Báo cáo biện pháp thi giáo viên giỏi môn giáo dục công dân 8, biện pháp nâng cao hiệu quả phương pháp sắm vai trong giảng dạy giáo dục công dân 8

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG THCS ...............

BIỆN PHÁP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ PHƯƠNG PHÁP SẮM VAI
TRONG GIẢNG DẠY MÔN GDCD 8
Ở TRƯỜNG THCS ……………..

Họ và tên giáo viên : ..................
Trình độ chuyên môn: .......................
Đơn vị công tác: ..............................
Huyện .......................

0


Văn Yên, tháng 09 năm 2022
BIỆN PHÁP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ PHƯƠNG PHÁP SẮM VAI
TRONG GIẢNG DẠY MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 8
Ở TRƯỜNG THCS ...............
1. Phần mở đầu
Phương pháp là một thành tố hết sức quan trọng của bất kỳ một hoạt động nào.
Khi đã xác định được mục đích và nội dung hoạt động thì phương pháp hoạt động có
vai trị quyết định chất lượng hoạt động. Mơn giáo dục cơng dân có nhiệm vụ trang
bị tri thức khoa học để giúp học sinh vận dụng tri thức môn học vào đời sống thực tế.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ này đòi hỏi người giáo viên giảng dạy mơn giáo dục
cơng dân phải có những phương pháp dạy học phù hợp và phát huy được khả năng
tư duy, sáng tạo, các phẩm chất, năng lực cần đạt trong quá trình học tập.
Qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy bộ môn giáo dục công dân, tôi đã vận
dụng phương pháp dạy học sắm vai vào các tiết dạy GDCD ở trường THCS.

* Ưu điểm :
- Dạy học bằng phương pháp sắm vai Học sinh đã biết hợp tác nhóm để sắm
vai.
- Học sinh cũng rèn kỹ năng giao tiếp – một kỹ năng cần thiết và quan trọng để
người học hoạt động được trong một tập thể, cộng đồng.
- Khi tổ chức dạy học theo phương pháp này, học sinh khá, giỏi khi thực hiện
có ý thức tự giác và thực hiện nhiệm vụ hiệu quả đảm bảo về mặt thời gian và chủ đề
yêu cầu .
* Tồn tại:
- Mặc dù học sinh đã biết làm nhóm sắm vai, như nhiệm vụ của từng thành
viên chưa được thể hiện rõ rệt. Có những học sinh thụ động chưa sáng tạo, ỉ lại vào
các bạn phân công.
- Kỹ năng ứng xử chưa mạnh dạn, tự tin với các tình huống.
- Các em hay chú tâm quá nhiều vào diễn mà quên đi chủ đề, nội dung cần đạt.
- Khi thực hiện chưa huy động hết các bạn trong tổ mà chỉ tập chung ở một số
bạn năng động, còn lại nằm ngoài cuộc.
1


- Khi thực hiện sắm vai các em chưa chú ý đến khung cảnh lớp học, diện tích
lớp, kê bàn ghế, chưa xác định được thời gian thực hiện. Khi quên lời thoại hay bị
gãy diễn biến tình huống.
- Khi kết thúc sắm vai nhiệm vụ thảo luận còn chưa chú tâm, mà chủ yếu là
cảm nhận của người xem các vai sắm dẫn đến hiệu quả chưa cao.
* Kết quả giảng dạy môn GDCD 8 năm học 2021-2022 chưa có nhiều khả
quan:

Năm học

2019-2020

Khối
Lớp
8

Chất lượng
TS
Giỏi %
145

50

Khá %

34,
5

54

37,
2

TB

% Yếu

%

35

24,
1

4,1

6

Qua khảo sát bằng phiếu: Tỉ lệ học sinh chưa biết giải quyết các mâu thuẫn của
lứa tuổi còn cao: chiếm 60%.
Dạy học bằng phương pháp sắm vai là một trong các phương pháp dạy học chủ
động, ngày càng được ứng dụng rộng rãi, là phương pháp dạy học cơ bản và tốt nhất
để dạy về kỹ năng giao tiếp – một kỹ năng cần thiết và quan trọng để người học hoạt
động được trong một tập thể, cộng đồng.
2. Nội dung biện pháp
2.1. Mục đích của biện pháp
Mục đích mà tơi chọn là đưa ra một số biện pháp cụ thể, mà Tôi đã rút ra được
khi thực hiện phương pháp dạy học sắm vai, nhằm nâng cao hiệu quả của phương
pháp, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy mơn học GDCD trong trường THCS
…………... Đồng thời chia sẻ các biện pháp với đồng nghiệp giảng dạy cùng phân
môn.
2.2. Nội dung biện pháp
2.2.1: Nội dung
Sử dụng phương pháp sắm vai hiệu quả trong giảng dạy GDCD 8.
2.2.2: Cách thức thực hiện
2


Sắm vai là phương pháp giáo viên tổ chức cho học sinh thực hành làm thử
đặt mình vào các nhận vật trong một tình huống đạo đức hoặc pháp luật giả định.
Phương pháp sắm vai buộc giáo viên và học sinh phải dành nhiều thời gian để chuẩn

bị nội dung phù hợp với chủ đề. Để thành công phương pháp này Tôi đã thực hiện
qua các bước sau:
Bước 1: Xác định chủ đề:
Giáo viên giới thiệu tình huống vào cuối tiết học tuần trước để học sinh các tổ,
nhóm xây dựng kịch bản và phân công sắm vai. Đây là bước quan trọng nhất. Chủ đề
phát huy được ưu thế của phương pháp sắm vai là những chủ đề thể hiện được kỹ
năng giao tiếp, thái độ, cách ứng xử giải quyết vấn đề. Bước này cũng để khác phục
tồn tại khi thực hiện các em hay chú tâm quá nhiều vào diễn mà quên đi chủ đề, nội
dung cần đạt: Nhu cầu giải quyết vấn đề khó khăn trong cuộc sống thực tại của các
em ...)
Bước 2: Xây dựng tình huống và vai định sắm:
Tình huống phải rất cụ thể; vai sắm càng cụ thể bao nhiêu càng tốt. Các dữ
liệu không phải tùy tiện đặt ra mà cần suy nghĩ, cân nhắc để thể hiện chủ đề trọng
tâm cần hướng tới như: Trọng tâm về kiến thức đạo đức, pháp luật hay rèn kĩ năng
sống…. , nhằm phát huy kỹ năng giao tiếp, thái độ, năng lực xử lí, giải quyết các
tình huống thực tế một cách thơng minh nhất phù hợp với chuẩn mực đạo đức, đúng
pháp luật.
Bước 3: Giao nhiệm vụ cho các vai, cho người quan sát, rút kinh nghiệm
Vai sắm phải cụ thể theo đúng mục tiêu học tập (người sắm vai “chính”, người
sắm vai “phụ” phải thực hiện nhiệm vụ, công việc, động tác gì… trong các tình
huống trên). Người quan sát (Chính là tất cả các bạn còn lại trong lớp) được phân
thành nhóm nhỏ (vài người). Mỗi nhóm được giao các nhiệm vụ cụ thể như: nhóm
theo dõi nhận xét vai “chính”; nhóm theo dõi nhận xét vai “phụ”; các nhóm theo dõi
về kỹ năng giao tiếp, thái độ, kiến thức, năng lực giải quyết tình huống…Có như thế
các em mới tập trung theo dõi và đưa ra những nhận xét sát thực nhất, đồng thời rút
ra bài học cho bản thân. Ở bước này khắc phục được tồn tại. Khi thực hiện sắm vai
chưa huy động hết các bạn trong tổ mà chỉ tập chung ở một số bạn năng động, cịn
lại nằm ngồi cuộc thụ động quan sát và ít tương tác.
Bước 4: Thực hiện sắm vai
- Chú ý đến khung cảnh sắm vai như: Kê xếp lại bàn ghế cho thích hợp với tình

huống
3


- Bàn ghế ngồi của vai sắm được kê ở giữa để mọi người quan sát thuận tiện.
- Bàn ghế của người quan sát (theo dõi) kê chung quanh sao cho thích hợp với
nhiệm vụ được giao (thí dụ: nhóm theo dõi vai “chính”, vai “phụ” ngồi đối
diện với các vai đóng để quan sát được tốt).
– Giáo viên cũng có một chỗ ngồi thích hợp để theo dõi được diễn biến chung,
không làm ảnh hưởng đến các vai sắm.
Khi thực hiện sắm vai, các vai sắm hoàn toàn chủ động về nội dung và thời
gian. Giáo viên không nên can thiệp, nhắc nhở làm mất tính chủ động, linh hoạt của
vai diễn. Chỉ được ngừng thực hiện sắm vai khi kéo dài q thời gian quy định
nhiều, khơng cịn thời gian để thảo luận sau sắm vai. Ở bước này khắc phục được tồn
tại, khi người sắm quên lời thoại hay trả lời sai thì hay bị gãy tình huống, mất thời
gian.
Thí dụ: Khi vai “chính” đưa ra một vấn đề gì khơng đúng với kiến thức, chuẩn
mực đã học hay lời thoại nhầm thì vai “phụ” có thể xử lí nhanh bằng cách hỏi lại,
gợi ý khéo để vai “chính” điều chỉnh lại.
Bước 5: Thảo luận sau sắm vai của học sinh và nhận xét của giáo viên.
Thảo luận sau sắm vai là rất quan trọng, đó là nội dung cơ bản của giảng dạy
bằng phương pháp sắm vai. Thao tác này cần làm ngay sau khi sắm vai để người học
nhận xét chính xác. Giáo viên điều khiển thảo luận sau sắm vai. Qua các vai sắm học
sinh tự nhận xét, thảo luận:
– Về kỹ năng giao tiếp:
Có trình bày, giải thích rõ ràng, dễ hiểu khơng?
Các ngơn từ sử dụng có phù hợp cho vai “chính”, “phụ”… không?
– Về thái độ, phong cách:
Việc chào hỏi, cách xưng hơ trong giao tiếp..?
Có thực sự tơn trọng, chú ý lắng nghe, giải đáp đúng yêu cầu của các vai sắm?

– Về kiến thức:
Cách giải thích, hướng dẫn có đúng khơng?
Các biện pháp giải quyết nêu ra có phù hợp với lý thuyết, với chuẩn mực giao tiếp
không ?
2.2.3: Các bước thực hiện
* Đối với giáo viên: Nghiên cứu tài liệu về các phương pháp dạy học trong đó
có phương pháp sắm vai, nghiên cứu nội dung bài để lựa chọn chủ đề nội dung định
hướng cho học sinh viết tình huống phù hợp.
4


* Đối với học sinh: Thực hiện hoạt động sắm vai theo hướng dẫn của giáo
viên, có rút kinh nghiệm qua sắm vai.
2.2.4: Các điều kiện để thực hiện
- Giáo viên: Tích cực tự học, trau dồi kiến thức về chun mơn nghiệp vụ đổi
mới PPDH theo hướng tích cực, phát huy được năng lực của người học.
- Học sinh: Đối tượng là học sinh lớp 8 trường THCS ………………...
- Cơ sở vật chất: (Tạo không gian lớp học phù hợp với nội dung tình huống cần
sắm, có thể chuẩn bị đạo cụ nếu cần).
2.2.5: Tính mới, sự khác biệt của biện pháp
Biện pháp nâng cao hiệu quả theo từng bước khi thực hiện phương pháp này
đã hạn chế được những tồn tại, đồng thời mang lại hiệu quả rõ rệt rèn kỹ năng giao
tiếp mạnh dạn, tự tin khi đứng trước mọi người. Huy động được tất cả các thành viên
vào tình huống sắm vai nhằm phát huy hết các năng lực của các em.
Những em học yếu hơn hoặc chưa tích cực giảm bớt sự ỷ lại vào các bạn khác.
Đồng thời với phương pháp này là một phương pháp tích cực phát triển năng lực học
sinh đáp ứng với mục tiêu chương trình giáo dục phổ thơng tổng thể 2018, các bước
của phương pháp này nâng cao năng lực cho học sinh là rất cần thiết góp phần nâng
cao hiệu quả giáo dục học sinh. Sắm vai giúp học sinh thực hành những kĩ năng giao
tiếp trong mơi trường an tồn, được giám sát trước khi xảy ra các tình huống thực.

Bên cạnh đó phương pháp sắm vai khích lệ thay đổi thái độ, hành vi của người học
theo hướng định trước. Ta có thể thấy ngay tác động và hiệu quả qua lời nói hoặc
việc làm của các vai diễn.
3. Khả năng áp dụng của biện pháp
Biện pháp nêu trên áp dụng cho học sinh lớp 8 và các khối lớp khác trường
THCS …………….. Áp dụng bồi dưỡng chuyên môn giáo viên thông qua các buổi
sinh hoạt tổ, sinh hoạt chuyên đề của phân môn.
4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
biện pháp
Trong đổi mới chương trình hiện nay đang hướng đến rèn năng lực cho học
sinh. Thì phương pháp này có hiệu quả rất rõ rệt. Bởi việc sắm vai giúp học sinh liên
hệ đến các vấn đề liên quan một cách cụ thể để các em phát huy vốn kinh nghiệm
sống của bản thân giúp các em phân tích, lí giải, tranh luận, xử lí các tình huống, các
sự kiện thực tế từ đó các em tự rút ra bài học và khắc sâu kiến thức, hình thành nên
năng lực của bản thân.
5


Về phía học sinh đã đạt được
- Nắm vững các kiến thức, tư duy, hứng thú và sáng tạo trong học tập.
- Rèn luyện kỹ năng ứng xử, giao tiếp mạnh dạn, tự tin với các tình huống nhất
là khi đứng trước mọi người .
- Rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hố chuẩn mực đạo đức, đúng pháp luật,
phịng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội...
- Rèn các kĩ năng giải tỏa áp lực, duy trì tinh thần lạc quan, xử lí các tình
huống nhanh nhẹn.
* Kết quả cụ thể
Sau thời gian nghiên cứu, áp dụng vào giảng dạy môn GDCD lớp 8 hiệu quả
được nâng lên, cụ thể như sau:
Tổng số HS lớp 8

Năm học 2019- 2020

Tổng số HS lớp 8
Năm học 2020- 2021

145 học sinh

133 học sinh

Giỏi

34,5%

37%

Khá

37,2%

40%

Trung bình

24,1%

20,9%

Yếu

4,1%

2,1%

Mức đánh giá
Mơn GDCD

5. Tài liệu gửi kèm: Tài liệu một số tình huống học sinh đã xây dựng khi
sắm vai
Văn Yên, ngày 25 tháng 10 năm 2022
Người viết báo cáo

……………………….
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
6


...............................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................

7


8

2.2.3: Các bước thực hiện
* Đối với giáo viên: Nghiên cứu tài liệu về các phương pháp dạy học trong đó
có phương pháp sắm vai, nghiên cứu nội dung bài để lựa chọn chủ đề nội dung định
hướng cho học sinh viết tình huống phù hợp.
* Đối với học sinh: Thực hiện hoạt động sắm vai theo hướng dẫn của giáo
viên, có rút kinh nghiệm qua sắm vai.
2.2.4: Các điều kiện để thực hiện
- Giáo viên: Tích cực tự học, trau dồi kiến thức về chuyên môn nghiệp vụ đổi
mới PPDH theo hướng tích cực, phát huy được năng lực của người học.
- Học sinh: Đối tượng là học sinh lớp 8 trường THCS ………………...
- Cơ sở vật chất: (Tạo khơng gian lớp học phù hợp với nội dung tình huống cần
sắm, có thể chuẩn bị đạo cụ nếu cần).
2.2.5: Tính mới, sự khác biệt của biện pháp
Biện pháp nâng cao hiệu quả theo từng bước khi thực hiện phương pháp này
đã hạn chế được những tồn tại, đồng thời mang lại hiệu quả rõ rệt rèn kỹ năng giao
tiếp mạnh dạn, tự tin khi đứng trước mọi người. Huy động được tất cả các thành viên
vào tình huống sắm vai nhằm phát huy hết các năng lực của các em.
Những em học yếu hơn hoặc chưa tích cực giảm bớt sự ỷ lại vào các bạn khác.
Đồng thời với phương pháp này là một phương pháp tích cực phát triển năng lực học
sinh đáp ứng với mục tiêu chương trình giáo dục phổ thơng tổng thể 2018, các bước
của phương pháp này nâng cao năng lực cho học sinh là rất cần thiết góp phần nâng
cao hiệu quả giáo dục học sinh. Sắm vai giúp học sinh thực hành những kĩ năng giao
tiếp trong mơi trường an tồn, được giám sát trước khi xảy ra các tình huống thực.
Bên cạnh đó phương pháp sắm vai khích lệ thay đổi thái độ, hành vi của người học
theo hướng định trước. Ta có thể thấy ngay tác động và hiệu quả qua lời nói hoặc
việc làm của các vai diễn.
3. Khả năng áp dụng của biện pháp
Biện pháp nêu trên áp dụng cho học sinh lớp 8 và các khối lớp khác trường
THCS …………….. Áp dụng bồi dưỡng chuyên môn giáo viên thông qua các buổi
sinh hoạt tổ, sinh hoạt chuyên đề của phân mơn.

4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
biện pháp
9


Trong đổi mới chương trình hiện nay đang hướng đến rèn năng lực cho học
sinh. Thì phương pháp này có hiệu quả rất rõ rệt. Bởi việc sắm vai giúp học sinh liên
hệ đến các vấn đề liên quan một cách cụ thể để các em phát huy vốn kinh nghiệm
sống của bản thân giúp các em phân tích, lí giải, tranh luận, xử lí các tình huống, các
sự kiện thực tế từ đó các em tự rút ra bài học và khắc sâu kiến thức, hình thành nên
năng lực của bản thân.
Về phía học sinh đã đạt được
- Nắm vững các kiến thức, tư duy, hứng thú và sáng tạo trong học tập.
- Rèn luyện kỹ năng ứng xử, giao tiếp mạnh dạn, tự tin với các tình huống nhất
là khi đứng trước mọi người .
- Rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hoá chuẩn mực đạo đức, đúng pháp luật,
phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội...
- Rèn các kĩ năng giải tỏa áp lực, duy trì tinh thần lạc quan, xử lí các tình
huống nhanh nhẹn.
* Kết quả cụ thể
Sau thời gian nghiên cứu, áp dụng vào giảng dạy môn GDCD lớp 8 hiệu quả
được nâng lên, cụ thể như sau:
Tổng số HS lớp 8
Năm học 2019- 2020

Tổng số HS lớp 8
Năm học 2020- 2021

145 học sinh

133 học sinh

Giỏi

34,5%

37%

Khá

37,2%

40%

Trung bình

24,1%

20,9%

Yếu

4,1%

2,1%

Mức đánh giá
Mơn GDCD

5. Tài liệu gửi kèm: Tài liệu một số tình huống học sinh đã xây dựng khi

sắm vai
Văn Yên, ngày 25 tháng 10 năm 2022
Người viết báo cáo
10


……………………….
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
...............................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................

11