Bài giảng môn Ngữ văn lớp 8 - Bài 5: Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

Bài:TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI


I. TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG
VD(SGK/56)


Sáng ra bờ suối ,tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng
(Hồ Chí Minh,Tức cảnh Pác Pó)

Khi con tu hú gọi bầy
Trái chiêm đang chín,trái cây ngọt dần
Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt, đầy sân nắng đào
(Khi con tu hú-Tố Hữu)


Bắp và bẹ ở đây đều có nghĩa là
“ngơ”,Trong 3 từ bắp,bẹ và
ngô,từ nào là từ địa phương,từ
nào được sử dụng phổ biến
trong toàn dân?


Từ địa phương
bẹ
bắp

Từ tồn dân
ngơ

Bắp và bẹ ở đây đều có nghĩa là
“ngơ”. Từ ngữ địa phương: bắp,
bẹ; Từ ngữ tồn dân: ngơ


?Tìm những từ địa phương trong đoạn thơ,cho biết
những từ đó được sử dụng ở địa phương nào?Tìm
những từ tồn dân tương ứng với những từ đó?
Ghé tai mẹ,hỏi tị mị
Cớ răng ơng cũng ưng cho mẹ chèo?
Mẹ cười:Nói cứng,phải xiêu
Ra khơi ơng cịn dám,tui chẳng liều bằng ơng!
Nghe ra ông cũng vui lòng
Tui đi,còn chạy ra sông dặn dò:
“Coi chừng sóng lớn,gió to
Màn xanh đây mụ, đắp cho kín mình
(Mẹ suốt-Tố Hữu)


TỪ ĐỊA PHƯƠNG

TỪ TOÀN DÂN

cớ răng
Ưng
mụ

tại sao

chịu
vợ

-Các từ địa phương trên được dùng chủ yếu ở
miền Trung

?Vậy hãy cho biết từ địa phương khác từ toàn dân
như thế nào?


Khác với từ ngữ toàn dân,từ ngữ địa phương
là từ ngữ chỉ sử dụng ở một(hoặc một số) địa
phương nhất định


II.BIỆT NGỮ XÃ HỘI
VD(SGK/57)


Đọc ví dụ sau:
a)Nhưng đời nào tình thương u và lịng kính mến mẹ
tơi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến…Mặc
dầu non một năm rịng mẹ tơi không gửi cho tôi lấy một
lá thư,nhắn người thăm tôi lấy một vài lời và gửi cho
tôilấy một đồng quà.
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
-Không !Cháu không muốn vào.Cuối năm thế nào mợ
cháu cũng về

?Tại sao trong đoạn văn này,có chỗ tác giả dùng từ

mẹ,có chỗ tác giả dùng từ mợ?Trước cách mạng tháng
Tám 1945,tầng lớp nào trong xã hội nước ta,mẹ được
gọi là mợ,cha được gọi bằng cậu?


-Mẹ và mợ là hai từ đồng nghĩa.Tác giả
dùng từ mẹ để miêu tả những suy nghĩ của
nhân vật,dùng từ mợ để nhân vật xưng hô
đúng với đối tượng và hoàn cảnh giao tiếp
-Tầng lớp trung lưu thường dùng các từ mợ
để gọi mẹ,cậu để gọi cha.
Vậy các từ mẹ,cha là từ tồn dân,cịn từ cậu,mợ
là biệt ngữ xã hội


b)

-Chán q,hơm nay mình phải nhận con ngỗng
cho bài tập làm văn.
-Trúng tủ,hắn nghiễm nhiên đạt điểm cao nhất
lớp

?Các từ ngỗng,trúng tủ có nghĩa là gì?Tầng
lớp xã hội nào thường dùng những từ ngữ này?


-Ngỗng : điểm 2
-Trúng tủ :Đề bài ra đúng câu đã
học, đã chuẩn bị
- Tầng lớp học sinh,sinh viên thường

sử dụng.


?Ngồi các biệt ngữ ở ví dụ (b),cịn có những
biệt ngữ nào em biết và thường được dùng đối
với học sinh?


TL:coppy,câygậy,trứngngỗng,cúp
tiết,…
?Qua phân tích các ví dụ,hãy cho
biết biệt ngữ xã hội khác với từ toàn
dân như thế nào?


III. SỬ DỤNG TỪ NGỮ ĐỊA
PHƯƠNG, BIỆT NGỮ XÃ HỘI


Đọc ví dụ sau và cho biết có nên nói như vậy với
mọi người hay khơng?Vì sao?
Vd1: -Con ơi!Con ra trước cươi lấy cho mệ cấy
chủi.
-Mệ ơi!con có chộ cấy chủi mơ mồ.
Vd2: Bầy choa có chộ mơ mồ.
? Khi sử dụng từ ngữ địa phương hoặc biệt ngữ xã hội
cần chú ý điều gì? Tại sao khơng nên lạm dụng TNĐP
vá BNXH.

Ví dụ trên sử dụng những từ của địa
phương(Miền Trung)do đó khi nói với
mọi người khơng nên sử dụng những từ
ngữ như vậy khiến cho người nghe
không hiểu.


1.- Khi sử dụng từ ngữ địa phương
hoặc biệt ngữ xã hội cần phải phù
hợp với hoàn cảnh giao tiếp .
- Khơng nên lạm dụng TNĐP và
BNXH vì sẽ gây khó hiểu, hiểu
nhầm ý