Bệnh “đi khom lưng” do virut CHIKV pdf

Bệnh “đi khom lưng” do virut CHIKV
Bệnh sốt chikungunya là gì?
Là một bệnh do nhiễm virut
Chikungunya (CHIKV), lây truyền
sang người qua các vết đốt của muỗi.
Virut CHIKV lần đầu tiên được phân
lập từ máu của bệnh nhân bị sốt ở
Tanzania năm 1953. Virut CHIKV
đã được xác đinh là nguyên nhân gây
ra các vụ dịch ở khu vực Tây, Trung
và Nam của châu Phi và một số khu
vực ở châu Á. Virut lưu hành mọi
nơi ở châu Phi; các nhà khoa học cho rằng vòng luân
chuyển giữa muỗi và khỉ đóng vai trò quan trọng cho
phép virut có cơ hội tồn tại lâu dài trong môi trường tự
nhiên. Vì những người nhiễm bệnh thường bị đau các
khớp và không thể đi thẳng được nên còn gọi “bệnh đi
khom lưng”
Thời gian ủ bệnh và biểu hiện của bệnh sốt
Chikungunya?
Thời gian ủ bệnh (thời gian từ khi nhiễm virut đến lúc
khởi bệnh) có thể kéo dài từ 2-12 ngày, nhưng thường là
3-7 ngày. Các nhà khoa học cho rằng có thể có trường
hợp nhiễm virut CHIKV thầm lặng (không có triệu
chứng).
Mô hình cấu trúc
virut CHIKV.
Là một bệnh nguyên nhân do virut nên sốt Chikungunya
có đặc tính của bệnh nhiễm virut cấp tính, thường khởi
phát đột ngột với các dấu hiệu ban đầu là sốt và đau khớp,
sau đó xuất hiện thêm các triệu chứng như đau đầu, mệt

mỏi, buồn nôn, đau cơ và phát ban. Bệnh thường kéo dài
từ 1 - 7 ngày với biểu hiện sốt cao đột ngột từ 39-40oC và
rét run từng cơn. Thời kỳ cấp tính thường kéo dài trong
vòng 2-3 ngày, sau đó nhiệt độ trở về trạng thái bình
thường. Bệnh nhân thường mệt mỏi khoảng vài tuần sau
đó. Thêm vào đó, một số bệnh nhân bị đau khớp không cử
động được hoặc viêm khớp có thể kéo dài từ vài tuần đến
vài tháng.
Do cùng lưu hành với sốt xuất huyết nên các trường hợp
sốt Chikungunya đôi khi bị chẩn đoán là sốt xuất huyết, vì
thế tỷ lệ mắc bệnh trên thực tế sẽ cao hơn các số liệu báo
cáo. Theo các y văn khoa học thì hầu như bệnh sốt
chikungunya không gây tử vong, không gây tổn thương
hệ thần kinh cũng như không gây xuất huyết. Những
trường hợp sau khi nhiễm virut CHIKV có thể có miễn
dịch bảo vệ lâu dài đối với bệnh này.
Mặc dù bệnh sốt Chikungunya thường nhẹ và không nguy
hại đến tính mạng, nhưng với đặc tính là đau các khớp
nên sẽ ảnh hưởng đến khả năng lao động của những người
bệnh trong thời kỳ mắc bệnh cũng như trong thời kỳ hồi
phục sau đó. Thường bệnh nhân bị đau nhiều ở những
khớp nhỏ như khớp bàn tay, cổ tay, khuỷu tay, mắt cá
chân và hạn chế vận động ở những khớp lớn (đốt sống,
khớp háng và khớp vai ). Bệnh nhân thường bị đau khớp
nhiều vào buổi sáng, có thể cải thiện bằng những bài tập
nhẹ nhưng sẽ nặng lên nếu tập quá sức.
Con người bị nhiễm virut Chikungunya từ đâu?
Virut CHIKV lây truyền qua vết đốt của muỗi nhiễm
virut. Muỗi đốt người nhiễm virut CHIKV sẽ trở thành
muỗi nhiễm virut và có khả năng truyền bệnh. Khỉ và một

số động vật hoang dại có thể là nguồn lây tự nhiên của
virut. Vật chủ trung gian truyền bệnh (vectơ) của virut
CHIKV là muỗi Aedes aegypti, một loài muỗi nhà và hay
đốt người vào ban ngày. Muỗi Aedes albopictus (hay còn
gọi là muỗi hổ châu Á) cũng đóng vai trò quan trọng
trong việc lan truyền virut ở khu vực châu Á. Người ta
cũng phân lập được virut ở một số loài muỗi sống ở khu
vực rừng châu Phi. Ngoài virut CHIKV, các loại muỗi
này đã được xác định là vật chủ trung gian truyền một số
bệnh như bệnh do virut sốt vàng, sốt xuất huyết
Ở Việt Nam, muỗi Aedes aegypti xuất hiện rộng rãi từ
Bắc tới Nam, từ thành thị đến nông thôn, từ đồng bằng tới
các vùng trung du và có chiều hướng phát triển ở vùng
núi cao. Muỗi phát triển quanh năm, nhiều nhất vào mùa
mưa, ở miền Bắc phát triển mạnh nhất từ tháng 5 đến
tháng 11, miền Nam từ tháng 4 đến tháng 8, miền Trung
từ tháng 6 đến tháng 1 năm sau. Loài muỗi này thường sử
dụng các vật chứa nước trong và xung quanh nhà làm nơi
sinh sản (bể, phuy, vại, chum, chai vỡ, lốp xe hỏng, máng
nước đọng, máng nước cho gia súc, bát kê chân chạn, đĩa
kê bình hoa ). Mùa mưa bão là điều kiện thuận lợi nhất
cho quá trình trưởng thành của muỗi.
Chẩn đoán xác định bệnh sốt Chikungunya như thế
nào?
Do biểu hiện lâm sàng của bệnh
thường không điển hình và dễ nhầm
với bệnh sốt xuất huyết, vì thế để
chẩn đoán xác định phải cần tới các
chẩn đoán phòng thí nghiệm. Các xét
nghiệm hiện nay thường dùng là xét

nghiệm phát hiện kháng thể chống
lại virut (IgM), phân lập virut và
phản ứng chuỗi polyme (PCR).
Điều trị bệnh sốt Chikungunya như thế nào?
Hiện tại chưa có vaccin để dự phòng hoặc thuốc chống
virut đặc hiệu để điều trị bệnh sốt Chikungunya. Vì thế,
chủ yếu là điều trị triệu chứng như nghỉ ngơi, bù nước và
sử dụng các loại thuốc hạ sốt như paracetamol (không
được dùng aspirin).
Người bệnh cần tránh muỗi đốt thêm (nên ở trong nhà
hoặc ở trong màn trong những ngày đầu mắc bệnh) để cắt
đứt chu kỳ truyền bệnh (muỗi - người -muỗi), hạn chế khả
năng muỗi đốt rồi truyền virut sang người khác.
Mu
ỗi Aedes aegypti
là v
ật chủ trung gian
của virut CHIKV.
Làm thế nào để phòng chống nhiễm virut CHIKV?
Cách tốt nhất để tránh nhiễm virut CHIKV là phòng
chống muỗi đốt. Các biện pháp dự phòng cũng giống như
đối với sốt xuất huyết như: sử dụng các thuốc diệt côn
trùng; mặc áo dài tay và quần dài (có thể tẩm quần áo
bằng permethrin hoặc một số loại thuốc diệt côn trùng
khác); sử dụng màn che cửa sổ và cửa ra vào để chống
muỗi xâm nhập; xử lý các địa điểm sinh sản của muỗi
(làm sạch nước ở các bình hoa, xô và thùng, thay nước ở
đĩa nước uống của vật nuôi, đào hố và mương dẫn
nước ). Cần phải tăng cường các biện pháp phát hiện
sớm những trường hợp ca bệnh xâm nhập để tránh nguy

cơ bùng phát bệnh tại Việt Nam.