CHẨN ĐOÁN VÀ SÀNG LỌC TRƯỚC SINH

9/30/2023

BÁO CÁO CA BỆNH: ĐỘT BIẾN GEN TCIRG1
Ở TRẺ BỊ BỆNH XƯƠNG HÓA ĐÁ DI TRUYỀN LẶN
VỚI MỘT ĐỘT BIẾN MỚI PHÁT SINH
Báo cáo viên: ThS.BSNT. Nguyễn Thị Hảo
Trung tâm Sàng lọc, Chẩn đoán trước sinh và sơ sinh
Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

1


9/30/2023

TỔNG QUAN
Bệnh xương hóa đá di truyền lặn:
- Thường được chẩn đoán sớm ở giai
đoạn sơ sinh
- Gen TCIRG1 (50%), CLCN7 (17%),
OSTM1 (5%),…
- Giảm chức năng của các tế bào hủy
xương dẫn đến mật độ xương cao

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

TỔNG QUAN
- Bệnh di truyền hiếm, có tỉ lệ gặp 1:250.000 trẻ
sinh sống.
- Đặc điểm lâm sàng:

khuôn mặt đặc biệt, đầu to, trán dô.
bất thường xương sọ => hẹp lỗ mũi sau, suy giảm
thị lực, thính lực.
hạ calci máu => co giật, cường cận giáp thứ phát,
suy tủy xương,…
Ảnh: Bé T. Đăng Q, nam, 5 tuổi – Gia đình cung cấp

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

2


9/30/2023

TỔNG QUAN
CẬN LÂM SÀNG
- Xét nghiệm máu: giảm cả 3 dòng tế bào máu
- Điện giải: nồng độ calci máu thường thấp
- X-quang: chẩn đốn xác định bệnh
+ Hình ảnh tăng đậm xương
+ Sự hiện diện calci hóa ở sụn. Calci hóa
xương xốp
+ Thân xương đốt sống có hình đặc xương hóa.

Ảnh: X-quang hệ xương ở một trẻ bị bệnh

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

TỔNG QUAN

CHẨN ĐOÁN

- Thường dựa vào triệu chứng lâm sàng, XQ
- Xét nghiệm gen => đánh giá đúng nguy cơ
tái mắc => tư vấn di truyền cho các lần
mang thai tới
- Siêu âm thai: tăng mật độ xương, não úng
thủy và xương chi ngắn…

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

3


9/30/2023

TỔNG QUAN

- Bệnh xương hóa đá do biến thể
gây bệnh đồng hợp tử/dị hợp tử
phức trên gen TCIRG1 di truyền lặn
tuýp 1 (PMID: 259700).
- Bố, mẹ là người lành mang gen
(carrier) TCIRG1 thì nguy cơ sinh
con/mang thai bị bệnh là 25% ở
mỗi lần sinh.

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Một gia đình có con trai đầu được chẩn đốn lâm sàng bị bệnh xương hóa
đá (tại BV Nhi TƯ).
Người mẹ đang mang thai 28 tuần.
Gia đình đến tư vấn di truyền và chẩn đoán trước sinh tại TTSLCĐTS&SS BVSNNA
Các thành viên trong gia đình được nghiên cứu bao gồm: Bố, mẹ của trẻ
bệnh, trẻ bệnh và thai nhi.

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

4


9/30/2023

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Phương pháp thực hiện
- Phương pháp lấy mẫu bệnh phẩm: Bệnh nhi lấy mẫu phết niêm mạc má. Bố và mẹ
được lấy 2mL máu. 10 mL dịch ối của thai 28 tuần.
- Xét nghiệm G4500-CES (Clinical Exome Sequencing) giải trình tự phân tích vùng mã
hóa của 4503 gen liên quan tới các bệnh di truyền đơn gen, trong đó có nhóm gen gây
bệnh xương hóa đá) cho 4 mẫu bệnh phẩm của gia đình trên.
- Xét nghiệm giải trình tự trực tiếp Sanger biến thể cho 3 mẫu: thai nhi, mẹ và bố

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

KẾT QUẢ
Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
- T.Đăng Q, nam, 5 tuổi

- Bố: T.Đình Q, 29 tuổi
- Mẹ: N.T.D, 28 tuổi
- Thai với kết quả siêu âm:

Thai 28 tuần 2 ngày – Dư ối
– Theo dõi viêm phúc mạc
phân su.

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

5


9/30/2023

KẾT QUẢ
Giải trình tự gen G4500-CES
Đối tượng
nghiên cứu

Gen

Thay đổi Nucleotit/
Protein

Hệ quả

Vị trí

Kiểu gen

T.Đăng Q. (Con)

TCIRG1

NM_001351059.2: c.1008del

Đột biến vùng 5’ khơng phiên mã

chr11:
68042684

Đồng hợp
tử

N.T D. (Mẹ)

TCIRG1

NM_001351059.2: c.1008del

Đột biến vùng 5’ không phiên mã

chr11:
68042684

Dị hợp tử

T. Đình Q. (Bố)

-

-

-

-

-

Thai (dịch ối)

-

-

-

-

-

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

KẾT QUẢ

Giải trình tự trực tiếp Sanger biến thể

Kết quả Sanger lần lượt ở mẫu trẻ bệnh, người mẹ và người bố

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

6


9/30/2023

BÀN LUẬN
Chúng tơi đã xác định trường hợp bệnh
xương hóa đá di truyền lặn do sự kết hợp
của một đột biến di truyền từ mẹ và một
đột biến de novo.
Cơ chế đột biến mới phát sinh de novo đối
với các bệnh di truyền trội trên NST
thường đã được ghi nhận rộng rãi, nhưng
tần suất trong bệnh di truyền lặn trên NST
thường được cho là thấp.

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

BÀN LUẬN
Cơ chế thể hai nhiễm cùng nguồn gốc (UPD)
Phần lớn UPD không gây hậu quả đặc biệt
trên lâm sàng chỉ trừ một số trường hợp UPD
xảy ra ở những NST mang vùng gen di truyền
theo dấu ấn
Ở NST 11 mới ghi nhận 2 hội chứng liên quan
(Silver-Russell và Beckwith-Wiedemann) có thể
sử dụng phân tích di truyền liên kết/ methyl
hóa mới phân biệt được

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

7


9/30/2023

BÀN LUẬN
Nguy cơ tái mắc ở các lần mang thai tới giảm đi rõ rệt, và được ước tính là 1% (nguy cơ có
thể tồn tại đột biến gây bệnh khảm ở dòng tế bào sinh dục của người bố)

=> Cân nhắc về các biện pháp CĐTS/sau sinh ở các lần sinh tới

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

KẾT LUẬN

- Đột biến mới phát sinh là một cơ chế cần được xem xét tới trong
các trường hợp bệnh di truyền lặn.
- Xác định kiểu gen của trẻ bệnh và bố mẹ => đánh giá đúng nguy cơ
tái mắc => tư vấn di truyền cho các lần mang thai tới.

- Khả năng khảm đột biến ở mô sinh dục cũng cần được lưu ý để tư
vấn về các biện pháp nhằm hạn chế nguy cơ sinh con bị bệnh ở những
lần mang thai sau.

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

8

9/30/2023

HỘI NGHỊ KHOA HỌC SÀNG LỌC CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH VÀ SƠ SINH KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - LẦN THỨ I

9