Giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trường trung học cơ sở tây sơn, quận hải châu, thành phố đà nẵng hiện nay

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
----------

ĐỀ CƯƠNG KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP SINH VIÊN
NĂM HỌC 2022 - 2023

Tên đề tài
GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂY SƠN, QUẬN HẢI CHÂU,
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG HIỆN NAY

Sinh viên thực hiện:
Hồ Nguyễn Thúy Hiền, lớp 19SCD, khoá 2019 - 2023
Người hướng dẫn: THS. Nguyễn Thị Kim Tiến
Đơn vị công tác: Khoa Giáo dục Chính trị.

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2023
1


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
----------

ĐỀ CƯƠNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP SINH VIÊN
NĂM HỌC 2022 - 2023

Tên đề tài
GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRƯỜNG

TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂY SƠN, QUẬN HẢI CHÂU,
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG HIỆN NAY

Sinh viên thực hiện:
Hồ Nguyễn Thúy Hiền, lớp 19SCD, khoá 2019 - 2023
Người hướng dẫn: THS. Nguyễn Thị Kim Tiến
Đơn vị cơng tác: Khoa Giáo dục Chính trị.

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2023
2


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp lần này, trước hết em xin được
gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến cô Nguyễn Thị Kim Tiến, giảng
viên hướng dẫn. Là người đã tận tâm giúp đỡ em để hoàn thành đề tài.
Trong quá trình thực hiện khóa luận, ngồi sự cố gắng của bản thân, em đã
nhận được sự giúp đỡ của thầy cơ và bạn bè. Em xin bày tỏ lịng biết ơn tới các
thầy cơ giáo trong Khoa Giáo dục Chính trị cùng các thầy cô trong trường Đại
học Sư phạm Đà Nẵng đã giảng dạy, chỉ bảo em trong suốt thời gian qua.
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô và các em học sinh trường
THCS Tây Sơn, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng đã giúp đỡ cho em trong q
trình làm khóa luận.
Em cũng xin bày tỏ lời cảm ơn tới gia đình cũng như bạn bè đã góp ý, ủng hộ
em hồn thành khóa luận này.
Trong q trình nghiên cứu, với điều kiện hạn chế về thời gian cũng như kiến
thức của bản thân nên khóa luận khó tránh khỏi những thiếu sót. Em kính mong sự
góp ý, chỉ bảo của q thầy cô cũng như các bạn sinh viên.
Em xin chân thành cảm ơn!
Đà Nẵng, tháng 5 năm 2023

Sinh viên thực hiện
Hồ Nguyễn Thúy Hiền

3


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài “Giáo Dục Ý Thức Pháp Luật Cho Học Sinh
Trường Trung Học Cơ Sở Tây Sơn, Quận Hải Châu, Thành Phố Đà Nẵng Hiện
Nay” là cơng trình nghiên cứu khoa học của tơi thực hiện trên cơ sở tham khảo tài
liệu có chọn lọc, có trích dẫn kỹ càng và đầu tư cẩn thận và chưa từng được cơng
bố trong bất kì cơng trình khác.
Tơi xin chịu trách nhiệm về nội dung khoa học của cơng trình này.
Đà Nẵng, tháng 5 năm 2023
Sinh viên thực hiện

Hồ Nguyễn Thúy Hiền

4


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ 3
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... 4
MỤC LỤC ...................................................................................................... 5
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT .................................................... 8
I. MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 9
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................... 9
2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài ............................................................ 10
3. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 10

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................... 10
4.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 10
4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 11
5. Đóng góp mới của đề tài ......................................................................... 11
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn ...................................................... 11
7. Kết cấu đề tài ........................................................................................... 11
II. NỘI DUNG.............................................................................................. 13
Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP
LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ ..................................... 13
1.1. Một số khái niệm liên quan ................................................................. 13
1.1.1. Khái niệm ý thức pháp luật ............................................................... 13
1.1.2. Khái niệm giáo dục ý thức pháp luật ................................................ 15
1.1.3. Khái niệm giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trung học cơ sở16
1.2. Những nội dung giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh Trung học cơ
sở……………………………………………………………….…………...17
1.2.1. Giáo dục sự hiểu biết về tri thức pháp luật ....................................... 17
1.2.2. Giáo dục thái độ chấp hành pháp luật .............................................. 18
1.2.3. Giáo dục niềm tin vào chủ trương, đường lối của Đảng và việc thực
thi pháp luật của Nhà nước trong cuộc sống ............................................. 20
1.3. Sự cần thiết của việc giáo dục ý thức pháp luật và những nhân tố ảnh
hưởng đến công tác giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trung học cơ
sở……………………………………………………………………….…...21
1.3.1. Sự cần thiết của việc giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trường
trung học cơ sở ............................................................................................. 21
5


1.3.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến việc giáo dục ý thức pháp luật cho học
sinh trường trung học cơ sở ........................................................................ 25
1.3.2.1. Những nhân tố chủ quan .................................................................. 25

1.3.2.2. Những nhân tố khách quan .............................................................. 27
Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 29
Chương 2. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO
HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂY SƠN, QUẬN HẢI
CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ............................................................. 30
2.1. Vài nét khái quát về trường trung học cơ sở Tây Sơn, quận Hải Châu,
thành phố Đà Nẵng...................................................................................... 30
2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng và
đặc điểm của trường .................................................................................... 30
2.1.2. Đặc điểm học sinh trường trung học cơ sở Tây Sơn, quận Hải Châu,
thành phố Đà Nẵng ...................................................................................... 32
2.2. Thực trạng giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trường trung học
cơ sở Tây Sơn, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ............................... 35
2.2.1. Về giáo dục tri thức pháp luật ........................................................... 35
2.2.2. Giáo dục thái độ chấp hành pháp luật của học sinh trường trung học
cơ sở Tây Sơn, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ................................ 37
2.2.3. Về giáo dục niềm tin của các em học sinh trường trung học cơ sở Tây
Sơn, quận Hải Châu, Đà Nẵng vào chính sách của Đảng và việc thực thi
pháp luật của nhà nước ............................................................................... 40
2.3. Đánh giá thực trạng ............................................................................. 43
2.3.1. Các thành tựu đã đạt được ................................................................ 43
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ....................................................... 44
2.3.2.1. Nguyên nhân khách quan ................................................................ 44
2.3.2.2. Nguyên nhân chủ quan .................................................................... 46
Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 48
Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP LUẬT
CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂY SƠN, QUẬN
HẢI CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG HIỆN NAY................................ 49
3.1. Đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân49
3.1.1. Về nội dung ........................................................................................ 49

3.1.2. Đổi mới phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân ................. 52

6


3.2. Cần phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá
trình học tập, tìm hiểu pháp luật và tăng cường xây dựng, hoàn thiện tủ
sách pháp luật trong nhà trường ............................................................... 55
3.2.1. Cần phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong
quá trình học tập, tìm hiểu pháp luật .......................................................... 55
3.2.2. Tăng cường xây dựng, hoàn thiện tủ sách pháp luật trong nhà
trường…………………………………………………………………..…..56
3.3. Phát huy vai trò của các chủ thể giáo dục ý thức pháp luật ............ 57
3.3.1. Ủy Ban nhân dân Thành phố Đà Nẵng tạo điều kiện cơ sở vật chất
cho công tác giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa
bàn thành phố............................................................................................... 57
3.3.2. Tăng cường sự kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong
hoạt động giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trung học cơ sở Tây
Sơn,ĐàNẵng………..………………………………………………………59
Tiểu kết chương 3 ........................................................................................ 62
KẾT LUẬN .................................................................................................. 63
Tài liệu tham khảo ....................................................................................... 64

7


DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT

STT
1

CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ

THCS

Trung học cơ sở

2

PTCS

Phổ thông cơ sở

3

GDCD

Giáo dục Công dân

4

CLB

Câu lạc bộ

5

GDPT

Giáo dục phổ thông

8


I. MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nước ta đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, trong bối cảnh thế
giới có nhiều biến động, xu thế tồn cầu hóa, tác động đến tất cả các quốc gia,
trong đó có Việt Nam, sự tác động đó đã đem lại cho chúng ta nhiều thuận lợi cũng
như những thách thức về mọi mặt của đời sống - xã hội. Đặc biệt, khi đất nước
đang thực hiện đổi mới, chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, đã và đang đặt ra nhiều yêu cầu cấp bách, trong đó có chú trọng vào cơng
tác quản lý nhà nước bằng pháp luật, đồng thời nâng cao nhận thức và ý thức chấp
hành pháp luật của người dân.
Học sinh THCS là đối tượng đang phát triển và thay đổi về mặt tâm sinh lý
cũng như là chịu nhiều ảnh hưởng đối với sự biến động của đất nước. Các em là
lứa tuổi đang trưởng thành, rất dễ bị tác động và chi phối bởi những yếu tố bên
ngoài. Những nhu cầu muốn thể hiện bản thân,… khiến các em muốn tự mình đưa
ra những quyết định sao cho phù hợp với nhận thức của bản thân, nhưng cũng
chính những trở ngại của sự phát triển tâm lý, thiếu kinh nghiệm sống và đặc biệt
là thiếu sự hiểu biết về pháp luật đã ảnh hưởng tới hành vi của các em và lối sông
của các em. Nên hơn bao giờ hết, các em cần sự quan tâm, giáo dục từ phía gia
đình và nhà trường để hồn thiện nhân cách và điều chỉnh hành vi của bản thân.
Trường THCS Tây Sơn là một trong những trường nằm ở trên địa bàn thành
phố Đà Nẵng, trường đã và đang rất quan tâm đến các công tác đổi mới và phát
triển giáo dục. Những thế hệ học sinh trong nhà trường rất năng động, sáng tạo và
tích cực tham gia các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức. Tuy nhiên, trước
sự mở rộng hội nhập của đất nước nói chung và của thành phố Đà Nẵng nói riêng

đã tác động không nhỏ đến lối sống và suy nghĩ của các bạn học sinh. Tình trạng
vi phạm pháp luật, những hội nhóm bạo lực học đường, … đã xuất hiện ở một bộ
phận học sinh trong trường vì thế nên gây ra những hậu quả không mong muốn.
Thực trạng này đã có những ảnh hưởng khơng nhỏ tới việc hình thành và phát triển
9


nhân cách của học sinh. Đây cũng là một bài tốn đặt ra cho nhà trường và cho
tồn xã hội cần phải có những giải pháp nhằm hình thành và nâng cao ý thức pháp
luật cho học sinh THCS. Do đó, việc giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh THCS
là việc rất cần thiết, là tiền đề để hình thành nên ý thức pháp luật cho cuộc sống
sau này của các em, góp phần to lớn vào cơng cuộc xây dựng và phát triển đất
nước. Chính vì vậy, tác giả đã lựa chọn đề tài “Giáo dục ý thức pháp luật cho học
sinh trường trung học cơ sở Tây Sơn, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng hiện
nay” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài hướng tới việc đề xuất một số biện pháp giáo dục góp phần nâng cao
ý thức pháp luật cho học sinh trường THCS Tây Sơn hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Phân tích và làm rõ những vấn đề lý luận có liên quan đến giáo dục ý thức
pháp luật và vai trò của việc giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh hiện nay.
Phân tích thực trạng và những vấn đề đặt ra trong việc giáo dục ý thức pháp
luật cho học sinh, đặc biệt là học sinh trường THCS Tây Sơn, quận Hải Châu,
thành phố Đà Nẵng hiện nay.
Đề xuất những giải pháp cơ bản góp phần nâng cao ý thức pháp luật cho
học sinh trường THCS Tây Sơn, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng hiện nay.
3. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp biện chứng duy vật và các phương pháp như: Phân
tích, tổng hợp, thống kê, khảo sát…

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động giáo dục ý thức pháp luật cho
học sinh cấp trung học cơ sở.
10


4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi thời gian: Năm 2019-2023
Phạm vi không gian: Để làm rõ các nội dung trên, tác giả tập trung nghiên
cứu các vấn đề lý luận về giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh THCS và thực
tiễn hoạt động giáo dục ý thức pháp luật tại trường THCS Tây Sơn, quận Hải
Châu, thành phố Đà Nẵng.
5. Đóng góp mới của đề tài
Đề tài làm rõ cơ sở lý luận cũng như tìm hiểu các thực trạng ý thức pháp
luật của học sinh trường THCS Tây Sơn, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng. Bên
canh đó, đề tài đưa ra những biện pháp phù hợp với thực tiễn nhằm góp phần nâng
cao ý thức pháp luật của học sinh và đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng
đổi mới hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Đề tài làm rõ những khái niệm liên quan tới ý thức pháp luật, tầm quan
trọng của việc giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh THCS nói chung và học sinh
trường THCS Tây Sơn nói riêng.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Dựa trên việc phân tích những thực trạng và nguyên nhân của đề tài, đề xuất
những giải pháp nhằm giáo dục nâng cao ý thức pháp luật cho học sinh THCS Tây
Sơn, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, góp phần vào quá trình hình thành nhân
cách của học sinh.
7. Kết cấu đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
khóa luận chia làm 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở

11


Chương 2: Thực trạng giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trường trung
học cơ sở Tây Sơn, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng
Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục ý thức
pháp luật cho học sinh trường trung học cơ sở Tây Sơn, quận Hải Châu, thành
phố Đà Nẵng

12


II. NỘI DUNG
Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP
LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Một số khái niệm liên quan
1.1.1. Khái niệm ý thức pháp luật
Về khái niệm ý thức, “Ý thức là sự phản ánh năng động, sáng tạo thế giới
khách quan vào bộ óc con người; là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan 1”.
Ý thức là toàn bộ những quan điểm của con người về thế giới và các mối quan hệ
của con người trong thế giới đó. Ý thức được con người tạo ra và sử dụng. Ý thức
là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Bên cạnh đó, sau khi hình thành, ý
thức có sự độc lập tương đối nên có những ảnh hưởng ngược lại với vật chất qua
các hoạt động thực tế của con người. Ý thức đúng dựa trên nhận thức khách quan
của con người và có tác động tốt là việc làm thay đổi thực tế và các điều kiện

khách quan theo ý muốn của con người. Ngược lại, nếu ý thức sai thì các hành vi
khách quan của con người có tác động xấu, đặc biệt là phá huỷ các điều kiện khách
quan, môi trường khách quan và kéo lùi lịch sử.
Ý thức còn là một hiện tượng tâm lý xã hội có kết cấu rất phức tạp, bao gồm
những thành tố khác nhau và có quan hệ với nhau. Có thể chia các kết cấu của ý
thức theo hai chiều2:
Kết cấu ý thức theo chiều dọc: ý thức bao gồm các yếu tố như: tự ý thức,
tiềm thức, vô thức…
Kết cấu ý thức theo chiều ngang ý thức bao gồm các yếu tố như tri thức, tình
cảm, ý chí, niềm tin… trong đó, tri thức là yếu tố cơ bản, cốt lõi.
Về khái niệm ý thức pháp luật, theo quan điểm triết học Mác - Lênin, ý thức
pháp luật là một trong những hình thái ý thức xã hội trong xã hội có giai cấp, là
một trong những vấn đề cơ bản, đa dạng, phức tạp của đời sống pháp luật. Nó tồn
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Giáo trình Những nguyên lý cơ bản của Chủ nghĩa Mác - Lênin, Nxb Chính trị
Quốc gia – Sự thật, Hà Nội (tr.52)
2
Nguyễn Thị Hồng Vân, Đỗ Minh Sơn, Trần Thảo Nguyên (Biên soạn), Bài giảng Triết học mác - Lênin, Học viện
Cơng nghệ Bưu chính Viễn thơng, Chương trình E – PTIT – Đào tạo Đại học từ xa(tr.74,75)
1

13


tại khách quan cùng với các hình thái ý thức xã hội khác nhau như: đạo đức, chính
trị, tơn giáo, nghệ thuật, khoa học…
Ý thức pháp luật tồn tại chủ yếu trong ý thức của từng cá nhân và của cả xã
hội và bản chất của nó là phản ánh đời sống cá nhân của cả xã hội. Ý thức pháp
luật của con người có được là do qua quá trình học tập, nghiên cứu và phát triển
ngơn ngữ. Nó xuất hiện muộn hơn các dạng ý thức xã hội khác và là nhân tố quyết
định trong đời sống xã hội. Ý thức pháp luật thể hiện hai mặt chủ quan: đó là sự

hiểu biết pháp luật và thái độ, tình cảm với pháp luật của cá nhân.
Hiểu theo nghĩa hẹp, nghĩa thông thường, ý thức pháp luật là ý thức chấp
hành những quy định pháp luật của con người. Vì thế, khi đánh giá ý thức pháp
luật của tập thể hay cá nhân nào đó, người ta thường so sánh giữa giữa hành vi
chấp hành pháp luật của những đối tượng đó với yêu cầu của những quy định trong
văn bản pháp luật để đánh giá ý thức pháp luật của họ là cao hay thấp, là tốt hay
kém.
Đã có rất nhiều quan điểm về ý thức pháp luật được đưa ra xem xét nó dưới
nhiều góc độ khác. Tuy nhiên, khi nghiên cứu ý thức pháp luật, không nên nhìn
nhận phiến diện, “một chiều”, mà phải đặt nó trong mối quan hệ phức tạp của đời
sống - xã hội. Có thể hiểu: “Ý thức pháp luật là một hình thái ý thức xã hội. Nó là
tồn bộ các quan điểm, quan niệm của con người và thái độ của họ đối với pháp
luật xuất phát từ các quan hệ kinh tế, đặc biệt là quan hệ sản xuất trong một giai
đoạn phát triển nhất định của lịch sử. Mặt khác, nó cịn chịu sự tác động của các
hình thái ý thức xã hội khác, trước hết là ý thức chính trị, ý thức đạo đức, ý thức
thẩm mỹ, cả ý thức tôn giáo và kế thừa ý thức pháp luật truyền thống trong lịch
sử3.”.
Theo từ điển Bách khoa Toàn thư Việt Nam: "Ý thức pháp luật là tập hợp
các quan niệm, tư tưởng, học thuyết và thái độ của cá nhân, các tổ chức xã hội,
giai cấp...về pháp luật và pháp chế cũng như thái độ của con người về tính hợp
3

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2001), Giáo trình Triết học Mác – Lênin, Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật. (Tr.10)

14


pháp và không hợp pháp đối với các hành vi của con người, tổ chức và xã hội; ý
thức pháp luật có nội dung cơ bản: 1. Sự hiểu biết về pháp luật 2. Thái độ đối với
pháp luật 3. Khả năng thực thi, áp dụng pháp luật."

Trên cơ sở phân tích những quan niệm trên, có thể định nghĩa ý thức pháp
luật như sau: Ý thức pháp luật là một hình thái ý thức xã hội thể hiện một cách trực
tiếp đời sống pháp luật, gồm các học thuyết, quan điểm, nhận thức và thái độ của
con người với pháp luật, bao gồm sự nhận thức đối với pháp luật và công lý, sự
hiểu biết của con người đối với tính cơng bằng hay khơng bình đẳng của pháp luật
hay không phù hợp của pháp luật hiện tại, pháp luật trong lịch sử và pháp luật cần
thiết phải có đối với các quyền và nghĩa vụ của các chủ thể pháp luật, đối với tính
hợp pháp hay khơng hợp pháp trong hành vi ứng xử của con người và trong hoạt
động của các cơ quan công quyền và tổ chức chính trị - xã hội.
1.1.2. Khái niệm giáo dục ý thức pháp luật
Giáo dục ý thức pháp luật là hoạt động nhằm hình thành tri thức, tình cảm
đạo đức và cách ứng xử đúng với quy định của pháp luật, nó là phương tiện truyền
tải tri thức của nhân loại, của một nhà nước, một giai cấp, nó phản ánh trách nhiệm
của nhà nước và của cá nhân thực thi pháp luật… Giáo dục ý thức pháp luật là mối
quan hệ giữa gia đình và xã hội với các cơ quan nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội. Nó có thể được hiểu theo hai cách:
Theo nghĩa hẹp, giáo dục ý thức pháp luật là phổ biến các quy định pháp
luật đến người có nhu cầu, nói một cách khác, giáo dục ý thức pháp luật là hoạt
động phổ biến pháp luật cho từng đối tượng với mục đích nâng cao tri thức, tình
cảm và lịng tin pháp luật ở đối tượng, qua đó, giúp nâng cao ý thức pháp luật và
tuân thủ nghiêm túc pháp luật.
Theo nghĩa rộng, giáo dục ý thức pháp luật là một bước của hoạt động tổ
chức thi hành pháp luật, là hoạt động giáo dục có tổ chức và có mục đích dưới các
dạng: giáo dục, tuyên truyền, nêu gương,...nhằm hình thành ở đối tượng tri thức
pháp luật, tình cảm pháp luật và lịng tin pháp luật, qua đó, có thái độ và hành vi
15


ứng xử đúng mực, phù hợp với yêu cầu của hệ thống pháp luật hiện hành. Giáo
dục ý thức pháp luật là hoạt động có tổ chức, có mục đích của chủ thể giáo dục
nhằm cung cấp tri thức pháp luật, bồi dưỡng tình cảm pháp luật và hướng dẫn hành

vi hợp pháp cho đối tượng cần giáo dục, góp phần hình thành ở họ ý thức, tình
cảm pháp luật đúng đắn, có thói quen tự giác chấp hành pháp luật và tham gia tích
cực vào các hoạt động giáo dục pháp luật.
Từ đó, có thể rút ra định nghĩa khái quát: Giáo dục ý thức pháp luật là quá
trình hoạt động thường xuyên, liên tục và lâu dài của chủ thể lên đối tượng, là cầu
nối để chuyển tải pháp luật vào cuộc sống. Trong công tác quản lý nhà nước, giáo
dục ý thức pháp luật được hiểu là một cơng việc có tầm quan trọng và thường
xun của cơ quan nhà nước, các cấp, các ngành4.
Với điều kiện nước ta hiện nay việc giáo dục ý thức pháp luật là việc làm
cần thiết và có ý nghĩa quan trọng đối với sự nghiệp tăng cường giáo dục pháp chế
xã hội chủ nghĩa. Bởi vì việc giáo dục ý thức pháp luật góp phần xây dựng ý thức
tơn trọng và chấp hành pháp luật đối với mọi người dân, tăng cường sức mạnh và
hiệu lực pháp luật của nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam đối với sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Đất nước. Với thực trạng ý thức pháp luật của học sinh trung học
cơ sở còn hạn chế cao ở nước ta hiện nay đặt ra nhiệm vụ cấp thiết là cần ý thức rõ
tầm quan trọng của việc giáo dục ý thức pháp luật đối với người dân, qua đó giúp
nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của nhân dân cũng như sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ đất nước xã hội chủ nghĩa.
1.1.3. Khái niệm giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
Học sinh Trung học cơ sở là thuật ngữ để chỉ nhóm học sinh ở độ tuổi từ 12,
13 tuổi đến 14, 15 tuổi (từ lớp 6- lớp 9). Theo tâm lý học lứa tuổi, là giai đoạn
chuyển tiếp từ trẻ em sang người lớn mà chúng ta thường được nghe dưới các tên
gọi như: “tuổi dậy thì”, tuổi khủng hoảng”,…
Nguyễn Thị Vân Anh, Vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn vào giáo dục ý thức pháp luật cho
học sinh THCS Việt Nam hiện nay, Khóa luận tốt nghiệp, Sinh viên khóa 36 – GDCD, Khoa Giáo dục Chính trị,
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2. (Tr.25)
4

16

Học sinh là đối tượng cần có sự giáo dục phối hợp của gia đình, nhà trường
và xã hội. Đây là đối tượng rất dễ bị ảnh hưởng từ những hiện tượng xã hội. Hiện
nay, giáo dục học sinh đang là chủ đề nóng gây tranh cãi trong xã hội. Xã hội càng
phát triển, học sinh càng tiếp xúc với khối lượng lớn thơng tin, gồm cả tích cực và
tiêu cực. Do đặc trưng tâm sinh lý lứa tuổi còn chưa hoàn chỉnh về nhân cách nên
thường bị ảnh hưởng từ nhiều yếu tố tác động xấu của xã hội, do vậy, cần phải có
sự quan tâm theo dõi, định hướng, giáo dục từ gia đình, nhà trường và xã hội. Đặc
biệt, trong việc giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục ý thức pháp luật nói
riêng, cần phải có sự hiểu biết sâu sắc lứa tuổi để qua đó, có phương pháp giáo dục
đúng đắn và phù hợp nhằm có được kết quả giáo dục cao nhất, đóng góp tích cực
trong việc phát hiện và hồn thiện nhân cách của học sinh.
1.2. Những nội dung giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh Trung học cơ sở
1.2.1. Giáo dục sự hiểu biết về tri thức pháp luật
Hiểu biết về pháp luật là những kiến thức, những dữ kiện, nguồn thơng tin
mà con người nói chung và học sinh nói riêng có được thơng qua việc tiếp nhận
kiến thức từ những nguồn thông tin như: Các văn bản quy phạm pháp luật, những
văn bản dưới luật, các văn bản của nhà nước,...qua tìm hiểu, nghiên cứu, trải
nghiệm...Đây là yếu tố vô cùng cần thiết để thay đổi hành vi pháp luật của con
người. Nếu sự hiểu biết về pháp luật là đúng thì sẽ góp phần tạo thành nền tảng
văn hoá pháp luật cho các em theo đúng chuẩn đạo đức xã hội. Ngược lại, nếu
chúng ta có những hiểu biết sai, lệch lạc với pháp luật thì cũng sẽ có những hành
vi ứng xử đi ngược lại pháp luật quy định.
Với đời sống xã hội, pháp luật giữ một vai trị vơ cùng quan trọng. Nó là
một phương tiện không thể thiếu đảm bảo cho sự phát triển và khả năng tiếp cận
với đời sống của xã hội. Pháp luật vừa là công cụ quản lý hiệu quả và là điều kiện
cần thiết cho sự hình thành nhân cách con người Việt Nam mới.
Để hình thành ý thức pháp luật có hiệu quả, trước hết là chúng ta phải làm
cho học sinh có kiến thức vững về pháp luật và làm cho các em hiểu rõ hành vi thế
17

nào là đúng và hành vi nào là sai; việc gì làm thì làm, việc gì khơng nên làm và
việc gì là được làm; hành vi thế nào là hợp pháp và khơng hợp pháp…Từ đó làm
cơ sở để xây dựng ý thức pháp luật cho học sinh.
Với sự thay đổi của xã hội như ngày nay thì việc học tập, rèn luyện và trang
bị các kiến thức về pháp luật đối với học sinh Trung học cơ sở là vô cùng cần thiết.
Chúng giúp cho các em hiểu rõ ý nghĩa và vị trí to lớn của pháp luật, của trật tự an
toàn xã hội và hiểu rõ nghĩa vụ của công dân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Đất nước. Ngoài ra, việc tự trang bị kiến thức về pháp luật cũng thể hiện ý thức và
trách nhiệm của con người mới xã hội chủ nghĩa.
1.2.2. Giáo dục thái độ chấp hành pháp luật
Cùng với sự hiểu biết về pháp luật thì thái độ thể hiện hành vi pháp luật
cũng là một trong các tiêu chí thể hiện ý thức pháp luật của học sinh Trung học cơ
sở nói riêng.
Theo Đại Từ điển Tiếng Việt: Thái độ là mặt biểu hiện bên ngoài của thái
độ và cảm xúc với ai hay sự việc gì thơng qua nét mặt, cử chỉ, lời nói và hành vi.
Thái độ là nhận thức thông qua việc chứng kiến, quan sát và phản ứng theo một
hướng nào đó với một sự việc..
Theo Tâm lý học: “Thái độ là những phản ứng tức thì, tiếp nhận dễ dàng
hay khó khăn, đồng tình hay chống đối như đã có sẵn những cơ cấu tâm lý tạo ra
định hướng cho việc ứng phó5.”
Theo Từ điển Tiếng Việt (do Gs. Hoàng Phê chủ biên): “Thái độ là cách
nhìn nhận, hành động của cá nhân theo một hướng nào đó trước một vấn đề, một
tình huống cần giải quyết. Đó là tổng thể những biểu hiện ra bên ngồi của ý chí,
tình cảm của cá nhân đối với con người hay một sự việc nào đó6.”.
Trên cơ sở hiểu biết những định nghĩa khác nhau về thái độ, có thể hiểu:
Thái độ là trạng thái tinh thần của chủ thể, biểu hiện thái độ tự tin và tích cực
Nguyễn Xuân Thức (Chủ biên), Nguyễn Quang Uẩn, Nguyễn Văn Thạc (2007), Giáo trình Tâm lý học đại cương:
Dùng cho các trường Đại học Sư phạm, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội. (Tr.47)

6
Hoàng Phê (Chủ biên) (2018), Từ điển Tiếng Việt, Viện Ngôn ngữ học, Nxb Hồng Đức. (Tr.1428)
5

18


tương tác của chủ thể với vật tượng qua hành vi, của cử chỉ, nét mặt và lời nói
trong từng hoàn cảnh cụ thể. Biểu hiện của thái độ là các nhận xét hay lời phê bình
có ý nghĩa đối với sự vật, sự việc, hiện tượng và con người. Thái độ phản ánh con
người cảm nhận thế nào trước mọi sự việc diễn ra trong đời sống. Trong việc giáo
dục ý thức pháp luật cho trẻ em thì thái độ quan trọng vì nó tác động vào hành vi
thể hiện hành vi pháp luật của từng em theo hình trên:
Hình 1.1
Nhận thức về pháp luật

Mơ hình thái độ
và hành vi7

Niềm tin
Cảm xúc

Thái độ

Hành vi chú ý

Hành vi
Thái độ có vai trò to lớn trong quyết định hành vi pháp luật của xã hội nói
chung và của học sinh THCS nói riêng. Ngược lại, qua thái độ thể hiện hành vi
pháp luật của các em cũng phản ánh thái độ của các em với những kiến thức pháp

luật.
Trong công tác giáo dục thái độ-ý thức chấp hành pháp luật cho lại càng đặc
biệt được chú trọng. Những nội dung giáo dục ý thức, thái độ chấp hành pháp luật
đối với từng cấp học và trình độ hệ thống giáo dục quốc dân cũng có sự khác nhau.
Ở cấp THCS các nội dung giáo dục pháp luật trong chương trình chủ yếu là trang
bị kiến thức, tư tưởng ban đầu về quyền và nghĩa vụ của công dân đồng thời rèn
Mô hình thái độ và hành vi - Nguồn: McShane S. L và Von Glinow M. A (2003), Organizational Behavior Nguồn:
Ths. Tạ Thị Hồng Hạnh (Quantri.vn biên tập và hệ thống hóa)
7

19


luyện cho học sinh thói quen, đặc biệt là ý thức - thái độ tôn trọng, chấp hành pháp
luật.
1.2.3. Giáo dục niềm tin vào chủ trương, đường lối của Đảng và việc thực thi
pháp luật của Nhà nước trong cuộc sống
Niềm tin là sản phẩm xã hội, nó phản chiếu tự nhiên. Từ tự nhiên, con người
có được sức mạnh lớn lao để cải tạo thiên nhiên và thay đổi xã hội theo nhu cầu
của bản thân. Niềm tin trên cơ sở tự nhiên có khả năng làm động lực thúc đẩy sự
phát triển xã hội.
Dưới góc độ Xã hội, niềm tin thuộc đời sống tinh thần của con người và chỉ
có con người mới có niềm tin. Niềm tin là một hình thái của nhận thức và là nhu
cầu không thể thiếu trong đời sống tinh thần của xã hội. Nó thừa nhận tính đúng
đắn về sự vật, hiện tượng mà không cần chứng minh. Niềm tin căn cứ vào sự hiểu
biết về những tri thức khoa học và tình cảm tốt đẹp sẽ trở thành niềm tin khoa học
và là động lực tinh thần thúc đẩy xã hội tiến bộ. Ngược lại, niềm tin căn cứ trên
các tri thức mơ hồ, không rõ ràng của các thế lực siêu nhiên kết hợp với cảm xúc
mơ hồ, tiêu cực sẽ hình thành niềm tin tiêu cực và tất yếu làm hạn chế khả năng tư
duy của con người cũng như kìm hãm sự văn minh và phát triển của xã hội.

Với tư cách là một vấn đề của Khoa học, niềm tin cần phải xét trên các bình
diện: tư tưởng, triết học, đạo đức luận và khoa học luận vì chúng đều có mối quan
hệ gắn kết chặt chẽ với nhau, ảnh hưởng qua lại với nhau và phụ thuộc lẫn nhau.
Niềm tin lấy tri thức khoa học và cảm xúc (đặc biệt là tình cảm) làm nền
tảng. Nó cũng tác động trực tiếp đến hành vi của con người. Tri thức là yếu tố
quan trọng nhất của niềm tin, nhưng muốn hình thành được niềm tin trong việc
đánh giá, cải tạo sự vật để đem lại lợi ích cho bản thân thì chủ thể cần phải có cảm
xúc. Sự kết hợp tri thức và tình cảm trong cuộc sống tạo cho chủ thể niềm tin, nó
là động lực tinh thần vơ cùng to lớn. Khi có niềm tin, con người có thêm sự trải
nghiệm và khám phá về thực tế đời sống, gọi là niềm tin khoa học.

20


Bên cạnh tri thức, niềm tin cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan, cụ
thể là: kinh nghiệm trong quá trình hoạt động xã hội, điều kiện kinh tế - xã hội, chế
độ chính sách,…
Tuy nhiên, kết cấu của niềm tin vẫn gồm hai yếu tố cơ bản cốt lõi, đó là tri
thức - tình cảm.
Giáo dục niềm tin vào chủ trương, đường lối của Đảng khơng chỉ hình thành
nên niềm tin về tri thức và thái độ chấp hành pháp luật mà niềm tin đối với đảng và
Nhà nước về việc chấp hành pháp luật cũng góp phần chi phối và thúc đẩy việc
chấp hành pháp luật của con người trong cuộc sống xã hội nói chung và của học
sinh THCS nói riêng. Nếu học sinh được chuẩn bị tốt ba yếu tố trên, đặc biệt là sự
am hiểu kiến thức pháp luật thì việc hình thành nhận thức pháp luật ở các em sẽ dễ
dàng hơn, có khả năng hình thành và hồn thiện nhân cách học sinh được tốt hơn.
1.3. Sự cần thiết của việc giáo dục ý thức pháp luật và những nhân tố ảnh
hưởng đến công tác giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
1.3.1. Sự cần thiết của việc giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh trường trung
học cơ sở

Một là, như học sinh trên cả nước, học sinh cấp THCS đang hàng ngày hàng
giờ chịu sự chi phối của hàng loạt biến động tình hình kinh tế, chính trị, xã hội
trong và ngồi nước, trong đó có cả biến đổi trực tiếp ảnh hưởng lên ý thức của họ.
Trước hết, trên bình diện quốc tế, mỗi một học sinh trên những phương tiện
thông tin đại chúng đã được trải nghiệm sự phát triển năng động đang có các diễn
biến rất nhanh chóng của đời sống kinh tế, của sự phát triển khoa học, công nghệ
cao. Tồn cầu hố như một dịng thác đang kéo tất cả các quốc gia theo guồng
chảy của tồn cầu hố. Trong vịng xốy đó, có cả những thành tựu, song khơng
thiếu những mặt hạn chế, thậm chí tiêu cực tất cả đều tác động mạnh mẽ lên tâm lý
của mỗi thành viên xã hội. “Diễn biến hồ bình” - một cuộc chiến tranh bằng các
biện pháp mạnh từ kinh tế, quân sự, ngoại giao, văn hoá...được hàng loạt quốc gia
hùng mạnh trên thế giới phát động nay đã gia nhập vào Việt Nam...
21


Ngồi ra, kinh tế thị trường đã góp phần gây nên sự suy thoái, làm phai mờ
các giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp trong xã hội của Việt Nam. Do đó, trước
tiên, để đứng vững được trên đấu trường thế giới và phát triển, mỗi một người dân
nói chung và học sinh THCS cần nêu cao ý thức pháp luật.
Thứ hai, giáo dục ý thức pháp luật giúp các em hiểu được quan điểm, chủ
trương của Đảng và pháp luật của nhà nước.
Học sinh THCS là một bộ phận tiêu biểu của thanh niên Việt Nam. Những
em đang bước dần vào ngưỡng cửa của sự thành cơng chính là nguồn lực dồi dào,
cần thiết cho lớp kế cận của nước nhà. Ngày nay, nhằm xác định sự phát triển của
một quốc gia, nhiều ý kiến cho rằng chỉ số phát triển con người (HDI) là một trong
những yếu tố xác định trình độ phát triển của quốc gia đó. Hiện nay ở Việt Nam,
Đảng và nhà nước ta hết sức quan tâm về vấn đề này. Đảng xác định rằng: vấn đề
phát triển kinh tế tri thức là yếu tố quyết định và được đặt lên hàng đầu trong q
trình tiến hành Cơng nghiệp hóa, Hiện đại hóa đất nước… Trong khi đó, quan tâm
phát triển thế hệ trẻ Việt Nam đặc biệt là học sinh THCS là bước đi cần thiết. Để

trở thành công dân tốt cho gia đình và xã hội. Trước hết, những em học sinh THCS
phải là người có tư cách đạo đức tốt, hiểu được pháp luật, hiểu được cơ chế, chính
sách pháp luật của Đảng và nhà nước. Nên cần vấn đề phổ biến thông tin pháp luật
qua hệ thống giáo dục là một kênh thông tin hiệu quả nhất giúp nâng cao ý thức
pháp luật ở các em.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh ln đề cao vai trị của giáo dục đối với
việc hình thành nhân cách con người. Theo Người, nhân cách được hình thành chủ
yếu qua giáo dục “Hiền dữ khơng hẳn là tính xấu, phần nhiều do giáo dục mà
thành”. Thấm nhuần tư tưởng của Bác, công tác giáo dục ý thức pháp luật đối với
học sinh THCS đã được coi là một nội dung quan trọng để hình thành cho học sinh
ý thức tơn trọng, chấp hành pháp luật và đề cao vai trò của pháp luật trong xây
dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, hướng các em thành những người
công dân gương mẫu, có ích đối với gia đình và xã hội.
22


Hiện nay, việc giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh được thực hiện chủ
yếu thông qua các môn học Giáo dục Công dân. Đây là môn học trực tiếp giáo dục
và hình thành nhân cách cho học sinh thông qua các nội dung pháp luật nhằm giúp
các em nhận thức được những quyền lợi và trách nhiệm công dân.
Thứ ba, Hình thành cho các em nền tảng đạo đức và lý tưởng cách mạng Có
thể thấy, hiện nay, tình trạng xuống cấp đạo đức xảy ra khá phổ biến và nhất là đối
với độ tuổi vị thành niên. Thực trạng này cũng đặt ra cho những người quản lý,
điều hành và đặt ra cho xã hội và cho các nhà trường trách nhiệm giáo dục ý thức
pháp luật đối với học sinh ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Giáo dục ý thức
pháp luật trước hết cung cấp cho các em sự hiểu biết về quyền con người và có
thái độ ứng xử đúng đắn với mọi người và khơng có các hành động trái pháp luật.
Trước hết các em biết cư xử lễ phép với người trong gia đình như: thương u, q
trọng ơng bà, bố mẹ, anh, chị em; trong trường học biết kính trọng thầy, yêu quý
bạn, giúp nhau trong học tập, hạn chế và ngăn ngừa các biểu hiện của bạo lực học

đường góp phần xây dựng một mơi trường giáo dục “Trường học thân thiện - Học
sinh tích cực” ra xã hội các em biết cư xử văn minh, góp phần xây dựng xã hội an
tồn, văn hố, tiến bộ.
Bên cạnh đó, giáo dục còn làm cho các em biết sống với nhau có nhân tình,
tơn trọng tập thể, biết đồng cảm chia sẻ với những vui buồn, sướng khổ của người
khác và biết giúp người khác khi gặp khó khăn trở ngại trong cơng việc. Vì khơng
ai có thể sống thốt ra khỏi tập thể, vì thế, từng người hãy có sự gắn kết, giao lưu
với mọi người khác và xây dựng những mối quan hệ thân thiện, giúp đỡ, hỗ trợ
nhau cùng phát triển; đồng thời cũng phải biết lên án, phê bình để loại bỏ những
việc làm phi đạo đức và pháp luật đi trái với lợi ích của tập thể…
Thêm cùng đó, giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh dần dần hình thành
tinh thần tự chủ, tích cực, biết làm chủ mình, sống và làm việc theo Hiến pháp và
pháp luật của Nhà nước.

23


Thứ tư, giáo dục ý thức pháp luật góp phần xây dựng ở học sinh hành vi, suy
nghĩ tốt. Qua đó, các em hiểu rõ hơn giá trị và vai trị của bản thân trong q trình
giáo dục và tu dưỡng nhằm định hình cho các em học sinh những thang giá trị, sự
chuẩn mực của người công dân tương lai khi các em đi vào cuộc sống thực tiễn sau
này… Đồng thời, củng cố niềm tin của các em với cơng tác quản lý của nhà nước,
vào tiến trình thay đổi của xã hội.
Giáo dục ý thức pháp luật ở học sinh trung học cơ sở là một trong những
điều kiện tạo thành sức mạnh góp phần xây dựng tập thể học sinh có nề nếp, có
tình đồn kết, mẫu mực…Niềm tin là điều kiện để thực hiện nghiêm pháp luật, đạo
đức, xây dựng tình yêu thương ở tập thể lớp, tạo mối quan hệ, sự đoàn kết, thân
thiết, yêu quý có kỷ cương, nề nếp của học sinh. Do đó, nếu ở tập thể lớp, việc
giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh chưa được chú trọng và thực hiện khơng
kịp thời, khơng đủ thì chất lượng giáo dục của tập thể thấp, dẫn đến học sinh vi

phạm đạo đức, nề nếp pháp luật, tính đồn kết, kỷ luật trong tập thể giảm sút. Qua
giáo dục ý thức pháp luật đối với học sinh, sẽ góp phần định hướng nhận thức,
trách nhiệm đối với các cá nhân và tập thể, rèn luyện phong cách sống có đạo đức;
tin cậy vào thầy cô, nhà trường, cộng đồng; nỗ lực tự rèn luyện để trau dồi đạo đức
nghề nghiệp; chấp hành và thực hiện nghiêm nề nếp, quy định của nhà trường nói
riêng và chấp hành pháp luật của Nhà nước nói chung; chủ động ngăn chặn, khắc
phục kịp thời khuyết điểm, vi phạm trong tập thể lớp và nhà trường (không đánh
nhau, chém bậy, không tuyên truyền tư tưởng phản động, đồi truỵ, không sử dụng
và phát tán những văn hố phẩm độc hại, khơng vi phạm những chuẩn mực đạo
đức và pháp luật,...).
Hiện nay, chúng ta đang sống trong hồ bình, được hưởng chế độ tự do độc
lập, thẳng tiến lên xây dựng xã hội chủ nghĩa song đang bị các thế lực thù địch
đang đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hồ bình” hịng lơi kéo, kích động, chống
phá Nhà nước ta; do đó, sự ảnh hưởng mặt trái của nó đã tác động tiêu cực sâu sắc
tới giáo dục và đào tạo, tới ý thức chấp hành pháp luật trong học sinh nói riêng và
24


của nhân dân nói chung. Vì vậy, việc giáo dục ý thức pháp luật đối với học sinh ở
bậc trung học cơ sở ngày càng giữ vai trò quan trọng. Ý thức pháp luật của học
sinh được nâng cao sẽ góp phần giúp các em cải thiện được hành vi, chống lại
được mặt trái của xã hội đang xâm nhập vào môi trường pháp luật trong từng nhà
trường. Qua hoạt động trên, học sinh được bồi dưỡng hiểu biết toàn diện trong các
mặt pháp luật, phong tục tập quán, có phương pháp tư duy, kiến thức, xác định
đúng các biểu hiện xấu và có trách nhiệm trước tập thể và nhà trường, qua đó góp
phần ngăn ngừa, đẩy lùi sự sa sút về phẩm chất, xuống cấp trong lối sống; đẩy lùi
sự thâm nhập của văn hoá phẩm độc hại, của những hành động vi phạm pháp luật,
góp phần bồi dưỡng, xác định và hoàn thiện nhân cách học sinh.
Như vậy, giáo dục ý thức pháp luật góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả
quản lý của Chính quyền trong quản lý xã hội. Điều đó bắt nguồn từ vai trò và giá

trị xã hội của pháp luật. Hệ thống pháp luật là “con đường”, là “cái khung pháp lý”
được Nhà nước đặt ra mà mọi tổ chức, mọi cá nhân căn cứ vào đó mà xây dựng và
phát triển. Giáo dục pháp luật góp phần nâng cao ý thức pháp luật, đạo đức nghề
nghiệp đối với tất cả người dân tham gia xã hội, trong đó có lực lượng học sinh,
đặc biệt là học sinh THCS. Việc giáo dục ý thức pháp luật trong nhà trường cịn có
tác dụng lớn với sự phát triển bền vững của con người Việt Nam nói chung và của
học sinh THCS nói riêng. Hoạt động giáo dục ý thức pháp luật là một phần của nội
dung chương trình giảng dạy trong nền giáo dục quốc dân. Nó là hoạt động giáo
dục lành mạnh, tự giác, góp phần nâng cao chất lượng nền giáo dục, thu hút nhân
tài, khai thác nguồn nhân lực, xây dựng đất nước phát triển.
1.3.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến việc giáo dục ý thức pháp luật cho học
sinh trường trung học cơ sở
1.3.2.1. Những nhân tố chủ quan
Độ tuổi THCS là giai đoạn phát triển phong phú, đa dạng và phức tạp nhưng
rất quan trọng đối với quá trình phát triển tâm sinh lý và hình thành nhân cách của
các cá nhân. Đây là giai đoạn các em có nhiều sự trưởng thành về mặt tâm sinh lý,
25