Học tập cũng cần chiến lược

LỜIMỞĐẦU
Vàinămtrước,tơitìnhcờđọcđượcHọctậpcũngcầnchiếnlược(StudyGuidesandStrategiesSGS)trêntrangwebwww.studygs.net,tácgiảlàJoeLandsberger‒lúcđólàchunviênthiết
kếchươngtrìnhgiảngdạyvàtưvấngiáodụcthuộctrườngĐạihọcSt.Thomas,Mỹ.Tơithậtsự
ấntượngtrướcsựđơngiản,phạmviứngdụng,tínhhiệuquảvàkhảnăngtiếpcậnđangữcủa
chươngtrìnhnàyvàthườnggiớithiệuHọctậpcũngcầnchiếnlượcchocácsinhviêncủamình.
HàngtriệungườitrênthếgiớiđãsửdụngvàcơngnhậnhiệuquảcủaHọctậpcũngcầnchiến
lược.Đólàthànhquảcủaniềmđammêkhơngvụlợi,làsảnphẩmmangtínhcộngđồngcaovà
thểhiệntầmnhìnchiếnlượcnhằmkếtnốimọingườitrênthếgiớicóchungmụcđíchvàkhát
vọnggiúpđỡhọcsinh,sinhviênthànhcơngtrênconđườnghọctập.
Năm2005,tơicóýtưởngbiêndịchnguồntàiliệutrêntrangwebnàysangtiếngViệtkhithấy
HọctậpcũngcầnchiếnlượccầnthiếtvớisinhviênViệtNam.Mặcdùchưacócơhộigặptrực
tiếpJoeLandsbergernhưngtơicócảmgiácchúngtơiđãlànhữngngườibạn.Nhậnđượcsự
ủnghộnhiệttìnhcủaơng,thơngquaHộiSinhviênVietAbroader,tơiđãkhuyếnkhíchnhững
sinhviênViệtNamđanghọctậptạiMỹhợptáccùngtơibiếnýtưởngđóthànhhiệnthực.Tơi
đãnhậnđượcsựgiúpđỡnhiệttìnhtừchịNguyễnThanhHương–dịchgiảđầutiên,trợlýQuỹ
FreemanvàlàsinhviêntrườngĐạihọcLafayettePennsylvania,Mỹ;cùngnhiềudịchgiảkhác
nhưĐàoTúAnh,ĐỗNgọcBích(HàNội),TrầnHàHải(ThànhphốHồChíMinh).Cuốnsáchbạn
đangcầmtrêntaylàấnphẩmthứbađượcxuấtbảntheochươngtrìnhStudyGuidesand
Strategies,sautiếngAnhvàtiếngTâyBanNha.
TơixingửilờicảmơnchânthànhtớiQuỹFreemanđãtạođiềukiệnchochịHươngcócơhội
đượcthựchiệncơngviệcđầyýnghĩanày,cảmơnCơngtySáchAlpha(AlphaBooks)đãđánh
giácaovàchoxuấtbảnrộngrãicuốnHọctậpcũngcầnchiếnlược.Tơicũngvơcùngbiếtơnchị
ChuHồiNgọcvìnhữngđónggópvàgiúpđỡcủachịtronggiaiđoạnquantrọngđầutiêncủa
dựán.Cuốicùng,tơixincảmơnnhữngngườibạn,nhữngđồngnghiệp,đặcbiệtlàJoe
Landsberger,tácgiảcủaSGS.
ThaymặtchoJoe,độingũbiêndịchviênvàtấtcảnhữngngườiđãquantâmvàtrợgiúpdựán,
tơihyvọngđộcgiảsẽhàilịngvớiấnphẩmnày.Tơicũnghyvọngđộcgiảsẽthườngxun
truycậpvàoSGSđểthựchànhcácbàitậptìnhhuốngcũngnhưcậpnhậttintức.Mọicảmnghĩ,
chiasẻhayýkiếncủacácbạn,xingửivềđịachỉ
Rấtmongnhậnđượcnhữngđónggópchânthànhcủaqđộcgiảđểcuốnsáchngàycàng

đượchồnthiệnhơn.
ThángNăm,2008
MARKA.ASHWILL,PH.D.
GiámđốcIIEVietnam,CốvấnHộiSinhviênVietAbroader


LỜITÁCGIẢ
Cácbạnđộcgiảthânmến,nhưlờiTiếnsĩMarkAshwilltrongLờimởđầu,chúngtơiđãcùng
hợptácđểmangđếnchocácbạncuốnsáchHọctậpcũngcầnchiếnlược‒tâmhuyếtcủatơiđã
đượcthựchiệntrêntrangwebwww.studygs.nettrongnhiềunăm.KhiMarkthảoluậnvớitơi
vềdựánnày,tơirấtbấtngờkhibiếtanhấymuốnđưacơngtrìnhcủatơiđếnvớicácbạnđộc
giảViệtNam.Chúngtơiđãcùngnhaulàmviệctrongsuốtmùahènăm2005vàchỉsauđóvài
tháng,phiênbảntiếngViệtvớihơn70hướngdẫnđãđượccậpnhậttrêntrangweb.Chỉmột
thờigiansau,sốlượtngườitruycậpsửdụngbảntiếngViệtđãtănglênnhanhchóng.Đólà
mộtkếtquảthậtấntượng.
Thànhcơngnàykhơngnhữngchỉghinhậngiátrịlaođộngcủatơi,củaMarkhaycủacácbiên
dịchviên,màcịnphảnánhđượctầmquantrọngcủamạngInternet:Thứnhất,đólànguồntư
liệuchocácphươngphápchiasẻnhữngthóiquenvàkỹnănghọctậphiệuquả.Thứhai,việc
vượtquacácràocảnvềngơnngữ,biêngiớiquốcgiavàkhácbiệtvềvănhóasẽgiúpcáchọc
viênởmọilứatuổitừkhắpnơitrênthếgiớikếtnốiđượcvớinhau.Thứba,Internetđãchứng
tỏlàcơngcụhữuíchvàhiệuquảtrongviệcquảngbánguồntàingunkiếnthứcnày.Vìtấtcả
nhữngđiềuđó,tơivơcùngbiếtơnnhữngngườiđãsửdụngtrangweb.Tơithấyhàilịngvàtự
hàokhicơngtrìnhcủamìnhhiệuquảvớinhiềungười.
Tơichorằngmìnhđãkếtbạnđượcvớicảthếgiớivàtrangwebchínhlànơiđểchúngtagặp
gỡ.
Chúngtađangbướcvàogiaiđoạnmới,đólàinthơngtintrêntrangwebthànhsách.Tiếnsĩ
Markđãgiúptơibiếnướcvọngđóthànhhiệnthực.Ấnphẩmnàysẽgiúpíchchonhữngđộcgiả
khơngsửdụngInternethoặcnhữngngườithíchđọcsáchin.Nhữngchỉnhsửatrongqtrình
biênsoạncuốnsáchsẽgópphầnhồnthiệnchotrangtiếngViệttrêntrangweb
Mộtlầnnữa,tơixinchânthànhcảmơnsựủnghộvàrấtmongnhậnđượcnhữngýkiếnđóng

gópchânthànhtừcácđộcgiả.Mọiýkiếnxingửivềđịachỉmail:Cácbạncó
thểchiasẻýkiếnbằngtiếngViệtnhưngcácbạncũngđừngengạivềngữpháphaylỗichínhtả
khichiasẻýtưởngvớitơibằngtiếngAnh.Tơibiếtđiềuđóvìtơicũnghọcquanhiềungơnngữ
khácnhau.HãycoiđólàmộtcơhộiđểthựchànhtiếngAnh,hãynhớ:ýtưởngmớilàđiềuquan
trọngnhất.
Chúccácbạngặtháiđượcnhiềuthànhcơng!
ThángNăm,2008
JOELANDSBERGER
St.Paul,Minnesota(USA)


CHƯƠNGI

BƯỚCCHUẨNBỊ


CHƯƠNGI:BƯỚCCHUẨNBỊ
Mục1.BIẾTCÁCHHỌC
Biếtcáchhọclàđủchứngtỏbạnthơngthái.
―HenryBrooksAdams
Đểtìmđượccáchhọchiệuquảnhất,cầnhiểurõ:
·Bảnthân;
·Khảnănghọctậpcủabạn;
·Cáchhọctậphiệuquảbạntừngápdụng;
·Đammêvànềntảngkiếnthứcmơnbạnmuốnhọc.
CóthểbạnhọcVậtlýkhádễdàngnhưnglạichậtvậtkhihọcđánhtennis,hoặcngượclại.Tuy
nhiên,mọiviệchọcđềucóđiểmchung,baogồm4bướccơbảndướiđây.Bạnhãytrảlờicác
câuhỏisau,đồngthờicăncứvàocáccâutrảlờicùngnhiềuchỉdẫnkháctrongsáchđểlênkế
hoạchhọctập.
Trướcđâybạnđãhọctheocáchnào?Bạncó:

·Thíchđọc?Giảitốn?Họcthuộclịng?Phiêndịch?
Thuyếttrìnhtrướcđámđơng?
·Biếtcáchtómtắt?
·Tựđặtcâuhỏichonhữnggìbạnđãhọc?
Bắtđầu
vớinhững ·Ơntậpkiểmtra?
kinh
·Cóthơngtintừcácnguồnkhácnhau?
nghiệmđã
có
·Thíchntĩnhhayhọctheonhóm?
·Cầnchiaranhiềutiếthọcngắnhaychỉmộttiếthọcdài?
Thóiquenhọctậpcủabạnlàgì?Thóiquenđóđãbaogiờthayđổichưa?Trongđó
phươngphápnàohiệuquảnhấtvàkémhiệuquảnhất?
Bạncảmthấythoảimáivớicáchkiểmtrakiếnthứcnàonhất?Quabàikiểmtraviết
cuốihọckỳhaythivấnđáp?
Tơithíchhọcmơnnàyđếnmứcnào?
Tơimuốndànhbaonhiêuthờigianchoviệchọcnày?
Điềugìcóthểchiphốisựtậptrungcủatơi?
Tìnhhìnhhiệntạicóthuậnlợichoviệcđạtmụctiêukhơng?
Liênhệvới
việchọc Tơicóthểvàkhơngthểkiểmsốtđượcđiềugì?


hiệntại

Liệutơicóthểthayđổitìnhhìnhhiệntạiđểthànhcơngkhơng?
Điềugìcóthểảnhhưởngđếnsựđammênàycủatơi?
Tơiđãcókếhoạchcụthểchưa?Kếhoạchhọctậpđóđãtínhđếnkinhnghiệmtrước
đâyvàcáchhọcchưa?

Tiêuđềlàgì?
Cáctừkhóacóbậtrangaykhơng?Tơicóhiểukhơng?
Tơiđãhiểugìvềvấnđềnày?
Tơicóbiếtcácvấnđềliênquankháckhơng?
Nhữngnguồnthơngtinnàocóích?
Tơicónêndựavàomộtnguồnthơngtinnào(vídụ:sáchgiáokhoa)khơng?
Tơicócầncácthơngtinkhácnữakhơng?
Cânnhắc Đanghọc,tơicódừnglạivàhỏiliệumìnhcóhiểunhữnggìvừahọckhơng?
qtrình
Nêntiếptụcđẩyviệchọcnhanhlênhaychậmlại?
và
Nếukhơnghiểu,tơicóhỏilạikhơng?
vấnđề
Tơicódừnglạivàtómtắtkhơng?
Tơicódừnglạivàxemnócóhợplýkhơng?
Tơicódừnglạivàđánhgiá(tánthànhhoặcphảnđối)quanđiểmkhơng?
Tơicónêndànhthờigianđểsuynghĩthêmvàquaylạihọcsau?
Tơicócầnthảoluậnvớibạnbèđểhiểurõcácthơngtin
nàykhơng?
Tơicócầnsựgiúpđỡcủamộtngườihiểubiết,vídụ:giáoviên,thủthưhaymột
chungiatronglĩnhvựcnàykhơng?
Tơiđãhọcđúngcáchchưa?
Tơicóthểđãlàmtốthơnnhữngviệcgì?
Kếhoạchnàyđãtínhđếnsởtrườnghaysởđoảncủatơichưa?
Tổngkết

Tơiđãchọnđiềukiệnthíchhợpchưa?
Cơngviệccóthểcoilàhồnthànhchưa?Vàtơiđã
nghiêmkhắcvớibảnthânmìnhchưa?

Tơiđãthànhcơng?
Nếuthànhcơng,bạnnênănmừng!


Mục2.SẮPXẾPTHỜIGIANBIỂU
Thờigianlàthướcđochânlý.
―AnnaepusLuciusSeneca
Pháttriểnkỹnăngquảnlýthờigianđịihỏiphảinỗlực.Bạncóthểbắtđầuvớinhữnghướng
dẫndướiđâynhưngcầnluyệntậpvàbổsunghướngdẫnkháckhitiếnbộhơn.Bạnquảnlýthời
gianhiệuquảtứclàbạnsắpxếpổnthỏaviệchọctậpxenkẽvớinhiềuhoạtđộngkhácnhưđi
làm,vuichơicùngbạnbè,thờigianchogiađình,v.v…
Chiếnlượcsửdụngthờigian
·Tựtạochomìnhkhoảngthờigianhọctập.Mỗitiếthọcdàikhoảng50phútcóđược
khơng?Bạnthườngcảmthấycầnnghỉgiảilaokhihọctrongbaolâu?Mộtvàingườithíchgiờ
nghỉgiảilaodàivìnhiềulýdokhácnhau.
Bàihoặctàiliệukhóđơikhicầnnhiềukhoảngthờigiannghỉgiảilaohơn.
·Cótổngkếtvàcậpnhậtsaumỗituầnhọctập.
·Việcgìquantrọnghơnthìlàmtrước,việcgìkémquantrọngthìlàmsau.Khihọc,nêntạo
thóiquengiảiquyếtcácbàitậpkhótrước.
·Họcởnhữngnơiítlàmbạnbịphântánđểcóđượcsựtậptrungcao.
·Cóthờigiantạmnghỉ.Bạncóthểđidạohoặcđixeđạptrongchốclát…
·Xemquacáctàiliệuvàbàiđọctrướcgiờhọc.Nếutrongvịng24tiếngđồnghồsaukhihọc
màbạnkhơngxemlạibàithìrấtdễqn.
·Sắpxếpthờigianchocácngàyquantrọng(bàiviếtphảinộp,thuyếttrình,thicuốikỳ…).
Hãyđiềuchỉnhthờigianphùhợpgiữaviệchọctậpvàcácviệckhác.
Nhữngvậtdụnghữuích
·Danhsáchnhữngviệccầnlàm:Ghiragiấynhữngđiềubạncầnlàm,rồiquyếtđịnhthứtự
thờigianthựchiện,tựmìnhlàmhaynhờai.
·Mộtquyểnlịchsắpxếpcơngviệctheotuần/tháng:Đánhdấucácbuổihẹn,đihọc,họp
trongmộtcuốnsổtaychiaơthờigianhoặcbảngbiểu.Nếubạnlàngườithiênvềsửdụngthị

giác,thìnhìnsẽkhiếnbạntiếpthunhanhhơn,bạncóthểsơđồhóathờigianbiểu.Buổisáng
thứcgiấc,điềuđầutiênbạncầnxemlàhơmnayphảilàmnhữnggì.Buổitối,trướckhiđingủ,
bạncầnxemmìnhđãchuẩnbịsẵnsàngchongàymaichưa.
·Lịchghikếhoạchlâudài:Mỗithángsửdụngmộtlịchghikếhoạch,nósẽnhắcnhởvàgiúp
bạnsửdụngtốtquỹthờigiancủamình.
Mục3.ĐỐIPHĨVỚISTRESS
Trítuệtạonênconngười.
―SojournerTruth
Nhậnbiếtcácdấuhiệucủastress


Cácdấuhiệucủastressbaogồmnhữngbấtthườngvềthểchất,tinhthầnvàquanhệxãhội.Cụ
thểlàsựkiệtsức,tựdưngthèmănhoặcbỏăn,đauđầu,khóc,mấtngủhoặcngủqn.Ngồi
ra,tìmđếnrượu,thuốc,hoặcxuấthiệnnhữngbiểuhiệnkhóchịukháccũnglànhữngdấuhiệu
củastress.Stresscịnđikèmvớicảmgiácbấtan,giậndữhoặcsợhãi.
Nếubạncảmthấystressđangảnhhưởngđếnviệchọctậpcủamình,điềuđầutiênbạnnên
làmlàtìmđếnsựtrợgiúpcủamộttrungtâmtưvấn.
Đốiphóvớistress
Đốiphóvớistresslàkhảnănggiữcânbằngkhixảyranhữngtìnhhuống,sựkiệnđịihỏicố
gắngqsức.Vậylàmthếnàođểđốiphóvớistress?
Quansát

Tìmcáchthốtkhỏicảmgiác
Hãyxembạncóthểthayđổiđiềugì khủnghoảng
xungquanhmìnhđểxoaychuyển Nghỉngơi,thưgiãn,tựthưởngchomìnhmộtkhoảngthời
tìnhhình
gianthưgiãnngắnmỗingày.
khókhăn.
Đừngđểtâmđếnnhữngviệclặtvặt Thửthayđổicáchphảnứng
thongthườngcủabạn

Việcnàothậtsựquantrọngthìlàm Hãythayđổitừtừvàcóchọnlọc.
trước,
gạtnhữngviệclặtvặtsangmộtbên. Tậptrunggiảiquyếtmộtkhókhănnàođóvàthửthayđổi
cáchbạnphảnứngtrướckhókhănđó.
Tránhnhữngphảnứngtháiq
Tạisaolạiphải“ghét”khimà
“khơngthíchmộtchút”làổnrồi?
Tạisaolạiphải“locuốnglên”khi
mà
“hơilomộtchút”làđược?

Ngủđủgiờ

Thiếungủcàngkhiếnbạn
Tạisaolạiphải“giậnsơingười”khi stresshơn.
mà
“hơigiậnmộtchút”đãđủrồi?
Tạisaolạiphải“đaukhổtộtcùng”
khimà
“buồnmộtchút”làqđủ?
Khơngđượctrốntránhbằngrượu
haythuốc
Haithứnàykhơngnhữngkhơng
giúpgìmàcịnkhiếntìnhtrạng
stresscàngtrầmtrọng.

Họccáchthưgiãn
Xoabópvànhữngbàitậpthởthưgiãnrấthữuíchtrong
việckiếmsốtstress.Nhữngcáchthưgiãnnhưvậygiúp
bạnxóabớtưuphiềntrongtâmtrí.

Đặtnhữngmụctiêucụthểchobản
thân
Cắtbớtkhốilượngcơngviệc,điều
nàycóthếgiúpbạntránhđượcviệc
suốtngàyphảilonghĩ.

Khơngnênđểbảnthân“ngậpđầungậpcổ”bằngviệc
nhậnqnhiềucơngviệccùngmộtlúc.

Thayđổicáchnhìnmọiviệc
Làmđiềugìđóchongườikhác
Họccáchchấpnhậnbạnđangbị
đểtránhsuynghĩliêntụcvềphiềnmuộncủamình.
stress.
Tựđiềuchỉnhtrạngtháicủamình.
Chữatrịstressbằnghoạtđộngthể Mạnhmẽhơn
chất
Điềumấuchốtcủastresslà
nhưđibộ,đánhtennishaylàm
“Chẳngqua,tơiphiềnlịngvềchínhbảnthân.”
vườn…
Lấyđộctrịđộc
Nếubạnkhơngtránhđượcstress,khơngthốthẳnstressthìhãychungsốngvớistresstheo
hướngtíchcực.
Lnsuynghĩtheohướngtíchcực
Hãytựhỏibạnsẽđốiphónhưthếnàovớistress,thayvìlndằnvặtmọichuyện.“Stresscó
thểlàmtăngtrínhớ,vớiđiềukiệnstresstrongthờigianngắnvàkhơngqnghiêmtrọng.
Stresskhiếncơthểsảnsinhranhiềuglucoselênnão,tạothêmnhiềunănglượngchocác

nơron,giúptrínhớpháttriểnvàphụchồi.Nhưngmặtkhác,nếustresskéodàithìnócóthể
cảntrởviệcvậnchuyểnglucosevàlàmgiảmtrínhớ”(Mọichuyệncứrốitungcảlên–Nhàxuất
bảnSt.PaulPioneerPressDispatch).
Vàđiềuquantrọngnhấtlànếutìnhtrạngstressvượtqmứcchịuđựngcủabạnvàảnh
hưởngđếnnhữngviệckhácnhưhọctập,laođộng...,hãytìmđếncácbácsỹvàchungiatâm
lý.
Mục4.HẠNCHẾTÍNHCHẦNCHỪ
Ngườikhơngtrìhỗnviệcđếnngàymailàngườihồnthànhđượcrấtnhiềuviệc.
―BaltasarGracián
Tínhchầnchừbắtnguồntừbảnchấtcơngviệchay
thóiquen?
Đểhạnchếtínhchầnchừ,bạncần:
·Bắtđầuvớimộtcơngviệcđơngiản.
·Trảlờinhữngcâuhỏichínhyếu.


·Giữlạinhữngcâuhỏiđểghinhậnsựtiếnbộ.
Bạnmuốnlàmgì?
·Đâulàmụctiêucuốicùngvàkếtquảthuđược?Điềunàycóthểdễtrảlời,cóthểkhơng.
·Nhữngbướccơbảnđểđạtđượcmụcđích?Đừngđivàochitiết,hãysuynghĩkháiqt.
·Bạnđãlàmđượcnhữngđiềugì?Hãynhớrằngbạncũnglàmộtphầnkhơngthểthiếucủa
qtrình,dùchỉlàsuynghĩthơi.Mọiviệclncóđiểmkhởiđầu.
Tạisaobạnmuốnlàmcơngviệcnày?
·Độngcơlớnnhấtcủabạnlàgì?Nếucâutrảlờicóphầntiêucực,cũngđừngqlolắng.
Điềuđócónghĩabạnđangthànhthậtvàđólàmộtsựkhởiđầutốt.Tuynhiên,nếucâutrảlời
thậtsựtiêucực,hãysuynghĩlạivàdiễnđạtnóbằngcáchkhácchođếnkhicâutrảlờitrởnên
tíchcực.
·Nhữngkếtquảtíchcựckháccóthểđạtđược,nếubạnhồnthànhtốtcơngviệcnày,làgì?
Câutrảlờichocâuhỏinàycóthểkhiếnbạnnhậnranhữnglợiíchtiềmtàngkhác.
Lậpdanhsáchnhữngđiềusẽgặpphải

·Bạncóthểthayđổiđượcđiềugì?
·Ngồibảnthân,bạncầncónhữngđiềukiệngìđểhồnthànhcơngviệc?Sựgiúpđỡkhơng
chỉmangtínhvậtchất(tiềnbạc,cơngcụ…)màcịnbaogồmthờigian,nhânsự/chun
gia/kinhnghiệm,tháiđộ,quanđiểm…
·Điềugìsẽxảyranếubạnkhơngđạtđượcmụctiêu?Thậtracũngkhơngnguyhạigìnếutự
dọamìnhmộtchút.
Lậpkếhoạch
·Nhữngbướccơbảnvàthựctế.Cơngviệcnàocũngsẽtrởnêndễdànghơnnếuđượcchia
thànhcácbướcchitiết.Hãybắtđầutừnhữngviệcnhỏ.Sauđó,bổsungchitiếtvànângdần
mứcđộkhókhibạnđãtừngbướcđạtmụctiêu.
·Mỗicơngviệcnhưthếsẽmấtbaonhiêuthờigian?Mộtbảnkếhoạchsẽgiúpbạntheodõi
tiếnđộthựchiệnvàcũngđểchắcchắnrằngbạncónhữngchặngnghỉtrongqtrìnhtiếntới
thànhcơng.
·Bạncóthểdànhthờigiannàotrongngày/tuầnchocơngviệcnày?Điềunàygiúpbạntạo
thóiquenlàmviệcmới,mơitrườnglàmviệctốtvàtránhsựphântâm(sẽdễdànghồnthành
cơngviệcnếukhơngcósựphântâm).
·Saumỗichặngbạnsẽđượcthưởnggì?Đồngthời,trongtừnggiaiđoạnbạncũngphảichấp
nhậnhysinhđểđạtđượcthànhcơng.
·Thỉnhthoảnghãydừnglạivàxemmìnhđãlàmđượcnhữnggì.Hãynóichuyệnvớimột
ngườibạnthân,mộtngườilớntuổihoặcngườihiểubiếtđểgiúpbạncóthêmđộnglực.
Nhậnbiết
·Nhữngsailầmhoặckhởiđầukhơngtốtnhưlànhữngbàihọcqgiá.
·Sailầmnhiềukhicịnquantrọnghơnthànhcơngvànókhiếncụmtừ“kinhnghiệm”cóý


nghĩahơn.
·Chầnchừvà​cóýđịnhtừbỏ.Đừngphủnhậnlàbạnkhơnghềnghĩđếnnhữngđiềunày
trongđầu,nhưnghãyvượtqua​ýđịnhđó.
·Cảmxúc.Bạncóquyềnbựcbộikhimọichuyệnkhơngđúngnhưdựđịnh.Bạncóthểthừa
nhậnsựthậtlàbạngặpkhókhăn,nhưngđồngthời,hãylênkếhoạchgiảiquyếtkhókhănđó.

·Niềmphấnkhíchkhibạnthànhcơng.
Tómlại,nếuchầnchừlàtínhcáchcủabạnthìhãythayđổitínhcáchđó!Hãytậptrungvào
cơngviệcvàchỉquantâmđếncơngviệcmàthơi.
Mục5.ĐỂCĨĐƯỢC“CRITICALTHINKING”
Họcmàkhơngsuynghĩthìphícơng.
―KhổngTử
Cụmtừ“criticalthinking”cónghĩalàhọchoặcgiảiquyếtmộtvấnđềnàođótheohướngmở
đểtiếpthuđiềumới.
Hãybắtđầubằngviệcxácđịnhthựcchấtvấnđề,sauđósuynghĩrộngra,cótínhđếncáckhả
năng,khíacạnhkhácvàcuốicùnglàrútrakếtluậndựatrêncáccơsởrõràng.Cáckếtluậnđó
cóthểđượcsosánhvớiđộngcơ,quanđiểmriêngcủangườihọcvàcácchungiađểtừđórút
rađượcđánhgiáchung.
Hãybắtđầubằngtưtưởngtiếpthucáimới
·Xácđịnhrõmụcđíchcuốicùng,điềubạnmongmuốnđượchọc.Cóthểkháiqtngắngọn,
vídụ:“Nghiêncứuvaitrịcủagiớitínhtrongviệcchơivideogames”,“Lịchsửchínhtrịnước
PháptrongthờikỳchiếntranhnửađầuthếkỷXX”,“ViệctrồngcâydáingựaởTrungMỹ”,“Quy
địnhvềhànchìởvùngngoạiơ”,“Cấutrúcxươngngười”...
·Hãytínhđếnnhữngkiếnthứcmàbạnđãcóvềvấnđềcầnnghiêncứu.Bạncóbiếtđiềugì
bổsungchoviệcnghiêncứuvấnđềnàykhơng?Bạncóquanđiểmriêngkhơngvànếucó,đólà
gì?
·Bạncócácnguồnthơngtinnào?
·Thuthậpthơngtin.Lntiếpthuđểkhơngbỏsótmột​ýtưởngvàcơhộinào.
·Đặtcâuhỏi.Cáctácgiảcungcấpthơngtincóđịnhkiếncánhânkhơng?
·Sắpxếpcácthơngtin,tàiliệutheonhóm.Chúýtìmmốiliênquangiữacácthơngtinvới
nhau.
·Đặtcâuhỏithêmmộtlầnnữa.
·Hãynghĩđếncáccáchthứcmàbạndựđịnhsẽtrìnhbàyýtưởngcủamình.Hãytựkiểmtra
kiếnthứcmìnhvừatiếpthubằngquytrìnhdướiđây.Cáccơngđoạnnàyđượcliệtkêtheotrật
tựtừđơngiảnđếnphứctạp(từ1đến6):
1.Liệtkê,gántên,nhậndạng

Trìnhbàykiếnthức


2.Địnhnghĩa,giảithích,tómtắtlại Hiểu
Sửdụngvàápdụng
3. Giảiquyếtvấnđềvàápdụngvào
vídụmới
kiếnthức
4.Sosánhvàđốichiếu,phânbiệt Phântích
5.Tạocáimới,phốihợp

Tổnghợp

6.Đánhgiá,nhậnxét

Đánhgiávàgiảithích

Hãycoiviệchọctậpnhưmộtqtrìnhphiêulưukhámphánhữngđiềumới!
Kếtluận
·Quyếtđịnhcácyếutốcủamộtvídụhoặcvấnđềmớikhơngbịảnhhưởngbởiđịnhkiếncá
nhân.
·Sắpxếpthơngtintheonhómđểbạncóthểhiểuthấuđáochúng.
·Quyếtđịnhnhậnhoặcloạibỏcácnguồnthơngtinvàđưarakếtluậndựatrênkinhnghiệm,
đánhgiávàniềmtincủabạn.
Mục6.HỌCCÁCHĐẶTCÂUHỎIVÀPHÊBÌNH
Quytrìnhvàphươngphápsửdụngcâuhỏitronglớphọc?
·Xácđịnhtừvựngvàthựchànhcáchsửdụngchúngngaytrongthờigianthảoluận.Sửdụng
thêmcácthuậtngữhaycáccụmtừthơngdụngcóliênquan.
·Tìmcáchlơikéocảlớpcùngthamgia.Xâydựngmộtchuỗicáchoạtđộngtươngtácđa

dạngnhưvấnđáp,tranhluận,v.v...Gọihọcsinhtrảlờicâuhỏingẫunhiênđểthuhútsựchúý
củacảlớp.
·Tạomơitrườngthoảimái.Tạokhơngkhíhọctậpkhoahọcvàchủđộng.Duytrìđốithoại
trongsuốtbuổihọc.Đưaracâuhỏikháiqtđểhọcsinhhìnhdungđượctổngthểnộidung
bàihọc,sauđómớihỏichitiết.Tạokhơnggianriêngđểhọcsinhcóthểtựnghe,tựtómtắt,tự
hệthốnglạikiếnthứccủabảnthân.Đểhọcsinhtựlựachọncáchtrảlời,cóthểtrảlờithơng
quahìnhảnhminhhọa,quaâmnhạc,hoặcthậmchílàquadiễnxuất.
·Hãythànhthậtthừanhậnrằngbạnkhơngthểbiếttấtcảcáccâutrảlời.Tạocơhộitìm
hiểuthơngtinchocảbạnlẫnhọcsinh.
·Chuẩnbịcâuhỏivềnộidungcơbản.Chuẩnbịsựkiệnhayýkiếnđểbắtđầubàihọc.Đưara
nhữngvídụtìnhhuốngđểhọcsinhtựthựchành.Đặtracáccâuhỏikiểmtranộidungbàihọc
(ai,cáigì,ởđâu,v.v...).
·Cùngnỗlựcgiảiquyếtvấnđềtranhcãihayđưarakếtluận.Tránhlạcđềhoặcđisâuvào
nhữngluậnđiểmqriêngbiệt.


·Ưutiêncáccâuhỏiliênhệthựctế.
·Rènluyệnkỹnăngnghechủđộngbằngcáchđểhọcsinhtựdiễnđạtnộidungbàihọcbằng
từngữcủamình.
·Dànhthờigianchohọcsinhchuẩnbịcâutrảlời.
Tạonhữngqngdừngđểhọcsinhsuynghĩ,trảlờithấuđáo,khơngnênđịihỏicâutrảlời
ngaytứckhắc.
·Chophépmởrộngnộidungbàihọcnếuphùhợp.
Nênkhuấyđộngkhơngkhílớphọc.
·Nêncóthờigiannghỉkhoảng20phútđểtạođàchonhữngýtưởngđộcđáo.
·Đưaracácbàitậpchocácnhómnhỏ.Chiaracácnhómnhỏvàbắtđầubằngviệcđặtcâu
hỏivàtrảlời(khơngsửdụngloạicâuhỏitrảlờicó/khơng).Hạnchếthờigianhỏi-đáp.Kếthợp
cácnhómnhỏthànhcácnhómlớnhơn.Từngnhómlớncửngườibáocáolạicơngviệccủacả
nhóm.Cácnhómkháclắngnghevànhậnxétrồicảlớpcùngthảoluận.
·Tàiliệuhướngdẫn:Giáoviênchuẩnbịsẵntàiliệuhướngdẫngồmnộidungchínhhaysơ

đồcủabàihọc,nhưngđểtrốngnhữngkháiniệm,thơngtinhayđịnhnghĩaquantrọng.Trong
qtrìnhnghegiảng,ngườihọcphảichúývàđiềnnộidungvàonhữngđoạntrốngđó.Tàiliệu
nàygiúpngườihọcbaoqtbàigiảng,nắmđượcnộidungquantrọngđểtựnghiêncứuvàứng
dụng.
·PhươngphápSocrate(Phươngphápbiệnchứng).
Đặtcâuhỏicũnglàmộtphươngphápđịnhhướnghọctập.MộtvídụlàRickGarlikovđãtiến
hànhthựcnghiệmkhidạymơnsốhọcnhịnguncho22họcsinhlớp3thơngquaphương
phápđặtcâuhỏi.Kếtthúckhóahọc,đãcóítnhất19trêntổngsố22họcsinhcảmthấyhào
hứngvàhồnthànhtốtkhóahọc.
Mục7.HỌCCÁCHTƯDUYCỦACÁCBẬCTHIÊNTÀI
Điềukiệnđầutiênvàcuốicùngđểtrởthànhmộtthiêntàilàphảicóniềmđammê.
―Goethe
Kểcảkhibạnkhơngphảilàmộtthiêntài,bạncũngcóthểápdụngcáchtưduycủaAristotlevà
Einsteinđểgiatăngsứcsángtạovàtiếntớithànhcơng.
Támcáchtưduysausẽgiúpbạnnghĩ“cónăngsuất”chứkhơngphảilàlàmviệctheokiểunhắc
lại,mụcđíchcuốicùnglàtìmracácgiảiphápgiảiquyếtvấnđề.Chúnggiốngnhưcáchtưduy
củacácbậcvĩnhântronglịchsửnhânloại.
Hãyđánhgiávấnđềtừcácgócđộkhácnhauvàtìmramộtcáchquanniệmmớichưađược
biếttới(hoặcchưađượccơngbố)
LeonardodaVincichorằngđểhiểuđượccốtlõicủavấnđề,hãybắtđầubằngviệchọccách
nhìnnhậnvấnđềtừnhiềugócđộkhácnhau.Theoơng,cáchnhìnnhậnđầutiêncủamình
thườngqchủquan.Đơikhi,vấnđềtựtáitạovàchuyểnthànhmộtvấnđềmới.
Hìnhdung
KhiEinsteinnghĩramộtvấnđềmới,ơnglntrìnhbàybằngnhiềucáchkhácnhau,kểcảviệc
vẽsơđồ.Ơnghìnhdungracácgiảiphápvàtinrằngtừngữhaycácconsốkhơngquantrọng


trongqtrìnhtưduycủamình.
Năngsuất‒mộtđặcđiểmnổibậtcủabậcthiêntài
ThomasEdisoncótới1.093bằngsángchế.Ơngđảmbảonăngsuấtbằngcáchđềramụctiêu

vềsốlượngýtưởngchocáccộngsựcũngnhưchobảnthân.Trongmộtnghiêncứuthốngkêvề
2.036nhàkhoahọctronglịchsử,GiáosưKeithSimontonthuộcĐạihọcCaliforniapháthiệnra
rằngnhữngnhàkhoahọcxuấtsắcnhấtkhơngchỉcócácphátminhvĩđạimàcịncócảnhững
pháthiện…tồi.Nhưngđểđạtđượckếtquảtốtnhấtcóthể,họkhơngsợthấtbạicũngnhưe
ngạinhữngcơngviệcđơngiảnhaytầmthường.
Thửcáccáchkếthợpmới
Kếthợp,táikếthợpnhữngýtưởng,hìnhảnhvàsuynghĩthànhnhiềutổhợpkhácnhau,kểcả
khichúngcóvẻkhơngphùhợphaybấtthường.
Từviệckếthợptốnhọcvàsinhhọcnhằmtạoramộtmơnkhoahọcmới,GregoMendel‒vị
thầytungườiÁo,đãđưaraHọcthuyếtditruyền‒mộthọcthuyếtđượccácnhànghiêncứu
genehiệnđạilấylàmnềntảng.
Tạomốiquanhệhoặcsựkếtnốigiữacácvấnđề
khácnhau
Từmốiliênhệgiữatiếngchngvớihịnđáđượcnémxuốngnước,DaVinciđãliêntưởngđến
việcâmthanhchuyểnđộngdạngsóng.CịnSamuelMorse,khidừngchântạimộttrạmnghỉ
trênđườngđểđổingựa,ơngđãphátminhrađàitiếpâmchotínhiệuđiệntốn.
Tưduyngượcchiều
NhàvậtlýNeilBohrtinrằngnếubạnđangởthếđốilậpvàduytrìnhữngsuynghĩđốilậpđó,
bạnđãbướclênmộttầmtưduymới.Bohrđãnhìnnhậnánhsángởdạnghạtvàdạngsóngđể
từđóxâydựngnênngunlýbổsungvềánhsáng.
Suynghĩtheocáchẩndụ
TheoAristotle,ẩndụlàmộtdấuhiệucủathiêntàivàơngtinrằngngườinàocókhảnăngdiễn
đạtsựgiốngnhaugiữahaisựviệchồntồnkhácbiệtvàcóthểliênkếtchúnglạivớinhau,
ngườiđócókhảnăngđặcbiệt.
Lnsẵnsàngchocáccơhội
Mỗikhiconngườicốgắnglàmmộtđiềugìđónhưngthấtbại,thườngthìhọsẽchuyểnsang
làmthứkhác.Đâylànguntắcsốmộtcủasángtạo.Thấtbạisẽchỉcóýnghĩanếutakhơng
qcoitrọngphầnkémhiệuquảcủanó.Thayvàođó,hãyphântíchlạiqtrìnhcùngcácyếu
tốthựchiện,xembạncóthểthayđổinhữngyếutốđóbằngcáchnàođểcóđượckếtquảmới.
Thayvìtựvấn:“Tạisaotơithấtbại?”,hãyđặtracâuhỏi:“Tơiđãlàmđượcgì?”

Mục8.BÀITẬPTẠOĐỘNGLỰCCHOBẢNTHÂN
Thiêntàicũngkhơngnằmngồisựkiêntrìvànhẫnnại.
―GeorgeLouisBuffon
Khicịnnhỏ,chúngtacókhảnăngtiếpthucaovàcóthểnhậnthấytiếnbộkhárõ.Khiđãđạt
đượcnhữngmụctiêutốithiểucủagiađình,họctậpvàmơitrườngxungquanh,từviệchọcđể


hồnthànhmụctiêucủamình,chúngtachuyểnsanghọcđểlàmvuilịngngườikhác,vàkhi
gặpthấtbại,chúngtasẽhọctừchínhnhữngthấtbạiđó.
Bạncóthểtạođộnglựcchobảnthânnhưthếnào?
Vớibàitậpnhỏsauđây,hãythử:
·Tìmhiểukhảnăngkhámphácủabảnthân;
·Cótráchnhiệmhơnvớiviệchọccủamình;
·Chấpnhậnnhữngkhókhăncóthểxảyratrongqtrìnhhọctập-bêncạnhnhữngthành
cơng,sựtựtin,độclậpvàtínhcạnhtranh;
·Nhậnrõ“thấtbạilàmẹthànhcơng”:họctừnhữngđiềusaicũnggiốngnhưhọctừnhững
điềuđúng;
·Vuimừngkhiđạtđượcmụctiêu.
Bàitậpnàygồm7phần:
1.Địnhnghĩa
2.Độnglựcchủquan
3.Độnglựckháchquan
4.Lựachọncốvấn
5.Chitiếtdựán
6.Qtrìnhđánhgiá
7.Kếtluận
Địnhnghĩa
Suynghĩvàviếtrađiềubạnmuốnhọc:
Ngắngọnvàcụ Đừngqthamlam(đâychỉmớilàbước
thể

khởiđầu)

Giaiđoạnnàykéodàiítnhấtlà2
tháng

Trongthangđiểmtừ1-10,mứcđộquantâmcủatơiđốivớichủđềnàylàbaonhiêu?
Mứcđộquantâmphảilớnhơn5,nếukhơng,hãychọnchủđềkhác.
Đâylàgiaiđoạnbạncầnđặcbiệtlưuý.
Vớimỗimộtchủđềkhácnhau,bạncầnphảilặplạitồnbộquytrìnhtrênvàhồnthành
nó.
Tựlàmmộtbảngghinhớvàtreonóởmộtnơicóthểnhìnthấythườngxun,hoặcviết
vàotrangđầutiêncủacuốnsổtaynhắcviệchàngngàycủabạn.
Độnglựcchủquan


Hãyviếtragiấy3độnglựcbạnmuốnhọc;tậptrungvàonhucầu,hammuốnvàýthích
củabạn.
Dántờgiấyđólênbảngghinhớhoặcvàosổtaynhắcviệchàngngày.
Qtrìnhnàysẽgiúpbạnthấyrõmìnhđã:
·Nỗlựcnhiềuhơn
·Kiêntrìhơn
·Tìmmọicáchđểđạttớithànhcơng
·Hiểusâuhơn
Vídụ:
Tơimuốnhọcđánhmáynhanhhơnđểchatnhiềuhơnvớibạnbè.
TơimuốntìmhiểuvềchâuPhiđểhiểuthêmvềlịchsửgiađìnhmình.
Tơimuốnhọcvàlàmviệcởmộtkhutrượttuyếtđểtrượttuyếtgiỏihơn.
Tơimuốnhọclàmđồgỗđểtựlàmvỏchodànmáycủatơi.
Độnglựckháchquan
Hãyviếtragiấy3độnglựcmàngườikhácmuốnbạnhọc:

1.
2.
3.
Đừngdánnólênbảngghinhớmàhãyđặtnóởphíamépbảng,hoặcviếtnóvàotrang
cuốicùngcủacuốnsổnhắcviệc.
Độnglựckháchquanlàdotácđộngtừbênngồi,vìvậynókhơngtácđộngmạnhmẽđến
bạnbằngnhữngđộnglựcchủquan.Nócóthểlàmụctiêu,nhucầuvàýthíchcủanhữngngười
cóảnhhưởngđếnbạn.Bạnhọcchỉđểtránhbịphạt,đượcnhậnqhaylàmvuilịngmộtaiđó.
Vídụ:
Tơitìmhiểusựkiệnnàyvìmuốnvượtquabàikiểmtralịchsử.
Tơithamgiakhóahọcmáytínhnàydoucầucủacơngviệc.
Tơihọcđểlàmvừalịnggiasưcủatơi.
Nhữngđộnglựckháchquankhơngphảikhơngtốtnhưngchúngkhơnghiệuquảbằngnhững
độnglựcchủquan.
Lựachọncốvấn
Aisẽtrởthànhcốvấnchobạn?


Làngườibạntintưởng
Hiểurõnhữngđộnglựcthúcđẩybạn
Nắmđượckếhoạchcủabạn
Cốvấnlàngườisẽgiámsáttồnbộ
qtrìnhhọc
củabạn

Quantâmtớitừnggiaiđoạnthựchiệncủabạn
Khơngkiểmtraviệchọccủabạn(đókhơngphảilà
nhiệmvụcủahọ)
Độngviênchứkhơngchỉtrích
Cókhảnăngđưaranhữngphươngánkhảthivượtqua

khókhăntrởngại
Sẵnsàngphảnđốinếubạnđịnhtừbỏkếhoạchhoặc
chốngđốilạihọ

Cáchliênlạc
Nhưthếnào?

Trựctiếp*điệnthoại*email

Khinào?

Mứcđộthườngxun?

Gặpngườiđóítnhất3lần:
lầnđầu,lầnkếtiếpvàlầnlậpgiaokèo

Ởđâu?
Hãygửichocốvấncủabạnmộtbảngồmtênkếhoạch/dựán,độnglựcchủquan,bảnmơtảkế
hoạchvàcảtrangviếtnày.
Têncủabạnvàcốvấncủabạn:
Chitiết
dựán
Trìnhtựhọclà:Cácchương,cácý,cáckỹnăng,cáccấpđộ,v.v...
Thờigiandànhchokếhoạch/dựánnàylà:
Sốgiờhọc?Lịchhọchàngtuần?


Thamkhảoýkiếnchunmơn:Nhânviênthưviện,giasư,giảngviên,giáosư,chun
giatưvấn,v.v...
Làmthếnàođểhọthamgiavàokếhoạch?

Nguồntưliệutừ:Sáchgiáokhoa,sáchthamkhảo,tàiliệuin,cáctrangwebnộibộvà
cộngđồng.
Cáchkiểmtratrìnhđộ:Cácbàikiểmtra,báocáo,điểmsố,nhậnxétcủagiảngviên,cố
vấnhaychungiatưvấn,sốtrangsáchđãđọc,cácbàitậpđãlàm,v.v...
Ghilạiqtrìnhthựchiện:Hàngngày,hàngtuần,hàngthángsaukhihồnthànhmột
họcphần,v.v...
Phầnthưởngkhitiếnbộ:Phầnthưởngnênphùhợpvớinỗlựccủabạnhaymứcđộkhó
củabàitập.
Tơinêntớiđâukhikhơnghàilịngvớikếtquảđạtđược?
Dánlênbảngghinhớhayviếtvàosổtaynhắcviệc.
Qtrìnhđánhgiá
Khiđánhgiávềmơnhọc,bạncầnghilạiqtrìnhhọc:
Cácgiaiđoạnhọc:
Cácbướchọclàgì?Cácchương?Cácý?Thứtựtiếptheolàgì?
Nhữngmụctiêungắnhạnlàgì?Viếtcàngcụthểcàngtốt
Trongqtrìnhhọc,tơiđãtraudồi/cảithiệnđượccáckỹnăng:
Điềunàycóthểsẽrấtcóíchtrongnhữngtrườnghợpkhácvàbạnnênbiếtchúng.
Nhữngthứtơiđãhọcnhưngkhơngthựcdụng:
Tơicầnvạchlạicácbướchọctậpđểtìmranhữnglựachọnkhác.
Nhữngđiềuvơích:
Đểđánhgiáchínhxácđiềunày,bạncầnphảihiểurằngnhữngđiềuvơlýhaytráingượclạirất
cólợivìchúngkíchthíchtínhtịmị
Tơicầntựthưởngchobảnthânnhưthếnào?
Chúngtacóthểtựthưởngchobảnthânvìnhữngnỗlựcvàcơngsứcđãbỏra.


Tơicónênsuynghĩtíchcựcvềnhữngmụctiêucủamình?
Đừngbaogiờtừbỏnhữngsuynghĩđó!
Hãyintrangnàythànhnhiềubản.ĐiềnthơngtinvàoơtrốngbêncạnhvàkýhiệuN/Avào
nhữngchỗtrốngchưacóthơngtin.

Hãythườngxunnhìnbảngghinhớvàsổtaynhắcviệchàngngày.
Kếtluận
Trangnàysẽgiúpbạntheodõiqtrìnhhọctậpvàkếtquảhọctậpcủamình.
Điềuquantrọngđầutiênlàbạnsẽbiếtđượckếtquảhọctậpcónhưbạnmongmuốnkhơng.
Hiệuquảcủaviệchọckhơnghồntồnnằmởkhốilượngkiếnthứcbạnđãhọc.Chúngta
khơngcầnhọctấtcảnhữngkiếnthứcliênquanđếncácnhàgiảiphẫu,cầuthủbóngđá,thợống
nước,…nhưngchúngtacóthểtìmthấynhiềuđiềuthúvịkhithảoluậnvớimộtchunkhoa,
mộttrọngtàihaymộtthợsửaốngnước.
Hiệuquảcủaqtrìnhhọccịnđượcquyếtđịnhbằngbảnđánhgiákếtquảhọctậpvànhững
điềubạnđãhọcđượcsauđó.Hãytrảlờinhữngcâuhỏidướiđâytheothựctếhọctậpcủabạn:
Chủđềcủamơnhọccóquantrọnghoặcthúvịnhưsuynghĩbanđầucủabạnkhơng?

Bạnđãhồnthànhđượcnhữngđộngcơthúcđẩynào?

Phươngpháphọcbạnápdụngcóhiệuquảkhơng?

Ngồinhữngkiếnthứcbạnmuốnnắmđược,bạncóhọcthêmđượcnhữngđiềumớinào
khơng?


Cốvấn/tưvấncógiúpđỡđượcbạnkhơng?Mốiquanhệcủabạnvàhọtốtđẹpkhơng?

Nhữngđộnglựckháchquancóảnhhưởngđếnqtrìnhhọctậpcủabạnkhơng?

Việcchủđộnghọctậpcóđemlạihiệuquảkhơng?

Mục9.RAQUYẾTĐỊNHTHEOHƯỚNGTHÍCHNGHI
Sựthơngtháikhơngphảilàdựatrênviệclntiếpthukiếnthứcđósao?
―Plato
Cáckỹnăngphùhợpđểgiảiquyếtvấnđềlàsựkếthợpcủalýtrívàtìnhcảm,cóthểkhơng

chínhxác100%nhưngcũngđưarađượckếtquảthỏađáng.
Nếubạnkhơnglàmđượcnhưgợiýtrênthìcóthểsửdụngcáccáchđượctrìnhbàydướiđây,
nếu:
·Bạncóítthờigiannghiêncứu;
·Khơngcầnphântíchmộtcáchtồndiện;
·Cóthểchấpnhậnrủiro;
·Cóthểnhanhchóngđưaranhữngquyếtđịnhngượclại.
Nhữnggợiýđểgiảiquyếtvấnđềtheohướngthíchnghi:
Chuẩnbịnhữngphầnphụthêmchoquyếtđịnh
Đưaranhữngquyếtđịnhnhỏđểđạtđượcmộtmụctiêunhấtđịnh,trướckhiquyếtđịnhmột
vấnđềlớnmànhiềukhikhơngthểthayđổiđượcngay.
Vídụ:Nếuchưacóđiềukiệnlắpmáyđiềuhịa,bạnthửlắprèm,mành,quạtđiện…Dùkhơng
đạtđượcnhiệtđộlýtưởngnhưmáyđiềuhịa,nhưngcănphịngcũngđãbớtnóng.
Khámphá


Sửdụngcácthơngtinsẵncóđểtìmkiếmcâutrảlời.
Thậtra,khámphálàcáchnóikháccủaphươngphápthửsaiđểquảnlýrủiro.Tuynhiên,khác
vớiviệcnémmộtviênxúcxắc,khámpháđịihỏimộtmụcđíchvàhướngđirõràng.Hãysử
dụngmẹonàythậtcẩntrọngđểgiảiquyếtvấnđề.
Vídụ:Cácbácsỹthườngkhơngchẩnđốnmộtbệnhduynhấtchongườibệnh.Chậmnhưng
chắc,họtìmchínhxáccănbệnhvàcáchđiềutrị.
Quảnlýbằngviệcphânloại
Tậptrungvàonhữngvấnđềquantrọngvàbỏquanhữngvấnđềkhơngquantrọng.Lậpkế
hoạchvàlàmviệctheohướngưutiêngiảiquyếtnhữngviệcquantrọnghơn.
Vídụ:BạndạykèmTốnchomộtemnhỏ.Tuybiếtgiađìnhemđócókhókhănnhưngbạn
khơngcókhảnănggiúpđỡ.Hãyđểgiađìnhhọbiếtlàbạncũngbiếtviệcnàytrongkhitiếptục
dạykèmvàgiúpđỡemđó.
Cẩntrọng
Hãychianhỏkhảnăngrủirobằngcáchtránhđưaracácquyếtđịnhcókhảnăngdồnbạnvào

tìnhthếchỉcómộtsựlựachọn,nhấtlàbạnchưachuẩnbịtinhthần.
Vídụ:Khigặpkhókhăn,cácnhàđầutưkhơngdồntấtcảlại,họgiảmthiểukhảnăngrủiro
bằngcáchgiữmộttỷlệcânbằnggiữacốphiểu,vaynợvàtiềnmặt.
Trựcgiác
Đơikhibạncầnđếntrựcgiác,nhưkinhnghiệmhaycảmxúc.Cóthểnógiúpbạngiảiquyết
đượcvấnđềnhưngđừnglạmdụngvìđơilúcnósẽdẫnbạnđếnnhữngquyếtđịnhsailầm.Sử
dụnglogictrước,sauđóhãydùngtrựcgiácđểđánhgiámìnhđãlàmđúngchưa.
Trìhỗn
Nếuchưacầnđưaraquyếtđịnhngaytứckhắcvàvẫncịnthờigianlựachọn,hãybìnhtĩnhchờ
đợi.Nhiềukhi,khơnglàmgìcảlạilàbiệnpháptốtnhất,cóthểvấnđềsẽtựbiếnmất,hoặc
hồncảnhthayđổivàsựviệcsẽquađi.
Chuyểngiaoviệcchongườikhác
Hãychuyểngiaoviệcchoaiđónếuhọcóthểlàmtốthơn,nếuđókhơngphảilàsởtrườngcủa
bạn,hoặckhảnăng(tiềnbạc,thờigian…)củabạnkhơngchophép.
Tầmnhìn,cơhộivàsựlựachọn
Tìmkiếmcáccơhộivàlựachọnmớitrongtươnglai.Càngcónhiềulựachọn,bạncàngcócơ
hộiđưaraquyếtđịnhtốt.Nếukhơngcólựachọnthìquyếtđịnhsẽmangtínhépbuộcvàbạn
sẽkhơngcócảmgiácthỏamãn.Bằngcáchnày,quyếtđịnhcuốicùngmàbạnđưarasẽcóchất
lượnghơnrấtnhiều.
Nhữngkhókhăncóthểgặpphải
·Tínhkhơngquyếtđốn:Làkhibạnkhơngdámquyếtđịnhvìsợthấtbại.
·Trìtrệ:Làkhikhơngdámđốimặtvớivấnđề,màchỉgiảiquyếtnhữngviệckhơngđâu.
·Cườngđiệucảmxúc,hànhđộngcảmtính:Làkhibạnđểchongoạicảnhchiphốibảnthân,
hoặccảmxúcchiphốilýtrí.


·Baphải:Khơngcólậptrườngrõràng,khơngnhiệtthànhvớiquyếtđịnhhaysựlựachọn
củamình.
·Làmviệcnửavời:Lẫnlộnlungtungtrongcơngviệc.Đưaracácquyếtđịnhantồnđể
tránhtranhcãimàkhơnggiảiquyếtđượcvấnđềgì.

Mục10.GIẢIQUYẾTVẤNĐỀ/ĐƯARAQUYẾTĐỊNH
Giảiquyếtvấnđềvàđưaracácquyếtđịnhlàcơngviệcmàbạnlàmhàngngày,ởnhà,tạicơ
quan,khiđichơi,thậmchícảtrongkhođồcũ.
Cóđơilúc,chúngtagặpphảinhữngvấnđềvơcùngkhókhăn,địihỏiphảihaotâmtổnsức.
Nhữngbướcdướiđâysẽgiúpbạnhọcđượccáchđưaranhữngquyếtđịnhđúngđắnnhất.
Thựctếquytrìnhnàykhơngrườmrànhưthoạtnhìn.Cácbướchướngdẫnchỉđơngiảnlàđịnh
khnmẫuchocáctìnhhuốnggiảiquyếtvấnđề.Cóthểcácbướcnàytrùngnhauđơichỗ,bạn
hồntồncóthểquaylạicácbướctrướcvàlàmlạichotớikhiđưarađượcgiảipháptốtnhất.
Hãylinhhoạt.
Vídụ:
·Ởbướcnàocũngcócơngđoạnthuthậpthơngtin,từlúcmớinhậnđịnhvấnđềđếnkhiứng
dụnggiảipháp.
·Nhữngthơngtinmớilnđịihỏiphảinhậnđịnhvấnđềmới.
·Mộtsốlựachọnkhơngphùhợp,lúcđó,bạnlạiphảitìmcáikhácđểthaythế.
·Mộtsốbướccóthểđượckếthợphoặcrútngắn.

Nhậnđịnhvấnđề
Điềugìcảntrởbạnđạtmụctiêu?
Bạncóthểtạmđưaracâutrảlờikháiqtchocâuhỏitrênvì:
·Bạnthiếuthơngtinđểđịnhnghĩa;
·Bạnchưaphânbiệtđượcrõgiữahiệntượngvàngunnhân.
Hãydựtínhbạnsẽmiêutảvấnđềrasao,rồitìmmộtngườimàbạntintưởngđểtraođổivà
đánhgiá.Vídụ:Nếuvấnđềliênquanđếncơngviệc,hãytìmđếncấptrêncủabạnhayngườicó
chứcnăngtươngứng.
Lưu​ýcáccâuhỏisau:
·Vấnđềcủatơilàgì?
·Đócóđúnglàvấnđềcủatơihaykhơng?


·Tơicóthểgiảiquyếtvấnđềnàyhaykhơng?Cóđángđểgiảiquyếtkhơng?

·Liệuđócóphảilàvấnđềchínhkhơng?Hayđóchỉlàmộttrườnghợpnhỏcủamộtvấnđề
lớnhơn?
·Nếutrướcđâytơitừnggặpvấnđềnày,liệugiảipháptơiđãdùngsaiởđâu?
·Liệuvấnđềnàycótựbiếnmấtkhơng?
·Nếucứbỏmặcnó,liệucórủirogìkhơng?
·Vấnđềnàycóliênquanđếnkhíacạnhđạođứcnàokhơng?
·Giảiphápphảithỏamãnnhữngđiềukiệngì?
·Liệugiảiphápcóảnhhưởngđếnđiềugìmànhấtthiếtbạnkhơngthểthayđổi?
Thuthậpthơngtin
Ngườiliênquan
Cáccánhân,nhómvàtổchứcbịảnhhưởngbởivấnđềnày,hoặcgiảiphápcủanó.Hãybắtđầu
từbạn.Nhữngngườicókhảnăngquyếtđịnhvànhữngngườigầnvớichúngtalàdễnhậnra
nhất.
Nguồnthơngtinvàdữliệu
·Nghiêncứu;
·Kếtquảtừthửnghiệmvàhọctập;
·Traođổivớicác“chungia”vànguồnđángtincậykhác;
·Nhữngsựkiệntrongqkhứvàhiệntại,đượcbáocáolạihaybảnthânbạnchứngkiến.
Giớihạn
Cácgiớihạncủatìnhhuốngrấtkhóthayđổi,cóthểlànhữngkhókhănvềtàichínhhoặccác
việckhác.Nếumộtvấnđềcóqnhiềugiớihạn,thìbảnthânnhữnggiớihạnđóđãlàmộtvấn
đềcầngiảiquyết.
Cácýkiếnvàgiảđịnh
Cácýkiếncủanhữngngườicókhảnăngquyếtđịnhlàrấtquantrọng.Bạncũngnênlưutâm
đâulàsựthật,đâulàsựthiênvịhayđịnhkiến.
Cácgiảđịnhgiúpchúngtatiếtkiệmkhánhiềucơngsứcvàthờigianvìrấtkhócóthểthuthập
tồnbộthơngtincũngnhưthửnghiệmmọitrườnghơp.Nhưnggiảđịnhcũngcóphầnrủiro,
bạnphảibiếtrõmìnhđanggiảđịnhcáigìvàloạibỏngaynếunóđượcchứngminhlàsai.
Xâydựngcáclựachọnvàgiảiphápthaythế
Nhữngvấnđềcủabạn,nếuđượcxemxéttừgócnhìnkhác,sẽmởranhữngnhậnthứcmớimẻ

chưatừngbiếtđến.
Độngnãohoặcnhanhchóngghichúnhữngýtưởngbấtchợtkhơngphảilàviệcvơích,đó


chínhlàmộtcáchkhámphátuyệtvời.
Đốivớimỗitìnhhuống,bạnhãyliệtkênhiềulựachọnvàđểngỏkhảnăngsửdụngchúng.Hãy
ghichúvàonhữnglựachọnđónhưsau:
·Cầnthêmthơngtin;
·Giảiphápmới;
·Cóthểkếthợphoặcloạibỏ;
·Sẽcómặtđốilập;
·Cótriểnvọng,hấpdẫn.
Sauđó,hãyđánhgiáchúngmộtcáchkháchquanchứkhơngnênchỉtríchhaytỏvẻkhóchịu.
Cânnhắctấtcảcáclựachọn
Mộtgiảiphápphùhợpvẫncóthểkhơnghiệuquảnếukhơngcóđủcácđiềukiện.Chúngta
thườngloạibỏgiảiphápnàoucầuthêmđiềukiệnmới.
Phươngphápcânnhắccáclựachọn
PhântíchhệthốngmatrậncủaThomasSaaty.
Liệtkêcáclựachọnvàocáccộtvàhàngnhưmơtảtronghìnhvẽ.Bắtđầuđitừlựa
chọnA,đichéotấtcảcáccộtnhưtrongmatrậnvàsosánhtínhkhảthicủatừng
lựachọnvớitổngthể.

Khinhậnthấymộtlựachọngiátrịhơnnhữngcáicịnlại.

Chấmlựa
chọnđó1
điểm.

Khigiátrịcủalựachọnđóthấphơnnhữngcáicịnlại.

Chấmlựa
chọnđó0
điểm.

Sauđâylàvídụ:

MatrậnSFF:Thíchhợp(Suitability),Khảthi(Feasibility),
Linhhoạt(Flexibility)


Tínhtổngđiểmtheohàngvàcột,lựachọnnàocósốđiểmcaonhất,đólàlựachọnphùhợp
nhấtvớitiêuchuẩncủabạn.Trongvídụtrên,lựachọnClàlựachọncósốđiểmcaonhấtvàlà
lựachọnkhảthinhất.

Tiêuchí

ĐộthíchhợpTínhkhảthiTínhlinhhoạtTổng

LựachọnA
LựachọnB
LựachọnC
LựachọnD

Đánhgiátừnglựachọntheothangđiểmtừ1-3
·Độthíchhợp:Bảnthânlựachọnđócóphùhợpvàthựctếkhơng?Nóthíchhợphayquan
trọng?Cócâutrảlờixácđángkhơng?Cóphảilàlựachọnduynhấtkhơng?
·Tínhkhảthi:Cầnbaonhiềunguồnlựcđểgiảiquyếtlựachọnnày?Cóđủnguồnlựckhơng?
Lựachọnnàysẽkhắcphụcđượckhókhănnào?
·Tínhlinhhoạt:Cókhảnănggánhchịunhữnghậuquảkhơngmongmuốn,hoặccóthểmở
ratriểnvọngmớikhơng?Bạncóthểđiềuchỉnhtácđộngcủalựachọnnàykhithựchiện

khơng?
Tínhtổngđiểmchomỗiphươngánlựachọn,sosánhrồiưutiênnhữnglựachọncótổngđiểm
cao.
Chọnlấylựachọnhợplýnhất
·Đừngchorằngbấtcứlựachọnnàocũnglà“lựachọnhồnhảo”.Nếucó,sẽchẳngbaogiờ
xảyravấnđềhaykhókhănnào.
·Hãylắngnghetrựcgiácđểđưaraphươngánhànhđộng.
·Lắngnghelờikhuntừngườingồicuộcmàbạntintưởng:Cóđiềugìđómàbạnđãbỏ
sótkhơng?Họcónhậnranhữngkhókhăntronggiảiphápcủabạnkhơng?
·Thoảhiệp:Khibạnđãhiểurõvấnđề,hãyđiềuchỉnhnhữngphươngánlựachọncủamình.
Hãykếthợpcáckhảnăngkhảthiđểđưaragiảipháptốtnhất.
Kếhoạchthựchiện
Tiêuchí
·Giảiquyếttừngbướccácvướngmắcsaochophùhợpvớitừnggiaiđoạncủaqtrình.