Vai trò của đạo diễn hình ảnh trong chương trình truyền hình trực tiếp (khảo sát đài phát thanh và truyền hình thành phố cần thơvà đài truyền hình tphcm năm 2014)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

DƯƠNG DUY LAI

VAI TRỊ CỦA ĐẠO DIỄN HÌNH ẢNH
TRONG CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH TRỰC TIẾP
(Khảo sát Đài Phát thanh và Truyền hình Thành phố Cần Thơ
và Đài Truyền hình TPHCM năm 2014)

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

CẦN THƠ - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

DƯƠNG DUY LAI

VAI TRỊ CỦA ĐẠO DIỄN HÌNH ẢNH
TRONG CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH TRỰC TIẾP
(Khảo sát Đài Phát thanh và Truyền hình Thành phố Cần Thơ

và Đài Truyền hình TPHCM năm 2014)

Ngành: Báo chí học
Mã số: 60 32 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI CHÍ TRUNG

CẦN THƠ - 2015


LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này được hoàn thành tại Học viện Báo chí và
Tuyên truyền, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh dưới
sự hướng dẫn của TS. Bùi Chí Trung, các thầy cơ giáo, các
nhà khoa học và sự ủng hộ của các bạn đồng nghiệp.
Tôi cam đoan, đây là cơng trình nghiên cứu độc lập,
các số liệu sử dụng trong luận văn trung thực, có cơ sở,
khách quan, các kết luận của luận văn chưa từng được cơng
bố trong các cơng trình khác.

Cần Thơ, ngày 24 tháng 07 năm 2015
Tác giả luận văn

Dương Duy Lai


LỜI CẢM ƠN

Đề tài nghiên cứu của tơi được hồn thành là nhờ sự giúp đỡ của q
thầy, cơ đang cơng tác và giảng dạy tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền,
Học viện Hành chính khu vực IV và các bạn đồng nghiệp tại Đài PT - TH
TPCT và Đài Truyền hình thành phố Hồ Chí Minh. Tơi xin trân trọng cảm ơn
Ban Tổng giám đốc Đài Truyền hình TPHCM; đạo diễn - NSƯT Đinh Thanh
Sơn, đạo diễn Nguyễn Phương Hùng - Trung tâm sản xuất chương trình Đài
Truyền hình TPHCM; Ban Giám đốc Đài PT - TH TPCT, phịng Hành chính tổ
chức, đạo diễn Ngơ Văn Hiếu, Châu Bửu Tài, Ngơ Minh Tâm làm việc tại
phịng Chun đề và phịng Văn nghệ - Giải trí Đài PT - TH TPCT. Đặc biệt là
sự tận tình và trách nhiệm của TS. Bùi Chí Trung - người đã trực tiếp hướng dẫn
tơi hồn thành luận văn này.
Mặc dù tác giả đã có rất nhiều nỗ lực, cố gắng để hồn thành cơng trình
nghiên cứu, tuy nhiên trong q trình thực hiện sẽ khơng tránh khỏi những
hạn chế, thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý của q thầy, cơ và các bạn
đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!


MỤC LỤC
Trang
1

MỞ ĐẦU

Chương 1: YẾU TỐ HÌNH ẢNH VÀ VAI TRỊ CỦA ĐẠO DIỄN HÌNH ẢNH
TRONG CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH TRỰC TIẾP

1.1. Lý thuyết chung về chương trình truyền hình trực tiếp
1.2. Hoạt động của đạo diễn hình ảnh trong chương trình TH trực tiếp

1.3. Đặc điểm lao động sáng tạo và phong cách của đạo diễn hình ảnh
truyền hình trực tiếp

10
10
20
26

Chương 2: TÁC NGHIỆP ĐẠO DIỄN HÌNH ẢNH TRONG CHƯƠNG
TRÌNH TRUYỀN HÌNH TRỰC TIẾP TẠI ĐÀI PHÁT
THANH - TRUYỀN HÌNH THÀNH PHỐ CẦN THƠ VÀ ĐÀI
TRUYỀN HÌNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

2.1. Khái qt hệ thống chương trình truyền hình trực tiếp tại Đài
Phát thanh - Truyền hình thành phố Cần Thơ và Đài Truyền hình
thành phố Hồ Chí Minh
2.2. Vai trị của đạo diễn hình ảnh trong chương trình truyền hình trực
tiếp
2.3. Phong cách sáng tạo của đạo diễn hình ảnh truyền hình trực tiếp
2.4. Những thành cơng và hạn chế trong hoạt động sáng tạo của đạo
diễn hình ảnh chương trình truyền hình trực tiếp

31

31
36
50
56

Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG ĐẠO

DIỄN HÌNH ẢNH TRONG CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN
HÌNH TRỰC TIẾP

3.1.Vai trị của đạo diễn hình ảnh trước yêu cầu thực tiễn hiện nay
3.2. Xu hướng phát triển cơng nghệ hình ảnh và định hướng sáng tạo
của đạo diễn hình ảnh trong chương trình truyền hình trực tiếp
3.3. Giải pháp nâng cao chất lượng hình ảnh trong qui trình tác
nghiệp đạo diễn hình ảnh truyền hình trực tiếp
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

74
74
76
81
91


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CẦU

:

Cầu truyền hình

CĐ - ĐH

:

Cao đẳng - Đại học

EMAIL

:

Thư điện tử

FESTIVAL

:

Lễ hội

GAME SHOW

:

Các chương trình tổ chức biểu diễn

HĐND

:

Hội đồng nhân dân

HTV

:

Đài Truyền hình thành phố
Hồ Chí Minh

LIVE

:

Trực tiếp

MC

:

Người dẫn chương trình

MDEC

:

Diễn đàn hợp tác kinh tế khu vực
Đồng bằng Sông Cửu Long

NSƯT

:

Nghệ sĩ ưu tú

Nxb

:

Nhà xuất bản

PT - TH TPCT

:

Đài Phát thanh và Truyền hình
thành Phố Cần Thơ

RATING

:

Chỉ số khán giả xem truyền hình

THCS

:

Trung học cơ sở

THPT

:

Trung học phổ thơng

THTT

:

Truyền hình trực tiếp

THVN

:

Đài Truyền hình Việt Nam

TPCT

:

Thành phố Cần Thơ

TPHCM

:

Thành phố Hồ Chí Minh

UBND

:

Ủy ban nhân dân

VH - TT - DL

:

Văn hóa - Thể thao và Du lịch

XSKT

:

Xổ số kiến thiết


DANH MỤC CÁC ẢNH
Trang
Ảnh 2.1:

Trụ sở Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố Cần Thơ

31

Ảnh 2.2:

Trụ sở Đài Truyền hình thành phố Hồ Chí Minh

34

Ảnh 2.3:

Chương trình nghệ thuật chào mừng TPCT trực thuộc

Trung ương

37

Ảnh 2.4:

Hệ thống xe màu của Đài PT - TH TPCT

46

Ảnh 2.5:

Hệ thống Mix control và Sound control

46

Ảnh 2.6:

Chương trình nghệ thuật do Đài PT - TH TPCT THTT

49

Ảnh 2.7:

Đạo diễn Đinh Thanh Sơn và tiết mục trong Cầu THTT
“Hát cùng DK1 thân yêu”

Ảnh 2.8:

Ảnh 2.9:

53

Các chương trình văn nghệ được THTT trên sóng
Đài PT - TH TPCT

58

Đài PT - TH TPCT THTT các giải đấu thể thao

63

Ảnh 2.10: Hệ thống xe màu HD của HTV

65

Ảnh 2.11: Cầu THTT “Vinh quang cơng đồn Việt Nam” và

Ảnh 3.1:

“Hát cùng DK1 thân yêu”

66

Đạo diễn Đinh Thanh Sơn và hệ thống xe màu của HTV

78


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang
Bảng 2.1:

Số lượng, tỉ lệ chương trình THTT của Đài PT - TH
THTPCT

35

Bảng 2.2:

Số lượng, tỉ lệ chương trình THTT của HTV

36

Bảng 2.3:

Tỉ lệ khán giả theo dõi các chương trình THTT
Đài PT - TH TPCT

57

Bảng 2.4:

Tỉ lệ khán giả theo dõi các chương trình THTT của HTV

57

Bảng 2.5:

Loại chương trình truyền hình trực tiếp

60

Bảng 2.6:

Các lĩnh vực được truyền hình trực tiếp

60

Bảng 2.7:

Sự lựa chọn các chương trình THTT của khán giả TPCT

61

Bảng 2.8:

Sự lựa chọn chương trình THTT của khán giả
TPHCM

Bảng 2.9:

61

Nhận thức của khán giả TPCT về tính chất của sự
kiện THTT

Bảng 2.10:

62

Nhận thức của khán giả TPHCM về tính chất của sự
kiện THTT

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

62


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Có thể nói, truyền hình ra đời với lợi thế hình ảnh sinh động, lưu trữ
được và có tác động trực tiếp vào cảm quan người xem; đặc biệt với hình thức
thơng tin trực tiếp gặp gỡ, đối thoại, trao đổi, đã trở thành một phương tiện
thơng tin đại chúng có vai trò to lớn đối với đời sống, bởi những ưu thế nổi
trội của nó là truyền được cả hình ảnh và âm thanh thực.
So với những phương tiện truyền thông đại chúng khác như báo in, tạp
chí, báo phát thanh, thể loại điện ảnh nghệ thuật,... thì truyền hình ra đời
muộn hơn nhưng lại có lợi thế khả năng tác động một cách rộng lớn, nhanh
chóng và mạnh mẽ vào đời sống xã hội, đảm bảo yếu tố phổ biến rộng rãi và
dễ hiểu, giúp cho đại đa số các thành viên trong xã hội có khả năng tiếp cận
và thu nhận thông tin. Đặc biệt, đối với các chương trình THTT thì hiệu quả
của nó là rất lớn. Trong THTT, công chúng được sống cùng sự kiện, được
tham gia vào sự kiện bằng hệ thống hình ảnh được truyền trực tiếp thơng qua

q trình lao động sáng tạo của người đạo diễn hình ảnh.
Đạo diễn nói chung và đạo diễn hình ảnh nói riêng là một nghề hấp dẫn
đối với những người yêu sáng tạo và thích thử thách, vấn đề hình ảnh trong
các chương trình biểu diễn nghệ thuật, các sự kiện hay game show… thường
là tâm điểm chú ý của cơng chúng, bởi lẽ đó là những sản phẩm tinh thần
hồn chỉnh thơng qua vai trị của người đạo diễn, nó có ảnh hưởng trực tiếp
đến đời sống, nhận thức và thẩm mỹ của mọi người ở nhiều nhóm đối tượng
cơng chúng khác nhau. Tuy nhiên, đạo diễn khơng phải là một cơng việc đơn
giản mà nó là một chuỗi những công việc vất vả, tỉ mỉ và phải mất rất nhiều
thời gian công sức; nhất là đối với đạo diễn thực hiện các chương trình THTT.
Một người đạo diễn được gọi là chuyên nghiệp phải hội tụ đầy đủ các tố chất
và kĩ năng cần thiết, có kiến thức sâu rộng và có óc nghệ thuật tinh tế.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2
Để thực hiện thành cơng một chương trình THTT thật không đơn giản.
Những người làm công tác THTT dù ở vị trí nào họ cũng tự ý thức được ý
nghĩa, tầm quan trọng của sự kiện mình đang tham gia. Vì vậy sự liên kết,
phối hợp giữa các đầu mối là vô cùng quan trọng và cần thiết. Tuy nhiệm vụ
của từng cá nhân trong êkip thực hiện THTT có khác nhau nhưng lại cùng có
một mục đích chung là vì hiệu quả của chương trình, mà người giữ vị trí chủ
chốt trong chương trình THTT khơng ai khác chính là đạo diễn hình ảnh. Đạo
diễn hình ảnh THTT mang một trách nhiệm rất nặng nề khi bắt tay vào công
việc và trước khi câu chuyện sắp diễn ra... Đạo diễn phải chịu trách nhiệm
trước lãnh đạo về sản phẩm do mình làm ra. Tất cả các tình huống hầu như
được xử lý ngay tại hiện trường, mọi diễn biến đều được chắc lọc tại chỗ và

đưa đến cơng chúng, khán giả truyền hình ngay tức thì. Vì vậy, cơng việc đạo
diễn hình ảnh THTT là cả một q trình cực kỳ căng thẳng, địi hỏi sự nhanh
nhạy, khả năng tập trung cao, quán xuyến công việc chung một cách nhanh
chóng, hợp lý và hiệu quả nhất. Thực tế hiện nay cho thấy, khi THTT đã trở
thành xu thế chung của truyền hình hiện đại thì vấn đề hình ảnh đang được
cơng chúng hết sức quan tâm. Chính vì lẻ đó mà việc tìm hiểu đánh giá vai trị
của người đạo diễn hình ảnh trong chương trình THTT càng trở nên cấp thiết
hơn bao giờ hết.
Trong phạm vi cho phép, đề tài “Vai trị của đạo diễn hình ảnh trong
chương trình truyền hình trực tiếp” sẽ đi vào nghiên cứu qui trình tác
nghiệp, những cơng việc cụ thể, cũng như đặc điểm lao động sáng tạo và tiêu
chí đánh giá chuyên môn nghiệp vụ của người đạo diễn hình ảnh trong
chương trình THTT trên sóng Đài PT - TH TPCT và Đài Truyền hình
TPHCM trong năm 2014.
Song song với việc đề cập đến những công việc cụ thể của người đạo
diễn hình ảnh chương trình THTT, trên cơ sở những tồn tại hạn chế của công
tác đạo diễn hình ảnh, luận văn đưa ra một số phương hướng, giải pháp,

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

3
những yếu tố cần thiết để nâng cao chất lượng hoạt động đạo diễn hình ảnh
trong chương trình THTT, từ đó góp phần nâng cao tính hiệu quả và hấp dẫn
cho một chương trình THTT. Bởi lẽ thực trạng hiện nay cho thấy, mức độ
hiệu quả và tính chuyên nghiệp của đạo diễn hình ảnh ở một số chương trình
THTT của Đài PT và TH TPCT so với mặt bằng chung của truyền hình cả
nước cũng như so với HTV là chưa cao. Sản phẩm truyền hình để lại trong

lịng cơng chúng thì nhiều nhưng vẫn chưa xứng tầm với chức năng và nhiệm
vụ của một Đài Truyền hình thành phố trực thuộc Trung ương.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Kể từ khi truyền hình ra đời và phát triển, đến nay đã có một số cơng trình
nghiên cứu, các quyển sách, tạp chí đã từng đề cập đến vấn đề hình ảnh cũng như
vai trị của hình ảnh trong tác phẩm truyền hình, cơng việc lao động sáng tạo của
đạo diễn phim tài liệu, đạo diễn điện ảnh, bí quyết hình ảnh và những bài học kinh
nghiệm của người đạo diễn phim tài liệu điện ảnh, phim tài liệu truyền hình...
Trong quyển sách “Bài học cho đạo diễn” của tác giả David Mamet, Nxb
Hồng Đức Hà Nội do Nguyễn Lệ Chi dịch (2013), đã trình bày những kinh
nghiệm thực tiễn về cơng việc của người đạo diễn phim điện ảnh. Nhà văn, nhà
đạo diễn người Nga Georgy Tovstonogov đã từng viết một cuốn sách rất hay có
tên “Độ chuyên nghiệp của đạo diễn sân khấu”, trong đó có đoạn nói rằng “Đạo
diễn có thể rơi vào một trong những hố sâu cạm bẫy nguy hiểm nhất khi vội vã
lao vào các thị giác hoặc thẩm mỹ” [25, tr.12]. Quyển sách này đã dành trọn
chương số 4 để nói về những bài học dành cho người làm công tác đạo diễn một
bộ phim điện ảnh. Các chi tiết cụ thể như đạo diễn phải nói gì với diễn viên, máy
quay nên đặt ở vị trí nào, âm thanh, ánh sáng hiện trường bố trí ra sao?... Người
đạo diễn trước tiên phải hiểu được ý nghĩa của cảnh này là gì, rồi sau đó mới tổ
chức dàn dựng bối cảnh thì theo ơng Georgy Tovstonogov:
Người đạo diễn ấy đã đủ tư cách cùng đứng trên lập trường của tác
giả, và của khán giả để suy nghĩ về vấn đề dặt ra. Nhưng nếu vừa

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

4
mới bắt đầu, đạo diễn chỉ lo đi tìm kiếm những bối cảnh đẹp, tráng

lệ, hoặc thậm chí mơ tả chi tiết việc dàn cảnh… thì người đạo diễn
đó sẽ khó có thể đưa cảnh đã dàn dựng ấy vào tổng thể phát triển
logic của vở kịch. Và xa hơn, trong khi cố gắng ép khung hình đẹp
đẽ vào trong câu chuyện, vơ hình trung anh ta sẽ làm tổn hại đến
tính thống nhất của kịch bản [25, tr.13].
Trong video phim huấn luyện của diễn giả người Mỹ Bob Holness Trung tâm giáo dục truyền thông hải ngoại về quản lý sàn quay năm 1984,
(thuyết minh bằng tiếng Việt) cũng đã đề cập nhiều đến công tác chuẩn bị cho
một chương trình thu hình tại phim trường cũng như kế hoạch sản xuất một
chương trình hay cịn gọi là “quản lý sàn quay”. Bài giảng đã phân tích vị trí,
nhiệm vụ của từng thành viên có liên quan trong êkip thực hiện chương trình
thu hình ở phim trường như đạo diễn kỹ thuật, kỹ sư phim trường, kỹ sư âm
thanh, camera man, người phụ tá… trong đó đặc biệt xốy sâu vào vai trị của
người quản lý sàn quay. Những quan điểm và cách làm của êkip được đề cập
trong tài liệu này, về bản chất cũng gần giống như THTT hoặc chương trình
thu hình phát sóng ngày nay. Tuy nhiên, do bị chi phối bởi yếu tố thời gian
nên công nghệ, kỹ thuật và các vấn đề khác có liên quan đã bước sang một
trang mới. Ngày nay việc tổ chức sản xuất một chương trình THTT đã trở nên
hiện đại và chuyên nghiệp hơn rất nhiều.
Ngoài ra, trong tài liệu mang tên “Ngơn ngữ truyền hình” (Tạp chí
VTC New số 3 năm 2014) cũng đã tập trung bàn về vấn đề hình ảnh và vai trị
của hình ảnh trong các thể loại truyền hình nói chung như tin tức, phóng sự,
phim tài liệu truyền hình…
Các tài liệu, những quyển sách, bài báo, ít ỏi mà tác giả luận văn đã
tổng hợp, sưu tầm và tham khảo nói trên đã đề cập đến một số khía cạnh về
vai trị trách nhiệm của người làm cơng tác đạo diễn phim, về các biện pháp
nâng cao chất lượng các chương trình THTT, đặc biệt là nghiên cứu về vấn đề

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

5
hình ảnh trong truyền hình nói chung. Tuy nhiên, mức độ nghiên cứu ở mỗi
cơng trình là khác nhau và cịn mang tính khái qt, chung chung; chưa đi sâu
vào phản ánh, phân tích cụ thể một lĩnh vực chun mơn nhất định nào. Vì
vậy, vấn đề “Vai trị của đạo diễn hình ảnh trong chương trình truyền
hình trực tiếp” được tác giả đề cập có thể xem là một nội dung khá mới mẻ,
cơng trình nghiên cứu về lĩnh vực này hầu như chưa được tìm thấy, mặc dù
THTT đã được vận dụng khá lâu vào trong hệ thống truyền hình quốc gia
cũng như các đài PT - TH địa phương. Việc nghiên cứu vai trò của đạo diễn
hình ảnh trong chương trình THTT là điều rất cần thiết và bổ ích, giúp những
người làm truyền hình đặc biệt là đối với những người làm công tác đạo diễn
hình ảnh THTT có cái nhìn tổng quan và bao qt hơn về vị trí, vai trị của
người đạo diễn. Qua đó giúp họ soi rọi lại mình trên tinh thần phát huy ưu
điểm, đồng thời khắc phục dần những hạn chế thiếu sót để phục vụ tốt hơn
nhu cầu thông tin của đông đảo khán giả - công chúng truyền hình.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài này là phân tích đặc điểm, vai trị và quy trình lao
động sáng tạo của người làm cơng tác đạo diễn hình ảnh trong chương trình
THTT nói chung và chương trình THTT ở Đài PT và TH thành phố cần Thơ và
Đài Truyền hình TPHCM trong năm 2014 nói riêng, là cơ sở để khẳng định vai
trị của đạo diễn hình ảnh trong quy trình sản xuất chương trình THTT.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích vừa nêu, luận văn tiến hành khảo sát cơng chúng
truyền hình ở hai địa phương nói trên, đồng thời thực hiện phỏng vấn sâu các
chuyên gia, những thế hệ đạo diễn đàn anh đi trước nhằm đánh giá thực trạng
các chương trình trực tiếp ở Đài TH - TPCT và Đài Truyền hình TPHCM, qua
đó so sánh đối chiếu để đưa ra những nhận định cũng như đề ra các giải pháp

để phát triển nghiệp vụ đạo diễn hình ảnh.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

6
Bên cạnh đó, luận văn tiến hành xây dựng khung lý thuyết để phân tích,
đánh giá vai trị của đạo diễn hình ảnh trong chương trình THTT, từ đó hệ
thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến hình ảnh, quy
trình sản xuất và hệ thống nhân sự chủ chốt trong chương trình THTT. Phân
tích đặc điểm, phương thức lao động sáng tạo và các yếu tố tác động đến
chuyên môn nghiệp vụ đạo diễn hình ảnh.
Luận văn cịn phân tích, so sánh thực trạng tác nghiệp đạo diễn hình
ảnh trong chương trình THTT ở Đài PT - TH TPCT và HTV. Tóm lược
những kinh nghiệm trong tác nghiệp đạo diễn hình ảnh cũng như những đề
xuất giải pháp trong qui trình tác nghiệp của đạo diễn hình ảnh chuyên nghiệp
để nâng cao chất lượng hình ảnh các chương trình THTT.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là vai trò của đạo diễn hình ảnh trong
chương trình THTT.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Hiện nay Đài THTPCT có rất nhiều chương trình THTT, theo đó các
chức danh và vai trị của từng thành viên trong êkip thực hiện chương trình
THTT đều hết sức quan trọng. Trong phạm vi của luận văn, tác giả đi sâu
nghiên cứu, khảo sát hệ thống các chương trình truyền hình trực tiếp của Đài
PT - TH TPCT trong năm 2014.
Song song đó, luận văn cũng tiến hành nghiên cứu một số chương trình

THTT, đặc biệt là chương trình cầu THTT của Đài Truyền hình TPHCM để mở
rộng phạm vi khảo sát nhằm đánh giá, so sánh làm rõ nội dung đối tượng nghiên
cứu.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở nhận thức luận và phương
pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử và hệ

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

7
thống lý luận chung về báo chí, đồng thời kế thừa và phát huy các kết quả
nghiên cứu khoa học về báo chí nói chung và truyền hình nói riêng.
Khi thực hiện luận văn, tác giả sử dụng lý luận chung mang tính hệ
thống về thể loại THTT trên báo chí truyền hình. Nhu cầu thực tiễn cũng như
xu hướng phát triển về kỹ thuật công nghệ hiện đại của ngành truyền hình
hiện nay. Phân tích hệ thống lý thuyết và tâm lý tiếp nhận thông tin của cơng
chúng truyền hình Việt Nam nói chung, của khán giả thành phố Cần Thơ và
khán giả truyền hình TPHCM nói riêng... Từ đó, vận dụng vào việc khảo sát,
phân tích vai trị của đạo diễn hình ảnh trong chương trình THTT của Đài PT
- TH TPCT và HTV trong năm 2014.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, tác giả sử dụng những
phương pháp nghiên cứu cơ bản như:
- Phương pháp thống kê: Để có được những thơng tin, số liệu và căn cứ
khoa học khách quan, thì việc sử dụng phương pháp thống kê là hết sức cần
thiết. Nhờ những thông tin này, giúp tác giả có cơ sở lý luận và thực tiển để

phân tích, đánh giá nhìn nhận vấn đề một cách khoa học.
- Phương pháp so sánh: Trên cơ sở khảo sát thực tế các chương trình
THTT tại Đài PT - TH TPCT và Đài Tryền hình TPHCM, từ đó so sánh; đối
chiếu các chỉ tiêu, số liệu khảo sát để đưa ra nhận định chung về chất lượng
hoạt động của đạo diễn hình ảnh chương trình THTT.
- Phương pháp phân tích - tổng hợp: Từ những số liệu, thơng tin tích
hợp được dựa trên các phương pháp so sánh và thống kê để phân tích từng
vấn đề cụ thể liên quan đến THTT và đạo diễn hình ảnh THTT. Tiến hành qui
nạp, tổng hợp nội dung vấn đề cần nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Giúp cho tác giả nắm được phương
pháp của các nghiên cứu đã thực hiện trước đây; có thêm kiến thức sâu rộng
về lĩnh vực đang nghiên cứu và làm rõ hơn đề tài nghiên cứu của mình.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

8
- Phương pháp nghiên cứu trường hợp (casestudy): Lựa chọn nội dung
chương trình THTT tiêu biểu của Đài PT - TH TPCT và HTV để phân tích,
đánh giá, so sánh vị trí vai trị của đạo diễn hình ảnh trong từng giai đoạn phát
triển, thích ứng với sự đổi mới về trang thiết bị kỹ thuật công nghệ truyền
hình. Qua đó phát huy những ưu điểm và nhìn nhận mặt tồn tại, hạn chế trong
quá trình phát triển loại hình này.
- Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn một số chuyên gia về truyền
hình, những đạo diễn truyền hình, và người trực tiếp thực hiện chương trình
THTT đã và đang công tác tại thành phố Cần Thơ và TPHCM để tổng hợp ý
kiến của họ về quan điểm nghề nghiệp, kinh nghiệm thực tiễn và những kỹ
năng đút kết được qua mỗi chương trình THTT, làm cơ sở định tính giúp

người nghiên cứu có được những nhận định xác thực hơn.
- Phương pháp khảo sát công chúng truyền hình (bằng bảng hỏi): Để
thu thập ý kiến của cơng chúng, khán giả truyền hình về chất lượng hình ảnh
trong hệ thống chương trình THTT cũng như những mong muốn của họ để
làm cơ sở cải tiến, nâng cao chất lượng chương trình THTT trên sóng của Đài
PT - TH TPCT cũng như Đài Truyền hình TPHCM trong tương lai.
6. Ý nghĩa lý luận và giá trị thực tiễn của luận văn
Luận văn sẽ góp phần hệ thống hóa khung lý luận về hệ thống kỹ thuật
sản xuất chương trình truyền hình nói chung và chương trình THTT nói riêng.
Góp phần khẳng định vai trị của đạo diễn hình ảnh trong chương trình THTT.
Luận văn là tài liệu tham khảo về mặt lý luận về báo chí truyền thơng, cụ thể
là nhấn mạnh vị trí, vai trị của đạo diễn hình ảnh trong quy trình sáng tạo tác
phẩm THTT. Đồng thời nêu lên những đề xuất, kiến nghị, những yêu cầu cần
thiết đối với sự phát triển chung của ngành truyền hình cả nước cũng như ở
thành phố Cần Thơ và TPHCM, để có thể đáp ứng tối đa nhu cầu và tâm lý
tiếp nhận thông tin của công chúng truyền hình trong thời gian tới.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

9
Luận văn có giá trị tham khảo về thực tiễn liên quan đến hoạt động
thực tế của các cơ quan báo chí nói chung và tại Đài PT - TH TPCT cũng như
HTV nói riêng. Kết quả đạt được của luận văn sẽ có những đóng góp quan
trọng, giúp ích cho việc phát triển nghiệp vụ của những người làm cơng tác
đạo diễn hình ảnh trong chương trình THTT của hệ thống PT - TH hiện nay.
Nội dung của luận văn chính là nguồn thơng tin cần thiết cho các sinh viên
báo chí quan tâm đến lĩnh vực này, đặc biệt là đối với những sinh viên ngành

truyền hình.
7. Kết cấu luận văn
Ngồi phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung
luận văn gồm 3 chương, 10 tiết.
Chương 1: Yếu tố hình ảnh và hoạt động sáng tạo hình ảnh trong
chương trình THTT.
Chương 2: Tác nghiệp đạo diễn hình ảnh trong chương trình THTT tại
Đài PT - TH TPCT và Đài Truyền hình TPHCM.
Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động đạo diễn hình ảnh
trong chương trình THTT.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

10
Chương 1
YẾU TỐ HÌNH ẢNH VÀ VAI TRỊ CỦA ĐẠO DIỄN HÌNH ẢNH
TRONG CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH TRỰC TIẾP
1.1. Lý thuyết chung về chương trình truyền hình trực tiếp
1.1.1. Khái niệm chung về truyền hình trực tiếp và chương trình
truyền hình trực tiếp
Ngay từ buổi sơ khai, truyền hình vốn dĩ được làm trực tiếp. Lịch sử
hình thành và phát triển của truyền hình thế giới nhận định rằng, đầu những
năm 20 của thế kỷ trước, do chưa sản xuất được băng từ; việc lưu giữ hình
ảnh hồn toàn dựa vào những thước phim nhựa cồng kềnh và tốn kém. Lúc
bấy giờ, camera truyền hình thường được đặt nơi góc nhà ga hay bến tàu... để
cuộc sống tự nhiên ùa vào ống kính, và tất cả cứ thế được đưa lên sóng, khơng
qua một khâu xử lý nào, bởi lúc ấy “dựng hình hậu kỳ”, cịn gọi là montage là

một khái niệm chưa được những người làm truyền hình biết đến. Có thể nói
rằng, những gì mà truyền hình thời bấy giờ ghi nhận được chỉ thuần túy là sự
sao chép cuộc sống một cách cơ học. Chính vì điều này mà một trong những
bước đi đầu tiên của mình, truyền hình đã bị các vị học giả đương thời phủ
nhận. “Họ xem đó là trị giải trí rẽ tiền và chỉ nên giành cho những kẻ tầm
thường” [28, tr.7].
Có thể nói, khi một loại hình báo chí mới hay một phương thức thể hiện
mới của một loại hình báo chí nào đó ra đời bao giờ cũng là kết quả của sự kết
hợp giữa thành tựu mới của khoa học công nghệ trên lĩnh vực truyền thông
với nhu cầu và thơng tin của xã hội. Truyền hình cũng vậy, từ cách làm nặng
về sao chép của buổi ban đầu, được sự hỗ trợ của băng từ, truyền hình thế giới
đã bước sang giai đoạn ghi băng, xử lý hậu kỳ để tạo nên những tác phẩm
truyền hình giàu tính báo chí, thể hiện rõ tính chủ động sáng tạo trong quá
trình tác nghiệp của nhà báo truyền hình.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

11
Trên cơ sở ứng dụng những thành tựu mới của kỹ thuật cơng nghệ viễn
thơng và những địi hỏi ngày càng cao về nhu cầu thông tin của công chúng,
THTT đã được sử dụng trở lại như là một phương thức hữu hiệu có khả năng
khai thác triệt để nhất những thế mạnh của truyền hình như sự nhanh nhạy, dễ
dàng thực hiện thơng tin hai chiều, có tính xác thực cao... Cũng là sự chuyển
tải tơng tin đến công chúng cùng thời điểm diễn ra sự kiện, nhưng THTT của
ngày ấy và bây giờ là cả một sự tương phản giữa cái lạc hậu và cái hiện đại,
giữa sự sao chép và sự chủ động sáng tạo.
Dù sinh sau đẻ muộn nhưng hiện nay truyền hình Việt Nam cũng đã

ứng dụng rất thành công phương thức truyền tải thơng tin được xem là có
nhiều ưu điểm nhất của truyền hình hiện đại vào qui trình sản xuất chương
trình ở hầu khắp các đài truyền hình trên cả nước, trong đó có Đài Truyền
hình thành phố Hồ Chí Minh và Đài PT - TH TPCT. Thế nhưng cho đến nay,
trên cả phương diện lý luận và hoạt động thực tiễn, chúng ta vẫn chưa có sự
thống nhất trong quan niệm về THTT.
Trong khóa bồi dưỡng nghiệp vụ giành cho phóng viên, biên tập viên
một số Đài PT - TH khu vực ĐBSCL tổ chức tại TPCT vào năm 2013, qua
trao đổi về các dạng THTT, phần lớn các ý kiến đều cho rằng tiêu chí đầu tiên
của một chương trình THTT là “thơng tin phải được truyền đến người xem
cùng thời điểm diễn ra sự kiện”. Đối chiếu tiêu chí này với các chương trình
thời sự do biên tập viên dẫn trực tiếp mà các đài truyền hình trên cả nước vẫn
quen gọi là thời sự trực tiếp; một số ý kiến cho rằng đó chỉ là sự “trực tiếp
hóa” chương trình thời sự, tức là hướng đến sự trực tiếp chứ chưa phải là trực
tiếp. Theo GS.TS Ngọc Tấn, “THTT là cuộc tường thuật tại chỗ các sự kiện
chính trị, xã hội, văn hóa, các cuộc tọa đàm trao đổi tại trường quay, các
chương trình trị chơi, các trận thi đấu thể thao... Đây là loại hình chương
trình phát huy được đầy đủ nhất thế mạnh của truyền hình” [38, tr.144,145].

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

12
Những quan niệm về THTT đã nêu trên có nhiều điểm tương đồng
nhưng cũng có những điểm chưa thống nhất với nhau, ít nhất là về tên gọi.
Tuy nhiên, đây chính là những cơ sở quan trọng có thể giúp chúng ta đi tới
một cách hiểu toàn diện hơn về THTT.
Theo từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học Việt Nam xuất bản

năm 2000, “trực tiếp là một tính từ với nghĩa ban đầu là có quan hệ thẳng với
đối tượng tiếp xúc, không qua khâu trung gian” [41, tr.1055].
Trong Từ điển ngôn ngữ của Pháp, “trực tiếp” (direct) có nghĩa là
“thơng suốt, khơng qua khâu trung gian, ngay lập tức” [42, tr.248]. Khi các loại
hình báo chí phát thanh truyền hình ra đời và phát triển thì trong các từ điển
ngơn ngữ của Pháp, tính từ “trực tiếp” có thêm một nét nghĩa nữa là “truyền
hình ảnh hoặc âm thanh ngay lập tức và trọn vẹn đến khán giả” [42, tr.248].
Cũng trên lĩnh vực truyền thông, tính từ trực tiếp (live) trong tiếng Anh
là một từ phát sinh từ động từ “sống” (to live). Như vậy, bản thân khái niệm
“trực tiếp” trong tiếng Anh đã bao hàm ý nghĩa “sống động, tươi mới”. Từ
nét nghĩa này, những chương trình THTT ln được hiểu là những chương
trình có hình thức và nội dung tươi mới, và những gì xuất hiện trong chương
trình cũng đang sống động trước mắt khán giả.
Những cách giải thích trên đây cho thấy ngôn ngữ biểu đạt của mỗi dân
tộc về THTT tuy có khác nhau nhưng nội hàm chứa đựng trong các khái niệm
này của các dạng ngôn ngữ là tương đối gần gũi. Trên cơ sở những điểm
tương đồng của một số quan niệm về THTT ghi nhận từ quá trình tham khảo
tài liệu có được, từ khảo sát thực tế, trao đổi trực tiếp với các nhà báo có
nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức sản xuất các chương trình THTT ở Đài
PT - TH TPCT và Đài Truyền hình TPHCM, từ những kinh nghiệm tích lũy
được trong hoạt động thực tiễn của bản thân tác giả, có thể hiểu THTT là một
dạng chương trình ghi hình ảnh, âm thanh và phát sóng trực tiếp khơng qua
khâu xử lý hậu kỳ. THTT là chương trình diễn ra đồng thời với sự kiện. Thời

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

13

gian sáng tạo, lao động của những người trong êkip thực hiện chương trình
THTT (biên tập, quay phim, đạo diễn, kỹ thuật,...) trùng khớp với thời gian
diễn ra sự kiện. Có thể nói đây là một dạng thơng tin sống, có tốc độ cao.
Khơng phải ngẫu nhiên mà trong tiếng Anh từ trực tiếp được dùng là “live” “sống”, tức thời, sống động tại thời điểm sự kiện đang diễn ra là những điểm
dễ nhận thấy nhất của chương trình THTT.
Hay nói cách khác, THTT là sự chuyển tải đến công chúng một cách
trực tiếp và trọn vẹn những thông tin về một sự kiện ngay tại thời điểm nó
đang diễn ra, khơng qua một khâu xử lý trung gian nào. Đây là phương thức
cho phép phát huy được đầy đủ nhất những thế mạnh của báo chí truyền hình.
1.1.2. Đặc điểm của chương trình truyền hình trực tiếp
* Tính trực tiếp
Tính trực tiếp là đặc điểm đầu tiên và cũng là đặc điểm quan trọng nhất
để nhận biết một chương trình THTT. Theo đó, thơng tin về sự kiện được
truyền đến công chúng một cách tức thời và trọn vẹn, không qua bất kỳ một
thao tác xử lý, dàn dựng nào. Đặc điểm này cũng có nghĩa là khoảng cách
giữa thời điểm diễn ra sự kiện và thời điểm công chúng tiếp nhận thông tin
trong các chương trình THTT đã được rút ngắn bằng khơng. Mặc dù phải mất
một khoảng thời gian nhất định thông qua hệ thống truyền dẫn phát sóng và
thu hình thơng tin mới đến được với cơng chúng nhưng đó là khoảng thời
gian cực nhỏ, các giác quan của con người khó cảm nhận được. Do đó mọi
diễn biến của sự kiện mà công chúng tiếp nhận được qua màn ảnh nhỏ đều
được hiểu ở thì hiện tại với những trạng từ chỉ thời gian thường gặp như “hiện
giờ”, “ngay lúc này”…
Cũng bởi độ trễ của thời gian truyền dẫn là không lớn nên thông tin đến
với công chúng theo dõi sự kiện qua màn hình tivi được xem như cùng thời
điểm với người đang có mặt tại hiện trường, nơi sự kiện đang diễn ra. Đây
không chỉ là những thông tin đầu tiên về sự kiện mà chính là sự kiện đang

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

14
diễn ra trước mắt cơng chúng, hay nói cách khác là công chúng đang theo dõi
trực tiếp sự kiện.
* Sự kiện trên sóng THTT diễn biến theo trật tự thời gian tuyến tính
Thơng tin được phản ánh trong chương trình THTT diễn ra theo đúng
trình tự diễn biến của sự kiện, hay nói cách khác đó là việc phản ánh sự kiện
theo trật tự thời gian tuyến tính. Đây là hệ quả tất yếu của “tính trực tiếp”, bởi
trình tự diễn biến của sự kiện chỉ có thể sắp xếp lại trong khâu xử lý hậu kỳ.
Trong khi đó, mọi chi tiết trong THTT đều được truyền ngay đến công chúng;
sự kiện, vấn đề mà công chúng đang tiếp nhận cũng chính là những cái đang
diễn ra tại hiện trường và chúng hầu như không hề được biết trước, có chăng
cũng chỉ là những phác thảo ban đầu và hồn tồn có thể thay đổi bất kỳ lúc
nào. Do sự kiện được phản ánh theo trật tự thời gian tuyến tính nên trong
THTT khơng thể dừng lại để sửa chữa, bổ sung một chi tiết nào đó như trong
các chương trình truyền hình có xử lý hậu kỳ.
Cũng có loại chương trình truyền hình được xử lý qua hậu kỳ nhưng
cũng chỉ để lượt bỏ những chi tiết rườm rà không cần thiết sao cho phù hợp
với nội dung và thời lượng phát sóng, cịn trình tự diễn biến của sự kiện
THTT được tôn trọng một cách tuyệt đối. Cách làm này tạo cho người xem có
cảm giác như đang trực tiếp theo dõi sự kiện. Tính thuyết phục và tính hấp
dẫn của chương trình vì thế được nâng lên, điều này được thể hiện rất rõ trong
các chương trình mang tính tương tác cao như game show, các chương trình
giao lưu, gặp gỡ đối thoại trên truyền hình.
Có thể nói, “trực tiếp” hay “giống như trực tiếp” ln là điều mà những
người làm truyền hình nói chung và THTT nói riêng mong muốn khán giả có
được khi xem truyền hình, bởi vì đồng hành với các chương trình thuộc dạng
này là một loạt những ưu điểm mà bất cứ một loại hình báo chí nào cũng

mong muốn đó là tính nhanh chóng, xác thực, sống động và hấp dẫn…

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

15
* Dễ dàng thực hiện truyền thông hai chiều
Trong báo in hay trong các chương trình PT - TH được xử lý qua hậu
kỳ, công chúng tiếp nhận thơng tin hồn tồn thụ động. Sự phản hồi, góp ý
với mọi hình thức đều được xử lý trong các số báo hay trong các chương trình
phát sóng sau đó. Với chương trình THTT, sự giao lưu trao đổi giữa chủ thể
thông tin và đối tượng tiếp nhận thông tin diễn ra rất dễ dàng với nhiều hình
thức như trực trao đổi tiếp tại nơi diễn ra sự kiện, gọi điện thoại, qua email…
nhưng phổ biến nhất vẫn là trao đổi trực tiếp tại hiện trường và giao lưu qua
đường dây điện thoại nóng. Với những hình thức này, cơng chúng khơng chỉ
được hỏi, được nghe giải thích, được tư vấn mà quan trọng nhất là được trao đổi,
tranh luận với người dẫn chương trình. Có thể bắt gặp những hình thức giao lưu,
trao đổi như vừa nêu trong các chương trình tọa đàm, gặp gỡ giao lưu, chương
trình trị chơi truyền hình, thậm chí là các chương trình THTT những sự kiện
chính trị quan trọng như các kỳ họp Quốc hội, HĐND tỉnh, thành phố…
Có thể nói rằng, đường dây điện thoại nóng là nhịp cầu nối giúp cơng
chúng tham gia vào nhiều hoạt động mang tính xã hội. Từ những hoạt động
vui chơi giải trí, mở mang kiến thức đến những sự kiện chính trị quan trọng nơi hoạch định những vấn đề lớn lao của đất nước. Đường dây nóng cũng là
nhịp cầu để cơng chúng có thể tham gia vào các chương trình truyền hình gây
quỹ ủng hộ những người bệnh tật, neo đơn, nghèo khó. Việc dễ dàng giao lưu
với công chúng trong các chương trình THTT đã tạo điều kiện để cơng chúng
khơng chỉ theo dõi sự kiện mà còn trở thành một bộ phận của sự kiện. Từ vị
trí này, họ có thể trực tiếp tham gia trao đổi, bàn bạc về những vấn đề có liên

quan đến sự kiện, làm cho sự kiện được nhìn nhận từ nhiều phía, nhiều góc
độ, chứ khơng chỉ từ phía nhà báo truyền hình, do đó tính khách quan và sự
thuyết phục của thơng tin sẽ cao hơn. Đây là một trong những đặc điểm tạo
nên sức hấp dẫn đặc biệt của các chương trình THTT đối với đơng đảo khán
giả truyền hình.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

16
* Truyền tín hiệu trực tiếp từ nơi sự kiện đang diễn ra
Chỉ với chương trình THTT, khán giả mới có thể chứng kiến tận mắt sự
kiện tại nơi nó đang xảy ra. Với những máy quay và thiết bị truyền dẫn sóng
đặt tại hiện trường, với âm thanh và lời thoại của người dẫn chương trình
đang có mặt tại hiện trường, thì sức thuyết phục về độ chân thật và hiệu quả
của thông tin rất lớn. Khán giả có cảm giác như đang có mặt tại nơi diễn ra sự
kiện. Thuộc tính này là thế mạnh riêng của chương trình THTT. Các chương
trình trực tiếp có nối nhiều điểm cầu truyền hình là những minh chứng sinh
động để cùng một lúc khán giả xem truyền hình có thể có mặt khơng chỉ ở
một mà cịn nhiều địa điểm, cùng chứng kiến, theo dõi và thậm chí tham gia
vào sự kiện. Với công nghệ fly away (xe thu hình phát sóng di động) chương
trình THTT cịn đưa khán giả đến với sự kiện đang diễn ra không chỉ ở một
chỗ mà cịn có khả năng đi theo những vật thể di động hoặc bao quát cả vùng
không gian rộng lớn.
1.1.3. Qui trình thực hiện một chương trình truyền hình trực tiếp
* Các bước thực hiện chương trình THTT
Có thể nói, quy trình thực hiện một chương trình THTT địi hỏi phải có
sự chuẩn bị kỹ càng và cơng phu cả về nội dung và kỹ thuật với sự tham gia

của nhiều bộ phận nghiệp vụ có trình độ chuyên môn nhất định, đảm bảo đáp
ứng yêu cầu công việc một cách tốt nhất.

 Về nội dung
Sau khi xác định được các điều kiện đủ để thực hiện một chương trình
THTT như tầm quan trọng và mức độ quan tâm của công chúng đối với sự
kiện, vấn đề kinh phí tổ chức, hệ thống trang thiết bị kỹ thuật… nhóm biên
tập, đạo diễn có nhiệm vụ lên kế hoạch thực hiện chương trình, tập trung vào
các nhiện vụ chủ yếu như:
- Xác định rõ thời gian, địa điểm diễn ra sự kiện sẽ được THTT.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

17
- Thống nhất nội dung sự kiện và trình tự diễn biến của sự kiện. Đối với
các sự kiện có sẵn do đối tác ngồi đài truyền hình tổ chức thì cần trao đổi cụ
thể với đơn vị tổ chức về mặt nội dung và diễn biến của sự kiện để chủ động
trong quá trình phản ánh sự kiện.
- Tiến hành xây dựng kịch bản sát hợp với nội dung đề tài và những
điều kiện về kinh phí, thiết bị kỹ thuật,… Đây là cơ sở để từng vị trí của êkip
sản xuất chương trình hồn thành phần việc của mình bao gồm:
+ Viết kịch bản, lời dẫn.
+ Lựa chọn và trao đổi với khách mời về tổng thể chương trình và các
phần nội dung có liên quan trực tiếp đến khách mời.
+ Thiết kế maket sân khấu.
+ Tùy chương trình, có thể thực hiện trước những thành phần bổ trợ
như phóng sự, phỏng vấn, hình hiệu, âm nhạc, đạo cụ, tư liệu hình ảnh trình

chiếu trên hệ thống led sân khấu.
+ Trao đổi thảo luận với tập thể quay phim và kỹ thuật truyền dẫn phát
sóng để thống nhất phương án thực hiện và các phương án dự phịng. Tiến
hành sơ duyệt, tổng duyệt chương trình tại nơi diễn ra sự kiện, thực hiện
thơng sóng và tập nối cầu, nếu là chương trình cầu THTT.

 Về kỹ thuật:
Kỹ thuật là nhân tố đóng vai trị hết sức quan trọng trong chương trình
THTT. Đây là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại của việc truyền tín
hiệu trực tiếp. Cơng việc này do các kỹ sư, kỹ thuật viên chịu trách nhiệm
điều hành. Nhóm kỹ thuật được chia làm hai bộ phận, một bộ phận có mặt tại
nơi diễn ra sự kiện, một bộ phận trực tại trung tâm kỹ thuật của đài truyền
hình. Các phương tiện kỹ thuật bao gồm các thiết bị chính sau:
- Điện là điều kiện quan trọng đầu tiên. Nếu địa điểm thực hiện khơng
có điện lưới, phải có máy phát điện thay thế.
- Máy ghi hình (camera).

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn