CHẨN ĐOÁN VÀ SÀNG LỌC TRƯỚC SINH

ĐỘNG KINH Ở TRẺ EM DO CĂN NGUYÊN GENE

ThS.BS Hồ Đăng Mười
Trưởng khoa Thần kinh - Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An


NỘI DUNG
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
2. ĐỘNG KINH CĂN NGUYÊN GENE
3. THỰC TRẠNG HIỆN TẠI VÀ THÁCH THỨC
4. THÔNG ĐIỆP

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


DỊCH TỂ ĐỘNG KINH

Prevalence per 100,000 population
130–<180

430–<480

180–<230

480–<530

230–<280
280–<330

530–<580
580–<630

330–<380

630–<680

380–<430

ATG

VCT

Barbados

Comoros
West Africa

Dominica

Caribbean

LCA

Grenada

TTO

Maldives

TLS

Mauritius

Seychelles

Marshall lsl

Kiribati

Solomon lsl

FSM

Vanuatu

Samoa

Fiji

Tonga

Eastern
Mediterranean

Malta

Persian Gulf

Singapore

Balkan Peninsula

Fig. 1. Age-standardized prevalence (×100,000) of idiopathic epilepsy by country, 2016.
With permission from Global Burden of Disease 2016 Epilepsy Collaborators


ĐẶT VẤN ĐỀ

ĐỘNG KINH


ĐIỀU TRỊ ĐỘNG


LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VÀ PHÂN LOẠI ĐỘNG KINH THEO ILAE
1964: bảng phân loại đầu tiên
1981: phân loại cơn động kinh
1989: phân loại hội chứng động kinh
2001, 2006: chỉnh sửa
2010: phân loại mới
1017: phân loại sửa đổi
1022: phân loại bỏ sung



CHẨN ĐỐN ĐỘNG KINH TRẺ EM
Axis 1
Tuổi

Axis 2
Kiểu hình

Axis 4
Căn nguyên

Axis 3
EEG

Co-morbidities

Seizure types
Focal
onset

Generalized
onset

Etiology
Unknown
onset

Structural
Genetic
Infectious

Epilepsy types
Focal

Generalized

Combined

Generalized
& Focal

Unknown

Metabolic
Immune
Unknown

Epilepsy Syndromes

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


DI TRUYỀN
DƯỢC HỌC
ĐỘNG KINH

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Từ những khảo
sát ban đầu tiên
trên các trường
hợp động kinh
gia đình

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐỐN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

Đến kỷ nguyên của Genome, từ Microarrays đến
Exome Sequencing

Ingo Helbig, Ahmad N. Abou Tayoun, Understanding Genotypes and Phenotypes in Epileptic Encephalopathies,
Mol Syndromol 2016;7:172–181

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Lịch sử phát hiện
gen gây động
kinh ở người

Ingo Helbig, Ahmad N. Abou Tayoun, Understanding Genotypes and
Phenotypes in Epileptic Encephalopathies, Mol Syndromol 2016;7:172–181
HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


GENE LIÊN QUAN ĐỘNG KINH
• 71 gene liên quan bệnh não động kinh • 29 gene động kinh di truyền mendel
nhũ nhi
• ADRA2B, CACNA1H, CACNB4, CASR,
• AARS,ALG13, ARHGEF9,ARV1, ARX, BRAT1,
CHRNA2, CHRNB2, CLCN2, CNTN2,
CACNA1A,CACNA2D2, CDKL5, CHD2, DOCK7, DNM1,
CPA6, DEPDC5, EFHC1, GABRG2,
EEF1A2, ERBB4, FLNA, FOXG1,FGF12,
GABRA1, GABRB3, GABR, GAL,KCNT1,
FRRS1L,GABRA1,GABRB1, GABRB3, GNAO1,GRIN2A,
GRIN2B, GRIN2DB, GUF1, ITPA, HCN1, HDAC4,

LG111, PRRT, SLC12A5, SLC2A1,
HNRNPU, HNRNPH1, ISEC1, IQSEC2, ITPA, KCNA2,
SLC6A1, STX1B, SCN2A, SCN8A,
KCNB1,KCNQ2, KCNQ3, KCNT1, MAG12, MEF2C,
SCN1A, SCN9A, SCN1B,TBC1D24
MTOR, NECAP1, NEDD4L, NDP,NRXN1,PCDH19,
PIGA, PLCB1, PTEN, QARS, SCN1A, SCN2A, SCN8A,
SETBP1,SIK1, SLC1A2, SLC6A1, SLC12A5, SLC13A5,
SLC25A12,SLC25A22,ST3GAL3,SPTAN1,ST3GAL3,
STXBP1,SZT2,TBCID24,TCF4,UBA5,WWOX

The Causes of Epilepsy Common and
Uncommon Causes in Adults and Children,
Second Edition Edited by Simon Shorvon,
2019, p29

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


400
350
300
250
200
150
100
50
0
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Year

Metabolic

Ion channel/G-protein

Cell growth and proliferation

Regulatory

Synaptic

Others


Các gene liên quan động kinh
G EN E

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Hội chứng động kinh

Đột biến gene

Các rối loạn da thần kinh (Hội chứng Sturge –
Weber, Neurofibromatosis)

GNAQ

U xơ củ (TSC)

TSC1, TSC2, mTOR

Bất thường về phát triển vỏ não (MCD)
(megalencephaly, lissencephaly,
polymicrogyria, heterotopia, focal cortical
dysplasia)
Các rối loạn về phát triển thầnkinh
Động kinh giật cơ tiến triển (PME)

mTOR, PIK3CA, AKT, DEPDC5, TSC1, NPRL3, LIS1,
DCX, KIF5C, KIF2A, DYNC1H1, TUBA1A, TUBB2B,
TUBB3, TUG1, ARX, RELN, VLDR, GPR56, LAMB1,
LAMB2, LAMC3, SRD5A3, FLNA, ARFGEF2
UBE3A, MECP2, FMR1, CDKL5, ARX, SCN1A,
PCDH19,
CSTb, EPM2A, TTP1,

Động kinh cục bộ có tính gia đình (ADNFLE)

CHRNa2, CHRNB2, CHRNA4, KCNT1, DEPDC5

Động kinh cục bộ di truyền trội vớiđiếc

LGI1, RLN, SCN1A, DEPDC5,

Trạng thái động kinh điện học giấc ngủ sóng
chậm, Hội chứng Landau - Kleffner

GRIN2A

Anthony L. Fine et al (2021), Genetic Epilepsy in Epilepsy, John Wiley & Sons, pp 37 - 70

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Những khảo sát đầu
tiên:
Hội chứng Dravet

2016

2017


2021

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Thách thức về
chỉ định

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Xét nghiệm
di truyền

Chẩn đoán
Điều trị

Zara Kassam, Genetic tools uncover cause of early
infantile epileptic encephalopathy, 2018

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


CHỈ ĐỊNH
Cấu trúc
Di truyền
Di
Nhiễm trùng
Chuyển hóa

Miễn dịch
Chưa rõ

Ở trẻ < 3 tuổi: co giật
khơng giải thích được
Ở trẻ > 3 tuổi, chỉ định
khi:
• Chậm phát triển
khơng giải thích được
• Có dị tật
• Động kinh kháng trị
chưa rõ nguyên nhân
Anthony L Fine, Elaine C. Wirrell, Seizures in
Children, Vol. 41 No. 7 JULY 2020

Động kinh sơ sinh, nhũ nhi
Động kinh kháng trị
Bệnh não động kinh
Tiền sử gia đình bị động
kinh

Hội chứng da thần kinh
Dị tật
Anthony L. Fine et al (2021), Epilepsy Journey 1:
Identification of a Genetic Etiology for Epilepsy in
Epilepsy, John Wiley & Sons, pp 148

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Lâm sàng gợi ý động kinh do gene

Có rối loạn phát triển
thần kinh

Yes

Yes

Khảo sát đơn
gene

Có tiền sử
gia đình rõ

Yes

Khảo sát đơn
gene

Lâm sàng gợi ý
rối loạn đơn gene

No

No

Karyotype
(CMA)
(-)

Panel
động kinh
(-)

WES

No

No

Karyotype, Panel
động kinh, WES

Căn ngun gene cấu trúc

Yes

Có tiền sử
gia đình rõ

Yes Khảo sát đơn

gene

No

Có bất thường
da
Có bất thường
da

(-)

CMA, Panel
động kinh,
(-)

Có bất thường
nhiều cơ quan

WES

Anthony L. Fine et al (2021), Epilepsy Journey 1: Identification of a Genetic Etiology for Epilepsy in Epilepsy, John Wiley & Sons, pp 148

Kết quả
phù
hợp
lâm
sàng

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Kết quả
chưa
phù
hợp lâm
sàng

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I


Khảo sát đặc điểm kiểu gen – kiểu hình trên bệnh nhi mắc hội chứng West

Nguyễn Minh Đức, Nguyễn Lê Trung Hiếu (2021)
Khóa luận tốt nghiệp khóa Y 15, ĐHYD Tp.HCM

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I