(Luận văn tmu) pháp luật về bảo lãnh ngân hàng và thực ti n thực hiện tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần hàng hải việt nam maritime bank chi nh

TĨM LƯỢC

Chương I khóa luận nghiên cứu một cách chi tiết về khái niệm, đặc điểm, vai
trò, phân loại bảo lãnh ngân hàng. Bên cạnh đó, khóa luận cịn phân tích một cách
tương đối rõ ràng về một số nội dung cơ bản của pháp luật điều chỉnh bảo lãnh ngân
hàng bao gồm các vần đề: chủ thể, quyền và nghĩa vụ của các bên, thực hiện bảo lãnh
ngân hàng... Trên cơ sở đó, khóa luận nêu lên những nguyên tắc điều chỉnh hoạt động
bảo lãnh ngân hàng, mang tới cho người đọc cái nhìn tổng quát về bảo lãnh ngân hàng.
Chương II khóa luận tập trung tìm hiểu về thực trạng thực hiện và thi hành pháp
luật về bảo lãnh ngân hàng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam – Chi nhánh
Thanh Xuân. Từ đó, tác giả đưa ra được những đánh giá khách quan bao gồm cả
những thành cơng và hạn chế để hồn thiện pháp luật về bảo lãnh ngân hàng.
Chương III khóa luận được coi là chương tổng kết các nội dung trong bài.
Thông qua thực trạng nghiên cứu, tác giả có những định hướng và giải pháp cụ thể
tháo gỡ những vướng mắc trong việc thực hiện và thi hành pháp luật liên quan tới bảo
lãnh ngân hàng cho phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Đồng thời, tác giả cũng
vạch ra những thiếu sót, những điều mình chưa thực sự làm được trong bài viết để các
tác giả tiếp theo có thể phát triển và hoàn thiện hơn đối với vấn đề liên quan.

i


LỜI CẢM ƠN

Để hồn thành khóa luận này, bên cạnh những nỗ lực và cố gắng của bản thân,
em còn nhận được sự giúp đỡ rất nhiệt tình của các anh chị tại Ngân hàng TMCP Hàng
Hải Việt Nam – Chi nhánh Thanh Xuân và cô giáo - Th.S Phùng Bích Ngọc.
Trước tiên em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới cơ giáo – Th.S Phùng Bích Ngọc.
Cơ đã dành nhiều thời gian tận tình chỉ bảo, hướng dẫn em thực hiện bài khóa luận
này.
Sau đó, em cũng xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu trường Đại học Thương

Mại, Khoa Kinh tế - Luật, Bộ môn Luật Chuyên ngành đã tạo điều kiện giúp em hoàn
thành bài khóa luận này.
Cuối cùng, em xin cảm ơn tồn thể cán bộ, nhân viên tại Ngân hàng TMCP
Hàng Hải Việt Nam – Chi nhánh Thanh Xuân đã giúp em có cơ hội tìm hiểu kiến thức
thực tế để hồn thành bài khóa luận tốt nhất. Do cịn nhiều hạn chế về kiến thức và
thời gian nên khóa luận sẽ khơng tránh khỏi những sai sót. Em rất mong nhận được sự
góp ý của các thầy cơ và mọi người để bài khóa luận được hồn thiện hơn.
Trân trọng!
Hà Nội, ngày 26 tháng 04 năm 2016
Sinh viên thực hiện

ii


Phan Thị Thùy Dung

iii


MỤC LỤC

TÓM LƯỢC.................................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN..............................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................... iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.....................................................................................vi
LỜI MỞ ĐẦU..............................................................................................................1
1.1. Tính cấp thiết của nghiên cứu đề tài khóa luận..................................................1
1.2 Tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan.................................................2
1.3 Xác lập và tuyên bố vấn đề nghiên cứu................................................................3
1.4 Đối tượng, mục tiêu, phạm vi nghiên cứu............................................................3

1.5 Phương pháp nghiên cứu......................................................................................4
1.6 Kết cấu khóa luận tốt nghiệp................................................................................5
CHƯƠNG I: NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BẢO LÃNH NGÂN HÀNG........6
1.1 Một số khái niệm cơ bản liên quan đến bảo lãnh ngân hàng..............................6
1.1.1 Khái niệm về bảo lãnh ngân hàng, đặc điểm, chức năng của hoạt động bảo
lãnh ngân hàng.............................................................................................................6
1.1.1.1 Khái niệm về bảo lãnh ngân hàng...................................................................6
1.1.1.2 Đặc điểm, chức năng của hoạt động bảo lãnh ngân hàng.............................7
1.2 Cơ sở ban hành và nội dung pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân hàng.....10
1.2.1 Cơ sở ban hành pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân hàng.......................10
1.2.2 Nội dung pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân hàng..................................10
1.2.2.1 Chủ thể trong quan hệ bảo lãnh.....................................................................10
iv


1.2.2.2 Cam kết bảo lãnh............................................................................................12
1.2.2.3 Phạm vi bảo lãnh............................................................................................13
1.2.2.4 Nội dung bảo lãnh..........................................................................................13
1.2.2.5 Thực hiện bảo lãnh.........................................................................................18
1.3 Nguyên tắc điều chỉnh bảo lãnh ngân hàng.......................................................19
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH VỀ BẢO LÃNH
NGÂN HÀNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP HÀNG HẢI VIỆT NAM- MARITIME
BANK CHI NHÁNH THANH XUÂN......................................................................21
2.1. Tổng quan tình hình và các nhân tố ảnh hưởng đến pháp luật về bảo lãnh
ngân hàng...................................................................................................................21
2.1.1 Tổng quan tình hình về bảo lãnh ngân hàng tại ngân hàng thương mại cổ
phần Hàng Hải Việt Nam (Maritime Bank)............................................................21
2.1.2 Các nhân tố ảnh hưởng tới vấn đề bảo lãnh ngân hàng tại ngân hàng thương
mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam- Maritime Bank chi nhánh Thanh Xuân..........21
2.2 Phân tích thực trạng các quy phạm pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân

hàng tại ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam- Maritime Bank chi
nhánh Thanh Xuân....................................................................................................23
2.3 Thực trạng thực hiện các quy phạm pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân
hàng tại ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam- Maritime Bank chi
nhánh Thanh Xuân....................................................................................................25
2.3.1 Hình thức bảo lãnh...........................................................................................25
2.3.2 Thẩm quyền ký hợp đồng cấp bảo lãnh, cam kết bảo lãnh...........................26
2.3.3 Các quy định hình thức của quan hệ bảo lãnh ngân hàng.............................27

v


2.4 Đánh giá chung về pháp luật điều chỉnh đến bảo lãnh ngân hàng và thực
trạng thực hiện tại ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam- Maritime
Bank chi nhánh Thanh Xuân....................................................................................28
2.4.1 Thành tựu đạt được..........................................................................................28
2.4.2 Hạn chế trong việc áp dụng pháp luật về bảo lãnh ngân hàng......................30
CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP (KIẾN NGHỊ) HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT ĐIỀU CHỈNH VỀ BẢO LÃNH NGÂN HÀNG...........................................32
3.1 Quan điểm / định hướng hoàn thiện pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân
hàng............................................................................................................................. 32
3.1.1 Giải quyết các hạn chế cơ bản trong pháp luật về bảo lãnh ngân hàng........32
3.1.2 Hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo lãnh ngân hàng phù hợp với quá trình
hội nhập quốc tế.........................................................................................................33
3.2 Các giải pháp (kiến nghị) hoàn thiện pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân
hàng............................................................................................................................. 34
3.2.1 Kiến nghị với cơ quan ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật..................34
3.2.1.1 Hoàn thiện quy định về các biện pháp bảo đảm và các biện pháp xử lý tài
sản đảm bảo................................................................................................................34
3.2.1.2 Sửa đổi quy định về sử dụng ngôn ngữ trong các giao dịch bảo lãnh..........35

3.2.1.3 Sửa đổi quy định về điều kiện đối với bên được bảo lãnh.............................35
3.2.2 Kiến nghị đối với ngân hàng nhà nước Việt Nam...........................................36
3.2.2.1 Hỗ trợ các ngân hàng thương mại trong thực hiện nghiệp vụ bảo lãnh......36
3.2.2.2 Thanh tra, kiểm tra các hoạt động ngân hàng...............................................36

vi


3.3 Kiến nghị đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam- Chi
nhánh Thanh Xuân....................................................................................................37
3.3.1 Các hình thức bảo lãnh.....................................................................................37
3.3.2 Năng cao chất lượng thẩm định.......................................................................38
3.3.3. Tăng cường cơng tác kiểm tra, kiểm sốt, quản lý........................................38
3.4 Một số vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu....................................................39
KẾT LUẬN................................................................................................................40
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................1

vii


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TMCP: Thương mại cổ phần
NHNN: Ngân hàng nhà nước
NHTM: Ngân hàng thương mại
MSB: Tên Viết tắt của Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam
NĐ-CP: Nghị định chính phủ
QĐ-NHNN: Quyết định- Ngân hàng nhà nước
TT-NHNN: Thơng tư- Ngân hàng nhà nước
TT-BTC: Thơng tư- Bộ tài chính

BLDS: Bộ luật Dân sự
TCTD: Tổ chức tín dụng
MSB: Maritime Bank

viii


ix


LỜI MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của nghiên cứu đề tài khóa luận
Trong xu thế tồn cầu hố, với chính sách mở cửa hội nhập quốc tế và khu vực,
các hoạt động kinh tế đối ngoại nói chung và hoạt động thương mại, đầu tư nói riêng
của nước ta với các nước trên thế giới đã và đang ngày càng mở rộng và phát triển.
Trong bối cảnh đó, bảo lãnh ngân hàng là một hoạt động tiềm ẩn khá nhiều rủi ro,
nhưng lại đem lại lợi ích to lớn cho các bên có liên quan. Tuy nhiên, để nghiệp vụ bảo
lãnh của ngân hàng diễn ra thuận lợi thì địi hỏi doanh nghiệp phải tìm hiểu, tiếp cận
và nhận thức đúng đắn các hoạt động thương mại theo đúng luật, nhằm hạn chế những
tổn hại kinh tế khơng đáng có. Bảo lãnh ngân hàng được điều chỉnh bởi nhiều nguồn
luật và khá phổ biến trong hoạt động kinh doanh của bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào.
Trong hệ thống pháp luật nước ta đã có những quy định cụ thể về sự điều chỉnh quan
hệ hợp đồng ngay từ Luật các tổ chức tín dụng 1997 (bổ sung 2004), tiếp đến là Bộ
luật Dân sự 1995, Luật Thương mại 1997… và cho đến nay là một số văn bản pháp
luật mới được ban hành: luật các tổ chức tín dụng 2010, Luật Thương mại 2005…
Trong những năm gần đây, bảo lãnh ngân hàng thật sự trở thành biện pháp bảo
đảm nghĩa vụ thông dụng trong lĩnh vực dịch vụ ngân hàng do hiệu quả đảm bảo cao
cho quyền lợi của người hưởng. Hoạt động này mang lại lợi ích đáng kể cho nền kinh
tế. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích mang lại, hoạt độngbảo lãnh ngân hàng có thể
mang các ảnh hưởng tiêu cực. Có nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phải kể đến

sự điều chỉnh của pháp luật. Do vậy, để tránh những tác động tiêu cực do hoạt động
này mang lại, cần có sự nghiên cứu toàn diện, tỉ mỉ các vấn đề về pháp luật trong lĩnh
vực bảo lãnh ngân hàng và thực trạng áp dụng nó. Thơng qua đó hệ thống pháp lý về

1


bảo lãnh ngân hàng sẽ ngày một hoàn thiện và đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế hội
nhập.
Các nghiệp vụ bảo lãnh ngân hàng ngày càng nắm giữ vai trò quan trọng trong
kinh doanh. Do vậy, việc nâng cao hiệu quả của bảo lãnh ngân hàng là vô cùng quan
trọng, giúp đưa đến lợi nhuận tối ưu, tránh các thiệt hại khơng đáng có. Điều này phụ
thuộc trước hết vào hệ thống pháp luật hiện hành, đồng thời phụ thuộc nhiều vào khả
năng nhận biết cũng như trình độ áp dụng pháp luật của từng doanh nghiệp. Thực tiễn
cho thấy, sự hiểu biết về pháp luật của các doanh nghiệp còn nhiều hạn chế. Hiện nay
pháp luật về bảo lãnh ngân hàng đang được hoàn thiện hơn, phù hợp với nhu cầu của
nền kinh tế và pháp luật của thế giới. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều vấn đề cần nghiên
cứu và hoàn thiện.
Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam là một trong những doanh
nghiệp nổi bật trong hệ thống các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Bảo lãnh ngân
hàng là nghiệp vụ rất quan trọng trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp này.
Nhận thức được lợi ích to lớn do bảo lãnh ngân hàng mang lại, nên việc tìm hiểu pháp
luật về bảo lãnh ngân hàng là điều cần thiết đối với doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc
nghiên cứu áp dụng pháp luật về bảo lãnh ngân hàng tại ngân hàng thương mại cổ
phần Hàng Hải Việt Nam là một vấn đề không chỉ có ý nghĩa với riêng doanh nghiệp
này mà cịn đối với nhiều doanh nghiệp khác. Do vậy đây chính là lí do để em chọn đề
tài “Pháp luật về bảo lãnh ngân hàng và thực tiễn thực hiện tại Ngân hàng thương
mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam Maritime Bank - Chi nhánh Thanh Xuân” để làm
khóa luận tốt nghiệp. Quan hệ liên quan tới bảo lãnh ngân hàng không chỉ là quan hệ
giữa các thương nhân trong nước với nhau mà còn là quan hệ giữa các thương nhân

2


trong nước với các thương nhân nước ngoài. Song để tập trung vào nội dung cần
nghiên cứu, khóa luận này sẽ chỉ đề cập đến những vấn đề pháp lý và thực tiễn liên
quan đến bảo lãnh ngân hàng trong nước.
1.2 Tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan
Những vấn đề pháp lý về hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt động bảo lãnh
ngân hàng nói riêng đã được đề cập trong Giáo trình Luật Ngân hàng Việt Nam,
Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB Công an nhân dân 2007 và Giáo trình Lý luận Nhà
nước và Pháp luật, Trường ĐH Luật Hà Nội, NXB Tư Pháp năm 2006 nhưng các giáo
trình này mới chỉ dừng lại ở việc cung cấp các kiến thức cơ bản. Ngoài ra, vấn đề bảo
lãnh ngân hàng cũng được nghiên cứu trong nhiều cơng trình nghiên cứu khác. Trong
đó có thể kể đến các cơng trình nghiên cứu tiêu biểu như:
- Luật sư Nguyễn Văn Phương (08/2009) “Đăng ký giao dịch đảm bảo: Rủi do từ
thực tế và bất cập của pháp luật”, Tạp chí Ngân hàng. Bài viết đưa ra những rủi ro
trong thực hiện bảo lãnh ngân hàng do các quy định pháp lý thiếu chặt chẽ mang lại và
đề xuất giải quyết bất cập pháp lý trong thực tế.
- Lê Hải Phượng (2009) “Bảo lãnh thực hiện hợp đồng tại ngân hàng Thương mại
Cổ phần Sài Gòn - Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí
Minh. Bài luận khái quát các khái niệm pháp lý cơ bản liên quan tới bảo lãnh ngân
hàng. Đồng thời đi sâu tìm hiểu vấn đề bảo lãnh thực hiện hợp đồng tại. Qua đó, bài
luận rút ra được bất cập pháp lý liên quan tới bảo lãnh thực hiện hợp đồng và đề ra giải
pháp khắc phục bất cập đó.
- Vũ Minh (29/06/2015), “Quy định mới về bảo lãnh ngân hàng”, Thời báo ngân
hàng. Bài viết nêu ra những thay đổi mới về quy định về bảo lãnh ngân hàng trong môi

3

trường hội nhập. Bên cạnh đó bài viết cũng nêu ra các ưu nhược điểm của các quy
định này và kiến nghị với các cơ quan nhà nước cần có sự điều chỉnh linh hoạt, phù
hợp với hoàn cảnh hội nhập của Việt Nam.
- Luật sư Trương Đức Thanh (2008), “Vai trò của nhân viên pháp chế trong hoạt
động ngân hàng”, Tạp chí Ngân hàng. Bài viết đưa ra các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt
động bảo lãnh ngân hàng. Đồng thời làm nổi vai trò nhân tố con người nói chung và
nhân viên pháp chế nói riêng trong các nghiệp vụ ngân hàng.
Có thể nhận thấy rằng, thực tế khách quan đã có khơng ít các đề tài, bài viết, sách,
báo nghiên cứu về bảo lãnh ngân hàng. Song ở mỗi góc độ khác nhau các tác giả đều
có quan điểm của riêng mình. Thơng qua các cơng trình đã được nghiên cứu, tác giả kể
thừa và học hỏi nhằm hồn thiện đề tài của mình, đưa ra được những giải pháp thiết
thực hơn nữa.
1.3 Xác lập và tuyên bố vấn đề nghiên cứu
Dựa trên cơ sở các quy định của pháp luật hiện hành, các tài liệu tham khảo và
thực tiễn áp dụng pháp luật tại đơn vị thực tập, khóa luận này sẽ đưa ra các cơ sở pháp
lý làm tiền đề để đi sâu vào phân tích lý luận cũng như thực tiễn áp dụng, thực thi pháp
luật tại đơn vị, từ đó có những kiến nghị cần thiết nhằm hoàn thiện các quy định của
pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân hàng cũng như việc đảm bảo thực thi pháp luật
tại đơn vị. Khóa luận đi sâu nghiên cứu các vấn đề sau:
- Phân tích những vấn đề lý luận cơ bản của pháp luật về bảo lãnh ngân hàng.
- Phân tích và đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật về bảo lãnh ngân hàng tại
Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam - Chi nhánh Thanh xuân theo quy
định của pháp luật hiện hành.
4


- Đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo lãnh ngân
hàng.
1.4 Đối tượng, mục tiêu, phạm vi nghiên cứu.

1.4.1 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là những quy định về bảo lãnh ngân hàng
được điều chỉnh bởi Luật các tổ chức tín dụng 2010, Luật Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam 2010, Bộ luật Dân sự 2005, Thông tư 28/2012/TT-NHNN và một số văn bản
pháp luật có liên quan khác. Đồng thời khóa luận cịn nghiên cứu về thực tiễn áp dụng
những quy định này tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam- Chi nhánh Thanh
Xuân để từ đó, đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo lãnh ngân
hàng và nâng cao hiệu quả của việc áp dụng pháp luật về bảo lãnh ngân hàng vào thực
tiễn. Việc xác định đối tượng nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc triển khai
nghiên cứu, đảm bảo cho khóa luận đi đúng hướng.
1.4.2 Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của khóa luận là dựa trên sự phân tích, đánh giá thực trạng
các nghiệp vụ bảo lãnh ngân hàng tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam - Chi
nhánh Thanh Xuân trong sự so sánh, đối chiếu với các quy định của pháp luật để thấy
được rằng thực tiễn triển khai áp dụng có đảm bảo thực hiện đầy đủ, đúng với những
quy định của pháp luật hay khơng nhằm hệ thống hóa được các quy định của pháp luật
điều chỉnh về lĩnh vực bảo lãnh ngân hàng, làm rõ những bất cập, những hạn chế còn
tồn tại trong thực tiễn và chỉ rõ nguyên nhân của những hạn chế đó để từ đó đề xuất
những phương hướng và giải pháp để hoàn thiện các quy định của pháp luật cũng như

5


khắc phục những hạn chế trên. Để đạt được các mục tiêu nêu trên, khóa luận tập trung
vào các nhiệm vụ cụ thể như sau:
Thứ nhất, hệ thống hóa được các quy định của pháp luật về bảo lãnh ngân hàng.
Thứ hai, phân tích, đánh giá được thực trạng thi hành pháp luật về bảo lãnh ngân
hàng tại đơn vị.
Thứ ba, đề xuất được một số kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về
bảo lãnh ngân hàng.

1.4.3 Phạm vi nghiên cứu
Do giới hạn về thời gian, phạm vi nghiên cứu nên khóa luận chỉ tập trung làm
sáng tỏ một số vấn đề chính. Cụ thể phạm vi nghiên cứu của khóa luận giới hạn như
sau:
- Về nguồn tư liệu: Khóa luận sẽ nghiên cứu pháp luật về bảo lãnh ngân hàng kể từ
khi Luật các tổ chức tín dụng 2010 và Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 2010, Bộ
luật Dân sự 2005 ban hành cho đến nay.
- Về khơng gian: Khóa luận tập trung làm rõ vấn đề bảo lãnh ngân hàng tại Việt
Nam, nghiên cứu điển hình tại Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam - Chi nhánh
Thanh Xuân.
1.5 Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp chủ yếu được sử dụng trong quá trình nghiên cứu đề tài gồm:
- Phương pháp liệt kê: Phương pháp sẽ được áp dụng để làm chương I của bài khóa
luận. Phương pháp sẽ hệ thống, liệt kê tất cả các văn bản pháp luật có liên quan để tiện
theo dõi và phân tích, làm căn cứ cho phần lý luận.

6


- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phương pháp được áp dụng để làm chương II
của bài khóa luận là phần thực tiễn liên hệ tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam Chi nhánh Thanh Xuân. Trên cơ sở giải thích các khái niệm, quy phạm pháp luật liên
quan đến hợp đồng mua bán hàng hóa, khóa luận sẽ đi phân tích vai trị của các yếu tố
này tới hoạt động của ngân hàng. Ngoài ra, trên cơ sở đánh giá tổng quan những kết
quả đã đạt được và hạn chế pháp lý về bảo lãnh ngân hàng, khóa luận sẽ đề ra phương
hướng để giải quyết những hạn chế phát sinh.
1.6 Kết cấu khóa luận tốt nghiệp
- Lời mở đầu
Chương I: Những lý luận cơ bản về pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân hàng
Chương II: Thực trạng pháp luật điều chỉnh về bảo lãnh ngân hàng tại ngân hàng
thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam- Maritime Bank chi nhánh Thanh Xuân

Chương III: Một số giải pháp (kiến nghị) hoàn thiện pháp luận điều chỉnh pháp luật
về bảo lãnh ngân hàng
- Danh mục tài liệu tham khảo

7


8


CHƯƠNG I: NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BẢO LÃNH NGÂN HÀNG
1.1 Một số khái niệm cơ bản liên quan đến bảo lãnh ngân hàng
1.1.1 Khái niệm về bảo lãnh ngân hàng, đặc điểm, chức năng của hoạt động
bảo lãnh ngân hàng
1.1.1.1 Khái niệm về bảo lãnh ngân hàng
Bảo lãnh là một khái niệm xuất hiện từ rất lâu, cho đến nay, bảo lãnh đã phát
triển phong phú bao trùm lên mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - chính trị - xã hội của
mọi quốc gia. Trên phương diện pháp lý, khái niệm về bảo lãnh được quy định tương
đối giống nhau trong pháp luật của các quốc gia trên thế giới.
Ở nước ta, khái niệm về bảo lãnh được quy định tại điều 335 của Bộ luật Dân sự
2015, cụ thể: “Bảo lãnh là việc người thứ ba (sau đây gọi là bên bảo lãnh) cam kết với
bên có quyền (sau đây là bên nhận bảo lãnh) sẽ thực hiện nghĩa vụ cho bên có nghĩa
vụ (sau đây gọi là bên được bảo lãnh), nếu khi dến thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà bên
được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.”
Theo quy định tại khoản 18 điều 4 của luật Các tổ chưc tín dụng của nước ta thì:
“Bảo lãnh ngân hàng là hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng cam kết với
bên nhận bảo lãnh về việc tổ chức tín dụng sẽ thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho
khách hàng khi khách hàng khơng thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đã
cam kết; khách hàng phải nhận nợ và hoàn trả cho tổ chức tín dụng theo thỏa thuận.”
- Sự khác biệt giữa bảo lãnh ngân hàng và bảo lãnh trong dân sự:

Từ hai khái niệm về bảo lãnh và bảo lãnh ngân hàng, có thể thấy rằng bảo lãnh
ngân hàng là một hình thái đặc thù của bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ dân sự. Do vậy nó

9


vừa mang đặc trưng chung của bảo lãnh vừa mang những đặc tính riêng chỉ có trong
hoạt động của tổ chức tín dụng.
Trong quan hệ hợp đồng bảo lãnh, luật qui định bắt buộc phải có hai bên, đó là:
Bên bảo lãnh và bên nhận bảo lãnh. Việc tham gia ký kết của bên được bảo lãnh không
phải là điều kiện bắt buộc để thiết lập quan hệ hợp đồng bảo lãnh. Khi bên thứ ba đưa
tài sản thuộc quyền sở hữu của mình để bảo đảm thực hiên nghĩa vụ cho người khác
(khách hàng vay) thì chỉ cần thiết lập hợp đồng thế chấp hoặc hợp đồng cầm cố tài sản
giữa hai bên: bên bảo đảm (bên thế chấp) với bên có quyền (bên nhận thế chấp); cịn
bên được bảo lãnh đã kí kết tại hợp đồng tín dụng. Bởi hợp đồng tín dụng là hợp đồng
chính cịn hợp đồng bảo đảm ln là hợp đồng phụ, có tính chất dự phòng dự phạt khi
nghĩa vụ bị vi phạm.
Thực tế hiện nay một số ngân hàng thương mại và một số doanh nghiệp khi thoả
thuận kí kết hợp hợp đồng bảo đảm bằng tài sản của bên thứ 3 để bảo đảm vay vốn
ngân hàng thường thiết lập hợp đồng có cả ba bên gồm: bên bảo đảm (bên thế chấp)
bên được được bảo đảm (bên vay vốn) và bên nhận bảo đảm (bên nhận thế chấp). Điều
này chỉ đúng khi các chủ thể đó độc lập với nhau và người đại diện theo pháp luật của
bên thế chấp và bên vay vốn không phải là một người. Trên thực tế, rất nhiều trường
hợp một người vừa là chủ sở hữu tài sản là chủ thể bên thế chấp vừa là người đại diện
theo pháp luật của chủ thể bên vay vốn cùng ký kết trên một hợp đồng thế chấp với
bên nhận thế chấp (tổ chức tín dụng). Điều này là trái với qui định tại khoản 5, điều
144 Bộ luật Dân sự 2005, cụ thể như sau: Người đại diện không được xác lập, thực
hiện các giao dịch dân sự với chính mình hoặc với người thứ ba mà mình cũng là
người đại diện của người đó, trừ trường hợp pháp luật có qui định khác.

10


Để đảm bảo qui định của pháp luật cũng như quyền, lợi ích hợp pháp của các bên
khi giao kết hợp đồng, đặc biệt là khi có tranh chấp tại tồ án, hợp đồng khơng bị vơ
hiệu khi vi phạm điều cấm của pháp luật, các doanh nghiệp cần chú ý khi giao kết hợp
đồng phải tuân thủ những điều luật nói trên.
1.1.1.2 Đặc điểm, chức năng của hoạt động bảo lãnh ngân hàng
-Đặc điểm:
Xét về bản chất, bảo lãnh ngân hàng là hình thức bảo đảm nghĩa vụ (giao dịch
đảm bảo) mang tính phái sinh, tức khi ngân hàng thực hiện bảo lãnh thì các quan hệ
sau nảy sinh :
- Thứ nhất, quan hệ giữa ngân hàng với bên có quyền (bên nhận bảo lãnh).
- Thứ hai, quan hệ dịch vụ bảo lãnh giữa tổ chức tín dụng với khách hàng (bên có
nghĩa vụ với bên nhận bảo lãnh) phát sinh do thoả thuận giữa các bên trong việc tổ
chức tín dụng sẽ thực hiện thay cho khách hàng và nghĩa vụ hoàn trả của khách hàng
với tổ chức tín dụng độc lập.
Với bản chất đó, bảo lãnh ngân hàng có các đặc điểm như:
Bảo lãnh ngân hàng là một giao dịch thương mại đặc thù: Một mặt, bảo lãnh
ngân hàng do tổ chức tín dụng (chủ yếu là các ngân hàng) thực hiện mang tính chất
chuyên nghiệp với mục đích tìm kiếm lợi nhuận. Bên cạnh đó, ngân hàng thực hiện
các nghiệp vụ chuyên môn khác song song với nghiệp vụ bảo lãnh ngân hàng nhằm
đảm bảo nguồn vốn mình bỏ ra khi ngân hàng trở thành người thực hiện nghĩa vụ tài
chính thay cho khách hàng. Hoạt động này chịu sự chi phối của một số quy tắc pháp lý
đặc thù mang tính chất chuyên nghiệp chỉ áp dụng cho nghiệp vụ này như: quy tắc về

11