Nhận diện ký sinh trùng sốt rét qua cơn sốt pdf

Nhận diện ký sinh trùng sốt
rét qua cơn sốt
Thông thường khi mắc bệnh sốt rét, muốn xác
định chính xác chủng loại ký sinh trùng sốt rét
nào gây bệnh để định hướng cho việc điều trị,
cần phải sử dụng phương pháp lấy lam máu xét
nghiệm soi dưới kính hiển vi quang học hoặc
dùng test chẩn đoán nhanh. Khi không có
phương tiện này, có thể dựa vào đặc điểm triệu
chứng cơn sốt để nhận định.
Do đặc điểm sinh học của mỗi loại ký sinh trùng
sốt rét có tính chất khác nhau nên cơn sốt do ký
sinh trùng sốt rét gây bệnh cũng có những đặc
điểm khác nhau.
Đối với loại Plasmodium falciparum
Thời gian ủ bệnh ngắn. Cơn sốt thường kịch
phát, có khi hai cơn sốt xảy ra liên tiếp với
khoảng cách giữa hai cơn sốt ngắn; thường 24
giờ một cơn nên hay gọi là sốt hằng ngày. Trên
thực nghiệm ghi nhận thời gian để hoàn thành
một chu kỳ ký sinh trùng sốt rét phát triển trong
hồng cầu là 48 giờ. Hiện tượng này có thể là do
những lần tái nhiễm khác nhau với thời gian
ngắn. Ký sinh trùng sốt rét Plasmodium
falciparum có khả năng phân chia với số lượng
ký sinh trùng lớn trong khoảng thời gian ngắn
và có thể ký sinh ở bất kỳ lứa tuổi nào của hồng
cầu, kể cả hồng cầu non đến hồng cầu già. Vì
vậy, chỉ cần một số lượng ký sinh trùng trong
khoảng thời gian ngắn là đã đạt được ngưỡng
gây sốt với số lượng hồng cầu bị nhiễm. Bệnh

thường tiến triển nặng, nếu không được phát
hiện, chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn
đến sốt rét ác tính gây hậu quả tử vong.
Con đường
truyền bệnh
của ký sinh
trùng sốt rét.
Đối với loại Plasmodium vivax
Thời gian ủ bệnh có thể ngắn hay dài. Chủng
loại ký sinh trùng sốt rét này thường gây nên
cơn sốt cách nhật, cách nhau 48 giờ. Cơn sốt
kéo dài có khi tới 10 giờ sau mới hết hoàn toàn.
Có khi nhiệt độ tăng cao tới 40oC. Tuy vậy,
cũng có những trường hợp chỉ sốt nhẹ với thân
nhiệt khoảng từ 37,5 - 38oC. Cơn sốt do bị
nhiễm loại ký sinh trùng sốt rét Plasmodium
vivax thường không diễn biến rầm rộ nhưng gây
nên sự mệt mỏi kéo dài.
Đối với loại Plasmodium malariae
Thời gian ủ bệnh khoảng trên dưới 18 ngày. Khi
nhiễm bệnh, loại ký sinh trùng này có đặc điểm
gây cơn sốt cách 2 ngày rất đặc trưng. Khoảng
cách giữa các cơn sốt có thể thay đổi. Cũng có
khi người bệnh bị sốt hai cơn (sốt đôi) hoặc ba
cơn rồi ngừng một thời gian, Nói chung cơn sốt
khá nặng và kéo dài nhưng chu kỳ của cơn sốt
thưa, bệnh nhân không suy sụp nhiều, ít gây rối
loạn trong cơ thể.
Đối với loại Plasmodium ovale
Thời gian ủ bệnh có thể ngắn hoặc dài, đặc điểm

bệnh gần giống như khi bị nhiễm loại ký sinh
trùng Plasmodium vivax. Cơn sốt thường xảy ra
cách nhật, sốt đột ngột, sốt ngắn và nhẹ. Cơn sốt
hay xuất hiện vào buổi chiều và tối. Sốt kèm
theo đau mỏi cơ, xương, khớp; đặc biệt đau
nhiều ở cột sống.
Khi bị mắc bệnh sốt rét, có thể dựa vào đặc
điểm tính chất cơn sốt đã được mô tả ở trên để
nhận định khái quát về chủng loại ký sinh trùng
sốt rét gây bệnh. Đây là cơ sở nhằm chỉ định
điều trị bằng thuốc sốt rét phù hợp nếu không có
điều kiện xét nghiệm máu phát hiện chủng loại
ký sinh trùng hoặc xét nghiệm lam máu cho kết
quả âm tính nhưng có yếu tố dịch tễ định hướng
và có cơn sốt rét xảy ra đặc trưng. Việc điều trị
thử bằng thuốc sốt rét đặc hiệu khi nghi ngờ
người bệnh bị mắc bệnh sốt rét và theo dõi diễn
biến đáp ứng lâm sàng cũng là một phương
pháp được cho phép để chẩn đoán hồi cứu xác
định bệnh.