Bài giảng môn Văn hóa kinh doanh: Chương 2 - PGS.TS. Dương Thị Liễu, TS. Đỗ Minh Cương

Chương 2
VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP
&TINH THẦN KINH DOANH
Giảng viên: PGS. TS Dương Thị Liễu
-TS. Đỗ Minh Cương
Bộ mơn Văn hóa kinh doanh
Đại học Kinh tế Quốc dân


Mục đích & Nội dung của chương
Mục đích:
Trang bị cho học viên
những vấn đề tổng
quan về Văn hoá
doanh nghiệp và Tinh
thần kinh doanh, nhấn
mạnh các kỹ năng
trong việc tạo dựng,
phát triển, duy trì các
giá trị văn hố của
doanh nghiệp và giải
pháp khơi dậy và phát
huy tinh thần kinh
doanh Việt Nam

LOGO

Nội dung:
1. Văn húa doanh nghiệp
1.1 Tổng quan về Văn hoá doanh nghiệp
1.2 Cách thức và phương pháp xây dựng, phát

huy, thay đổi văn hoá DN
1.3 Vấn đề xây dựng văn hoá DN trong các DN
Việt Nam
2.Tinh thần kinh doanh
2.1 Khỏi luận về tinh thần kinh doanh
2.2 Cỏc nhõn tố tỏc động đến tinh thần kinh
doanh
2.3 Vai trũ tinh thần kinh doanh trong sự
nghiệp phỏt triển kinh tế quốc gia
2.4 Khơi dậy tinh thần kinh doanh Việt Nam


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

Văn hoỏ doanh nghiệp là gỡ?

LOGO

- Là văn hóa kinh doanh của một doanh nghiệp

 Là tồn bộ các giá trị văn hố

(thói quen, chuẩn mực, giá trị, triết lý,
mục tiêu, bầu khơng khí tổ chức, quan niệm, tập quán, truyền thống…) , được

xây dựng trong suốt quá trình hình thành doanh nghiệp; trở
thành các giá trị, các quan niệm và tập quán, truyền thống ăn sâu
vào hoạt động của doanh nghiệp; chi phối suy nghĩ và hành vi của
mọi thành viên trong doanh nghiệp; tạo nên sự khác biệt giữa
các doanh nghiệp

l

“Là toàn bộ những nhân tố văn hoá được doanh nghiệp chọn
lọc, tạo ra, sử dụng và biểu hiện trong hoạt động kinh doanh,
tạo nên bản sắc kinh doanh của doanh nghiệp đó”





Đối với học giả Hồng Kơng, Đài Loan: đó là nét văn hố
trong cơ quan hành chính, trong cơng ty, là cái hay cái đẹp,
là xây dựng kỷ luật kỷ cương, là hạn chế, trừ bỏ thói hư tật
xấu trong cơ quan hành chính, trong cơng ty làm sao cho
cơng ty phát triển. Thật dễ hiểu và cụ thể!
Đối với học giả Hàn Quốc cũng vậy, nhưng họ có nhấn mạnh
thêm rằng văn hóa hành chính, văn hố cơng ty còn mang
nét đặc sắc, phong cách riêng của cơ quan hành chính ấy,
cơng ty ấy


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

Các cấp độ biểu hiện và các yếu tố căn bản
xỏc lập nờn văn hố doanh nghiệp

LOGO

Văn hố có
thể nhìn

thấy ở lớp Phần nổi của tảng băng văn hóa
bề mặt

Hữu hình
Phần chìmVơ
của tảng hình
băng
văn hóa

Những giá trị sâu
hơn và những
nhận thức được
hình thành bởi các
thành viên của tổ
chức


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

Các cấp độ biểu hiện và các yếu tố căn bản
xỏc lập nờn văn hố doanh nghiệp
Văn hố có
thể nhìn thấy
ở lớp bề mặt,
biểu hiện ra
bên ngồi

LOGO

Hữu hình

1. Những q trình và cấu trúc hữu
hình bài trí, đồng phục, trang phục, logo,
khẩu hiệu, lễ hội, văn bản,công ty ca, hành
vi giao tiếp, kiến trúc…

2. Những giáVơ
trịhình
được chia sẻ,
được chấp nhận, được
tun bố : Chuẩn mực hành vi,tập
quán, tập tục, nghi thức,tín ngưỡng,
chuẩn mực đạo đức ng.nghiệp;triết lý
KD,mục tiêu, chiến lược
3. Các quan niệm chung (các
giá trị nền tảng /cốt lõi, quan niệm kinh
doanh, quan điểm phát triển…)

Những giá trị sâu
hơn và những
nhận thức được
hình thành bởi các
thành viên của tổ
chức


Tỉng quan vỊ văn ho¸ doanh nghiƯpn ho¸ doanh nghiƯp

VHDN - Những q trình và cấu trúc hữu hình

LOGO

Đó là những cái dễ nhìn thấy, nghe thấy, cảm nhận được khi tiếp xúc với doanh nghiệp,
là những biểu hiện bên ngồi của hệ thống văn hóa doanh nghiệp
Bao gồm: bài trí, đồng phục, trang phục, logo, khẩu hiệu, lễ hội, lễ nghi, các văn
bản,tài liệu, ấn phẩm, công ty ca, hành vi giao tiếp,ngơn ngữ,ăn mặc, hình thức sản
phẩm, kiến trúc nội ngoại thất …
Logo - một tác phẩm sáng tạo được thiết kế để thể hiện hình tượng về DN bằng ngôn
ngữ nghệ thuật - là loại biểu trưng đơn giản nhưng có ý nghĩa rất lớn nên được các
DN rất chú trọng
Khẩu hiệu (slogan)
Là những câu ngắn gọn với ngôn từ đơn giản, dễ nhớ, là sự diễn đạt cô đọng nhất
Triết lý hoạt động, kinh doanh của DN
Nghi lễ/các Lễ hội:

Đó là các hoạt động được tổ chức như các sự kiện văn hố-xã hội
chính thức, nghiêm trang, tình cảm nhằm thắt chặt các mối quan hệ tổ
chức, nhấn mạnh các giá trị riêng của tổ chức, tơn vinh những tấm gương
điển hình
Ngơn ngữ:
Ngơn ngữ được các DN sử dụng như những câu chữ đặc biệt, ví von, ẩn
dụ… để truyền tải một ý nghĩa cụ thể đến nhân viên của mình và những
người hữu quan

Giảng viên: PGS.TS Dương Thị Liễu


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

VHDN-Những quỏ trỡnh và cấu trỳc hữu hỡnh (tiờp)

LOGO

Giai thoại, truyền thuyết, huyền thoại: Đó là những câu chuyện được thêu
dệt, thêm thắt, hư cấu từ những sự kiện, những nhân vật có thực được các
thành viên trong tổ chức cùng chia sẻ và nhắc lại với những thành viên
mới. >> Cho nhân viên thấy cần làm gì và tránh gì.
Những c©u chun trun thốngng câu chuyện truyền thống mang đậm tính đặc thù của doanh nghiệp đợc kể đi kể lại nhiều
lần nhằm giúp nhân viên nhớ và hiểu các tiêu chuẩn, giá trị văn hoá của doanh nghiệp
Kin trỳc
Kin trỳc ngoi tht như kiến trúc cổng, mặt tiền trụ sở công ty, bố cục
các bộ phận…
Kiến trúc nội thất như mặt bằng, quầy, bàn ghế, phịng, giá để hàng, lối
đi, vị trí cơng tắc điện, kiểu dáng bao bì, màu sắc của sản phẩm được sử
dụng như biểu tượng và hình ảnh về Cơng ty, để tạo ấn tượng thân quen,
thiện chí trong cơng ty.
Ấn phẩm điển hình:
Đó là những tài liệu chính thức như tài liệu giới thiệu về DN (trang Web),
ấn phẩm định kỳ, bản tuyên bố sứ mệnh, “brochures”, báo cáo thường
niên… Những tài liệu này giúp làm rõ mục tiêu của tổ chức, phương châm
hành động, niềm tin và giá trị chủ đạo, triết lý quản lý, thái độ đối với lao
động, người tiêu dùng, xã hội


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

VHDN-Những quỏ trỡnh và cấu trỳc hữu hỡnh (tiờp)
Logo 10 thương hiệu hàng đầu thế giới












Coca-Cola
Microsoft
IBM
General Electric
Intel
Nokia
Disney
McDonald's
Toyota
Marlboro

LOGO


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

VHDN-Những quỏ trỡnh và cấu trỳc hữu hỡnh (tiờp)
Logo Một số thương hiệu hàng đầu Việt nam
 Tập đồn Bưu chính viễn
thơng Việt Nam
 Công ty Cổ phần Sữa Việt
Nam

 Tổng Công ty Bia Rượu Nước
giải khát Hà Nội
 Công ty Cà phê Trung Nguyên
 Công ty Thép miền Nam
 Công ty Cổ phần Vinacafé
Biên Hịa
 Cơng ty Vàng bạc Đá q Sài
Gịn – SJC
 Công ty Cổ phần Dược Hậu
Giang
 Ngân hàng Công thng Vit
Nam
Công ty cổ phần Mai Linh
Công ty viễn thông quân đội

LOGO


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

VHDN-Những giỏ trị được chia sẻ, được
chấp nhận, được tuyờn bố

LOGO

Trải qua quá trình hoạt động, chúng được các thành viên
trong DN chấp nhận, phổ biến và áp dụng.

Bao gåm:
1.

2.
3.
4.

Những chuẩn mực hành vi,
Tập quán, tập tục,
Nghi thức, tín ngưỡng,
Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp;

5.

Chiến lược, mục tiêu, triết lý của DN

 Xác định những gì mình nghĩ và cần phải làm,
những gì mình cho là đúng hay sai.


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

VHDN-Những quan niệm chung
* Hình thành sau một thời gian hoạt
huống thực tiễn

LOGO

động, va chạm, xử lý nhiều tình

* ¡n sâu vào tâm lý hầu hết các thành viên gần như không thể bị phản
bác, không thể thay đổi, không được làm khác đi.
* Định hướng cho suy nghĩ, cảm nhận và hành vi của các thành viên

trong cả mối quan hệ bên trong và bên ngoài doanh nghiệp
Bao gồm:
1. Các giá trị nền tảng / các gia trị cốt lõi,
2. Quan niệm kinh doanh,
3. Quan điểm phát triển
4. Hệ tư tưởng …
VD: “Sự cống hiến đối với công ty”, “ra quyết định tập thể” là giá trị văn hố nền
tảng trong các cơng ty truyền thống của Nhật.
“Trả lương theo năng lực” – quan niệm chung của các DN Phương Tây
“Trả lương theo thâm niên” – quan niệm chung của các DN phương Đông
“ IBM nghĩa là phục vụ”


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

Biểu hiện của Văn hoỏ doanh nghiệp

LOGO

Văn hoỏ doanh nghiệp được biờ̉u hiợMn ra qua:
 Phong cỏch lónh đạo của người quản lý (tổ chức thực hiện cỏc quyết định, khả
năng kết hợp hài hoà cỏc lợi ớch, sử dụng hiệu quả và nõng cao chất lượng nguồn
nhõn lực, cỏch tổ chức trong doanh nghiệp…)

 Phong cỏch và tỏc phong làm việc của nhõn viờn (sự cẩn thận, cần mẫn, tận tuỵ,
chớnh xỏc, chuyờn nghiệp và tự giỏc trong làm việc; sự tuõn thủ nghiờm ngặt cỏc quy
trỡnh, quy phạm kỹ thuật và cụng nghệ…)

 Hệ thống tập quỏn, nề nếp của doanh nghiệp và mối quan hệ của doanh
nghiệp với bờn ngoài.

LOGO


Văn hóa Viettel:

LOGO

Những q trình và cấu trúc hữu hình

“Say it your way”
“Đó là 1 slogan để đời của chúng tơi, nó khơng chỉ đáp ứng nhu
cầu hướng tới những nhu cấu riêng biệt của từng khách hàng
mà còn thể hiện sự quan tâm lắng nghe của Viettel đối với nhu
cầu đó. Mặt khác, đối với chính nội bộ của Viettel, slogan này
cũng thể hiện sự quan tâm, lắng nghe đến các nhu cầu, ý kiến, ý
tưởng sáng tạo của từng cá nhân và cho phép họ được thể hiện
theo cách riêng của mình. Tuy nhiên đúng là slogan này có xu
hướng thể hiện văn hóa phương Tây nhiều hơn.”
Dấu ngoặc kép
“Nếu bạn tơn trọng câu nói của ai đó, bạn sẽ trích dẫn trong dấu ngoặc kép. Viettel quan tâm và
trân trọng từng nhu cầu cá nhân của các khách hàng cũng như nhân viên mình.”
Với ý tưởng của dấu ngoặc kép logo của Viettel được thiết kế với hình elipse biểu tượng cho sự
chuyển động liên tục, sáng tạo khơng ngừng (văn hóa phương Tây) và cũng biểu tượng cho âm
dương hịa quyện vào nhau (văn hóa phương Đơng).
3 màu trên logo cũng có những ý nghĩa đặc biệt: màu xanh (thiên), màu vàng (địa), và màu trắng
(nhân). Theo đúng bát quái thì thiên ứng với màu đỏ nhưng đuợc đổi thành màu xanh để tông màu
phù hợp với bố cục và biểu trưng của quân đội.

Văn hóa Viettel: Những giá trị vơ hình


Mơc tiªu
Trở thành nhà khai thác dịch vụ Bưu chính Viễn thơng hàng đầu tại Việt Nam và có tên
tuổi trên thế giới.


1.

2.
3.
4.
5.

Triết lý kinh doanht lý kinh doanh
Tiên phong, đột phá trong lĩnh vực ứng dụng
công nghệ hiện đại, sáng tạo đưa ra các giải
pháp nhằm tạo ra sản phẩm, dịch vụ mới, chất
lượng cao, với giá cước phù hợp đáp ứng nhu
cầu và quyền được lựa chọn của khách hàng.
Luôn quan tâm, lắng nghe, thấu hiểu, chia sẻ
và đáp ứng nhanh nhất mọi nhu cầu của khách
hàng.
Gắn kết các hoạt động sản xuất kinh doanh với
các hoạt động nhân đạo, hoạt động xã hội.
Sẵn sàng hợp tác, chia sẻ với các đối tác kinh
doanh để cùng phát triển.
Chân thành với đồng nghiệp, cùng góp sức xây

dựng ngơi nhà chung Viettel

LOGO



8 giá trị cốt lõi:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Thực tiễn là tiờu chuẩn kiểm nghiệm chõn lý;
Trưởng thành qua những thỏch thức và thất bại;
Thớch ứng nhanh là sức mạnh cạnh tranh;
Sỏng tạo là sức sống;
Tư duy hệ thống;
Kết hợp Đụng – Tõy;
Truyền thống và cỏch làm người lớnh;
Viettel là ngụi nhà chung.



Quan niệm:
“Sỏng tạo là sức sống của Viettel



Quan điểm phát triển

1.
2.

Kết hợp kinh tế với lợi ớch quốc gia về An ninh Quốc phũng
éầu tư và phỏt triển nhanh cơ sở hạ tầng viễn thụng, đến năm 2005 cơ
bản hoàn thành mạng lưới viễn thụng trờn phạm vi toàn quốc
Phỏt triển Kinh doanh theo định hướng của thị trường và luụn hướng
tới lợi ớch chớnh đỏng của khỏch hàng
Đa dạng hoỏ ngành nghề kinh doanh theo định hướng của thị trường
và luụn hướng tới lợi ớch chớnh đỏng của khỏch hàng
Lấy yếu tố con người làm chủ đạo, cú chớnh sỏch đào tạo, phỏt triển
và thu hỳt nhõn tài

3.
4.
5.


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

Tác động của Văn hóa doanh nghiệp
đối với sự phát triển của doanh nghiệp

LOGO

Tác động tích cực/Lợi ích
-Tạo nờn phong cỏch và “bản sắc” của DN, di truyền, bảo tồn cái bản sắc của DN

qua nhiều thế hệ thành viên, tạo ra khả năng phát triển bền vững của
DN. VHDN như là ” bộ gen ”của Dn.

- Tạo mụi trường làm việc thõn thiện, hiệu quả, tạo sự gắn kết, thống nhất ý chớ; kiểm
soỏt, định hướng thỏi độ và hành vi của cỏc thành viờn, làm tăng sự ổn định của
DN
- Gúp phần nõng cao khả năng cạnh tranh của DN:
+Tạo bầu khụng khớ và tỏc phong làm việc tớch cực
+Khớch lệ quỏ trỡnh đổi mới và sỏng chế
+Thu hỳt nhõn tài và nõng cao lũng trung thành của nhõn viờn
+ Nõng cao đạo đức kinh doanh
+ Làm phong phỳ dịch vụ cho khỏch hàng và mang lại hỡnh ảnh DN


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

Tác động của Văn hóa doanh nghiệp
đối với sự phát triển của doanh nghiệp

LOGO

Lãnh đạo DN quản lý công ty bằng quy chế và bằng văn hóa DN: dùng quy chế để tạo ra văn hóa, dùng văn
hóa để thực thi quy chế.
Quản lý cơng ty bằng quy chế có tính bắt buộc: mọi người phải tuân theo như thế, dù muốn hay không muốn.
Quản lý cơng ty bằng văn hóa có tính tự nguyện: mọi người tin và theo như thế

Một khi công ty có nền văn

hóa mạnh và phù hợp
với mục tiêu, chiến lược
của Cơng ty thì:
1- Tạo ra niềm tự hào của
nhân viên, từ đó họ
ln sống, phấn đấu,
lao động hết mình vì
mục tiêu chung của
cơng ty một cách tự
nguyện

1. Là tài sản tinh thần, là “bỏu vật tinh thần” của doanh nghiệp, là “phần
Hồn” của DN (tài sản VC là “phần xỏc” của DN
2. Là “nội lực” của DN, gúp phần tạo nờn sức mạnh lớn lao của DN, là
“dầu nhớt” bụI trơn cho “cỗ mỏy” hệ thống quản lý của DN

Là “cụng cụ”, là một phần quan trọng và khụng thể thiếu trong quản lý
DN



2- Giúp cho Lãnh đạo dễ
dàng hơn trong việc
quản lý công ty
3-

Giúp cho nhân viên
thoải mái và chủ động
hơn trong việc định
hướng cách nghĩ và

cách làm của mình



“Hiện nay văn hố cơng ty là một cụm từ kì diệu mà nhà tư vấn quản
trị thổi vào tai các giám đốc điều hành” (Tờ Thời báo New York)
“Trên thực tế, trong thời đại tồn cầu hố, tầm quan trọng của nền
văn hóa cơng ty có thể được coi như người quản lý thứ V, đứng sau
những nhân tố như con người, sở hữu, tiền tệ và thơng tin” (Takahiro
Sekimoto, tổng giám đốc NEC)
“Văn hố phải trở thành một thước đo, bên cạnh thước đo về kỹ
năng chun mơn để đánh giá cán bộ xxí nghiệp, nhất là cán bộ chỉ
huy, quản lý” (Một nhà nghiên cứu người Pháp khẳng định)


CÂU CHUYỆN VỀ MỘT NỀN VHDN MẠNH:

Packard (HP)

Hewlett
LOGO

Carly Fiorina, Chủ tịch hội
đồng quản trị

Văn hóa của cơng ty Hewlett-Packard
được dựa trên:
Mark Hurd- Giám đốc
điều hành

1. Sự tôn trọng đối với những người khác
2. Tinh thần cộng đồng,
3. Tính làm việc chăm chỉ


Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp

Tác động của Văn hóa doanh nghiệp
đối với sự phát triển của doanh nghiệp

LOGO

Tác động tiêu cực
Cỏc doanh nghiệp cú nền văn hoỏ yếu:
- Cơ chế quản lý cứng nhắc, độc đoỏn chuyờn quyền, hệ thống tổ chức quan
liờu
- Khụng khớ thụ động, sợ hói của cỏc nhõn viờn
- Nhõn viờn thờ ơ hoặc chống đối lónh đạo
- Nhõn viờn khụng cú niềm tin và khụng cú mối quan hệ thõn thiện với DN
- DN sử dụng những “đũn chơi” xấu với đối thủ cạnh tranh
- Dn khụng thực hiện cỏc trỏch nhiệm XH…

 Kỡm hóm sự phỏt triển của DN


LOGO
Câu chuyện về một nền văn hóa doanh
nghiệp yếu:XEROS thập niên 90/XX

 Ban Lãnh đạo kiêu ngạo và

chủ quan
 Ban lãnh đạo mất đoàn kết
 Sản phẩm lạc hậu
 Nợ nần chồng chất