Đổi mới công tác tư tưởng của đoàn thanh niên cộng sản hồ chí minh thành phố hồ chí minh hiện nay

1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH
QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUN TRUYỀN

VŨ ANH TUẤN

ĐỔI MỚI CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG
CỦA ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY

Ngành

: Chính trị học

Chun ngành: Cơng tác tư tưởng
Mã số

: 60 31 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS, TS. Lương Khắc Hiếu

HÀ NỘI - 2013


2

LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có xuất xứ rõ ràng. Những kết quả
trong luận văn chưa từng công bố trong bất cứ cơng trình nào.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Vũ Anh Tuấn


3

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 4
Chương 1: ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA ĐỒN
THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH - MỘT SỐ VẤN ĐỀ
LÝ LUẬN ....................................................................................................... 11
1.1. Công tác tư tưởng và đổi mới công tác tư tưởng của Đồn Thanh
niên cộng sản Hồ Chí Minh ............................................................... 11
1.2. Sự cần thiết phải đổi mới công tác tư tưởng của Đồn Thanh
niên cộng sản Hồ Chí Minh ............................................................... 29
Chương 2: THỰC TRẠNG CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA ĐỒN
THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ... 39
2.1. Những nhân tố chủ yếu tác động đến công tác tư tưởng của
Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh
hiện nay ............................................................................................. 39
2.2. Cơng tác tư tưởng của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
thành phố Hồ Chí Minh - thành tựu, hạn chế và nguyên nhân.......... 50

Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI CƠNG TÁC
TƯ TƯỞNG CỦA ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ
MINH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY .................................. 77
3.1. Quan điểm đổi mới công tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng
sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh hiện nay ......................... 77
3.2. Giải pháp đổi mới cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng
sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh hiện nay ......................... 82
KẾT LUẬN .................................................................................................... 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 102


4

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ở bất kỳ thời đại lịch sử nào của dân tộc, thanh niên cũng là lực lượng giữ
vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Từ
khi thành lập đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam rất chú trọng quan tâm lãnh đạo
công tác thanh niên, coi đó là nhiệm vụ chiến lược có ý nghĩa quyết định đến sự
thành bại của cách mạng, sự tồn tại, phát triển của xã hội, dân tộc.
Trong sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố và
hội nhập quốc tế hiện nay, các tầng lớp thanh niên đã tiếp bước cha anh nhận
thức đúng tình hình và nhiệm vụ, nêu cao chí tiến thủ, phát huy phẩm chất tốt
đẹp và thế mạnh của tuổi trẻ, xung kích đảm đương những việc khó, nơi khó,
chấp nhận những gian nan, thử thách, chủ động, sáng tạo góp phần làm nên
những thành tựu mới có ý nghĩa lịch sử. Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành
Trung ương Đảng lần thứ 4 khoá VII đã khẳng định: “Thanh niên phải là lực
lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự nghiệp đổi
mới có thành cơng hay khơng, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng
đáng trong cộng đồng thế giới hay khơng phần lớn tuỳ thuộc vào thanh niên,

vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên. Cơng tác thanh niên đó là
vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành
bại của cách mạng”. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung
ương Đảng khoá X cũng tiếp tục nhấn mạnh “Thanh niên là lực lượng xã hội
to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh
dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực…”
Thành phố Hồ Chí Minh là nơi khởi nguồn nhiều phong trào hành động
cách mạng ghi dấu ấn sâu đậm trong phong trào thanh niên cả nước. Tiếp nối
truyền thống vẻ vang của các thế hệ đi trước, cơng tác Đồn và phong trào
thanh thiếu nhi thành phố đã có những bước phát triển mới, với nhiều hoạt


5

động phong phú, sáng tạo và hiệu quả, đóng góp tích cực vào thành tựu về
chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của Đảng bộ và nhân dân thành phố. Với kết
quả đạt được, những năm qua, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành
phố Hồ Chí Minh liên tục là đơn vị dẫn đầu cả nước trong cơng tác Đồn và
phong trào thanh thiếu nhi. Thanh niên thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục thể
hiện sự năng động, sáng tạo, vai trị xung kích, tình nguyện trong đóng góp và
xây dựng thành phố văn minh, hiện đại.
Cơng tác tư tưởng của Đoàn là một bộ phận quan trọng trong tổng thể
cơng tác Đồn và phong trào thanh thiếu nhi. Thời gian qua, cơng tác tư tưởng
của Đồn Thanh niên cộng sản thành phố cũng có nhiều đóng góp chung cho
hoạt động phong trào thanh thiếu nhi. Thành Đồn thành phố Hồ Chí Minh là
đơn vị có nhiều đặc thù thuận lợi cho hoạt động công tác tư tưởng với hệ
thống các đơn vị sự nghiệp trực thuộc như báo Tuổi Trẻ, Khăn Quàng Đỏ,
Nhà văn hoá Thanh niên, Nhà Thiếu nhi, trường Đoàn Lý Tự Trọng, Hãng
phim Trẻ…
Bên cạnh những thành tích, ưu điểm và tiến bộ, cơng tác tư tưởng của

Đồn Thanh niên cộng sản thành phố hiện nay cũng còn những khuyết điểm,
hạn chế. Thanh niên thành phố cũng đối mặt với nhiều thách thức. Sự khủng
hoảng kinh tế thế giới ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế nước ta và sự phát
triển kinh tế - xã hội của thành phố. Các vấn đề nghề nghiệp, việc làm, học
tập và vui chơi giải trí vẫn chưa thật sự thuận lợi cho thanh niên. Bên cạnh đó,
các thế lực thù địch tăng cường các hoạt động chống phá, gây mất an ninh
chính trị, trật tự an toàn xã hội của thành phố với nhiều thủ đoạn tinh vi, phức
tạp. Tuy khơng đạt được mục đích song cũng tác động ít nhiều đến tư tưởng
của một bộ phận thanh niên. Việc giáo dục lý tưởng cách mạng và hoài bão
cho thanh niên chưa sâu sắc. Tổ chức Đồn chưa có nhiều biện pháp và hình
thức phong phú, linh hoạt để hướng mọi hoạt động của thanh niên phục vụ


6

cho mục tiêu, lý tưởng, đổi mới hoạt động của Đoàn. Một bộ phận thanh niên
chưa chuyên tâm vào việc học tập, rèn luyện, còn bị chi phối bởi cuộc sống
hưởng thụ, đua địi, xa rời bản sắc văn hố dân tộc, sa vào các loại tệ nạn xã
hội, sống buông thả, thiếu trách nhiệm với một số người và với bản thân
mình. Đây là vấn đề cần được xã hội quan tâm, trong đó cơng tác tư tưởng
của Đồn có trách nhiệm lớn.
Với vị trí quan trọng, thành phố Hồ Chí Minh sẽ tiếp tục đi nhanh trong
q trình đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố và hội nhập quốc tế, điều
đó địi hỏi mỗi đồn viên, thanh niên không ngừng rèn luyện, phấn đấu để trở
thành nhân tố quan trọng của nguồn nhân lực chất lượng cao, lực lượng tiên
phong trong phát triển kinh tế - xã hội của thành phố và đất nước. Điều này
đòi hỏi tổ chức Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố luôn phải
sáng tạo, nhiều nỗ lực đáp ứng với u cầu trên. Trong đó cơng tác tư tưởng
của Đồn cũng phải khơng ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng để phục vụ
yêu cầu chung, khắc phục những hạn chế cịn tồn tại.

Là người đang cơng tác tại trường Đoàn Lý Tự Trọng trực thuộc
Thành Đoàn thành phố Hồ Chí Minh, là nơi được giao nhiệm vụ đào tạo đội
ngũ cán bộ Đoàn - Hội - Đội của thành phố, là nơi đúc kết thực tiễn thành lý
luận các vấn đề của tổ chức Đoàn thành phố, với những kiến thức được trang
bị qua khoá học cao học chuyên ngành Công tác tư tưởng, tác giả mạnh dạn
chọn đề tài “Đổi mới cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ
Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh hiện nay” vì nó gắn liền với thực tiễn
cơng tác của bản thân, gắn với các chủ trương, quan điểm của Đảng và của
Thành uỷ thành phố Hồ Chí Minh về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối
với công tác thanh niên và về vai trị, vị trí của thanh niên trong giai đoạn đẩy
mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hoá thành phố và đất nước. Đặc biệt đề tài có
ý nghĩa quan trọng và lâu dài phục vụ cho cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

7

niên Cộng sản Hồ Chí Minh nói chung và cơng tác Đồn thành phố nói riêng,
là dịp triển khai và quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ
các cấp và Đại hội lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Ở Việt Nam, đã có một số cuốn sách, một số cơng trình khoa học và
nhiều bài viết về công tác tư tưởng từ những góc độ tiếp cận khác nhau.
Về những vấn đề chung của cơng tác tư tưởng có nhiều tác phẩm,
cơng trình khoa học có giá trị của các nhà lãnh đạo công tác tư tưởng, các
cơ quan chuyên nghiên cứu và giảng dạy về công tác tư tưởng như: cuốn
“Một số vấn đề về công tác tư tưởng” của Đào Duy Tùng; cuốn “Mấy vấn
đề về cơng tác chính trị và tư tưởng trong chặng đường hiện nay” của
Hoàng Tùng; cuốn “Góp phần đổi mới cơng tác lý luận - tư tưởng” của

Trần Trọng Tân; cuốn “Một số vấn đề lý luận và nghiệp vụ công tác tư
tưởng” của Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương; cuốn “Nguyên lý công
tác tư tưởng” của PGS. TS. Lương Khắc Hiếu...; các báo cáo tổng kết của
Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương tại Hội nghị Công tác tư tưởng - văn
hóa tồn quốc; đề tài KHXH 05-02 “Đổi mới và nâng cao chất lượng hiệu
quả công tác tư tưởng”; nhiều bài viết của các tác giả Nguyễn Phú Trọng,
Nguyễn Đức Bình, Hữu Thọ v.v...
Những năm gần đây, trên góc độ nghiên cứu khoa học và tổng kết
thực tiễn đã có nhiều đề tài, cơng trình nghiên cứu và xuất bản thành sách về
vấn đề thanh niên và công tác thanh niên như: Đổi mới phương thức hoạt
động và lề lối làm việc của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong
tiến trình cải cách hành chính ở Việt Nam, Đồn Thanh niên tham gia góp
phần tri thức hố thanh niên công nhân và nông dân, Thanh niên - Giáo dục
và phát triển… Ở cấp độ luận văn tốt nghiệp cao học, có những luận văn
nghiên cứu về cơng tác tư tưởng của thanh niên như: “Đổi mới hình thức

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

8

cơng tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho thanh niên quân đội hiện nay” của
tác giả Lương Ngọc Vĩnh; “Giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
tỉnh Đak Lak hiện nay” của tác giả Đỗ An Biên; “Giáo dục văn hóa chính trị
cho cán bộ Đồn ở huyện Hịa An, tỉnh Cao Bằng hiện nay” của tác giả Bế
Đăng Khoa; “Công tác tuyên truyền, giáo dục lối sống văn hóa cho thanh
niên trên báo Vĩnh Phúc” của tác giả Nguyễn Thị Hải Yến; “Công tác giáo
dục lý tưởng cách mạng cho đoàn viên thanh niên quận Ba Đình - TP Hà

Nội” của tác giả Sa Thị Thu Hằng; “Giáo dục niềm tin chính trị cho thanh
niên tỉnh Yên Bái hiện nay” của tác giả Đặng Ngọc Bích; “Đổi mới hình
thức giáo dục lý luận cho học sinh các trường trung cấp chuyên nghiệp ở
Bạc Liêu hiện nay” của tác giả Đinh Thanh Nga; “Vai trò công tác tư tưởng
với việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số huyện Bắc
Quang, tỉnh Hà Giang hiện nay” của tác giả Lương Tiến Dũng… Các đề tài
này phần nào có đề cập đến các vấn đề liên quan đến tư tưởng thanh niên và
cơng tác tư tưởng cho thanh niên, ít nhiều gắn liền với nhiệm vụ của tổ chức
Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh nói chung. Tuy nhiên, chưa có đề
tài nào mang tính khái qt và nghiên cứu sâu về cơng tác tư tưởng của
Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và tại thành phố Hồ Chí Minh nói
riêng, đặc biệt là gắn với các giải pháp cụ thể cho thời kỳ đẩy mạnh cơng
nghiệp hố, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế hiện nay.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về đổi mới
cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ
Chí Minh, đề xuất các quan điểm, giải pháp đổi mới cơng tác tư tưởng của
Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

9

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận liên quan đến đổi mới công tác tư
tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh.

- Nghiên cứu thực trạng cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng
sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh.
- Đề xuất quan điểm, giải pháp đổi mới công tác tư tưởng của Đồn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu công tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ
Chí Minh, về thực trạng cơng tác tư tưởng của Đồn thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian qua và những yêu cầu đặt ra trong
thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố và hội nhập quốc tế hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này, căn cứ vào chức năng và
nhiệm vụ của tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, vào thực tiễn
cơng tác Đồn tại thành phố Hồ Chí Minh, đề tài nghiên cứu công tác lý luận,
công tác tuyên truyền và cơng tác cổ động của Đồn Thanh niên thành phố
Hồ Chí Minh và đề ra giải pháp cho thời gian tới.
Luận văn này nghiên cứu thực trạng công tác tư tưởng của Đồn Thanh
niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2001 đến năm 2012;
giải pháp đổi mới công tác tư tưởng được xác định trong vòng 5 năm tới.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin
và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về cơng tác tư tưởng, về công tác
thanh niên và công tác Đồn, cũng như các cơng trình nghiên cứu có liên quan.
Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở của chủ nghĩa duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử với các phương pháp cụ thể như: Lôgic và lịch sử; phân tích và
tổng hợp; thống kê; khảo sát, phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

10

6. Cái mới của luận văn
Đề tài làm rõ khái niệm cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng
sản Hồ Chí Minh và sự cần thiết phải đổi mới cơng tác tư tưởng của Đồn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.
Đề tài khái quát thực trạng công tác tư tưởng của Đồn Thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. Đồng thời đề tài xác
định và luận chứng cơ sở khoa học cho phương hướng và giải pháp đổi mới
cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ
Chí Minh hiện nay.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Đề tài góp phần làm phong phú, làm chất liệu cho việc nghiên cứu về
Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh nói chung và Đồn Thanh niên cộng
sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh nói riêng. Đặc biệt đề tài góp phần
vào việc đổi mới cơng tác tư tưởng của Đồn. Cơng tác tư tưởng của Đồn là
nội dung quan trọng trong tổng thể cơng tác Đồn và phong trào thanh thiếu
nhi; có ý nghĩa quyết định chất lượng đội ngũ đoàn viên - thanh niên, tuy
nhiên từ trước đến nay gần như chưa có đề tài nghiên cứu nào.
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho
việc đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của công tác Đoàn và phong trào
thanh thiếu nhi của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh. Ngồi ra, đề tài
có thể là tài liệu phục vụ nghiên cứu, tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ
Đoàn, cán bộ làm công tác thanh niên; làm tài liệu nghiên cứu, phục vụ cho
các vấn đề về công tác tư tưởng của Đảng, cơng tác tư tưởng của các đồn thể
trong những năm tiếp theo.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3

chương 6 tiết.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

11

Chương 1
ĐỔI MỚI CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG
CỦA ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1. Công tác tư tưởng và đổi mới cơng tác tư tưởng của Đồn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
1.1.1. Cơng tác tư tưởng và cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh
1.1.1.1. Khái niệm công tác tư tưởng
Trong lịch sử, công tác tư tưởng xuất hiện từ khi xã hội loài người phân
chia thành giai cấp và theo đó xuất hiện hệ tư tưởng. Công tác tư tưởng ra đời
nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển, truyền bá tư tưởng của giai cấp thống trị,
biến hệ tư tưởng của giai cấp thống trị thành hệ tư tưởng thống trị trong đời
sống tinh thần của xã hội.
Trong tác phẩm “Làm gì?”, Lênin cho rằng, công tác tư tưởng bao gồm
các bộ phận hợp thành là: công tác lý luận, công tác tuyên truyền, công tác cổ
động. Đó chính là các bộ phận, hay là các hình thái, của cơng tác tư tưởng.
Theo đồng chí Đào Duy Tùng - Một số vấn đề về Công tác tư tưởng Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội - 1985 trang 5 và 6; tuyển tập Đào Duy
Tùng: “Công tác tư tưởng là một bộ phận cấu thành trong tồn bộ hoạt động
cách mạng của Đảng, nó có nhiệm vụ giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, đường
lối, chính sách của Đảng cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhằm nâng cao
tính tự giác, chủ động sáng tạo của họ, trong việc thực hiện những nhiệm vụ

chính trị cụ thể do Đảng đề ra, góp phần vào việc hình thành đường lối, chính
sách của Đảng, góp phần quan trọng vào xây dựng con người mới xã hội chủ
nghĩa và việc hình thành thượng tầng kiến trúc về mặt hình thái ý thức”. Khái

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

12

niệm này tác giả đã chỉ ra vị trí, vai trị, nhiệm vụ của cơng tác tư tưởng của
Đảng một cách khá đầy đủ, tuy nhiên, chưa thấy đề cập nhiều đến nhiệm vụ
phát triển hệ tư tưởng của Đảng.
Theo đồng chí Trần Trọng Tân - Góp phần đổi mới cơng tác tư tưởng Nxb. Chính trị quốc gia: “Công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam
chúng ta là nhằm xây dựng cho con người có tư tưởng đúng để hành động
đúng”. Định nghĩa này chủ yếu nêu bật vai trị cơng tác tư tưởng đối với con
người trong xã hội.
Theo Những vấn đề lý luận về công tác tư tưởng của Đảng hiện nay
của TS. Ngơ Huy Tiếp, Nxb. Chính trị Quốc gia 2011, “Cơng tác tư tưởng là
hoạt động lãnh đạo quan trọng hàng đầu của Đảng trong việc: phát triển hệ tư
tưởng của Đảng; nghiên cứu lý luận tổng kết thực tiễn, góp phần hình thành
quan điểm, đường lối, chính sách pháp luật của Nhà nước nhằm hình thành
thế giới quan khoa học cho cán bộ đảng viên và các tầng lớp nhân dân, tạo sự
thống nhất tư tưởng trong Đảng, sự đồng thuận tư tưởng giữa Đảng với nhân
dân; cổ vũ động viên tinh thần sáng tạo cách mạng của nhân dân thực hiện
thắng lợi đường lối chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà
nước; đấu tranh chống các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng; góp phần
xây dựng nền văn hóa mới, con người mới xã hội chủ nghĩa ; quảng bá hình
ảnh tươi đẹp của đất nước, con người Việt Nam, đường lối chủ trương của

Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam ra cộng đồng quốc tế”. Định nghĩa này phản ánh đầy đủ các vấn đề công
tác tư tưởng của Đảng ta hiện nay, tuy nhiên còn thể hiện quá chi tiết, dài
dòng, điều này cũng thể hiện công tác tư tưởng của Đảng ta hiện nay là hết
sức quan trọng, rộng lớn trên nhiều mặt.
Theo sách “Đổi mới công tác tư tưởng, lý luận phục vụ sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ tổ quốc” do TS. Phạm Tất Thắng chủ biên, Nxb. Chính trị

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

13

quốc gia 2010, “Công tác tư tưởng là hoạt động có mục đích của một giai cấp,
một chính đảng nhằm xây dựng, xác lập và phát triển và hồn thiện hệ tư
tưởng, là q trình phổ biến, truyền bá hệ tư tưởng trong quần chúng, định
hướng các giá trị, tạo niềm tin để thúc đẩy quần chúng hành động vì lợi ích
của chủ thể hệ tư tưởng”. Định nghĩa này cũng nêu bật được nguồn gốc, vai
trò của công tác tư tưởng. Định nghĩa ngắn gọn, khái quát cao.
Theo giáo trình Ngun lý Cơng tác tư tưởng (2009), do PGS, TS.
Lương Khắc Hiếu chủ biên: “Công tác tư tưởng là hoạt động có mục đích của
một giai cấp, một chính đảng nhằm hình thành, phát triển, truyền bá hệ tư
tưởng trong quần chúng, thúc đẩy quần chúng hành động vì lợi ích của chủ
thể hệ tư tưởng”. “Cơng tác tư tưởng dưới chủ nghĩa xã hội là hoạt động có
mục đích của Đảng Cộng sản và Nhà nước nhằm phát triển, truyền bá hệ tư
tưởng xã hội chủ nghĩa, biến hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa thành hệ tư tưởng
chi phối, thống trị trong đời sống tinh thần xã hội, động viên, cổ vũ tính tích
cực, tự giác, sáng tạo của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ chế

độ xã hội chủ nghĩa”.
Để hiểu sâu hơn về khái niệm cơng tác tư tưởng có thể tiếp cận khái
niệm này theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp như sau:
* Theo nghĩa rộng
Khi xã hội loài người phân chia thành giai cấp, giữa các giai cấp đối
kháng nhau về lợi ích căn bản cũng nảy sinh nhu cầu sản xuất ra hệ tư tưởng
riêng để phản ánh luận chứng cho địa vị và bảo vệ lợi ích giai cấp, chống lại
giai cấp đối kháng, do đó lịch sử cũng đã bắt đầu quá trình đấu tranh trên lĩnh
vực ý thức hệ, từ đó đề ra nhu cầu sản xuất và truyền bá các hệ tư tưởng.
Quá trình sản xuất và truyền bá hệ tư tưởng làm xuất hiện các quan hệ tư
tưởng, tức là quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất và truyền
bá hệ tư tưởng và các quá trình tư tưởng, tức là quá trình sản xuất hệ tư tưởng

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

14

(hình thành và phát triển hệ thống quan điểm lý luận), quá trình tái sản xuất hệ
tư tưởng (truyền bá hệ tư tưởng), quá trình biến tư tưởng thành sức mạnh vật
chất, thành hành động của con người (“vật chất hóa” hệ tư tưởng).
Hệ tư tưởng là sự phản ánh của lợi ích giai cấp dưới hình thức lý luận
cho nên nó mang bản chất giai cấp. Vì vậy, các quan hệ tư tưởng và quá trình
tư tưởng cũng bị chi phối bởi lợi ích giai cấp. Trong lịch sử lồi người, những
giai cấp có hệ tư tưởng, thông qua đội ngũ các nhà tư tưởng và hệ thống các
thiết chế tư tưởng ln tìm mọi cách tác động, chi phối các quan hệ tư tưởng
và quá trình tư tưởng nhằm biến hệ tư tưởng của giai cấp mình thành hệ tư
tưởng thống trị trong đời sống tinh thần xã hội, động viên, cỗ vũ mọi thành

viên trong xã hội tích cực hành động để xây dựng và bảo vệ chế độ. Sự tác
động của chủ thể hệ tư tưởng đến các quan hệ tư tưởng và quá trình tư tưởng
để đạt mục đích đặt ra là cơng tác tư tưởng.
Như vậy, công tác tư tưởng là hoạt động có mục đích của một giai cấp,
một chính đảng nhằm phát triển, truyền bá hệ tư tưởng trong quần chúng nhân
dân, thúc đẩy quần chúng nhân dân hành động vì lợi ích của chủ thể hệ tư tưởng.
Cơng tác tư tưởng dưới chủ nghĩa xã hội là hoạt động có mục đích của
Đảng Cộng sản và Nhà nước nhằm phát triển, truyền bá hệ tư tưởng xã hội
chủ nghĩa, biến hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa thành hệ tư tưởng chủ đạo trong
đời sống tinh thần xã hội, động viên, cổ vũ tính tích cực, tự giác, sáng tạo của
nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.
* Theo nghĩa hẹp
Với nghĩa hẹp, người ta quan niệm công tác tư tưởng chỉ là hoạt động
truyền bá hệ tư tưởng và đường lối, chính sách của Đảng trong quần chúng;
động viên, cổ vũ quần chúng tham gia xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thực chất
của quan niệm này là không coi công tác lý luận là một bộ phận hợp thành của
công tác tư tưởng, đồng nhất công tác tư tưởng với công tác tuyên truyền và

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

15

công tác cổ động. Đây là quan niệm phiến diện, thiếu cơ sở khoa học về công
tác tư tưởng. Vì vậy, tiếp cận khái niệm cơng tác tư tưởng theo nghĩa rộng là
đúng đắn nhất, khoa học nhất.
Trong lịch sử, công tác tư tưởng xuất hiện và tồn tại khi có các điều
kiện sau:

- Có hệ tư tưởng của giai cấp và có truyền bá, đấu tranh tư tưởng.
- Có các thiết chế tư tưởng, bao gồm thiết chế nghiên cứu, sáng tạo,
truyền bá, lưu giữ hệ tư tưởng và thiết chế đào tạo các nhà tư tưởng.
- Có đội ngũ những người làm cơng tác tư tưởng lấy hoạt động nghiên
cứu, phát triển, truyền bá hệ tư tưởng cho một giai cấp nhất định làm nghề
nghiệp của mình.
Vì vậy, để tăng cường hoạt động tư tưởng, thúc đẩy q trình hồn
thiện, phổ biến rộng rãi hệ tư tưởng trong xã hội, các giai cấp thống trị, các
đảng chính trị và nhà nước rất quan tâm chăm lo tạo lập, củng cố các điều
kiện trên.
1.1.1.2. Khái niệm công tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản
Hồ Chí Minh
Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, đội hậu bị tin cậy của Đảng
Cộng sản Việt Nam, trong suốt thời kỳ từ khi thành lập đến nay, luôn là lực
lượng xung kích đi đầu trong cơng cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là tổ
chức tiên tiến của thanh niên, của tuổi trẻ Việt Nam. Lịch sử cũng đã chứng
minh vai trị quan trọng của tổ chức Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
trong việc giáo dục thế hệ trẻ Việt Nam thành lớp người kế tục “vừa hồng,
vừa chuyên” của đất nước, giữ vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng,
bảo vệ và phát triển đất nước. Từ khi thành lập đến nay, Đảng Cộng sản Việt
Nam rất chú trọng quan tâm lãnh đạo công tác thanh niên, coi đó là nhiệm vụ
chiến lược có ý nghĩa quyết định đến sự thành bại của cách mạng, sự tồn tại,
phát triển của xã hội, dân tộc.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

16

Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội
của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí
Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đồn bao gồm những thanh niên tiên
tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với
chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Thực tiễn lịch sử dân tộc đã chứng minh, được xây dựng, rèn luyện và trưởng
thành qua các thời kỳ đấu tranh cách mạng, Đồn đã tập hợp đơng đảo thanh
niên phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, cống hiến xuất sắc cho sự
nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong tổng thể cơng tác Đồn và phong trào thanh thiếu nhi, hoạt động
của Đồn được thực hiện trên các mặt: cơng tác giáo dục của Đoàn; các
phong trào hành động cách mạng và cơng tác tổ chức, xây dựng Đồn. Thơng
qua các hoạt động phong trào thanh thiếu nhi, Đoàn đã tập hợp, giáo dục
thanh thiếu nhi theo đúng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà
nước, định hướng cho thanh thiếu nhi hành động tích cực góp phần xây dựng
đất nước. Cơng tác giáo dục của Đồn là một bộ phận quan trọng trong tổng
thể hoạt động của Đoàn bên cạnh nội dung “phong trào hành động cách
mạng” và “cơng tác xây dựng Đồn”. Đồn là trường học xã hội chủ nghĩa
của thanh niên, tạo môi trường đưa thanh niên vào các loại hình hoạt động và
định hướng cho thanh niên tham gia rèn luyện, tự rèn luyện nhằm trở thành
những người tốt, có ích cho xã hội. Các nội dung hoạt động của Đồn có chức
năng hình thành thế giới quan khoa học, hình thành văn hố chính trị, định
hướng đạo đức, lối sống lành mạnh trong thanh niên, ý thức công dân trong
xã hội… thông qua các loại hình tuyên truyền, cổ động, các hoạt động phong
trào, văn hố.
Như vậy, có thể nói, cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản
Hồ Chí Minh đã hiện diện và luôn đồng hành cùng với chức năng giáo dục

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

17

thanh thiếu nhi của tổ chức Đoàn từ khi thành lập đến nay và tham gia tích
cực vào việc tuyên truyền, giáo dục, định hướng, hình thành nhân cách cho
thanh thiếu nhi. Vì vậy, có thể định nghĩa, cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh
niên cộng sản Hồ Chí Minh là hoạt động có mục đích của tổ chức Đồn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam nhằm góp phần hình thành, phát triển, truyền bá hệ tư tưởng xã hội chủ
nghĩa, nhiệm vụ chính trị của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, của
Đảng trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với đối
tượng tác động là đoàn viên - thanh niên, thanh thiếu nhi.
1.1.1.3. Các yếu tố, các bộ phận cấu thành cơng tác tư tưởng của
Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
Căn cứ vào lý luận cơng tác tư tưởng của Đảng, các yếu tố và bộ phận
cấu thành công tác tư tưởng của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
cũng bao gồm các yếu tố, các bộ phận của cơng tác tư tưởng nhưng được cụ
thể hóa trong điều kiện của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh.
Chủ thể cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh: là Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh dưới sự lãnh đạo của Đảng,
là hệ thống các cơ sở Đoàn, là các cán bộ tuyên giáo của Đoàn (bao gồm cán
bộ chuyên trách và bán chuyên trách) và cơ quan tuyên giáo các cấp của Đoàn
là lực lượng tham mưu, giúp cho Ban Thường vụ, Ban chấp hành Đoàn các
cấp chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra cơng tác tun giáo, tư tưởng. Trong đó cơ
quan tuyên giáo là lực lượng trực tiếp tiến hành công tác tư tưởng của Đoàn
đối với đoàn viên, thanh thiếu nhi.
Khách thể và đối tượng của công tác tư tưởng của Đồn Thanh

niên cộng sản Hồ Chí Minh: là đồn viên, đội viên, thanh niên, thiếu nhi
chịu sự tác động về mặt tư tưởng của tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản
Hồ Chí Minh.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

18

Mục đích của cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh: hình thành, phát triển, truyền bá hệ tư tưởng Mác - Lênin và tư tưởng
Hồ Chí Minh, giáo dục cho đồn viên, thanh thiếu nhi đường lối, chính sách
của Đảng, pháp luật của Nhà nước, góp phần hình thành tính tích cực xã hội,
hồn thiện nhân cách cho thanh thiếu nhi.
Nội dung cơng tác tư tưởng của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh: là các hoạt động phong trào thanh thiếu nhi, cơng tác xây dựng Đồn
về tư tưởng chính trị, các hoạt động giáo dục của tổ chức Đoàn Thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh, bao gồm cả hệ thống các đơn vị doanh nghiệp, sự
nghiệp trực thuộc nhằm hình thành, phát triển, truyền bá hệ tư tưởng Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục cho đồn viên, thanh thiếu nhi, góp
phần hình thành tính tích cực xã hội, nhân cách cho thanh thiếu nhi trong từng
giai đoạn cách mạng cụ thể.
Phương pháp công tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh: Đó là con đường, cách thức, biện pháp mà tổ chức Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh sử dụng để truyền đạt cho đoàn viên, đội viên, thanh
thiếu nhi lĩnh hội, tiếp nhận. Phương pháp cơng tác tư tưởng của Đồn cũng
tương tự như phương pháp công tác tư tưởng của Đảng nhằm tác động vào
đối tượng là thế hệ trẻ như phương pháp đối thoại, phương pháp thuyết trình,
phương pháp trực quan, phương pháp nêu gương...

Hình thức cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh: Hình thức cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh cũng khơng khác với hình thức cơng tác tư tưởng của Đảng ta. Vì tính
chất trẻ, phù hợp với lứa tuổi của thanh niên, thiếu nhi nên hình thức rất đa
dạng, phong phú. Một số hình thức phổ biến như: lớp học, hội thảo, hội nghị,
mít tinh, lễ hội, thi tìm hiểu, trị chơi truyền hình (game show), tư vấn…

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

19

Phương tiện công tác tư tưởng tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ
Chí Minh: Là những vật mang nội dung và phương pháp tác động tư tưởng, là
những công cụ công tác của chủ thể sử dụng để cho đối tượng tiếp nhận, lĩnh hội
nội dung. Phương tiện cơng tác tư tưởng của Đồn có thể thấy phổ biến là thơng
qua các loại hình phương tiện truyền thông đại chúng như sách, báo, điện ảnh,
khẩu hiệu, biểu ngữ, tranh cổ động chính trị, internet, báo mạng điện tử… Hệ
thống giáo dục lý luận chính trị, hệ thống báo cáo viên, tuyên truyền viên và hệ
thống các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, trong đó có tổ chức Đồn.
Hiệu quả cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh: là sự so sánh những kết quả mà công tác tư tưởng của Đồn đạt được
so với mục đích của cơng tác tư tưởng của Đoàn được đặt ra từ trước trong
một điều kiện xã hội nhất định và với một chi phí nhất định. Hiệu quả hoạt
động tư tưởng cũng là một yếu tố điều chỉnh, là kênh thông tin phản hồi, là
kết quả của chu trình tác động tư tưởng đã qua; đồng thời là xuất phát điểm
của chu trình tác động mới, tiếp theo.
Đã là hoạt động thì bao giờ cũng do một chủ thể tiến hành và tác động

đên một khách thể nhất định nhằm đạt mục đích đặt ra và với hiệu quả nào đó.
Muốn đạt tới mục đích, hoạt động đó phải có nội dung và được thực hiện bằng
các phương pháp, phương tiện và hình thức nhất định để có một hiệu quả. Vì
vậy, cơng tác tư tưởng, khi xem xét như một hệ thống hoạt động, bao gồm
những yếu tố cơ bản sau: chủ thể, khách thể, mục đích, nội dung, phương pháp,
phương tiện, hình thức và hiệu quả. Cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh cũng được xem xét trên các yếu tố cơ bản này.
Đối với công tác tư tưởng của Đảng, đây là một quá trình liên tục gồm
nhiều khâu, nhiều bộ phận kế tiếp nhau, trong đó có ba q trình hay ba bộ phận
cơ bản: quá trình sáng tạo hệ tư tưởng và vận dụng hệ tư tưởng để đề ra đường
lối, chính sách; quá trình truyền bá hệ tư tưởng và đường lối, chính sách (tái sản

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

20

xuất hệ tư tưởng); quá trình biến hệ tư tưởng, đường lối, chính sách thành hiện
thực (“vật chất hóa” hệ tư tưởng). Ba q trình này được V.I.Lênin gọi một cách
tương ứng là công tác lý luận, công tác tuyên truyền và công tác cổ động.
Công tác lý luận là quá trình hình thành, phát triển sáng tạo hệ tư tưởng
và vận dụng hệ tư tưởng để đề ra đường lối chiến lược, sách lược. Công tác
tuyên truyền và cơng tác cổ động tương ứng với q trình truyền bá hệ tư
tưởng và đường lối, chính sách trong quần chúng, thúc đẩy quần chúng hành
động vì hiện thực hóa hệ tư tưởng và đường lối, chính sách ấy.
Đối với tổ chức Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, công tác tư
tưởng cũng tương ứng bao gồm ba bộ phận cấu thành là công tác lý luận, công
tác tuyên truyền và công tác cổ động. Riêng công tác lý luận của Đoàn, ngoài

việc phát triển sáng tạo hệ tư tưởng và vận dụng hệ tư tưởng của Đảng để đề
ra nội dung, nhiệm vụ công tác tư tưởng của Đồn, cơng tác lý luận cũng bao
hàm yếu tố đúc kết kinh nghiệm thực tiễn hoạt động của Đoàn thành lý luận
chung về công tác thanh niên, công tác vận động, tập hợp thanh niên, công tác
xây dựng và phát triển tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh theo
đúng tơn chỉ, mục đích của Đồn dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng.
Tất cả yếu tố, các bộ phận trên đây tác động, quy định lẫn nhau và hình
thành nên hệ thống cơng tác tư tưởng của Đồn. Cơng tác tư tưởng của Đồn
cũng chịu sự quy định của điều kiện kinh tế - xã hội, chính trị - xã hội và văn
hóa - xã hội… của đất nước trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.
Thực tiễn luôn vận động, phát triển và do vậy, nhận thức của con người
nói chung, hoạt động tư tưởng nói riêng cũng phải biến đổi theo. Sự nghiệp
đổi mới là một q trình cách mạng liên tục, ln tiến lên phía trước. Q
trình đổi mới cơng tác tư tưởng cũng diễn ra liên tục, khơng có điểm dừng.
Đổi mới là yêu cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng nói chung, đổi mới
khơng phải là phủ nhận thành tựu và cách làm trước đây, mà là tiếp tục khẳng

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

21

định những tư duy và hành động đúng, loại bỏ những suy nghĩ và hành động
sai; hoặc những gì trước kia đúng nhưng nay khơng cịn phù hợp, bổ sung
nhận thức và cách làm mới, đáp ứng những nhu cầu của tình hình mới.
Như vậy, đổi mới cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ
Chí Minh là đổi mới các yếu tố, các bộ phận của cơng tác tư tưởng của Đồn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn u cầu,

nhiệm vụ của cơng tác tư tưởng của Đồn trong giai đoạn mới.
1.1.2. Các nhân tố tác động đến cơng tác tư tưởng của Đồn Thanh
niên cộng sản Hồ Chí Minh
1.1.2.1. Nhiệm vụ chính trị của Đảng, của đất nước, của Đồn Thanh
niên cộng sản Hồ Chí Minh và nhiệm vụ của cơng tác tư tưởng
Nhiệm vụ chính trị của Đảng, của đất nước quy định nhiệm vụ chính trị
của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong mỗi giai đoạn, thời kỳ
cách mạng. Đồng thời nhiệm vụ chính trị của đất nước quy định nhiệm vụ
cơng tác tư tưởng của tồn Đảng. Theo đó, nhiệm vụ chính trị của đất nước,
nhiệm vụ chính trị của Đồn và nhiệm vụ cơng tác tư tưởng của tồn Đảng
quy định nhiệm vụ cơng tác tư tưởng của Đồn. Khi nhiệm vụ chính trị của
đất nước thay đổi thì cả nhiệm vụ chính trị của Đồn, nhiệm vụ cơng tác tư
tưởng của tồn Đảng cũng thay đổi theo và do đó, cơng tác tư tưởng của Đồn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh cũng cần đổi mới cho phù hợp với nhiệm
vụ chính trị và nhiệm vụ cơng tác tư tưởng của toàn Đảng.
Sự phát triển của tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh gắn
liền với từng giai đoạn cách mạng của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản Việt Nam. Mỗi giai đoạn cách mạng có một nhiệm vụ chính trị
tương ứng, cơng tác tư tưởng và hoạt động của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ
Chí Minh cần thường xuyên đổi mới cho phù hợp với nhiệm vụ chính trị của
giai đoạn cách mạng đó.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

22

Từ ngày 20 đến ngày 26/3/1931, tại Hội nghị Ban chấp hành Trung

ương Đảng lần thứ 2, Trung ương Đảng đã giành một phần quan trọng trong
chương trình làm việc để bàn về công tác thanh niên và đi đến những quyết
định có ý nghĩa đặc biệt, như các cấp ủy Đảng từ trung ương đến địa phương
phải cử ngay các ủy viên của Đảng phụ trách công tác Đoàn. Trước sự phát
triển lớn mạnh của Đoàn trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, ở nước ta xuất hiện
nhiều tổ chức Đoàn cơ sở với khoảng 1.500 đoàn viên và một số địa phương
đã hình thành tổ chức Đoàn từ xã, huyện đến cơ sở. Sự phát triển lớn mạnh
của Đồn đã đáp ứng kịp thời những địi hỏi cấp bách của phong trào thanh
niên nước ta lúc bấy giờ. Đó là sự vận động khách quan phù hợp với cách
mạng nước ta; đồng thời, phản ánh công lao của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí
Minh - Người đã sáng lập và rèn luyện tổ chức Đoàn.
Ngay từ khi mới ra đời, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí
Minh, Đồn đã phát huy được vai trị xung kích, với những gương đồn viên
hy sinh, chiến đấu để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ của Đảng, xứng đáng là
cánh tay đắc lực và là đội dự bị của Đảng. Trong sứ mệnh lịch sử được Đảng
giao cho, cơng tác tư tưởng của Đồn đã tham gia tích cực vào việc giải quyết
các nhiệm vụ chính trị của Đảng, của đất nước.
Trong giai đoạn Đảng lãnh đạo nhân dân ta thực hiện cuộc cách mạng
dân tộc dân chủ nhân dân nhằm giải phóng dân tộc khỏi ách đơ hộ của phong
kiến, thực dân, Đồn đã thể hiện vai trị của mình trong việc tham gia giáo dục
nhiều lớp thanh niên giàu lịng u nước, ý chí căm thù giặc sâu sắc, sẵn sàng
lên đường theo cách mạng, xả thân đấu tranh chống bọn đế quốc và phong
kiến. Cơng tác tư tưởng của Đồn đã xây dựng lý tưởng cách mạng, ý chí bền
gan, “quyết tử vì Tổ quốc quyết sinh” trong tư tưởng và hành động của thanh
niên. Cao trào đấu tranh những năm 1930 - 1931 - với đỉnh cao Xô Viết - Nghệ
Tĩnh - là trận thử lửa đầu tiên đối với lớp đoàn viên, thanh niên cộng sản đầu
đàn của Đoàn ta. Lịch sử đã để lại tấm gương oanh liệt của người đoàn viên

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

23

thanh niên cộng sản Lý Tự Trọng với câu nói bất hủ “Con đường của thanh
niên chỉ là con đường cách mạng chứ khơng thể có con đường nào khác”.
Trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và hoàn thành
cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam, thống nhất đất nước, dưới
ngọn cờ lãnh đạo và chủ trương cách mạng của Đảng, cơng tác tư tưởng của
Đồn đã tập trung giáo dục thanh niên với tinh thần lao động quên mình xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, động viên các tầng lớp thanh niên tham
gia xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và sẵn sàng chi viện cho miền
Nam chống Mỹ cứu nước. Tại miền Nam, với ý chí “khơng có gì q hơn độc
lập tự do”, với tinh thần “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, cơng tác tư tưởng
của Đồn đã động viên các tầng lớp thanh niên tham gia vào phong trào “3
sẵn sàng” và “5 xung phong”, đáp ứng nhiệt huyết của thanh niên, khao khát
được cống hiến sức lực và trí tuệ cho đất nước.
Trong giai đoạn đất nước thống nhất, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội,
tuổi trẻ Việt Nam tiếp tục gánh vác sứ mệnh to lớn là xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, theo đường lối đổi mới của Đảng, đất nước
đang thực hiện cơng cuộc cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.
Đồn và cơng tác tư tưởng của Đoàn đã giáo dục, dẫn dắt thanh niên trong các
phong trào “tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, tiến quân vào khoa
học công nghệ, tham gia tích cực vào q trình hội nhập của đất nước.
Trong sự nghiệp cách mạng nói chung, cơng nghiệp hố, hiện đại hố
đất nước nói riêng, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển.
Công tác tư tưởng góp phần xác lập tiêu chuẩn của con người mới. Lênin
cũng đã chỉ ra rằng: “Nâng cao giác ngộ của quần chúng, hiện nay cũng như
bất cứ lúc nào, vẫn là nền tảng và nội dung chủ yếu của toàn bộ công tác của

chúng ta” [32, tr.472]. Công tác tư tưởng của Đồn một mặt góp phần xác
định trách nhiệm của tồn xã hội, đồn thể, nhà trường, gia đình chăm lo đến
đời sống mọi mặt của thanh niên. Mặt khác, công tác tư tưởng phải hướng vào

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

24

việc động viên thanh niên đi đầu thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và
pháp luật của Nhà nước trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại
hoá, hội nhập quốc tế; quán triệt và thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân để họ thực sự
là chủ nhân tương lai của xã hội.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI khẳng định: “Tiếp tục nâng cao
năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân
tộc, đẩy mạnh tồn diện cơng cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020
nước ta cơ bản trở thành nước cơng nghiệp theo hướng hiện đại”. Đại hội đại
biểu tồn quốc Đảng ta lần XI cũng đã xác định mục tiêu tổng quát từ năm
2011 đến năm 2015 là:
Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; đẩy
mạnh tồn diện cơng cuộc đổi mới; xây dựng hệ thống chính trị trong
sạch, vững mạnh; phát huy dân chủ và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân
tộc; phát triển kinh tế nhanh, bền vững; nâng cao đời sống vật chất,
tinh thần của nhân dân; giữ vững ổn định chính trị - xã hội; tăng
cường hoạt động đối ngoại; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền,
thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta
cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại [18, tr.6]

Trên cơ sở nhiệm vụ chính trị của đất nước được Đảng ta xác định như
trên, với khẩu hiệu hành động: “Tuổi trẻ Việt Nam xây hoài bão lớn, rèn đức,
luyện tài, đoàn kết, sáng tạo, xung kích xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, mục
tiêu của cơng tác Đồn và phong trào thanh thiếu nhi của giai đoạn hiện nay
đề ra là:
Góp phần xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, yêu chủ
nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, có
đạo đức cách mạng và lối sống đẹp, có ước mơ, hồi bão, khát vọng

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

25

đưa đất nước vươn lên, có tri thức, sức khoẻ, kỹ năng xã hội, năng
lực chuyên môn, làm chủ khoa học công nghệ hiện đại. Tiếp tục
nâng cao chất lượng tổ chức Đoàn, mở rộng mặt trận đoàn kết tập
hợp thanh niên; phát huy vai trị xung kích cùng toàn Đảng, toàn
dân, toàn quân thực hiện thắng lợi cơng nghiệp hố, hiện đại hố
đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, cơng bằng,
văn minh, góp phần đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp
theo hướng hiện đại vào năm 2020. [9, tr.6]
Thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của cách mạng và của Đoàn thanh niên,
phương hướng, nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng của Đoàn trong giai
đoạn hiện nay được xác định là:
- Tăng cường giáo dục chính trị - tư tưởng, đạo đức cách mạng, truyền
thống, lịch sử dân tộc, văn hoá, lối sống, ý thức chấp hành pháp luật cho
thanh thiếu nhi. Chú trọng giáo dục thông qua điển hình tiên tiến, thực tiễn

phong trào hành động cách mạng; tăng cường đối thoại giữa cán bộ đoàn với
đoàn viên, thanh niên qua các diễn đàn tuổi trẻ.
- Khơi dậy, phát huy mạnh mẽ trí tuệ, sức trẻ, tinh thần xung kích của
thanh niên trong sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế,
xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; chăm lo,
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng và đồng hành, hỗ trợ thanh niên
lập thân, lập nghiệp; tích cực giúp đỡ thanh niên.
- Thơng tin cho đồn viên, thanh niên về tình hình trong nước và quốc tế,
những chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước, những nhiệm vụ
chính trị của tổ chức Đoàn các cấp. Coi trọng việc giáo dục kinh tế, giáo dục
nâng cao trình độ khoa học và cơng nghệ, đào tạo lớp thanh niên trẻ làm ăn kinh
tế giỏi, có tư duy và trình độ khoa học, cơng nghệ cao, tiếp thu nhanh tinh hoa
văn hóa và khoa học thế giới, cùng với thế hệ cha anh thúc đẩy sự nghiệp công

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn