Phương thức lãnh đạo của thành ủy việt trì trong thực hiện khâu đột phá kinh tế xã hội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (711.37 KB, 89 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
LÊ THỊ PHƢƠNG LINH
PHƢƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA THÀNH ỦY VIỆT TRÌ
TRONG THỰC HIỆN KHÂU ĐỘT PHÁ KINH TẾ XÃ HỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
PHÚ THỌ - 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
LÊ THỊ PHƢƠNG LINH
PHƢƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA THÀNH ỦY VIỆT TRÌ
TRONG THỰC HIỆN KHÂU ĐỘT PHÁ KINH TẾ XÃ HỘI
Chuyên ngành: Chính trị học phát triển
Mã số: 60 31 02 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Ngô Huy Đức
PHÚ THỌ - 2016
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: PHƢƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA THÀNH ỦY VIỆT TRÌ
TRONG THỰC HIỆN KHÂU ĐỘT PHÁ KINH TẾ XÃ HỘI MỘT SỐ VẤN
ĐỀ LÝ LUẬN. ................................................................................................... 9
1.1. Một số khái niệm cơ bản .................................................................. 9
1.2. Một số vấn đề về khâu đột phá kinh tế xã hội ............................... 19
1.3. Khâu đột phá kinh tế xã hội của thành phố Việt Trì giai đoạn
2010-2015 ............................................................................................ 21
1.4. Nội dung phƣơng thức lãnh đạo của Thành ủy Việt Trì trong thực
hiện khâu đột phá kinh tế xã hội ........................................................... 26
Chƣơng 2: PHƢƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA THÀNH ỦY VIỆT TRÌ
TRONG THỰC HIỆN KHÂU ĐỘT PHÁ KINH TẾ XÃ HỘI THỰC
TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP................................................................................ 32
2.1. Một số nhân tố ảnh hƣởng đến phƣơng thức lãnh đạo của Thành ủy
Việt Trì trong thực hiện khâu đột phá kinh tế xã hội ........................... 32
2.2. Thực trạng phƣơng thức lãnh đạo thực hiện khâu đột phá kinh tế xã
hội của Thành ủy Việt Trì ..................................................................... 37
2.3 Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của Thành
ủy Việt Trì trong thực hiện khâu đột phá về kinh tế xã hội ..................... 72
KẾT LUẬN .................................................................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 81
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam trong thế kỷ XXI đã thoát khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội,
hoàn thành chặng đƣờng đầu tiên của thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội và
bƣớc vào thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nƣớc. Việt Nam
hiện nay đã tăng cƣờng mở rộng quan hệ đối ngoại, chủ động hội nhập quốc
tế, giữ vững ổn định chính trị, củng cố quốc phịng, an ninh, nâng cao vị thế
trên trƣờng quốc tế. Nhờ đó, nền kinh tế tiếp tục tăng trƣởng, đời sống của
nhân dân đƣợc cải thiện cả về vật chất và tinh thần. Có đƣợc thành tựu đó là
nhờ đƣờng lối đổi mới do Đảng cộng sản Việt Nam khởi xƣớng và lãnh đạo
nhân dân ta trong gần một thế kỷ qua.
Đảng ta đã có nhiều chủ trƣơng, chính sách thể hiện rõ sự đổi mới trong
tƣ duy hoạch định chiến lƣợc phát triển kinh tế xã hội và đẩy mạnh cơng
nghiệp hố, hiện đại hoá đất nƣớc. Một trong những nội dung đó chính là sự
cụ thể hóa các nội dung cốt lõi, các chính sách đột phá có tính chiến lƣợc, nó
thể hiện sự tập trung trí tuệ, sự sáng tạo và cả tinh thần dám nghĩ dám làm của
chúng ta nhƣ Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI đã nêu ra. Đƣơng nhiên, lãnh
đạo dám đột phá đồng nghĩa với việc vạch ra cách thức và con đƣờng đi mới,
đơi khi phải thốt khỏi các quy định cũ, nằm trên đƣờng ranh giới giữa sự
tuân thủ và vi phạm các quy định, hay nói cách khác, nằm ở ranh giới giữa
đúng và sai, giữa “phá rào” với “kiên định”. Nhìn nhận và nghiên cứu cách
thức lãnh đạo trong các trƣờng hợp đó là hết sức cần thiết, khơng chỉ từ góc
độ lý thuyết, mà cần thơng qua các trƣờng hợp cụ thể, với các mâu thuẫn, đan
xen quyền lợi trái chiều, sự đa diện và muôn màu của thực tiễn chính trị.
Thành phố Việt Trì là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật của tỉnh Phú Thọ, là một trong 11 trung tâm vùng của cả nƣớc, là đầu
mối giao lƣu giữa các tỉnh phía bắc với Thủ đơ Hà Nội, do đó, thành phố Việt
2
Trì có vị trí quan trọng trong chiến lƣợc phát triển của tỉnh Phú Thọ và của
vùng Tây Bắc. Nắm vững lợi thế và tiềm năng của địa phƣơng, quán triệt sâu
sắc định hƣớng phát triển quốc gia của Đảng, Chiến lƣợc phát triển kinh tế xã
hội của Nhà nƣớc, cấp ủy, chính quyền thành phố Việt Trì đã tranh thủ sự
quan tâm đầu tƣ của Trung ƣơng, của tỉnh Phú Thọ, phát huy truyền thống
năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của ngƣời dân đất Tổ, tập trung chỉ
đạo phát triển kinh tế xã hội của địa phƣơng theo hƣớng hiện đại, văn minh
gắn với phát huy truyền thống của vùng đất cổ kinh đô Văn Lang xƣa của đất nƣớc.
Trong những năm gần đây, thành phố Việt Trì phát triển nhanh về mọi
mặt kinh tế, văn hóa, xã hội, trong đó nổi bật về lĩnh vực đầu tƣ xây dựng hạ
tầng, triển khai các dự án đầu tƣ xây dựng cơ bản, mở rộng diện tích, phát
triển đô thị, nâng cao chất lƣợng ngành dịch vụ theo hƣớng phát triển dịch vụ
đô thị, nhất là dịch vụ du lịch gắn với Khu di tích lịch sử Quốc gia Đền Hùng.
Hình ảnh đơ thị Việt Trì hiện nay đã có nhiều đổi thay tích cực so với những
năm trƣớc 2010, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân thành phố đƣợc
nâng lên rõ rệt. Sự đổi thay đó xuất phát từ việc thành phố đã xác định đúng
điều kiện, khả năng để lựa chọn và thực hiện có hiệu quả các mục tiêu trọng
tâm, trọng điểm trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, cụ thể là xác định
đúng các khâu đột phá trong phát triển kinh tế xã hội, lấy đó làm trung tâm,
làm căn cứ để xây dựng các chƣơng trình, kế hoạch cụ thể để điều hành cả hệ
thống chính trị và nhân dân triển khai thực hiện.
Có đƣợc kết quả đó trƣớc hết phải khẳng định vai trò lãnh đạo, chỉ đạo,
định hƣớng của Thành ủy Việt Trì, cơng tác điều hành của UBND Thành phố
cùng sự tham gia, góp sức của cả hệ thống chính trị và sự đồng tình, ủng hộ
của nhân dân trên địa bàn. Vậy vai trò và phƣơng thức lãnh đạo, điều hành
của Thành ủy Việt Trì trong các khâu đột phá này nhƣ thế nào, sự tham gia
của cấp ủy đối với hoạt động phát triển chung của thành phố Việt Trì 10 năm
qua đƣợc thể hiện nhƣ thế nào? Đây là một vấn đề gây nhiều tranh luận, có
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
3
tính thực tiễn cao và có ý nghĩa lý luận trong hệ thống chính trị nƣớc ta nhƣ
trên đã chỉ ra. Vì thế, tơi chọn đề tài "Phương thức lãnh đạo của Thành ủy
Việt Trì trong thực hiện khâu đột phá kinh tế xã hội" làm đề tài luận văn
thạc sĩ, chuyên ngành Chính trị học phát triển.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong những năm qua, vấn đề phƣơng thức lãnh đạo của Đảng đã từ
lâu đƣợc nhiều nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nƣớc, các nhà khoa học nghiên cứu
sâu. Đồng thời vấn đề đảng cầm quyền, phƣơng thức lãnh đạo của Đảng đƣợc
nghiên cứu ở nhiều khía cạnh khác nhau.
Một số nghiên cứu về phƣơng thức lãnh đạo của Đảng nhƣ: “Đảng
cộng sản cầm quyền: Nội dung và phương thức cầm quyền của Đảng” của
GS.TS. Nguyễn Văn Huyên (chủ biên), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010;
“Chính trị học những vấn đề lý luận và thực tiễn” của của GS.TS. Nguyễn Văn
Huyên (chủ biên), NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2012; “Đổi mới
phương thức lãnh đạo của Đảng” của Trần Đình Nghiêm, NXB Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2001; “Thể chế Đảng cầm quyền – Một số vấn đề lý luận và thực
tiễn” do Đặng Đình Tân (chủ biên), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005;
“Q trình đổi mới hệ thống chính trị ở Việt Nam (1986-2011)” của TS Phạm
Ngọc Trâm, NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2011; “Cơ chế giám
sát của Nhân dân đối với hoạt động của Đảng và Nhà nước – Một số vấn đề lý
luận và thực tiễn” của GS. TSKH Đào Trí Úc, NXB Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2010. “Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng” của Trần Đình Huỳnh,
bài đăng trên Tạp Chí Xây Dựng Đảng, No 12 – 2012.
Một số cơng trình nghiên cứu về lý luận Đảng cầm quyền: “Xây dựng
Đảng cầm quyền – kinh nghiệm của Việt Nam, kinh nghiệm của Trung Quốc”,
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004; “Xây dựng Đảng cầm quyền – một số
kinh nghiệm từ thực tiễn đổi mới ở Việt Nam” của Nguyễn Phú Trọng, Tạp chí
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
4
Cộng sản No5-2004; “Đảng và các tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống
chính trị Việt Nam hiện nay” của PGS.TS. Nguyễn Hữu Đổng (chủ biên),
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010; “Về sự cầm quyền của Đảng” của Nhị
Lê, bài đăng trên Tạp chí Cộng sản số 16 tháng 8-2006.
Bên cạnh đó, đã có nhiều nghiên cứu về vấn đề vai trò của nhà nƣớc
trong nền kinh tế thị trƣờng, và đặc biệt là về phƣơng thức lãnh đạo của Đảng
trong thời kỳ mới trong lĩnh vực phát triển kinh tế xã hội. Các công trình
nghiên cứu này đồng thời cũng cho thấy sự khác biệt, đôi khi trái ngƣợc nhau
sâu sắc trong quan niệm về phƣơng thức lãnh đạo của Đảng, do đó địi hỏi
phải có sự đổi mới phƣơng thức lãnh đạo cũ. Dù khơng dễ dàng tổng kết,
nhƣng có thể liệt kê một số cơng trình tiêu biểu qua các thời kỳ nhƣ:
“Về các mối quan hệ lớn cần được giải quyết tốt trong quá trình đổi
mới đi lên Chủ nghĩa Xã hội ở nước ta”, Nguyễn Phú Trọng (Chủ biên), NXB
Chính trị Quốc gia, Hà nội 2013; Dƣơng Trung Ý, 2013. “Vai trò lãnh đạo
của các tỉnh ủy, thành ủy trong xây dựng nơng thơn mới”, Tạp Chí Cộng Sản,
No 73 – 2013; Văn kiện Đại hội Đảng IX, X, XI và các nghị quyết, chỉ thị,
…của Trung ƣơng Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thƣ các khố IX, X, XI về
phát triển kinh tế xã hội; Luận văn Thạc sĩ Chính trị học “Phương thức lãnh
đạo của Huyện ủy đối với chính quyền cấp huyện ở Mê Linh – Hà Nội hiện
nay” của Nguyễn Thị Minh Kiên; Luận văn Thạc sĩ Chính trị học “Đổi mới
phƣơng thức lãnh đạo của Tỉnh ủy đối với chính quyền tỉnh Hƣng Yên trong giai
đoạn hiện nay” của Phạm Thị Thúy.
Các cơng trình nghiên cứu này chủ yếu đề cập đến vấn đề phƣơng thức
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, vai trò của cấp ủy đối với chính
quyền cấp tỉnh, cấp huyện về các lĩnh vực phát triển kinh tế xã hội nói chung
hoặc các lĩnh vực khác nhau của vấn đề phát triển kinh tế xã hội của đất nƣớc,
của khu vực, địa phƣơng… Về vấn đề đổi mới phƣơng thức lãnh đạo của
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
5
Đảng nói chung có nhiều khuynh hƣớng lập luận khác nhau nhƣ khuynh
hƣớng tập trung và khuynh hƣớng dân chủ và còn nhiều tranh luận. Tuy chƣa
ngã ngũ hoàn toàn nhƣng về cơ bản là khuynh hƣớng dân chủ đang chiếm ƣu
thế nhƣ đƣợc thể hiện qua quá trình đẩy mạnh phân cấp, giao quyền, tinh gọn
bộ máy, quy chế hóa sự lãnh đạo của Ban chấp hành Trung ƣơng, Ban Bí thƣ
và Bộ Chính trị,… Điều này cũng đƣợc thể hiện khá rõ trong đƣờng lối, chủ
trƣơng lãnh đạo của Đảng đối với các vấn đề của đất nƣớc trong những năm
trở lại đây.
Mặc dù với góc độ và phạm vi đề cập khác nhau song các tác giả đều
có sự tƣơng đồng khi đề cập đến khái niệm, quan niệm về đảng lãnh đạo,
đảng cầm quyền và các phƣơng thức lãnh đạo của Đảng trên các lĩnh vực.
Riêng về vấn đề “phƣơng thức lãnh đạo của Thành ủy Việt Trì trong
thực hiện khâu đột phá kinh tế xã hội”, do tính chất điều hành thực tiễn của
địa phƣơng, nên chƣa có nghiên cứu chuyên sâu nào tổng kết về vấn đề này
dù có đề cập rải rác trong các báo cáo, các tài liệu hội nghị cũng nhƣ trong
một số tài liệu mang tính nghiên cứu phục vụ các sơ kết, tổng kết định kỳ, và
các hội nghị rút kinh nghiệm về vấn đề này nhƣ:
+ Đảng bộ Thành phố Việt Trì, Kỷ yếu Đại hội Đảng bộ thành phố Việt
Trì lần thứ XVIII, XIX, XX.
+ Đảng bộ tỉnh Phú Thọ, Kỷ yếu Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Thọ lần thứ
XVII, XVIII.
+ Các nghị quyết, chƣơng trình, kế hoạch về triển khai thực hiện các
khâu đột phá trong kinh tế xã hội của Thành ủy, Hội đồng nhân dân và UBND
Thành phố Việt Trì. Báo cáo hàng năm của Thành uỷ, UBND thành phố. Niên
giám thống kê tỉnh Phú Thọ các năm từ 2010 đến 2015, một số tài liệu khảo
sát thực tế của các ngành, đơn vị chức năng của thành phố Việt Trì từ năm
2010 đến năm 2015. Mỗi nghị quyết, chƣơng trình, kế hoạch là cơng trình
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
6
nghiên cứu công phu, nội dung gắn với điều kiện cụ thể của thành phố Việt
Trì trong quá trình phát triển kinhh tế xã hội.
Tƣơng tự nhƣ vậy, mặc dù đã có các bƣớc triển khai và sáng kiến quan
trọng để thực hiện ba khâu đột phá theo Nghị quyết Đại hội Đảng XI, Việt Trì
cũng chƣa có một cơng trình khoa học nào nghiên cứu sâu và tƣơng đối toàn
diện về vấn đề phƣơng thức lãnh đạo của Thành ủy Việt Trì trong thực hiện
khâu đột phá kinh tế xã hội giai đoạn hiện nay.
Tuy nhiên, những cơng trình nghiên cứu trên là nguồn tài liệu quan
trọng để tác giả kế thừa, sử dụng làm tƣ liệu phục vụ quá trình nghiên cứu của
mình, giúp đề tài có cơ sở khoa học hơn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích:
Trên cơ sở lý luận về phƣơng thức lãnh đạo của đảng trong phát
triển kinh tế xã hội, luận văn phân tích các yếu tố thành cơng và các vấn đề
đặt ra trong q trình Thành ủy Việt Trì lãnh đạo thực hiện khâu đột phá
kinh tế xã hội, làm cơ sở cho phác thảo bƣớc đầu về một số bài học kinh
nghiệm, và các giải pháp đổi mới phƣơng thức lãnh đạo của đảng trong
thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ:
+ Trình bày các vấn đề lý luận cơ bản về phƣơng thức lãnh đạo của
Đảng đối với lĩnh vực phát triển kinh tế xã hội.
+ Phân tích phƣơng thức lãnh đạo của Thành ủy Việt Trì trong thực
hiện các khâu đột phá kinh tế xã hội từ năm 2010 đến năm 2015.
+ Phân tích phƣơng thức triển khai thực hiện khâu đột phá kinh tế xã
hội của Thành ủy Việt Trì từ năm 2010 đến năm 2015.
+ Đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Thành
ủy Việt Trì trong thực hiện khâu đột phá kinh tế xã hội.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
7
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Phƣơng thức lãnh đạo của Thành ủy Việt Trì trong thực hiện khâu đột
phá kinh tế xã hội từ năm 2010 đến năm 2015.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
+ Phạm vi nghiên cứu về không gian là thành phố Việt Trì.
+ Thời gian nghiên cứu từ tháng 8 năm 2010 (Đại hội Đảng bộ Thành
phố Việt Trì lần thứ XIX) đến tháng 7 năm 2015 (Đại hội Đảng bộ Thành phố
Việt Trì lần thứ XX).
+ Về khâu đột phá: Phát triển nhanh kết cấu hạ tầng then chốt và đẩy
mạnh dịch vụ, nhất là dịch vụ du lịch.
5. Cơ sở lý luận, phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận:
Luận văn đƣợc tiến hành trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ
Chí Minh và quan điểm, đƣờng lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về lãnh đạo
phát triển kinh tế xã hội;
Lý thuyết về Chính trị học hiện đại, các lý luận về hệ thống chính trị và
lãnh đạo hệ thống chính trị.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Đề tài đƣợc tiếp cận trên cơ sở lý luận và phƣơng pháp luận của chủ
nghĩa Mác Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, đặc biệt các nguyên lý phƣơng
pháp luận về đảng cầm quyền, phƣơng thức lãnh đạo của Đảng. Đề tài bám
sát các quan điểm về đổi mới hệ thống chính trị, nhất là đổi mới sự lãnh
đạo của Đảng thể hiện trong các Văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam,
các văn bản chỉ đạo của Thành ủy Việt Trì. Luận văn sử dụng một số
phƣơng pháp chuyên ngành nhƣ: Phƣơng pháp lịch sử và phƣơng pháp
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
8
lơgic, ngồi ra cịn kết hợp các phƣơng pháp nhƣ phân tích, tổng hợp,
thống kê, so sánh, khảo sát thực tiễn…
6. Đóng góp mới của luận văn
Đề tài phân tích một số vấn đề mang tính lý luận về phƣơng thức lãnh
đạo của Đảng, đồng thời đề ra một số kiến nghị, giải pháp và bài học kinh
nghiệm có tính thực tiễn .
7. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Việc hoàn thành đề tài nghiên cứu sẽ góp phần hệ thống hố chủ
trƣơng, giải pháp của Đảng bộ Thành phố Việt Trì trong lãnh đạo thực hiện
các khâu đột phá về kinh tế xã hội, định hƣớng cho việc hoàn thiện hiệu quả
phƣơng thức lãnh đạo các khâu đột phá kinh tế xã hội của Thành ủy Việt Trì.
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể dùng tham khảo trong nghiên
cứu và giảng dạy ở các trƣờng Chính trị tỉnh, trung tâm Bồi dƣỡng chính trị
về vai trị, lãnh đạo của cấp ủy; có thể đƣợc dùng để hỗ trợ cấp ủy, chính
quyền thành phố Việt Trì xem xét, vận dụng trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo
phát triển kinh tế xã hội ở địa phƣơng.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 2 chƣơng, 7 tiết:
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
9
Chƣơng 1
PHƢƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA THÀNH ỦY VIỆT TRÌ
TRONG THỰC HIỆN KHÂU ĐỘT PHÁ KINH TẾ XÃ HỘI
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN.
1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm lãnh đạo
Lãnh đạo là một trong những khái niệm quan trọng nhất trong khoa học
chính trị. Từ ngàn xƣa, hoạt động của con ngƣời luôn gắn liền với tính cộng
đồng xã hội. Cộng đồng xã hội dù ở quy mơ nào cũng địi hỏi phải đƣợc tổ
chức và quản lý. Chính vì vậy, quan hệ lãnh đạo và chịu sự lănh đạo là quan
hệ chính yếu trong lịch sử lồi ngƣời. Do đó, vấn đề lãnh đạo và quản lý đã
trở thành đối tƣợng nghiên cứu, bàn luận của các nhà tƣ tƣởng, các nhà chính
trị trên tồn thế giới. Thơng thƣờng, khi nói đến lãnh đạo, ngƣời ta hay nghĩ
đến vai trò của cá nhân những ngƣời đầy quyền lực, tác động mạnh mẽ vào tổ
chức mà ngƣời đó đứng đầu và thƣờng là trên phạm vi quốc gia. Cách hiểu
trên đây thiên về hƣớng đồng nhất sự lãnh đạo nói chung với vai trị lãnh đạo
của các vĩ nhân, thƣờng đƣợc thể hiện trong các học thuyết ra đời trƣớc học
thuyết Mác.
Mặc dù các học thuyết chính trị xã hội khác nhau có nêu ý niệm về lãnh
đạo, nhƣng khái niệm “lãnh đạo” chỉ thực sự đƣợc đƣa ra nghiên cứu sâu vào
những thế kỷ gần đây, nhất là ở thế kỷ XX. Hầu hết các nghiên cứu mới chỉ
chú trọng vào hiệu quả lãnh đạo, tập trung giải thích về năng lực, hành vi,
phẩm chất và những yếu tố liên quan (tính mục đích, ý chí kiên cƣờng, lịng
can đảm, lịng nhân ái và lịng tốt, chính trực và lƣơng thiện, tính khiêm
nhƣờng, cơng bằng và bình đẳng, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng quản lý, phát
triển đội ngũ lãnh đạo, ….) xác định khả năng của ngƣời lãnh đạo ảnh hƣởng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
10
tới ngƣời khác nhằm đạt tới các mục tiêu của tổ chức. Từ những năm giữa
thế kỷ XX, ở nhiều nƣớc trên thế giới đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về
lãnh đạo, quản lý đƣợc xuất bản. Riêng ở Việt Nam, chỉ tới những năm gần
đây mới xuất hiện một số sách và tài liệu chuyên luận bàn về lãnh đạo,
quản lý. Qua nhiều cơng trình nghiên cứu đã đƣợc tổng kết cho thấy, các
tác giả đã chỉ ra rằng thuật ngữ “lãnh đạo” tƣơng đồng với các khái niệm: “
chỉ huy”, “soái lĩnh”, “trị nƣớc”, “cầm quân”, “tiết chế”, “tƣ lệnh”, “cai
quản”, “cai trị”, “đầu lĩnh”, “tƣớng lệnh”, “quân lệnh”, “dụng nhân”, “kinh
bang tái thế”, “bá đạo, vƣơng đạo”, … Có ngƣời làm rõ nội hàm của khái
niệm: “Lãnh đạo là sự ảnh hƣởng (tác động) mang tính tƣơng tác, đƣợc
thực hiện trong một tình huống, đƣợc chỉ đạo, thơng qua q trình thơng tin
để đạt tới những mục tiêu cụ thể” (Tannenbaum, Weschler và Masarik,
1961); “Lãnh đạo là quá trình ảnh hƣởng tới những hoạt động của nhóm có
tổ chức để đạt tới mục tiêu” [19,tr.14]. Từ đó các tác giả đã đƣa ra một số
khái niệm:
Lãnh đạo là một chức năng hoạt động xã hội của con ngƣời (cá nhân
hay tập thể) bằng phƣơng pháp tác động, gây ảnh hƣởng, thuyết phục (một cá
nhân, một tập thể, cộng đồng xã hội, một dân tộc) nhằm tổ chức các mối
quan hệ, tập hợp các thành viên để huy động mọi khả năng và ý chí của họ
hành động đạt mục tiêu chung đã xác định.
Lãnh đạo là một q trình ảnh hƣởng mang tính xã hội nhằm tìm kiếm
sự tham gia tự nguyện của cấp dƣới để đạt đƣợc mục tiêu của tổ chức.
Lãnh đạo là quá trình gây ảnh hƣởng và dẫn dắt hành vi cá nhân hay
nhóm ngƣời nhằm hƣớng tới mục tiêu của tổ chức
Lãnh đạo đƣợc miêu tả là một quá trình ảnh hƣởng xã hội cái mà một
ngƣời có thể tìm kiếm sự giúp đỡ và hỗ trợ của những ngƣời khác nhằm đạt
đƣợc thành công cho một mục tiêu chung.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
11
Bên cạnh đó, cũng có những tác giả đi sâu vào việc phân biệt khái
niệm lãnh đạo với khái niệm quản lý, chỉ ra dấu hiệu đặc trƣng của khái
niệm lãnh đạo ở chỗ nó hƣớng vào việc: Nhận thức, lĩnh hội quan điểm,
xây dựng tầm nhìn, lý tƣởng, sứ mệnh của hệ thống; làm sáng tỏ đƣợc
thực trạng vận động của hệ thống (bao gồm việc phân tích các mâu thuẫn
trong q trình phát triển), phát hiện nhân tố mới; tổng kết đƣợc quy
luật, xu thế phát triển của hệ thống; đề xuất các phƣơng án chiến lƣợc
phát triển hệ thống.
Nhƣ vậy, “Lãnh đạo” là khái niệm chỉ mối quan hệ giữa một chủ thể
nhất định, gọi là chủ thể lãnh đạo đối với chủ thể khác gọi là chủ thể bị lãnh
đạo hay đối tƣợng lãnh đạo, trong đó chủ thể lãnh đạo có khả năng tác động
vào đối tƣợng lãnh đạo, làm cho đối tƣợng thực hiện theo ý muốn của chủ thể
lãnh đạo, từ đó chủ thể lãnh đạo đạt đƣợc mục tiêu nhất định.
Nói một cách khác “Lãnh đạo” chính là “đề ra chủ trương, đường lối
và tổ chức, động viên thực hiện”
Mặc dù khai thác, nhấn mạnh ở những điểm khác nhau nhƣng phần lớn
các tác giả đều thống nhất đặc trƣng của lãnh đạo là tính định hƣớng và sự
vƣơn tới việc đạt mục tiêu của tổ chức. Nói một cách khái quát nhất có thể
hiểu rằng lãnh đạo là khả năng, tài năng vạch ra phƣơng hƣớng, chỉ đƣờng và
bằng ý chí, niềm tin, phẩm hạnh của mình (hoặc của tổ chức) nhằm lôi cuốn,
cổ vũ mọi ngƣời thực hiện mục tiêu cá nhân, tổ chức đã định.
Dƣới góc độ chính trị, khái niệm lãnh đạo đồng nghĩa với quyền lực
chính trị, tức là “quyền lực của một giai cấp hay một liên minh cao cấp, tập
đoàn xã hội hoặc nhân dân - trong điều kiện của chủ nghĩa xã hội), nó nói
lên khả năng của một giai cấp thực hiện lợi ích của mình” [25, tr.105]. Ở đây,
chúng ta xem xét đảng lãnh đạo trong điều kiện đã giành đƣợc chính quyền.
Do đó đảng lãnh đạo đƣợc hiểu là đảng cầm quyền
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
12
1.1.2. Khái niệm “ phương thức ”
Theo Từ điển Tiếng Việt, phƣơng thức đƣợc hiểu là “phƣơng pháp và
hình thức tiến hành” [44, tr.1352] một cơng việc nào đó. Phƣơng pháp là
“cách thức tiến hành để có hiệu quả cao” [44, tr.1352], phƣơng pháp càng
đúng thì kết quả càng cao, cùng một kết quả nhƣng có thể có nhiều phƣơng
pháp khác nhau. Chủ thể hành động có thể xây dựng và sử dụng phƣơng pháp
thích hợp, cịn hình thức đƣợc hiểu là “cái bên ngoài, cái chứa đựng nội dung”
[44, tr.809], hình thức là biểu hiện ra bên ngồi của nội dung.
Nhƣ vậy phƣơng thức là hình thức của phƣơng pháp mà chủ thể thực
hiện một hoạt động (nhận thức hoặc thực tiễn) cụ thể theo mục tiêu đã đƣợc
xác định. Qua đó có thể thấy phƣơng thức là sự kết hợp giữa phƣơng pháp để
tiến hành một công việc, nội dung, hoạt động cụ thể với những hình thức
thích hợp nhằm đạt đƣợc mục tiêu mà chủ thể đặt ra. Nhờ có phƣơng thức mà
các hoạt động đƣợc tiến hành theo một trật tự, một logic nhất định nhằm đạt
đƣợc hiệu quả cao nhất mà chủ thể hoạt động mong muốn.
1.1.3. Phương thức lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam
Trên nền nhận thức chung về khái niệm lãnh đạo, nhiều tác giả đã đề
cập đến khái niệm lãnh đạo trong chính trị: khái niệm đảng cầm quyền. Ở
đây, chúng ta xét đảng lãnh đạo trong điều kiện đã giành đƣợc chính quyền.
Do đó, đảng lãnh đạo đƣợc hiểu là đảng cầm quyền.
Theo cách hiểu phổ biến trên thế giới hiện nay, đảng cầm quyền là
đảng giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử dân chủ và cạnh tranh. Ở những
nƣớc có duy nhất một đảng cộng sản đang nắm chính quyền để lãnh đạo cách
mạng thì đảng cộng sản là đảng cầm quyền.
Phƣơng thức lãnh đạo của Đảng là hệ thống biện pháp, phƣơng pháp
mà Đảng sử dụng để tác động đến đối tƣợng lãnh đạo nhằm thực hiện nhiệm
vụ chính trị do Đảng đề ra. Phƣơng thức lãnh đạo đúng, đạt hiệu quả lãnh đạo
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
13
cao sẽ trở thành nghệ thuật lãnh đạo. Phƣơng thức lãnh đạo bao giờ cũng
đƣợc thể hiện trong một hoàn cảnh cụ thể với những đối tƣợng cụ thể, trong
những điều kiện cụ thể, do đó nó ln có sự thay đổi khi tình hình cách mạng
thay đổi. Nó phụ thuộc vào các yếu tố nhƣ: chủ thể lãnh đạo; đối tƣợng lãnh
đạo; hoàn cảnh, điều kiện lịch sử trong nƣớc và thế giới; sự phát triển của
khoa học và cơng nghệ, trong đó có khoa học và nghệ thuật lãnh đạo… Do
đó, phƣơng thức lãnh đạo của Đảng không phải là bất biến mà luôn thay đổi
theo thời gian, theo từng giai đoạn cách mạng và sự thay đổi của các yếu tố
trên. Có thể thấy, phƣơng thức lãnh đạo là một hình thức biểu hiện của trình
độ khoa học và nghệ thuật lãnh đạo cách mạng của đảng.
Phƣơng thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đƣợc xác định
trong Điều lệ Đảng cộng sản Việt Nam: "Ðảng lãnh đạo Nhà nƣớc và đồn
thể chính trị - xã hội bằng Cƣơng lĩnh chính trị, chiến lƣợc, chính sách, chủ
trƣơng; bằng cơng tác tƣ tƣởng, tổ chức, cán bộ và kiểm tra, giám sát việc
thực hiện" [Điều 41].
Theo Hồ Chí Minh, muốn có cách lãnh đạo đúng, trƣớc hết phải hiểu
lãnh đạo đúng nghĩa là thế nào, lãnh đạo đúng nghĩa là: “1. Phải quyết định
mọi vấn đề một cách cho đúng. Muốn thế thì nhất định phải so sánh kinh
nghiệm quần chúng, vì dân chúng chính là những người chịu đựng cái kết quả
của sự lãnh đạo”, “2. Phải tổ chức thi hành cho đúng. Mà muốn vậy, khơng
có dân chúng giúp sức thì khơng xong”, “3. Phải tổ chức sự kiểm soát cho
đúng, mà muốn kiểm sốt đúng thì phải có quần chúng giúp mới được
[51,tr423]. Qua sự giải thích của Chủ tịch Hồ Chí Minh về cách lãnh đạo
đúng, có thể thấy rõ Đảng lãnh đạo mọi công việc của Đảng, của Nhà nƣớc,
của toàn xã hội trƣớc hết bằng nghị quyết, chỉ thị hay chính sách của Đảng.
Địi hỏi trƣớc hết của Đảng cầm quyền là phải đề ra đƣợc đƣờng lối, chủ
trƣơng đúng đắn. Đƣờng lối phải đƣợc thể chế hóa bằng Hiến pháp, pháp luật,
chính sách của Nhà nƣớc.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
14
Về cách lãnh đạo cụ thể một công việc, Ngƣời dạy rằng: “Bất kỳ
cơng việc gì cũng phải dùng hai cách lãnh đạo sau: một là liên hợp chính
sách chung với chỉ đạo riêng, hai là liên hợp người lãnh đạo với quần
chúng”[51, tr197].
Với tƣ cách là đảng duy nhất cầm quyền, Đảng cộng sản Việt Nam chịu
trách nhiệm trƣớc nhân dân về vận mệnh của dân tộc và sự phát triển đát
nƣớc. Nội dung cầm quyền của Đảng xác định vị trí cầm quyền của Đảng, thể
hiện quyền hạn và trách nhiệm của Đảng trong việc quyết định các vấn đề
quan trọng của đất nƣớc trong từng thời kỳ nhất định, và trong từng lĩnh vực
cụ thể, trong mối quan hệ quyền lực cụ thể với Nhà nƣớc, Mặt trận tổ quốc và
các tổ chức đoàn thể nhân dân” [16, tr49].
Các phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội bao gồm:
Thứ nhất, lãnh đạo thông qua các quan điểm, cƣơng lĩnh, chiến
lƣợc, các đƣờng lối, chủ trƣơng, điều lệ, chỉ thị và các quyết nghị khác
của Đảng đối với tổ chức và hoạt động của Nhà nƣớc và các tổ chức chính
trị - xã hội.
Thứ hai, lãnh đạo Nhà nƣớc thể chế hóa cƣơng lĩnh, chủ trƣơng của
Đảng thành các quyết định cua cơ quan công quyền. Nhà nƣớc căn cứ vào
nghị quyết của Đảng để cụ thể hóa thành kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội,
các đạo luật, các nghị định, thông tƣ và các văn bản pháp quy khác, nhằm
thực hiện nghị quyết trong thực tiễn.
Thứ ba, Đảng lãnh đạo Nhà nƣớc thông qua các cơ quan lãnh đạo của
Đảng từ Trung ƣơng đến cơ sở
Thứ tư, Đảng đƣa ngƣời của Đảng vào những vị trí chủ chốt trong bộ
máy quyền lực Nhà nƣớc.
Thứ năm, Đảng lãnh đạo Nhà nƣớc thông qua công tác kiểm tra của các
tổ chức Đảng.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
15
Thứ sáu, Đảng lãnh đạo Nhà nƣớc thông qua tính tiền phong gƣơng
mẫu của ngƣời đảng viên.
Thứ bảy, cầm quyền, lãnh đạo phải lấy dân gốc làm, dựa vào dân, đoàn
kết toàn dân, phát huy tối đa và hiệu quả sức mạnh của nhân dân. Điều đó nói
lên mục tiêu của Đảng là vì dân và phƣơng thức cầm quyền hiệu quả là phải
dựa vào sức mạnh của nhân dân.
Trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền chủ nghĩa, do những
đặc trƣng của bản thân đối tƣợng lãnh đạo (pháp luật giữ vai trị tối thƣợng;
quy trình đƣa ra các quyết định chính trị phải ổn định; ngƣời đƣợc giao quyền
và trách nhiệm luôn phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình; các hoạt động
của Nhà nƣớc pháp quyền nhất thiết phải có tính minh bạch), phƣơng thức
lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nƣớc và xã hội cũng phải điều chỉnh theo các
hƣớng sau:
Một là, tạo cơ sở khoa học cho các chính sách của Đảng để tăng tính
thuyết phục cho các định hƣớng chính sách, muốn vậy Đảng phải xây dựng
đƣợc một đội ngũ các nhà khoa học thực sự để thực hiện các cơng việc đó.
Hai là, sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nƣớc cần đƣợc chính đáng
hóa thơng qua thể chế pháp lý, Đảng lãnh đạo Nhà nƣớc thông qua cƣơng
lĩnh, đƣờng lối, chính sách chứ khơng can thiệp vào công việc cụ thể của Nhà
nƣớc, biến cƣơng lĩnh, đƣờng lối, chính sách của mình thành pháp luật của
Nhà nƣớc chứ khơng phải tự mình chỉ đạo trực tiếp hoạt động Nhà nƣớc.
Nghĩa là Đảng phải lãnh đạo dƣới danh nghĩa quyền lực công, quyền lực Nhà
nƣớc chứ không phải nhân danh quyền lực của Đảng.
Trong điều kiện dân chủ hóa mọi mặt của đời sống xã hội, định hƣớng
của lãnh đạo phải biến thành sự tự định hƣớng của chính nhân dân và các tổ
chức của nhân dân. Sự lãnh đạo của Đảng phải đƣợc thực hiện bằng cách tự
mình đến với nhân dân, bàn bạc cùng nhân dân để thực hiện những nhu cầu
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
16
chính đáng và hợp pháp của chính nhân dân. Nhân dân khơng chỉ tham gia
vào q trình hoạch định đƣờng lối phát triển đất nƣớc mà còn cả quá trình
đƣa đƣờng lối vào cuộc sống. Điều này đồng nghĩa với việc dân chủ hóa
phƣơng thức cầm quyền của Đảng.
Trong những năm đổi mới, trên cơ sở đổi mới tƣ duy và cùng với đổi
mới về kinh tế, về hệ thống chính trị, văn hóa - xã hội, phƣơng thức lãnh đạo
của Đảng cũng đƣợc đổi mới, có những bƣớc tiến, khác xa so với thời kỳ
chiến tranh và thời kỳ tập trung bao cấp. Bƣớc tiến về đổi mới phƣơng thức
lãnh đạo thể hiện ở các nội dung sau:
Đảng và cấp ủy các cấp ngày càng coi trọng và quan tâm đến đổi mới
phƣơng thức lãnh đạo - một yêu cầu cơ bản và cấp bách của đổi mới, chỉnh
đốn Đảng cho phù hợp với tình hình đã thay đổi.
Đảng ngày càng xác định rõ hơn nội dung của phƣơng thức lãnh đạo và
các "kênh", các con đƣờng đổi mới phƣơng thức lãnh đạo của mình.
Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nƣớc và xã
hội. Đảng lãnh đạo bằng cƣơng lĩnh, chiến lƣợc, các định hƣớng về chính sách
và chủ trƣơng lớn; bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức,
kiểm tra, giám sát và bằng hành động gƣơng mẫu của đảng viên. Đảng thống
nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu những đảng
viên ƣu tú có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan lãnh
đạo của hệ thống chính trị. Đảng lãnh đạo thơng qua tổ chức đảng và đảng viên
hoạt động trong các tổ chức của hệ thống chính trị, tăng cƣờng chế độ trách
nhiệm cá nhân, nhất là ngƣời đứng đầu. Đảng thƣờng xuyên nâng cao năng lực
cầm quyền và hiệu quả lãnh đạo, đồng thời phát huy mạnh mẽ vai trị, tính chủ
động, sáng tạo và trách nhiệm của các tổ chức khác trong hệ thống chính trị.
Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời là bộ phận của hệ thống ấy.
Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tơn trọng và phát huy quyền làm chủ của
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
17
nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, chịu sự giám sát của nhân
dân, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Đảng bố trí cán bộ,
đảng viên của mình giữ những cƣơng vị chủ chốt trong bộ máy chính quyền
các cấp, nhờ đó, giữ vững đƣợc sự lãnh đạo toàn diện và tuyệt đối của Đảng
đối với hệ thống chính trị.
Trong giai đoạn có nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phƣơng
thức lãnh đạo của Đảng phải chủ yếu bằng Nhà nƣớc và thông qua Nhà nƣớc,
phƣơng thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nƣớc và xã hội đƣợc đổi mới
theo hƣớng không ngừng mở rộng dân chủ và công khai; các phƣơng tiện
thông tin đại chúng ngày càng phát huy vai trò tuyên truyền, giáo dục, thuyết
phục nhân dân và vai trò ngƣời phản biện đối với các chủ trƣơng, chính sách của
Đảng và Nhà nƣớc.
Đảng và các tổ chức đảng ngày càng coi trọng và tơn trọng vai trị các
cơ quan nhà nƣớc nhƣ Quốc hội, Chính phủ, Viện Kiểm sát nhân dân các cấp,
Tòa án nhân dân các cấp, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp.
Vai trò của các tổ chức Nhà nƣớc ngày càng đƣợc phát huy, đƣợc đổi mới về
tổ chức và phƣơng thức hoạt động, tính chủ động, hiệu lực và hiệu quả ngày
càng đƣợc nâng cao. Ngày càng phân định rõ hơn chức năng của các tổ chức
đảng và các cơ quan nhà nƣớc, nhất là ở Trung ƣơng, giảm bớt sự chồng
chéo, lấn sân của nhau.
Để đảm đƣơng đƣợc vai trị lãnh đạo, Đảng phải vững mạnh về chính
trị, tƣ tƣởng và tổ chức; thƣờng xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, ra sức nâng
cao trình độ trí tuệ, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và năng lực lãnh
đạo. Giữ vững truyền thống đoàn kết thống nhất trong Đảng, tăng cƣờng dân
chủ và kỷ luật trong hoạt động của Đảng.
Xác định rõ hơn nội dung, phạm vi lãnh đạo, mối quan hệ lãnh đạo của
cấp ủy với cơ quan nhà nƣớc, nhất là ở Trung ƣơng. Xây dựng quy chế làm
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
18
việc của Trung ƣơng, Bộ Chính trị, Ban Bí thƣ và cấp ủy các cấp, cũng nhƣ
xây dựng chƣơng trình cơng tác của cấp ủy tồn khóa, hằng năm. Thơng qua
đó, xử lý đúng đắn hơn, rành mạch hơn (nhƣng khơng phải cứng nhắc, máy
móc) mối quan hệ giữa Đảng và chính quyền, giữa cơ quan đảng và cơ quan
chính quyền, giúp cho cấp ủy tập trung trí tuệ và sức lực lãnh đạo những vấn
đề lớn và quan trọng.
Quá trình xây dựng và ban hành Nghị quyết của Đảng đã đƣợc cải tiến
(chú ý hơn đến công tác tham mƣu, tƣ vấn, sử dụng chuyên gia, làm thí điểm),
việc phổ biến nghị quyết cũng giảm bớt tính hình thức, tăng tính thiết thực,
ngắn gọn, gắn với chƣơng trình hành động.
Tuy có những bƣớc tiến quan trọng trên đây, song, ở một vài khía cạnh
nhất định, những đổi mới về phƣơng thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà
nƣớc và xã hội vẫn chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của tình hình thực tế, yêu cầu
cần đổi mới Đảng và xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Vấn
đề này vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, vƣớng mắc làm hạn chế cả vai trò lãnh
đạo của Đảng lẫn hiệu lực quản lý của Nhà nƣớc và vai trò làm chủ của nhân
dân. Trong một vài việc, vẫn cịn tình trạng Đảng bao biện, làm thay, lấn sân
cơng việc của chính quyền, cơ quan Đảng chạy theo những việc sự vụ,
"buông cái to nắm cái nhỏ", can thiệp q sâu vào cơng việc của chính quyền.
Vẫn cịn tình trạng cơ quan chính quyền thụ động, ỷ lại vào cấp ủy, né tránh
không dám chịu trách nhiệm, hoặc đẩy các cơng việc đáng lẽ thuộc thẩm
quyền mình giải quyết sang cho cấp ủy; vẫn cịn tình trạng cấp trên ôm đồm
nhiều việc của cấp dƣới mà không dám mạnh dạn phân cấp, nên cấp trên
khơng cịn thời gian và sức lực để đầu tƣ suy nghĩ những vấn đề lớn, quan
trọng hơn hoặc có tầm chiến lƣợc. Đồng thời, cũng vẫn cịn tình trạng cấp ủy
bng lỏng lãnh đạo chính quyền, khơng phát huy đƣợc vai trị lãnh đạo, thậm
chí bị cơ quan chính quyền lấn sân. Do đó, việc đổi mới phƣơng thức lãnh
đạo của Đảng là quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
19
Đối với từng lĩnh vực, phƣơng thức lãnh đạo của Đảng đƣợc vận dụng
linh hoạt và đƣợc biểu hiện khác nhau, tuy nhiên vẫn theo nguyên tắc và
phƣơng thức lãnh đạo cơ bản đã đƣợc xác định.
Theo đó, Đảng lãnh đạo trên lĩnh vực kinh tế trƣớc hết từ việc hoạch
định chính sách (ở tầm vĩ mơ chính là việc xây dựng thể chế kinh tế thị trƣờng
định hƣớng xã hội chủ nghĩa), đồng thời lãnh đạo qua công tác cán bộ, kiểm
tra, giám sát và vận động cả hệ thống chính trị thực hiện mục tiêu. Tƣơng tự
trên lĩnh vực văn hóa xã hội, Đảng lãnh đạo phát huy sức mạnh toàn dân nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân, xây dựng nền văn hóa Việt
Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc, phát triển các quan hệ xã hội
lành mạnh, bảo đảm cơng bằng, bình đẳng, phát triển con ngƣời và xây dựng
xã hội văn minh. Cách thức để lãnh đạo đạt các mục tiêu đó cũng thống nhất
với cách thức lãnh đạo trên lĩnh vực kinh tế và đề cao vấn đề tuyên truyền,
vận động trong quá trình lãnh đạo.
1.2. Một số vấn đề về khâu đột phá kinh tế xã hội
Khái niệm các khâu đột phá kinh tế xã hội (hay chính là khâu đột phá
trong phát triển kinh tế xã hội) đƣợc Đảng và Nhà nƣớc sử dụng trong các văn
bản chỉ đạo bắt đầu từ văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X và đƣợc
đặc biệt nhấn mạnh phổ biến trong Văn kiện Đại hội toàn quốc lần thứ XI của
Đảng. Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc thời kỳ quá độ lên XHCN của Đảng
cộng sản Việt Nam (sửa đổi, bổ sung năm 2011) nêu rõ: “Phát triển kinh tế là
nhiệm vụ trung tâm …”. Đồng thời Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ XI đã xác định chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 -2020,
trong đó nhấn mạnh 3 khâu đột phá chiến lƣợc là: Hoàn thiện thể chế kinh tế
thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa; phát triển nhanh nguồn nhân lực,
nhất là nguồn nhân lực chất lƣợng cao; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng
đồng bộ với một số cơng trình hiện đại, tập trung vào hệ thống giao thông và
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
20
đơ thị hóa. Đây chính là chìa khóa quan trọng để đẩy mạnh sự nghiệp CNH HĐH, đƣa đất nƣớc phát triển nhanh, bền vững.
Theo đó, các văn bản của cấp ủy các tỉnh, thành phố, huyện, xã,
phƣờng, thị trấn cũng làm quen và vận dụng, đồng thời cấp ủy các cấp cũng đi
sâu nghiên cứu và vận dụng một cách hợp lý khái niệm này trong quá trình
lãnh đạo, chỉ đạo địa phƣơng. Bắt đầu từ nhiệm kỳ 2010-2015, hệ thống cấp
ủy các cấp (tỉnh ủy, thành ủy, huyện ủy, đảng ủy xã, phƣờng, thị trấn) trong
quá trình hoạch định chính sách, xây dựng nghị quyết và định hƣớng phát
triển kinh tế của địa phƣơng đều đề ra các khâu đột phá kinh tế - xã hội cho
địa phƣơng trong cả nhiệm kỳ Đại hội.
Hiểu một cách khái quát, đối với cấp độ địa phƣơng, khâu đột phá kinh
tế xã hội là một hoặc một vài lĩnh vực kinh tế xã hội đƣợc lựa chọn trở thành
trọng tâm, trọng điểm để triển khai một cách đồng bộ, thống nhất, trở thành bàn
đạp để nâng cao chất lƣợng phát triển kinh tế xã hội của một địa phƣơng. Việc
xác định khâu đột phá mang nhiều ý nghĩa, đặc biệt trong tƣ duy chiến lƣợc
phát triển quốc gia vì gắn liền với các nhìn nhận về lợi thế cạnh tranh trong
tổng thể. Từ góc độ chính trị học, và đặc biệt từ góc độ lãnh đạo chính trị, cần
nhìn nhận đột phá có nghĩa là sự tập trung nguồn lực và có các cơ chế ưu tiên
đặc biệt cho một số đơn vị, một số địa phƣơng. Sự ƣu tiên và tập trung nhƣ vậy
đƣơng nhiên đƣa tới các mâu thuẫn nhất định về lợi ích của các cơ quan, đơn vị
và các cá nhân khác nhau mà nếu khơng có các phƣơng thức lãnh đạo thích hợp
sẽ dẫn tới các nan giải và bế tắc trong triên khai vì thiếu sự đồng thuận.
Ở địa phƣơng, vấn đề nhƣ vậy cịn nan giải hơn vì các mâu thuẫn này
nằm trong các lợi ích và cách nhìn nhận rất cụ thể cũng nhƣ sức ỳ của các
cách thức thực hiện trong truyền thống. Với một phạm vi nhỏ hơn, các vấn đề
thƣờng cụ thể và gần với cuộc sống hơn, đặc biệt trong quá trình phát triển
kinh tế xã hội, nó lại càng phức tạp và nảy sinh nhiều khó khăn vƣớng mắc.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
21
Ví dụ nhƣ những mẫu thuẫn về lợi ích của một nhóm ngƣời và cả tập
thể là điều khơng thể tránh khỏi, lúc này lợi ích chung của thành phố giống
nhƣ lợi ích của một tập thể, nó địi hỏi một số (nhóm) cá nhân phải chấp nhận
hy sinh hoặc giảm bớt lợi ích (đặc biệt thể hiện rõ nhất là trong cơng tác giải
phóng mặt bằng để triển khai các dự án hạ tầng), thậm chí có thể làm thay đổi
hoàn toàn cuộc sống của ngƣời dân (cách sống, lối sống, chuyển đổi nghề
nghiệp) để chuyển đổi cơ cấu kinh tế của thành phố (có nghĩa là gần 1/3 hộ
dân của toàn thành phố phải thay đổi phƣơng thức sản xuất, kinh doanh, gần
80% hộ dân sống bằng nghề nông phải từ bỏ ruộng đất, nhận tiền bồi thƣờng
giải phóng mặt bằng, đi học nghề (kinh doanh nhỏ hoặc tiểu thủ công nghiệp)
hoặc làm công nhân trong các nhà máy để ngành dịch vụ và du lịch trở thành
một ngành kinh tế chủ yếu của địa phƣơng, chiếm tỷ trọng lên đến gần 50%
cơ cấu kinh tế và có tỷ lệ lao động tƣơng đƣơng gần 50% tổng số lao động có
mặt trên địa bàn.
1.3. Khâu đột phá kinh tế xã hội của thành phố Việt Trì giai đoạn
2010-2015
Xuất phát từ thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo trong giai đoạn trƣớc, Thành ủy
Việt Trì nhận thấy việc xác định các mục tiêu, nhiệm vụ trong từng giai đoạn
cần có trọng tâm, trọng điểm là cần thiết, nhằm đảm bảo các chủ trƣơng đề ra
có tính khả thi cao, tránh tình trạng chỉ đạo phát triển kinh tế theo hƣớng dàn
đều, thiếu trọng tâm trong khi nội lực của thành phố còn hạn chế. Ban Chấp
hành Đảng bộ Thành phố khóa XVIII đã họp bàn nhiều lần để chuẩn bị Đại
hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XIX (nhiệm kỳ 2010 – 2015), trong đó có một
nội dung quan trọng là xây dựng Văn kiện Đại hội, tổng kết việc thực hiện
nhiệm vụ chính trị giai đoạn 2005 – 2010 và định hƣớng mục tiêu, nhiệm vụ,
giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng hệ thống chính trị tồn thành
phố trong giai đoạn 5 năm (từ 2011 đến 2015).
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
22
Trên tinh thần dự thảo văn kiện Đại hội đã đƣợc Ban Chấp hành Đảng
bộ khóa XVIII bàn bạc, thảo luận, quyết nghị và tiếp thu các ý kiến góp ý của
cán bộ, đảng viên Nhân dân thành phố, của các đồng chí cán bộ lão thành
nguyên là Lãnh đạo Thành phố Việt Trì qua các thời kỳ và ý kiến thảo luận tại
Đại hội, Đại hội Đảng bộ thành phố Việt Trì lần thứ XIX (tháng 8/2010) đã
thông qua nghị quyết khẳng định mục tiêu:
“ Phát huy dân chủ và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, khai thác tốt
tiềm năng, lợi thế, tích cực huy động mọi nguồn lực tập trung thực hiện 2
khâu đột phá phát triển nhanh kết cấu hạ tầng then chốt và đẩy mạnh dịch vụ,
nhất là dịch vụ du lịch phấn đấu đạt các tiêu chí đơ thị loại I vào năm 2015,
xây dựng Việt Trì thật sự xứng đáng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa,
khoa học kỹ thuật của tỉnh Phú Thọ”.[37, tr145]
Nhƣ vậy, để duy trì và phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy
Việt Trì đối với cả hệ thống chính trị và sự phát triển chung của thành phố,
Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố khóa XIX trên tinh thần đề xuất của Ban
Chấp hành Đảng bộ Thành phố khóa XVIII đã quyết định lựa chọn hai nội
dung trong nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội làm khâu đột phá để chỉ đạo
thực hiện trong 5 năm tiếp theo, đó là phát triển nhanh kết cấu hạ tầng then
chốt và đẩy mạnh dịch vụ, nhất là dịch vụ du lịch. Đây chính là điểm khác
biệt mang tính sáng tạo của cấp ủy trong điều kiện thành phố khơng có đủ
tiềm lực để tập trung phát triển tất cả các lĩnh vực trong cùng một thời điểm.
Việt Trì lựa chọn những lĩnh vực có tính tiềm năng và lợi thế để đẩy nhanh
tốc độ phát triển, lấy đó làm đà để thúc đẩy sự phát triển chung của thành phố.
Khi 2 lĩnh vực này đã có sự tăng trƣởng nhất định sẽ mang lại tiềm lực kinh tế
cho thành phố, đó chính là tạo đà phát triển cho những lĩnh vực khác.
Xét một cách tồn diện, thành phố Việt Trì tính đến năm 2010 tuy đã
có bƣớc phát triển hơn so với những năm trƣớc và so với các huyện, thị trong
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
