Bài giảng Chính sách giáo dục - PGS.TS. Nguyễn Công Giáp

CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC
PGS.TS. Nguyễn Công Giáp
KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA CHÍNH
SÁCH GIÁO DỤC
1. Khái niệm

Chớnh sỏch là sỏch lược và kế hoạch cụ thể nhằm đạt một mục đớch
nhất định, dựa vào đường lối chớnh trị chung và tỡnh hỡnh thực tế mà
đề ra.

Chớnh sỏch là tập hợp cỏc biện phỏp được thể chế húa, mà một chủ
thể quyền lực, hoặc chủ thể quản lý đưa ra, trong đú tạo sự ưu đói một
hoặc một số nhúm xó hội, kớch thớch vào động cơ hoạt động của họ
nhằm thực hiện một mục tiờu ưu tiờn nào đú trong chiến lược phỏt
triển của một hệ thống xó hội.
CÁC LOẠI CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC
1. Chính sách có ý định (Intended policy)
2. Chính sách mỵ dân (nhectorical policy)
3. Chính sách thực hiện (implemented policy)
Các cách hình thành chính sách

Kiểu hệ thống

Kiểu bột phát

Kiểu đặc biệt

Kiểu nhập khẩu
QUY TRÌNH XÂY DỰNG VÀ THỰC HIỆN
CHÍNH SÁCH
Bao gồm 4 giai đoạn:


Xây dựng chính sách

Tổ chức thực hiện chính sách

Kiểm tra việc thực hiện chính sách

Tổng kết, đánh giá việc tổ chức thực hiện quyết
định chính sách
Giai đoạn I: Xây dựng chính sách

Bước 1: Xác định vấn đề

Bước 2: Xác định mục tiêu chính sách

Bước 3: Phân tích và phương án lựa chọn

Bước 4: Ra quyết định chính sách

Bước 5: Thông qua quyết định chính sách:

Bước 6: Ra văn bản
Bước 1: Xác định vấn đề

Phân tích hiện trạng

Tìm hiểu vấn đề

Quy trình lựa chọn vấn đề


Cách tiếp cận trong việc xác định vấn đề
Phân tích tình hình hiện tại
1. Mô tả bổi cảnh chung của đất nước
2. Bổi cảnh chính trị
3. Bổi cảnh kinh tế
4. Tình hình giáo dục:
(1) Quy mô GD, (2) Công bằng GD, (3) Cờu trúc hệ thóng GD, (4)
Hiệu quả trong, (5) Hiệu quả ngoài, (6) Các thiết chế quản lý GD
5. Các động lực thay đổi
Tìm hiểu vấn đề
Để tìm hiểu vấn đề cần dựa vào các nguồn thông
tin sau:

Nguồn thông tin quản lý

Phân tích thành phần dân cư

Chỉ số xã hội và số liệu xã hội

Phân tích tài liệu

Đánh giá các chính sách hiện hành
Cách xác định vấn đề chính sách

Ai nói rằng có vấn đề và tại sao?

Có phải đó là vấn đề thực không và thái độ của chính quyền như thế
nào?

Vấn đề có được thống nhất xác định hay không?


Vấn đề được xác định có sớm quá không?

Việc xác định vấn đề có khung chính sách riêng biệt chưa?

Có những khung phương án chính sách khác nhau không?

Mức độ tổng hợp của vấn đề đến đâu?

Nguyên nhân của vấn đề đã được hiểu rõ chưa?

Vấn đề có cụ thể hóa và lượng hóa được không?
ĐÁNH GIÁ VIỆC LỰA CHỌN CHÍNH SÁCH

Tính đáp ứng

Tính khả thi

Tính chính trị
Ra quyết định chính sách
Khi ra quyết định chính sách cần trả lới các câu hỏi sau:

Chính sách đã được đưa ra thế nào? có phải chính sách đó đã được
chuẩn bị theo các giai đoạn làm chính sách chưa? yếu tố nào có ảnh
hưởng nhất? những yếu tố nào đã bỏ qua và tại sao?

Có sự khác biệt cơ bản nào của chính sách sẽ đưa ra so sánh với chính
sách hiện tại?

Chính sách sẽ đưa ra phù hợp như thế nào với các chính sách thuộc lĩnh

vực khác?

Chính sách được đưa ra có trình bày rườm rà không, hoặc nó có được
trình bày dưới dạng có thể đo được sự thành công hay không?

Chính sách có mang tính hành động hay không? hoặc việc thực hiện nó
có đáng tin không?
Giai đoạn II: Tổ chức thực hiện chính
sách
Có 2 bước:
1. Phổ biến truyền đạt chính sách
2. Tổ chức lực lượng thực hiện chính sách
Giai đoạn III: Kiểm tra việc thực hiện chính
sách

Kiểm tra thường xuyên và toàn diện

Kiểm tra đột xuất có trọng điểm

Xử lý kết quả kiểm tra
Giai đoạn IV: Tổng kết, đánh giá việc thực
hiện chính sách

So sánh kết quả đạt được so với muc tiêu
chính sách đã đề ra

Nguyên nhân của mục tiêu chính sách chưa
đạt được

Đưa ra biện pháp điều chỉnh

CÁC YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA MỘT
CHÍNH SÁCH

Bảo đảm chính trị và pháp luật

Bảo đảm tính quần chúng

Bảo đảm tính khoa học

Bảo đảm đúng thẩm quyền pháp lý
PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG CHÍNH
SÁCH GIÁO DỤC

Phương pháp tiếp cận hệ thống
–
Nghiên cứu đặc điểm và định hướng phát triển kinh tế xã hội của các nước, của từng
vùng, và địa phương.
–
Vận dụng thành tựu của khoa học giáo dục và các khoa học khác có liên quan đến
giáo dục đào tạo.
–
Nghiên cứu thực tiễn giáo dục của cả nước, của từng vùng và từng địa phương.
–
Nghiên cứu kinh nghiệm giáo dục của nước ngoài.
–
Xem xét tính khả thi chính sách đang được xây dựng

Các phương pháp nghiên cứu cụ thể
–
Phương pháp phân tích

–
Phương pháp chuyên gia
–
So sánh quốc tế
–
Thống kê
–
Xẫ hội học
QUI TRÌNH XÂY DỰNG CHÍNH
SÁCH GIÁO DỤC Ở NƯỚC TA

Giai đoạn 1: Chuẩn bị và trình chính phủ

Giai đoạn II: Chuẩn bị cho lãnh đạo Chính phủ ký

Giai đoạn III: Xây dựng thông tư liên Bộ hướng dẫn văn
bản Nhà nước

Giai đoạn IV: triển khai tổ chức học tập quán triệt các
nội dung văn bản (nếu cần)

Giai đoạn V: Thông tin ngược

Giai đoạn VI: Sơ kết, tổng kết đánh giá kết quả, rút kinh
nghiệm, đìu chỉnh văn bản và tiếp tục gửi xuống cơ sở
Giai đoạn 1: Chuẩn bị và trình Chính phủ
1. Hình thành ý tưởng và đặt vấn đề
2. Phác thảo ý tưởng và làm tờ trình lên cấp trên
3. Bát đầu soạn thảo lần 1
4. Lấy ý kiến nội bộ

5. Soạn thảo lần 2
6. Làm tờ trình lên Chính phủ
7. Lấy ý kiến của các đơn vị hữu quan cấp vụ (bằng văn
bản)
8. Làm tờ trình chính thức
Giai đoạn II: Chuẩn bị cho lãnh đạo Chính
phủ ký
1. Văn phòng Chính phủ nhận tờ trình kèm theo dự thảo văn bản
2. Cơ quan Chính phủ gửi công văn hỏi ý kiến các Bộ ngành liên
quan
3. Các Bộ ngành nghiên cứu trao đổi
4. Bộ phận xây dựng chính sách thu thập, xử lý ý kiến của các Bộ
ngành
5. Chuyển bản thảo đã sửa cho cơ quan pháp luật của Chính phủ
xem xét
6. Thủ tướng Chính phủ ủy thác hoặc tự mình ký duyệt
7. Giao cho Văn phòng Chính phủ in ấn, làm các thủ tục hành
chính, ra công báo gửi đi đến địa chỉ “nơi nhận” và lưu
Giai đoạn III: Xây dựng thông tư liên Bộ
hướng dẫn văn bản Nhà nước
1. Bộ GD&ĐT dự thảo Thông tư liên Bộ lần 1
2. Xin ý kiến nội bộ về dự thảo
3. Dự thảo lần 2
4. Lấy ý kiến các đơn vị bằng văn bản, tổ chức trao đổi
5. Dự thảo lần 3, 4,
6. Làm tờ trình lên Bộ trưởng và các thủ tục hành chính
7. Ở các Bộ liên quan cũng làm những công đoạn như
trên
8. Công bố rộng rãi Thông tư Liên bộ
Giai đoạn IV: triển khai tổ chức học tập

quán triệt các nội dung văn bản (nếu cần)
1. Nhận các văn bản
2. Dự trù chuẩn bị và tổ chức hội nghị tập huấn
ở Bộ
3. Chuyển tài liệu đến các sở, trường … để
nghiên cứu, hỏi ý kiến các vấn đề chưa rõ và
gay cấn
4. Các quận huyện (Phòng GD&ĐT) tập huấn
cho các trường và triển khai thực hiện
Giai đoạn V: Thông tin ngược
1. Thu thập các vấn đề mắc mớ ở cơ sở, phân
trách nhiệm chọn lọc và báo cáo lên Sở
2. Chuyên viên cấp Bộ thu thập xử lý các thông
tin bằng điện thoại, công văn, bằng hội nghị
nhỏ. Các vấn đề lớn hơn thì xin ý kiến cho
họp các đại diện cấp vụ của Liên bộ để trình
lãnh đạo cấp trên giải quyết.
3. Gửi văn bản hướng dẫn xuống các đơn vị có
vấn đề vướng mắc
CÁC CHÍNH SÁCH LỚN CỦA ĐẢNG
VÀ NHÀ NƯỚC VỀ GIÁO DỤC
Thời kỳ 1945-1954:
xây dựng nền GD dân tộc, dân chủ, phục vụ
kháng chiến kiến quốc

Để củng cố chính quyền cách mạng vừa mới giành được, Đảng
và Hồ Chủ tịch đã đề ra những nhiệm vụ cấp thiết trước mắt,
khái quát thành 3 nhiệm vụ: diệt giặc dốt, diệt giặc đói, diệt
giặc ngoại xâm.
Thời kỳ 1945-1954 của GD có thể chia thành 2 giai đoạn:

- Giai đoạn khôi phục và cải tổ một bước các trường học của
chế độ cũ, từ 19- 8-1945 đến 19-12-1946, lá lúc bắt đầu cuộc
kháng chiến chống Pháp trong toàn quốc; giai đoạn này các
trường ĐH & CN chuyển hướng phục vụ kháng chiến,
- Hình thành 3 trung tâm dại học trong kháng chiến, từ 1947 đến
1954.