Truyền thông đại chúng thế giới đương đại vai trò của truyền thông đại chúng trong văn học nghệ thuật

Đề tài: Vai trị của truyền thơng đại chúng
đối với vấn đề phát triển văn học nghệ thuật
Bài làm
Từ trước đến nay, Đảng ta ln coi trọng vai trị to lớn của văn học nghệ thuật trong sự nghiệp cách mạng vĩ đại của dân tộc. Trong thư gửi các
họa sĩ năm 1951, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Văn hóa, nghệ thuật là
một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy". Với tư cách là bộ phận
đặc biệt tinh tế và nhạy cảm của văn hóa, văn học - nghệ thuật có khả năng to
lớn trong việc khơi dậy lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần tự hào dân tộc sâu
sắc, hun đúc nên bản lĩnh, khí phách, tâm hồn Việt Nam. Tiếp tục phát triển
quan điểm nhất quán trên, từ đổi mới (1986) đến nay, Đảng ta đã ban hành
nhiều nghị quyết, chỉ thị quan trọng về văn hóa, trong đó, ln chú trọng đến
văn học, nghệ thuật. Hiện nay, chúng ta đã xây dựng được một nền văn học nghệ thuật khá phong phú, đa dạng, có khả năng đáp ứng nhu cầu thơng tin,
nhu cầu thẩm mỹ của cơng chúng có lớp tuổi, trình độ học vấn, nghề
nghiệp,... khác nhau, sinh sống tại các vùng văn hóa khác nhau. Tới hơm nay,
hầu hết người dân Việt Nam có thể tiếp cận thông tin về sự kiện - vấn đề
trong nước và quốc tế một cách cập nhật, từ nhiều nguồn, có thể đọc tác phẩm
văn học cổ điển, hiện đại của Việt Nam hoặc thế giới được xuất bản khá
thường xuyên, kể cả tác phẩm vừa được trao giải thưởng quốc tế như giải
Nobel; có thể thưởng thức các tác phẩm âm nhạc, sân khấu, điện ảnh, mỹ
thuật, nhiếp ảnh,... qua nhiều hình thức chuyển tải, từ sân khấu biểu diễn đến
hệ thống truyền thơng đại chúng. Cùng với q trình phát triển của nền văn
học – nghệ thuật các phương tiện truyền thơng đại chúng có vai trị quan
trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến những thành tựu cũng như cũng hạn chế còn
tồn tại.
Văn học, nghệ thuật là một lĩnh vực đặc biệt của văn hóa, là lãnh địa
của khám phá và sáng tạo, tâm hồn và cảm xúc, có sức mạnh cảm hóa, thu
phục lịng người rất lớn. Đại hội XII đã xác định phương hướng, nhiệm vụ:
1


“Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng

đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và
khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội,
là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ
vững chắc tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh”. Trong những năm qua, văn học - nghệ thuật nước ta tiếp tục phát triển,
với dịng mạch chính là u nước và nhân văn, phản ánh chân thật cuộc sống;
có tìm tịi về đề tài, phương pháp sáng tác, hình thức diễn đạt. Các sản phẩm
văn học, nghệ thuật ngày càng phong phú, đa dạng; tăng về số lượng và bước
đầu có chuyển biến về chất lượng; hình thành thị trường sản phẩm và dịch vụ
văn hóa. Cơng tác đấu tranh phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái trên
lĩnh vực văn hóa, văn nghệ được quan tâm và thực hiện có hiệu quả.
Truyền thơng đại chúng là hệ thống các kênh truyền thông hướng thông
điệp tác động vào đông đảo công chúng xã hội, nhằm lôi kéo và tập hợp, giáo
dục, thuyết phục và tổ chức đông đảo nhân dân tham gia giải quyết các nhiêm
vụ chính trị - kinh tế - văn hóa - xã hơi đã và đang đặt ra. Truyền thông đại
chúng với sự đa dạng về các loại hình như: sách, báo, tạp chí, quảng cáo, điện
ảnh, internet… là các công cụ thiết yếu của xã hội, góp phần hết sức quan
trọng trong việc tạo mơi trường để văn học, nghệ thuật tiếp cận rộng rãi và
gần gũi với đơng đảo người dân, góp phần tích cực làm phong phú đời sống
tinh thần xã hội, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động của
nhân dân, góp phần định hướng nhân cách, thẩm mỹ, lối sống cho độc giả,
đặc biệt là các độc giả trẻ. Cách thức thể hiện sinh động, hấp dẫn, nội dung
thông tin phong phú, đã cơ bản đáp ứng nhu cầu thơng tin, giải trí lành mạnh
của nhân dân. Các Đài Phát thanh - Truyền hình, các đơn vị hoạt động truyền
hình và nhiều cơ quan báo in, báo điện tử trong cả nước đã sản xuất nhiều tin,
bài, chương trình, xây dựng, phát triển chuyên trang, chuyên mục phản ánh đa
dạng, có chiều sâu các vấn đề về văn hóa, văn học, nghệ thuật; phố biến nhiều
tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị trên báo chí của mình. Các chủ trương,
2

chính sách của Đảng, Nhà nước về cơng tác văn hóa, văn học, nghệ thuật đã
được các cơ quan báo chí chủ động thơng tin đầy đủ, kịp thời, cơng khai,
minh bạch. Qua đó, đã có tác động tích cực đến dư luận xã hội, đến tư tưởng,
tình cảm, cảm hứng sáng tạo và trách nhiệm công dân của các văn nghệ sỹ,
lực lượng quyết định tạo nên những tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị tư
tưởng và nghệ thuật cao. Trên sóng truyền hình, xuất hiện ngày càng nhiều
các chương trình vui chơi giải trí, đáp ứng độc giả ở các độ tuổi khác nhau,
trong đó có nhiều chương trình thu hút được sự quan tâm của đơng đảo cơng
chúng. Ví dụ như chương trình “Giai điệu tự hào” phát sóng trên VTV3 vào
mỗi tối thứ bảy cuối tháng. Đây là chương trình được thực hiện trên cơ sở
Việt hóa format chương trình truyền hình Tài sản quốc gia - nổi bật nhất, đạt
được nhiều thành công vang dội trong vòng 4 năm qua (từ 2009-2013) của
lịch sử truyền hình Nga. Trong chương trình, những ca khúc kinh điển được
xem như một báu vật tinh thần, một niềm tự hào chung. Mỗi số phát sóng là
một lát cắt của một thập niên. Từ ký ức của lịch sử âm nhạc nói riêng, bức
tranh lịch sử, đời sống, văn hóa xã hội cũng được khắc họa rõ nét. Trong
những năm tháng xưa cũ ấy, từ chủ thể nhỏ bé đến những chứng tích lớn lao
đều được đặt ngang hàng nhau, được ngợi ca, vinh danh như những điều đã
làm nên sức mạnh, điểm tựa tinh thần cho cả một dân tộc. Nó khơng đơn
thuần là một chương trình ca nhạc làm mới các ca khúc đã từng được yêu
thích trong nhiều thập kỷ trước, điều đặc biệt nhất của chương trình lại nằm ở
phần tọa đàm của các vị khách mời bình luận thuộc hai thế hệ đối lập. Sau
mỗi tiết mục biểu diễn, họ chia sẻ những quan điểm cá nhân về bài hát, về ký
ức văn hóa xã hội. Bởi có những trải nghiệm và quan điểm khác nhau nên
những cuộc đối thoại, phản biện có khi tương đồng nhưng cũng có lúc mâu
thuẫn đến nảy lửa. Nhưng nhờ có thế nhân sinh quan, những vấn đề tưởng cũ
nhưng lại rất mới của thời đại được nêu bật. Đây có lẽ là chương trình đầu
tiên ở Việt Nam sẽ khơng có bất kỳ giới hạn nào trong việc đối thoại giữa hai
thế hệ khán giả để họ có quyền bộc lộ quan điểm của mình. Họ thẳng thắn

3


thích hay khơng thích. Sự liên hệ của ca khúc với bối cảnh lịch sử, văn hố,
chính trị của thời xưa cũ khiến họ nghĩ gì về cuộc sống và những vấn đề của
hơm nay. Ở mỗi số phát sóng, tồn bộ khách mời bình luận cùng các đại
diện khán giả tại hiện trường ghi hình sẽ cùng bấm nút bình chọn ra tác
phẩm mang lại cho họ nhiều cảm xúc, hứng khởi. Mục đích của chương
trình là ngợi ca, tôn vinh tác phẩm trong tổng thể bao gồm ca khúc, nghệ sĩ
biểu diễn, dàn dựng sân khấu và bình luận. Ca sĩ xuất hiện trên sân khấu với
vai trò là cầu nối, mang ca khúc ấy đến với khán giả hiện đại. Khán giả
nhiều thế hệ dù đồng vọng hay phản biện nhưng đều gặp nhau ở sự “tự hào –
xúc cảm – yêu thương”.
Thành tựu đáng chú ý nhất trong khâu sử dụng và quảng bá các sản
phẩm văn nghệ là số lượng sản phẩm văn học, nghệ thuật được truyền bá rộng
và nhiều hơn những năm trước đây. Kết quả đó gắn liền với sự phát triển và
sử dụng rộng rãi các phương tiện thông tin đại chúng ngày càng hiện đại trong
đời sống. Các tác phẩm văn nghệ được chuyển tải nhanh, trực tiếp và bằng
nhiều con đường đến với cơng chúng, góp phần đáp ứng nhu cầu ngày càng
đa dạng của nhân dân, tạo ra thị trường hàng hóa và dịch vụ các sản phẩm văn
học, nghệ thuật khá rộng lớn trong nước. Đây là một nét mới trong đời sống
văn học, nghệ thuật mà trong thời bao cấp chúng ta chưa xuất hiện. Việc mở
ra thị trường này, một mặt, góp phần nâng cao dân trí, mặt khác đặt ra nhiều
vấn đề phức tạp vì sản phẩm văn học - nghệ thuật bao giờ cũng mang tính đặc
thù, là sản phẩm thuộc lĩnh vực tinh thần nhưng lại mang thuộc tính hàng hóa.
Giao lưu và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật ngày
càng được mở rộng. Nhiều triển lãm nghệ thuật, liên hoan phim quốc tế, hội
chợ, festival... đã được tổ chức và thu hút đông đảo khách quốc tế tham gia.
Mặt khác, chúng ta cũng cử nhiều đoàn nghệ thuật trao đổi văn hóa, tham gia
các cuộc thi quốc tế, tích cực giới thiệu văn hóa Việt Nam với bè bạn góp

phần khẳng định nước ta là địa chỉ giao lưu văn hóa quốc tế và khu vực.

4


Nhiều triển lãm nghệ thuật, liên hoan phim được tổ chức – là nơi giao
lưu văn hóa giữa các quốc gia

Lễ ký kết Bản ghi nhớ giao lưu hợp tác giữa Liên hiệp Các hội VHNT
TPHCM với Hiệp hội VHNT TP Daegu (Hàn Quốc) ngày 13/11/2017. Bản

5


ghi nhớ nhấn mạnh nhiều hoạt động nhằm thúc đẩy sự phát triển văn họcnghệ thuật giữa hai thành phố, trong đó nổi bật là việc hàng năm, hai liên
hiệp hội sẽ luân phiên cử các đoàn đại biểu văn nghệ sĩ sang giao lưu, trao
đổi kinh nghiệm hoạt động; phối hợp tổ chức các hoạt động biểu diễn nghệ
thuật, triển lãm trong mỗi chuyến đi.
Các phương tiện truyền thông mới ra đời đã giúp phá bỏ “vịng xốy
của sự im lặng” trong đời sống nghệ thuật ở Việt Nam. Giờ đây, hầu như ai
cũng có cơ hội nói những tâm tư, nguyện vọng và ý tưởng của mình bất chấp
ý kiến của họ có được xã hội chấp nhận hay không. Nếu không được đăng tải
trên những phương tiện truyền thơng chính thống thì giờ đây mỗi người đều
có thể tự viết blog hay dùng YouTube để chia sẻ các hình ảnh riêng tư, những
ý tưởng độc đáo của mình. Dần dần, những cộng đồng mạng được hình thành
và nó có sức mạnh khơng kém gì những cộng đồng khác trong xã hội. Rất
nhiều ví dụ trên thế giới và ở Việt Nam cho thấy, nhiều khi những ý kiến
thiểu số trở nên thắng thế trong một bối cảnh xã hội ngày càng cởi mở hơn
đối với những ý kiến khác biệt. Các phương tiện truyền thông đại chúng giờ
đây đã tự nguyện hay “bị ép buộc” đăng tải các ý kiến cá nhân để thoả mãn xu

hướng chung tồn cầu.

Sự phát triển của internet là mơi trường thuận lợi giúp các cá nhân có
6


thể tự do phát triển nghệ thuật. Trên hình là kênh chính thức của “Loa
phường “ – một thể loại phim hài ngắn do các cá nhân cùng chung đam
mê và yêu thích sáng tạo, thu hút sự quan tâm, đăng ký kênh của đông
đảo giới trẻ.
Trong những năm qua, với vai trị là phương tiện thơng tin nhanh nhạy,
kịp thời và rộng khắp, công tác thông tin, tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu
về đề tài bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc được đẩy mạnh
ở tất cả các loại hình truyền thơng đại chúng từ Trung ương đến địa phương;
bám sát đời sống văn hóa nghệ thuật của đất nước, phản ánh tích cực, sinh
động nền văn hóa dân tộc. Truyền thơng đại chúng trở thành "cầu nối" đưa
những giá trị di sản văn học nghệ thuật lan tỏa đến với đông đảo cơng
chúng, giới nghiên cứu trong và ngồi nước. Qua kênh sách, báo, các nhà
khoa học, nghiên cứu đưa ra những góp ý xác đáng, góp phần bảo tồn, phát
huy giá trị di sản.
Cùng với việc thông tin kịp thời tin tức, sự kiện liên quan đến các
di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, đặc biệt là các di sản văn
hóa được UNESCO vinh danh, các phương tiện truyền thơng đại chúng
cịn phản ánh chân thực, có chiều sâu nét đẹp văn hóa trong các phong
tục, tập quán, lễ hội truyền thống; các làn điệu dân ca, dân vũ đặc sắc;
các ngành nghề cổ truyền; các nghi thức, nghi lễ truyền thống; các
hương ước, quy ước của bản, làng, dịng họ gắn liền với tín ngưỡng, tâm
linh trong đời sống hằng ngày, mang đặc trưng riêng của từng dân tộc,
từng dịng họ ví dụ như: đề cử, giới thiệu, đệ trình tổ chức UNESCO
vinh danh 02 di sản văn hóa là “Hát Xoan Phú Thọ” và “Tín ngưỡng thờ

cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” là di sản văn hóa phi vật thể của nhân
loại. Qua đó, đã góp phần khơi dậy lịng tự hào, tự tơn dân tộc, phát huy
vai trò của đồng bào các dân tộc trong việc bảo tồn, giữ gìn và phát triển
các giá trị văn hóa truyền thống, làm cho nét đẹp văn hoá truyền thống
lan rộng trong đời sống xã hội.
7


Truyền thơng đại chúng cũng góp phần phát hiện, tơn vinh những
người đang lưu giữ, bảo tồn những loại hình nghệ thuật truyền thống có nguy
cơ mai một; tơn vinh những cơ quan, tổ chức và cá nhân có những đóng góp
quan trọng vào việc bảo tồn, giữ gìn và phát triển những loại hình nghệ thuật
truyền thống của dân tộc; phản ánh việc đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động bảo
tồn di sản văn hóa, khuyến khích sự tham gia của các cơ quan, tổ chức và cá
nhân trong và ngồi nước đóng góp kinh phí để tu bổ di tích, hiến tặng hiện
vật cho bảo tàng nhà nước.
Tuy nhiên, số lượng báo chí, nhà xuất bản, đồn nghệ thuật và sự
phong phú về phương tiện truyền thông đại chúng, văn học - nghệ thuật
khơng phải là mục đích duy nhất chúng ta hướng tới, quan trọng hơn là truyền
thông đại chúng và văn học - nghệ thuật phải có bước tiến mới, lành mạnh
trong cung cấp và xử lý thông tin, cung cấp tri thức, trau dồi lý tưởng, khả
năng cảm thụ nghệ thuật,... Vì thế, cần nhìn thẳng vào một số hạn chế đã và
đang tồn tại trong truyền thông đại chúng, văn học - nghệ thuật.
Đáng chú ý, xu hướng thị trường ngày càng tác động đến đời sống văn
học, nghệ thuật hiện nay. Sự tác động của cơ chế thị trường và quy luật thị
trường đối với đời sống xã hội mang tính tất yếu và khơng có gì là xấu. Mặt
tích cực của nó là tạo ra các nguồn lực và động lực cho văn học, nghệ thuật
phát triển. Tuy nhiên, với mục đích tạo ra lợi nhuận cao nhất có thể và
khuynh hướng thương mại hóa đã dẫn đến việc sáng tác, quảng bá tác phẩm
chiều theo thị hiếu dễ dãi của một bộ phận công chúng để cho ra đời những

sản phẩm giật gân, câu khách, bạo lực…, gây tác động bất lợi cho đời sống
văn học, nghệ thuật và văn hóa xã hội.Vài năm gần đây, để khắc phục sự suy
giảm số lượng phát hành, một số tờ báo duy trì sự tồn tại chủ yếu bằng cách
chạy theo thị hiếu tầm thường, đi sâu vào đời tư cá nhân của các nghệ sĩ, ca sĩ
nổi tiếng, các sự vụ giật gân với các tin tức "cướp, giết, hiếp, show hàng, lộ
hàng, tình, tiền", trở thành nơi giới showbiz "hết khoe thân, khoe của, nay
chuyển sang khoe tình". Đến bất kỳ sạp báo nào cũng thấy la liệt các tờ báo
8


trình bày lịe loẹt, đập vào mắt là "tít" giật gân kèm hình ảnh gợi cảm để tác
động đến sự tị mị. Tình trạng này thể hiện rõ hơn qua tin bài, hình ảnh trên
một số tờ báo và trang điện tử với hiện tượng chụp giật, khai thác và xào xáo
tin tức với vơ số lỗi chính tả, ngữ pháp, kiến thức. Ở một số tòa soạn, việc đưa
tin bài phản ánh sự kiện, con người tích cực, đăng tải ý kiến thiện chí, có tính
chất xây dựng,... dường như chỉ để bảo đảm "đủ mâm bát", còn dành chỗ cho
chuyện vụ án, nơi các "siêu mẫu", "nữ hoàng nội y", "ngơi sao" cơng kích, nói
xấu nhau hoặc đưa ra những phát ngơn thiếu cân nhắc. Ví dụ như:
“Loạt phát ngôn không kiêng nể của sao Việt từ sau khi Chi Pu tuyên
bố “hãy gọi tôi là ca sỹ” – Đăng trên Tri thức trẻ ngày 19/11/2017
“Giữa bão ảnh nhạy cảm của Trương Quỳnh Anh và Bình Minh, Tim
vẫn bình thản tậu xe tiền tỷ” – Đăng trên Saostar ngày 4/12/2017.
“Tùng Dương và phát ngôn gây bão dư luận về Bolero” – báo An ninh
thủ đô ngày 25/8/2017.
Một số tờ báo trở thành nơi lăng-xê của các nghệ sĩ, biện hộ một số bộ
phim mang tính bạo lực, hời hợt về ý tưởng, xây dựng cẩu thả, hoặc quảng bá
một số bộ phim "gây sốt" nhưng lại làm người xem thất vọng. Rồi nữa là một
số kênh truyền hình với chương trình giải trí, "vui chơi có thưởng", tiểu phẩm
gây cười nhạt nhẽo, hoặc các chương trình "truyền hình thực tế" được kết hợp
với các scandal tranh cãi ngoài nghệ thuật được đưa lên báo mạng để thu hút

người xem.
Các chương trình văn hóa-nghệ thuật q nhiều, trong đó có nhiều
chương trình vơ bổ, nhảm nhí như: Vụ Hương Giang Idol hỗn láo với nghệ sĩ
Trung Dân trong một gameshow trên truyền hình, rồi vụ Trấn Thành bị tạm
cắt sóng trong một chương trình thiếu nhi, hay việc tràn lan hài nhảm trên
nhiều game show truyền hình khiến nhiều người hồi nghi, dường như đấy là
“gia vị” scandal khơng thể thiếu và có sẵn trong một “kịch bản” để đẩy rating
(tỉ suất người xem) lên. Bên cạnh đó, các cuộc thi ngày càng nhiều, hoa hậu
ngày càng “loạn” nhưng để thật sự xứng đáng chỉ đếm trên đầu ngón tay.
9


Tăng biến về số lượng mà chất lượng lại tỷ lệ nghịch hoàn toàn đã khiến cho
sự quan tâm của người xem đối với những cuộc thi sắc đẹp cũng nhạt dần.
Những cuộc thi nhan sắc ở Việt Nam hiện nay đang chứng tỏ sự xuống cấp
nghiêm trọng về chất lượng khi mà những người được chọn với danh hiệu hoa
hậu lần lượt dính vào vơ số các vụ scandal gây rối dư luận, tạo ra những cuộc
tranh cãi trên các trang mạng xã hội cũng như báo chí. Bên cạnh đó, cơ quan
chức năng ngành văn hóa chưa thật sự quyết liệt, tỉ mỉ trong việc cấp phép với
các cuộc thi trong nước.
Trong những năm qua, liên kết xuất bản trở thành yếu tố quan trọng
giúp ngành xuất bản phát triển; nhưng cũng trong thời gian này, ngành xuất
bản đã in và phát hành một số tác phẩm văn học có nội dung khơng phù hợp
với u cầu tinh thần xã hội. Về lĩnh vực văn học - nghệ thuật, mặc dù được
Đảng và Nhà nước quan tâm, tạo điều kiện, đầu tư trong khả năng có thể,
nhưng mấy năm qua, văn học - nghệ thuật Việt Nam vẫn thiếu tác phẩm có
giá trị tư tưởng - nghệ thuật cao, hấp dẫn cơng chúng, có khả năng tồn tại lâu
dài xứng tầm với thành tựu của công cuộc đổi mới. Đã có nhiều cách lý giải,
nhiều câu trả lời cho câu hỏi: "Làm thế nào để có tác phẩm đỉnh cao", nhưng
hầu như vẫn chỉ có ý nghĩa trong hội thảo, hội nghị, cơng trình nghiên cứu,

cịn trên thực tế sự chi phối của xu hướng văn học - nghệ thuật có tính "thời
vụ, ăn xổi ở thì" vẫn chưa đưa tới tác phẩm có giá trị. Việc nhiều tác phẩm
văn học sau khi phát hành bị cấm, bị thu hồi là chuyện không phải là quá đặc
biệt. Tiêu biểu như, gần đây là cuốn sách “Mối chúa”:

10


Tác phẩm văn học có tên là "Mối chúa", tác giả Đăng Khấu (tên thật Tạ
Viết Đăng), do Nhà xuất bản Hội nhà văn liên kết với Công ty Văn hố và
Truyền thơng Nhã Nam xuất bản.
Sau khi sách đã phát hành và nộp lưu chiểu, ngày 13/9/2017, Cục xuất
bản, in và phát hành (thuộc Bộ Thông tin và Truyền thơng) đã có cơng văn số
914/CXBIPH-QLXB gửi Nhà xuất bản Hội nhà văn, yêu cầu "Đình chỉ phát
hành cuốn sách "Mối chúa" để thẩm định nội dung, có ý kiến của cơ quan chủ
quản". Qua kiểm tra của Cục xuất bản, in và phát hành cho thấy như sau
(nguyên văn):
- Nội dung tác phẩm phản ánh những vấn đề nổi cộm trong xã hội hiện
nay. Tác giả đã vạch trần những bất công, tiêu cực trong xã hội.
Tuy nhiên, các nhân vật trong tác phẩm từ thấp đến cao đều đen tối, vô vọng,
đau đớn.
11


- Qua lời kể của các nhân vật, hiện lên những thế lực hắc ám, một xã
hội hầu như được chỉ huy bởi những kẻ ngu dốt, tham lam, thủ đoạn. Tồn bộ
hệ thống bộ máy chính quyền bộ lộ sự tàn nhẫn, vô đạo, đàn áp nông dân, giết
hại lẫn nhau, giết người chống đối chỉ vì tiền.
- Một số chi tiết được mơ tả có phần giễu nhại sâu cay, miêu tả tiêu cực
có phần tơ đậm và có tính khái qt khiến hiện thực trở nên đen tối, u ám.

- Các trang viết về chính quyền chính quyền cưỡng chế nông dân trong việc
thực hiện các dự án được miêu tả một cách cường điệu, coi như hai lực lượng
thù địch, chính quyền đàn áp như một trận đánh được chuẩn bị kỹ lưỡng từ vũ
khí đến lực lượng bí mật.
Văn học - nghệ thuật đang thiếu vắng hình ảnh người lao động hơm nay
với những nỗi trăn trở và sự nỗ lực để xây dựng cuộc sống; càng thiếu hơn
hình ảnh "Anh bộ đội Cụ Hồ", người chiến sĩ cơng an đang ngày đêm có mặt
ở những nơi khó khăn nhất để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ an ninh, trật tự và tham
gia xây dựng kinh tế - xã hội... Hiện thực đất nước hôm nay không chỉ tập
trung ở một số đô thị, khu công nghiệp, mà thể hiện trên phạm vi rộng lớn
hơn rất nhiều, là cuộc sống của hơn 70% dân số lao động nơng nghiệp đang
cùng Đảng, Nhà nước tìm lời giải bài tốn làm thế nào để phát triển nơng
nghiệp, nông dân, nông thôn. Khi văn học - nghệ thuật quá chú ý tới quan
niệm sống, mức sống, lối sống được coi là hiện đại ở đô thị đưa lại hai hậu
quả: một là phiến diện trong nhận thức - phản ánh thẩm mỹ của văn nghệ sĩ
về con người, đất nước Việt Nam hôm nay; hai là quảng bá thái quá về quan
niệm sống, lối sống lấy văn minh hiện đại làm chuẩn mực, chạy theo mức
sống mà khả năng kinh tế cá nhân và xã hội chưa thể đáp ứng. Cũng cần kể
tới sự du nhập, áp dụng, quảng bá một cách thiếu chọn lọc một số quan niệm,
xu hướng, trào lưu,... văn học - nghệ thuật được dán nhãn hiệu "hiện đại" đã
và đang có tác động tiêu cực, làm tha hóa một bộ phận cơng chúng nghệ
thuật, nhất là lớp trẻ. Có thể coi tình trạng này là tác nhân làm mai một bản
sắc văn hóa dân tộc. Nếu kéo dài và nhân rộng, thì khó có thể bảo đảm thế hệ
12


tương lai sẽ chủ động nối tiếp, phát triển truyền thống văn hóa. Do đó, để các
phương tiện truyền thơng đại chúng, văn học - nghệ thuật sớm khắc phục
những yếu kém, tiếp tục phát triển, thì một trong các biện pháp cần thiết là
nhấn mạnh vai trò trách nhiệm, thái độ kiên quyết của cơ quan quản lý như

tòa soạn báo chí, đơn vị chủ quản, cơng ty tổ chức biểu diễn...nhất là vai trò
của cơ quan chức năng trong chế tài, xử lý các vi phạm.
Cần sớm có giải pháp hiệu quả quản lý báo mạng (kể cả giải pháp kỹ
thuật); kiên quyết xử lý các tờ báo hoạt động khơng đúng tơn chỉ, mục đích,
đối tượng bạn đọc. Tăng cường quản lý lễ hội, quản lý biểu diễn nghệ thuật,
xuất bản và điện ảnh. Sâu xa hơn, dù kết quả có thể chỉ đến sau vài chục năm
thì ngay bây giờ, cần xem xét, xây dựng, đổi mới quá trình đào tạo nhà báo,
văn nghệ sĩ từ trong nhà trường, giúp hình thành sự thống nhất giữa tài năng
với đạo đức. Khắc phục hạn chế trong báo chí, văn học - nghệ thuật cần được
đặt trong tương quan với khắc phục hạn chế trong các lĩnh vực xã hội khác,
nhất là trong giáo dục và đào tạo. Bởi giáo dục và đào tạo không chỉ là "chiếc
nôi" nuôi dưỡng, gây dựng dấu ấn đầu tiên của tài năng, nơi cung cấp tri thức,
định tính phương pháp tư duy, mà cịn là nơi đặt nền móng cho sự hình thành
thị hiếu ln biết hướng về chân - thiện - mỹ.
Tóm lại, với sự kết hợp tinh tế giữa hình ảnh, màu sắc, âm thanh, ánh
sáng, và các hiệu ứng kĩ xảo,… văn học nghệ thuật qua các phương tiện
truyền thơng, đặc biệt là internet, phát thanh, truyền hình có khả năng chuyển
tải kiến thức và thơng điệp cuộc sống một cách tự nhiên và dễ đi vào lòng
người. Mọi người đều bình đẳng khi tiếp cận văn học nghệ và đây sẽ trở thành
một xu thế tất yếu trong tương lai. Trong những năm tới, từ nay đến năm
2020, đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế, thực hiện bằng được mục tiêu cơ bản trở thành nước công
nghiệp theo hướng hiện đại. Đối với lĩnh vực sáng tạo văn học, nghệ thuật,
thực tiễn đó là sự chứa đựng từ trong lịng nó một cuộc đấu tranh gian khổ và
phức tạp giữa cái mới và cái cũ, cái tiến bộ và cái lạc hậu, giữa tốt và xấu, cao
13


thượng và thấp hèn... Rõ ràng, hiện thực đó chính là mảnh đất giàu tiềm năng
cho những sáng tạo, tìm tòi của văn nghệ sĩ.

Như vậy, để đưa văn học, nghệ thuật phát triển mạnh mẽ, đủ sức đáp
ứng yêu cầu cách mạng trong thời kỳ mới, trách nhiệm đặt lên vai những
người làm công tác văn học, nghệ thuật cũng như những người truyền thông
là rất nặng nề nhưng cũng rất vẻ vang. Các cấp ủy đảng, các cơ quan quản lý
văn hóa, văn học, nghệ thuật, các cấp chính quyền, các kênh truyền thơng đại
chúng, cần phối hợp với nhau chặt chẽ, tạo điều kiện cả về vật chất lẫn tinh
thần để đội ngũ lao động, sáng tạo văn học, nghệ thuật được giải phóng tiềm
năng sáng tạo, phát huy cao nhất tài năng và sức lực của mình, tạo ra nhiều
đỉnh cao nghệ thuật như Đảng ta và nhân dân ta hằng mong đợi.

14


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII,
Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016
2. />3. />
15