngƣời là sự kết tinh truyền thống tốt đẹp của dân tộc, kết tinh các giá trị
tinh thần của nhân dân Việt Nam suốt mấy ngàn năm tồn tại và phát triển.
Nhƣ vậy nội dung đạo đức cho học sinh THPT là những phẩm chất đạo đức
xã hội XHCN qui định các mối quan hệ của họ đối với xã hội, với lao động,
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
25
với ngƣời khác và với chính bản thân. Các phẩm chất đã đƣợc phân chia theo
các nhóm quan hệ sau [31] [32] [33]:
i. Những phẩm chất qui định các mối quan hệ của cá nhân với xã hội.
Đó là giáo dục cho cá nhân long yêu nƣớc, yêu CNXH, trung thành với tổ
quốc, tha thiết với lợi ích của nhà nƣớc, sẵn sang bảo vệ tổ quốc, tự hào về
thành tựu xã hội, văn hóa của đất nƣớc, quí trọng quá khứ vẻ vang và truyền
thống tốt đẹp của dân tộc. Lòng yêu nƣớc XHCN gắn chặt với tinh thần quốc
tế vô sản. Tinh thần quốc tế vô sản địi hỏi tình hữu nghị và hợp tác giữa các
nƣớc trên thế giới vì độc lập tự do và hịa bình và tiến bộ xã hội, sự hiểu biết,
kính trọng những giá trị văn hóa của các dân tộc khác.
ii. Các phẩm chất đạo đức qui định quan hệ của cá nhân với lao động.
Đó là giáo dục bồi dƣỡng cho học sinh có thái độ đúng đắn đối với các loại
hình lao động nói chung đặc biệt đối với học tập phải nghiêm túc chăm chỉ có
tinh thần tự giác cao, có trách nhiệm trong cơng tác, cần cù trong lao động,
tiết kiệm trong tiêu dùng…..
iii. Các phẩm chất qui định quan hệ của học sinh đối với ngƣời khác.
Đó là các phẩm chất đạo đức cơ bản qui định quan hệ giữa ngƣời và ngƣời
trong xã hội. Trƣớc hết là đối với những ngƣời ruột thịt trong gia đình là ơng
bà, cha mẹ, anh chị em ruột, gần xa, tiếp đến là thầy cô giáo, bạn bè, hàng
xóm, cộng đồng dân tộc…..đó là lịng nhân ái, sự tôn trọng biết quan tâm và
sẵn sàng giúp đỡ ngƣời khác, ln có hành động hƣớng thiện, bảo vệ hạnh
phúc ngƣời khác. Đồng thời có thái độ khơng khoan nhƣợng với mọi biểu
hiện vi phạm quyền con ngƣời hoặc hạ thấp phẩm giá con ngƣời. Tinh thần
tập thể xã hội chủ nghĩa là phẩm chất đạo đức cơ bản điều chỉnh quan hệ cá
nhân, với xã hội và tập thể. Vì thế cần giáo dục cho học sinh hăng hái tham
gia các hoạt động có ích cho xã hội, tơn trọng các nguyên tắc và chuẩn mực
do tập thể đề ra, có tinh thần đồn kết, hợp tác, giúp đỡ nhau trong khi thực
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
