BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
LÊ TIẾN DŨNG
ÐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC NGẦM PHỤC VỤ CHO SINH
HOẠT VÀ CẢNH BÁO MỨC ĐỘ Ô NHIỄM TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN VĂN LÂM TỈNH HƯNG YÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ
HÀ NỘI, NĂM 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
LÊ TIẾN DŨNG
ÐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC- NGẦM PHỤC VỤ CHO SINH
HOẠT VÀ CẢNH BÁO MỨC ĐỘ Ô NHIỄM TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN VĂN LÂM TỈNH HƯNG YÊN
CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG
MÃ SỐ: 60.44.03.01
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. HOÀNG THÁI ĐẠI
HÀ NỘI, NĂM 2015
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả
nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ luận
văn nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn, các thơng tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn
Lê Tiến Dũng
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page i
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình điều tra, nghiên cứu để hồn thiện luận văn, tơi đã nhận
được sự hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình, quý báu của các nhà khoa học, của các cơ
quan, tổ chức, nhân dân và các địa phương.
Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn trân trọng nhất tới giáo viên hướng dẫn
PGS.TS Hoàng Thái Đại đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tơi trong suốt q trình
hồn thành luận văn.
Tơi xin trân trọng cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cơ giáo trong
khoa Môi trường - Học viện Nông nghiệp Việt Nam; Lãnh đạo, chun viên
Phịng Tài ngun và Mơi trường, các phòng, ban, cán bộ và nhân dân các xã, thị
trấn của huyện Văn Lâm…đã nhiệt tình giúp đỡ tơi trong q trình hồn thành
luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn tới gia đình, những người thân, đồng nghiệp và
bạn bè đã tạo điều kiện tốt nhất về mọi mặt cho tơi trong suốt q trình thực hiện
đề tài.
Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày…...tháng…...năm 2015
Tác giả luận văn
Lê Tiến Dũng
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page ii
MỤC LỤC
Lời cam đoan
i
Lời cảm ơn
ii
Mục lục
iii
Danh mục bảng
v
Danh mục hình
vi
Danh mục chữ viết tắt
vii
MỞ ĐẦU
1
Tính cấp thiết của đề tài
1
Mục đích nghiên cứu
3
Yêu cầu của đề tài
3
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
4
1.1 Tổng quan
4
1.2 Tình hình khai thác, sử dụng và quản lý nước ngầm trên thế giới
5
1.2.1 Tình hình khai thác, sử dụng nước ngầm trên thế giới
5
1.2.2 Hiện trạng chất lượng nước ngầm trên thế giới
8
1.3 Tình hình khai thác, sử dụng và quản lý nước ngầm ở Việt Nam
10
1.3.1 Tình hình nghiên cứu mơi trường nước ngầm tại tỉnh Hưng Yên
15
1.3.2 Đặc điểm địa chất tỉnh Hưng Yên
16
1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi chất lượng nước ngầm
19
1.4.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến mực nước ngầm
19
1.4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước ngầm
21
1.5 Các vấn đề tồn tại trong quản lý, khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên ngầm
24
CHƯƠNG II: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
27
2.1 Đối tượng nghiên cứu
27
2.2 Phạm vi nghiên cứu
27
2.3 Nội dung nghiên cứu
27
2.4 Phương pháp nghiên cứu
27
2.4.1 Phương pháp thu thập, tổng hợp thông tin, tài liệu, số liệu
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
27
Page iii
2.4.2 Phương pháp điều tra, khảo sát thực địa
28
2.4.3 Phương pháp lấy mẫu
29
2.4.4 Phương pháp bảo quản mẫu
29
2.4.5 Phương pháp phân tích trong phịng thí nghiệm
30
2.4.6 Phương pháp xử lý số liệu
31
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
32
3.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Văn Lâm – Hưng Yên
32
3.1.1 Điều kiện tự nhiên
32
3.1.2 Điều kiện Kinh tế - Xã hội
35
3.2 Đánh giá chất lượng nước ngầm phục vụ cho sinh hoạt trên địa bàn huyện
Văn Lâm
39
3.2.1 Đánh giá kết quả phân tích chỉ tiêu amoni
39
3.2.2 Đánh giá kết quả phân tích chỉ tiêu Fe, Mn
43
3.2.3 Đánh giá kết quả phân tích chỉ tiêu pH
46
3.2.4 Đánh giá kết quả hàm lượng độ cứng tổng
48
3.2.5 Đánh giá kết quả phân tích hàm lượng tổng chất rắn
50
3.2.6 Đánh giá kết quả các kim loại nặng: As, Cd, Pb, Zn, Hg, Cu
53
3.3 Cảnh báo mức độ ô nhiễm nước ngầm tại khu vực huyện Văn Lâm
54
3.3.1 Các nguyên nhân gây ô nhiễm nước ngầm tại khu vực huyện Văn Lâm 57
3.4 Đề xuất một số giải pháp quản lý nguồn nước ngầm
58
3.4.1 Giải pháp phi cơng trình
58
3.4.2 Giải pháp cơng trình
59
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
61
TÀI LIỆU THAM KHẢO
63
PHỤ LỤC
65
HÌNH ẢNH Q TRÌNH LẤY MẪU NƯỚC NGẦM
78
Học viện Nơng nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page iv
DANH MỤC BẢNG
Số bảng
Tên bảng
Trang
1.1 Một số đặc điểm khác nhau giữa nước ngầm và nước mặt
5
1.2 Hiện trạng khai thác và nhu cầu sử dụng nước tại các đô thị ở Việt
Nam đến năm 2020
10
2.1 Các chỉ số cần phân tích
30
3.1 Lượng mưa trung bình các tháng trong năm trên địa bàn tỉnh Hưng Yên
34
3.2 Cơ cấu kinh tế huyện Văn Lâm qua các năm 2005 - 2013
36
3.3 Tổng hợp các chỉ tiêu phân tích chất lượng nước ngầm đợt 1 và đợt 2
trên địa bàn huyện Văn Lâm năm 2014
3.4 Kết quả phân tích mẫu nước ngầm trên địa bàn huyện Văn Lâm
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
55
56
Page v
DANH MỤC HÌNH
Số hình
Tên hình
Trang
2.1 Sơ đồ vị trí lấy mẫu
28
3.1 Sơ đồ hành chính huyện Văn Lâm
32
3.2 Biểu diễn kết phân tích Amoni (Đợt 1)
40
3.3 Biểu diễn kết quả phân tích amoni (Đợt 2)
41
3.4 Biểu diễn kết quả phân tích Fe và Mn (Đợt 1)
43
3.5 Biểu diễn kết quả phân tích Fe và Mn
45
3.6 Biểu diễn kết quả đo pH (Đợt 1)
46
3.7 Biểu diễn kết quả đo pH (Đợt 2)
47
3.8 Biểu diễn kết quả hàm lượng độ cứng tổng (Đợt 1)
48
3.9 Biểu diễn kết quả hàm lượng độ cứng tổng (Đợt 2)
49
3.10 Biểu diễn kết quả hàm lượng tổng chất rắn (Đợt 1)
51
3.11 Biểu diễn kết quả hàm lượng tổng chất rắn (Đợt 2)
52
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ASEAN
Liên minh chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội của các
Quốc gia trong khu vực Đơng Nam Á
ATSH
An tồn sinh học
BĐKH
Biến đổi khí hậu
CSDL
Cơ sở dữ liệu
ĐDSH
Đa dạng sinh học
ĐCTV
Địa chất thủy văn
FAO
Tổ chức nông lương liên hợp quốc
GIS
Hệ thống thông tin địa lý
GPS
Hệ thống định vị tồn cầu
KCN
Khu cơng nghiệp
NNPTNT
Nơng nghiệp và Phát triển nông thôn
NDĐ
Nước dưới đất
QCVN
Quy chuẩn Việt Nam
SIWI
Viện nước quốc tế Stockholm
TNMT
Tài Nguyên và Môi Trường
UBND
Ủy ban nhân dân
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page vii
MỞ ĐẦU
Tính cấp thiết của đề tài
Việc sử dụng nước ngầm đã có từ thời cổ xưa. Trong kinh Cựu ước
người ta đã nói đến nước ngầm, suối, giếng. Người ta dùng những quanats,
những giếng nằm ngang để lấy nước ngầm. Những giếng này còn tồn tại đến
ngày nay ở các vùng sa mạc Tây Nam Châu Á và Bắc Phi kéo dài từ
Afghanistan đến Morocco. Người ta xác định các giếng được các người thợ tài
hoa xây dựng cách đây 3000 năm.
Do đó nước ngầm có một vị trí quan trọng trong vấn đề cấp nước sạch trên
thế giới. Tuy nhiên việc theo dõi nước ngầm có tính chất khoa học chỉ mới bắt
đầu, do các hoạt động kinh tế làm biến động mạnh mẽ chất lượng và trữ lượng
nước ngầm đã được thực hiện ở nhiều nước trên thế giới, riêng ngành địa chất
thủy văn của nước ta còn rất non trẻ chỉ mới hơn 30 năm.
Nền kinh tế Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Cho
đến nay nó khơng chỉ phát triển ở các thành phố, khu đô thị lớn của nước ta mà
đang mở rộng ra các huyện lân cận. Cùng với sự phát triển kinh tế, đời sống của
người dân được cải thiện đáng kể. Mức sống của người dân càng cao thì nhu cầu
tiêu dùng các sản phẩm xã hội càng cao, điều này đồng nghĩa với việc gia tăng
các vấn đề về ô nhiễm môi trường.
Hiện nay ô nhiễm môi trường nước nói chung và ơ nhiễm mơi trường
nước ngầm nói riêng là một vấn đề thu hút được sự quan tâm của rất nhiều nhà
khoa học, các tổ chức môi trường trên thế giới cũng như từng quốc gia.
Nghiên cứu của Viện Nước quốc tế Stockholm (SIWI), nước bẩn giết chết
nhiều người hơn so với động đất và chiến tranh. Ước tính mỗi ngày trên thế giới
có tới 5.000 trẻ em bị chết do các bệnh liên quan đến nước bẩn. Trong khi đó,
theo một phúc trình của LHQ năm 2006, có tới 5.000 trẻ em bị chết do các bệnh
liên quan đến nước bẩn.
Văn Lâm là huyện nằm ở phía Bắc tỉnh Hưng n. Phía Bắc và Đơng Bắc
giáp tỉnh Bắc Ninh, phía Tây giáp thủ đơ Hà Nội, phía Nam giáp các huyện Văn
Học viện Nơng nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 1
Giang, n Mỹ và Mỹ Hào, phía Đơng giáp tỉnh Hải Dương, huyện Văn Lâm có
11 đơn vị hành chính gồm 10 xã và 1 thị trấn với tổng diện tích 74,42 km2.
Tồn huyện Văn Lâm có 18 làng nghề, trong đó có 06 làng nghề được
cơng nhận là làng nghề cấp tỉnh, một số khu công nghiệp như: Như Quỳnh, Lạc
Đạo, Tân Quang, phố Nối A…và một số cụm cơng nghiệp đang ngày càng phát
triển mạnh. Do q trình cơng nghiệp hóa được đẩy mạnh, số lượng lao động tập
trung trên địa bàn ngày càng cao dẫn đến nhu cầu khai thác và sử dụng nguồn
nước ngầm ngày càng lớn. Chính điều này đã ảnh hưởng đến số lượng và chất
lượng các nguồn nước ngầm trên địa bàn huyện, ảnh hưởng đến khả năng đáp
ứng của nguồn nước cho nhu cầu sinh hoạt.
Nhu cầu về nước ngọt sạch phục vụ cho dân sinh cũng như cho sản xuất là
rất lớn, trong khi các nguồn cung cấp truyền thống là nước mặt như nước sông, nước
hồ... đang bị ô nhiễm. Vì thế sử dụng nước ngầm để cung cấp nước sạch ngày càng
phát triển. Việc sử dụng nước ngầm cho sinh hoạt và hoạt động sản xuất tại các
vùng miền là rất phổ biến, mỗi hộ gia đình chỉ cần có một giếng khoan là có thể sử
dụng cho cả gia đình trong các mục đích sử dụng nước khác nhau. Tuy vậy, việc
khai thác quá mức nước ngầm sẽ dẫn đến sự suy giảm trữ lượng nước mặt, ngoài ra
nếu các giếng khai thác khơng đạt chuẩn có thể gây ơ nhiễm nước ngầm tại nơi khai
thác mà cịn ở các vùng khác.
Cơng nghiệp hóa đem lại rất nhiều những lợi ích về mặt kinh tế, xã hội, đời
sống sinh hoạt của người dân trên địa bàn. Tuy nhiên bên cạnh đó thì nó cũng là một
ngun nhân gây ảnh hưởng đến môi trường nước ngầm tại khu vực. Việc cảnh báo
mức độ ô nhiễm môi trường nước ngầm sẽ giúp cho người dân có được một cái nhìn
rõ ràng hơn về tình hình chất lượng nguồn nước ngầm mình đang sử dụng.
Thực tiễn nói trên đã làm nảy sinh vấn đề đánh giá chất lượng nguồn
nước, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước ngầm, trên cơ
sở đó đưa ra những cảnh báo và đề xuất một số giải pháp bảo vệ và cải thiện chất
lượng nước ngầm nhằm đáp ứng nhu cầu khai thác và sử dụng bền vững nguồn
nước trên địa bàn huyện.
Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài: “Đánh giá chất lượng nước ngầm phục vụ cho
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 2
sinh hoạt và cảnh báo mức độ ô nhiễm trên địa bàn huyện Văn Lâm tỉnh Hưng
Yên " là việc làm cần thiết, vừa có ý nghĩa khoa học, vừa có ý nghĩa thực tiễn.
Mục đích nghiên cứu
- Đánh giá được hiện trạng chất lượng nước ngầm phục vụ cho sinh hoạt
trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
- Đề xuất các biện pháp quản lý nguồn nước ngầm tại huyện Văn Lâm,
tỉnh Hưng Yên.
Yêu cầu của đề tài
- Các số liệu điều tra, thu thập phải trung thực, chính xác, khoa học.
- Nội dung nghiên cứu phải thực hiện được các mục tiêu đã đề ra.
- Các giải pháp đề xuất phù hợp với điều kiện của địa phương, có tính
thực tiễn và khả năng áp dụng thực tế.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 3
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Tổng quan
Nước ngầm là một dạng nước dưới đất, tích trữ trong các lớp đất đá trầm
tích bở rời như cặn, sạn, cát bột kết, trong các khe nứt, hang caxtơ dưới bề mặt
trái đất, có thể khai thác cho các hoạt động sống của con người
Loại nước ngầm tầng mặt rất dễ bị ô nhiễm. Nước ngầm tầng sâu thường
nằm trong lớp đất đá xốp được ngăn cách bên trên và phía dưới bởi các lớp
không thấm nước. Theo không gian phân bố, một lớp nước ngầm tầng sâu
thường có ba vùng chức năng:
- Vùng thu nhận nước
- Vùng chuyển tải nước
- Vùng khai thác nước có áp
Khoảng cách giữa vùng thu nhận và vùng khai thác nước thường khá xa,
từ vài chục đến vài trăm km. Các lỗ khoan nước ở vùng khai thác thường có áp
lực, đây là loại nước ngầm có chất lượng tốt và lưu lượng ổn định, trong các khu
vực phát triển đá cacbonat thường tồn tại loại nước ngầm caxtơ di chuyển theo
các khe nứt caxtơ.
Có hai loại nước ngầm: nước ngầm khơng có áp lực và nước ngầm có áp lực
Nước ngầm khơng có áp lực: là dạng nước được giữ lại trong các lớp đá
ngậm nước và lớp đá này nằm bên trên lớp đá không thấm như lớp diệp thạch
hoặc lớp sét nén chặt. Loại nước ngầm này có áp suất rất yếu, nên muốn khai
thác nó thì phải đào giếng xun qua lớp đá ngậm rồi dùng bơm hút lên. Nước
ngầm loại này thường ở khơng sâu dưới mặt đất và có nhiều trong mùa mưa và ít
dần trong mùa khơ. (Đặng Kim Cơ, 2004)
Nước ngầm có áp lực: là dạng nước được giữ lại trong các lớp đá ngậm
nước và lớp đá này bị kẹp giữa hai lớp sét hoặc diệp thạch không thấm. Do bị
kẹp chặt giữa hai lớp đá không thấm nên nước có một áp lực rất lớn vì thế khi
khai thác người ta dùng khoan xuyên qua lớp đá không thấm bên trên và chạm
vào lớp nước này nó sẽ tự phun lên mà khơng cần phải bơm. Loại nước ngầm
này thường ở sâu dưới mặt đất, có trữ lượng lớn và thời gian hình thành nó phải
mất hàng trăm năm thậm chí hàng nghìn năm. (Đặng Kim Cơ, 2004)
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 4
Bảng 1.1 Một số đặc điểm khác nhau giữa nước ngầm và nước mặt
Thông số
Nước ngầm
Nhiệt độ
Chất rắn lơ lửng
Chất khống hồ tan
2+
Hàm lượng Fe , Mn
Khí CO2 hịa tan
Khí O2 hòa tan
2+
Tương đối ổn định
Thay đổi theo mùa
Rất thấp, hầu như
Thường cao và thay đổi theo
khơng có
mùa
Ít thay đổi, cao hơn
Thay đổi tuỳ thuộc chất
so với nước mặt.
lượng đất, lượng mưa.
Thường xuyên có
Rất thấp, chỉ có khi nước ở
trong nước
sát dưới đáy hồ.
Có nồng độ cao
Rất thấp hoặc bằng 0
Thường khơng tồn
tại
Khí NH3
Thường có
Khí H2S
Thường có
SiO2
Nước bề mặt
Thường có ở nồng
độ cao
Gần như bão hồ
Có khi nguồn nước bị nhiễm
bẩn
Khơng có
Có ở nồng độ trung bình
Có ở nồng độ cao,
NO
3-
do bị nhiễm bởi
Thường rất thấp
phân bón hố học
Vi sinh vật
Chủ yếu là các vi
Nhiều loại vi trùng, virut gây
trùng do sắt gây ra.
bệnh và tảo.
(Nguồn: Đặng Kim Cơ, 2004)
1.2. Tình hình khai thác, sử dụng và quản lý nước ngầm trên thế giới
1.2.1. Tình hình khai thác, sử dụng nước ngầm trên thế giới
Khi con người bắt đầu trồng trọt và chăn ni thì đồng ruộng dần dần phát
triển ở miền đồng bằng màu mỡ, kề bên lưu vực các con sơng lớn. Lúc đầu dân
cư cịn ít và nước thì đầy ắp trên các sơng hồ, đồng ruộng, cho dù có gặp thời
gian khơ hạn kéo dài thì cũng chỉ cần chuyển cư khơng xa lắm là tìm được nơi ở
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 5
mới tốt đẹp hơn. Vì vậy, nước được xem là nguồn tài nguyên vô tận và cứ như
thế qua một thời gian dài, vấn đề nước chưa có gì là quan trọng.
Tình hình thay đổi nhanh chóng khi cuộc cách mạng công nghiệp xuất
hiện và càng ngày càng phát triển như vũ bão. Hấp dẫn bởi nền công nghiệp mới
ra đời, từng dịng người từ nơng thơn đổ xơ vào các thành phố và khuynh hướng
này vẫn còn tiếp tục cho đến ngày nay. Đô thị trở thành nơi tập trung dân cư q
đơng đúc, tình trạng này tác động trực tiếp đến vấn đề về nước càng ngày càng
trở nên nan giải.
Nhu cầu nước càng ngày càng tăng theo đà phát triển của nền công
nghiệp, nông nghiệp và sự nâng cao mức sống của con người. Theo sự ước tính,
bình qn trên tồn thế giới có chừng khoảng 40% lượng nước cung cấp được sử
dụng cho công nghiệp, 50% cho nông nghiệp và 10% cho sinh hoạt. Tuy nhiên,
nhu cầu nước sử dụng lại thay đổi tùy thuộc vào sự phát triển của mỗi quốc gia.
Ví dụ: ở Hoa Kỳ, khoảng 44% nước được sử dụng cho công nghiệp, 47% sử
dụng cho nông nghiệp và 9% sử dụng cho sinh hoạt và giải trí. Ở Trung Quốc thì
7% nước được dùng cho công nghiệp, 87% nông nghiệp và 6% sử dụng cho sinh
hoạt và giải trí.
Nhu cầu về nước trong công nghiệp: Sự phát triển càng ngày càng cao của
nền cơng nghiệp trên tồn thế giới càng làm tăng nhu cầu về nước, đặc biệt đối
với một số ngành sản xuất như chế biến thực phẩm, dầu mỏ, giấy, luyện kim, hóa
chất..., chỉ 5 ngành sản xuất này đã tiêu thụ ngót 90% tổng lượng nước sử dụng
cho cơng nghiệp. Thí dụ: cần 1.700 lít nước để sản xuất một thùng bia chừng 120
lít, cần 3.000 lít nước để lọc một thùng dầu mỏ chừng 160 lít, cần 300.000 lít
nước để sản xuất 1 tấn giấy hoặc 1,5 tấn thép, cần 2.000.000 lít nước để sản xuất
1 tấn nhựa tổng hợp. Tài nguyên nước và hiện trạng sử dụng nước phát triển của
nền công nghiệp hiện nay trên thế giới có thể dự đốn đến năm 2000 nhu cầu
nước sử dụng cho cơng nghiệp tăng 1.900 km3/năm có nghĩa là tăng hơn 60 lần
so với năm 1900. Phần nước tiêu hao khơng hồn lại do sản xuất cơng nghiệp
chiếm khoảng từ 1 - 2% tổng lượng nước tiêu hao khơng hồn lại và lượng nước
cịn lại sau khi đã sử dụng được quay về sông hồ dưới dạng nước thải chứa đầy
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 6
những chất gây ô nhiễm ( Cao Liêm, Trần đức Viên, 1990 ).
Nhu cầu về nước trong nông nghiệp: Sự phát triển trong sản xuất nông
nghiệp như sự thâm canh tăng vụ và mở rộng diện tích đất canh tác cũng đòi hỏi
một lượng nước ngày càng cao. Theo M.I.Lvovits (1974), trong tương lai do
thâm canh nơng nghiệp mà dịng chảy cả năm của các con sơng trên tồn thế giới
có thể giảm đi khoảng 700 km3/năm. Phần lớn nhu cầu về nước được thỏa mãn
nhờ mưa ở vùng có khí hậu ẩm, nhưng cũng thường được bổ sung bởi nước sông
hoặc nước ngầm bằng biện pháp thủy lợi nhất là vào mùa khơ. Người ta ước tính
được mối quan hệ giữa lượng nước sử dụng với lượng sản phẩm thu được trong
quá trình canh tác như sau: để sản xuất 1 tấn lúa mì cần đến 1.500 tấn nước, 1 tấn
gạo cần đến 4.000 tấn nước và 1 tấn bông vải cần đến 10.000 tấn nước. Sở dĩ cần
số lượng lớn nước như vậy chủ yếu là do sự địi hỏi của q trình thốt hơi nước
của cây, sự bốc hơi nước của lớp nước mặt trên đồng ruộng, sự trực di của nước
xuống các lớp đất bên dưới và phần nhỏ tích tụ lại trong các sản phẩm nông
nghiệp. Dự báo nhu cầu về nước trong nông nghiệp đến năm 2000 sẽ lên tới
3.400 km3/năm, chiếm 58% tổng nhu cầu về nước trên toàn thế giới.
Nhu cầu về nước Sinh hoạt và giải trí: Theo sự ước tính thì các cư dân sinh
sống kiểu nguyên thủy chỉ cần 5-10 lít nước/ người/ ngày. Ngày nay, do sự phát
triển của xã hội loài người ngày càng cao nên nhu cầu về nước sinh hoạt và giải trí
ngày cũng càng tăng theo nhất là ở các thị trấn và ở các đô thị lớn, nước sinh hoạt
tăng gấp hàng chục đến hàng trăm lần nhiều hơn. Theo sự ước tính đó thì đến năm
2000, nhu cầu về nước sinh hoạt và giải trí sẽ tăng gần 20 lần so với năm 1900, tức
là chiếm 7% tổng nhu cầu nước trên thế giới (Cao Liêm, Trần đức Viên - 1990).
Ngoài ra, còn rất nhiều nhu cầu khác về nước trong các hoạt động khác
của con người như giao thông vận tải, giải trí ở ngồi trời như đua thuyền, trượt
ván, bơi lội ... nhu cầu này cũng ngày càng tăng theo sự phát triển của xã hội.
Khi con người bắt đầu trồng trọt và chăn ni thì đồng ruộng dần dần phát
triển ở miền đồng bằng màu mỡ, kề bên lưu vực các con sơng lớn. Lúc dân cư
cịn ít và nước thì đầy ắp trên các sơng hồ, đồng ruộng, cho dù có gặp thời gian
khơ hạn kéo dài thì cũng chỉ cần chuyển cư khơng xa lắm là tìm được nơi ở mới
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 7
tốt đẹp hơn. Vì vậy, nước được xem là nguồn tài nguyên vô tận và cứ như thế
qua một thời gian dài, vẫn đề nước chưa có gì là quan trọng.
Tình hình thay đổi nhanh chóng khi cuộc cách mạng công nghiệp xuất hiện
và càng ngày càng phát triển như vũ bão. Hấp dẫn bởi nền công nghiệp mới ra đời,
từng dịng người từ nơng thơn đổ xơ vào các thành phồ và khuynh hướng này vẫn
còn tiếp tục cho đến nay. Đô thị trở thành nơi tập trung dân cư q đơng đúc, tình
trạng này tác động trực tiếp đến vấn đề về nước ngày càng trở nên nan giải.
1.2.2. Hiện trạng chất lượng nước ngầm trên thế giới
Trung bình mỗi ngày trên trái đất có khoảng 2 triệu tấn chất thải sinh hoạt
đổ ra sông hồ và biển cả, 70% lượng chất thải công nghiệp không qua xử lý bị
trực tiếp đổ vào các nguồn nước tại các quốc gia đang phát triển. Đây là thống kê
của Viện Nước quốc tế (SIWI) được công bố tại Tuần lễ Nước thế giới (World
Water Week) khai mạc tại Stockholm, thủ đô Thụy Điển ngày 5/9.
Thực tế trên khiến nguồn nước dùng trong sinh hoạt của con người bị ô
nhiễm nghiêm trọng. Một nửa số bệnh nhân nằm viện ở các nước đang phát triển
là do không được tiếp cận những điều kiện vệ sinh phù hợp (vì thiếu nước) và
các bệnh liên quan đến nước. Thiếu vệ sinh và thiếu nước sạch là nguyên nhân
gây tử vong cho hơn 1,6 triệu trẻ em mỗi năm. Tổ chức Nông Lương LHQ
(FAO) cảnh báo trong 15 năm tới sẽ có gần 2 tỷ người phải sống tại các khu vực
khan hiếm nguồn nước và 2/3 cư dân trên hành tinh có thể bị thiếu nước.
Hàng năm, 4.000 trẻ em tử vong vì nước bẩn và vệ sinh kém. Đây là con
số được Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc UNICEF công bố.
Giám đốc điều hành UNICEF, bà Ann M.Veneman cho biết: "Trên thế
giới, cứ 15 giây lại có một trẻ em tử vong bởi các bệnh do nước không sạch gây
ra và nước không sạch là thủ phạm của hầu hết các bệnh và nạn suy dinh dưỡng.
Một trẻ em lớn lên trong những điều kiện như thế sẽ có ít cơ hội để thốt khỏi
cảnh đói nghèo".
Ước tính có khoảng 17 triệu (52%) trẻ em chưa được sử dụng nước sạch
và khoảng 20 triệu (59%) chưa có nhà tiêu hợp vệ sinh. Con số này còn cao hơn
ở vùng các dân tộc ít người và vùng sâu vùng xa.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 8
Hiện có tới 10% trẻ em ở thành phố khơng có nhà tiêu. Con số này ở nơng
thơn là 40%. Thiếu nước sạch và vệ sinh ảnh hưởng rất lớn đến tình trạng sức
khỏe của trẻ em ở Việt Nam (44% trẻ em bị nhiễm giun và 27% trẻ em dưới 5
tuổi bị suy dinh dưỡng).
Thống kê của UNICEF tại khu vực Nam và Đống Á cho thấy chất lượng
nước tại khu vực này ngày càng trở thành mối đe dọa lớn đối với trẻ em. Tình
trạng ơ nhiễm Asen (thạch tín) và flo (fluoride) trong nước ngầm đang đe dọa
nghiêm trọng tình trạng sức khỏe của 50 triệu người dân trong khu vực.
Các cơng trình nghiên cứu mới đây đã cho thấy những bệnh do sử dụng
nước bẩn gây ra đã ảnh hưởng đến sức khỏe và làm giảm khả năng học hành của
các em. Hàng ngày có rất nhiều trẻ em ở các nước đang phát triển không được
đến trường vì bị các bệnh như tiêu chảy, nhiễm trùng đường ruột. Hơn nữa, nhiều
học sinh gái không thể đến trường đi học nếu khơng có cơng trình nước và vệ
sinh riêng biệt cho các em.
Tại diễn đàn của trẻ em thế giới về nước tổ chức tại Mexico ngày 21/3,
UNICEF cho biết 400 triệu trẻ em trên thế giới đang phải vật lộn với sự sống vì
khơng có nước sạch. Theo đó, trẻ em là người phải trẻ giá cao nhất khi không
được sử dụng nước sạch. Kết quả nghiên cứu cho thấy trẻ em dưới năm tuổi dễ bị
mắc tiêu chảy nhất (căn bệnh này gây tử vong cho 4500 trẻ em mỗi ngày).
Nguồn nước ngầm chiếm 95% là nước ngọt cung ứng trên thế giới. Sự
khai thác nguồn nước ngầm được tiến hành từ lâu ở các quốc gia phát triển. Ở
Hoa Kỳ, khoảng 50% nước uống cho dân cư (96% ở vùng ven và 20% ở đô thị),
40% lượng nước dùng để tưới tiêu đều được lấy từ nước ngầm.
Việc gia tăng sử dụng nước ngầm hiện nay đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm:
- Sự cạn kiệt nguồn nước ngầm: do sự khai thác lấy đi nhanh hơn sự trực
di của nước làm cho nguồn nước ngầm trở nên cạn kiệt. Thí dụ sự cạn kiệt nguồn
nước ngầm đã xảy ra ở California, ở miền Bắc Trung Quốc, ở Mexico và ở Ấn
Ðộ ...là do khai thác để tưới tiêu.
- Sự lún sụp: Khi lớp nước ngầm ở cạn bị lấy đi nhanh tạo nên khoảng
trống trong các lớp ngậm nước là nguyên nhân gây nên sự lún sụp. Hiện tượng
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 9
này đã xảy ra vào năm 1981 ở California đã tàn phá nhà cửa, nhà máy, đường
dẫn nước, đường xe điện ...
- Sự nhiễm mặn: Sự khai thác nước ngầm ở các vùng ven bờ biển tạo
nên khoảng trống trong các lớp đá ngậm nước, làm cho nước biển tràn vào chiếm
lấy khoảng trống đó gây nên sự nhiễm mặn nguồn nước. Sự nhiễm mặn nguồn
nước đã xãy ra ở những vùng ven bờ biển của Israel, Syria.
- Sự ô nhiễm nguồn nước: Khi khai thác nước ngầm sử dụng cho tưới tiêu,
cho sản xuất công nghiệp và cho sinh hoạt, lượng nước thải có thể len lỏi theo
các đường ống dẫn làm ô nhiểm nguồn nước ngầm. Sự ô nhiễm nước ngầm đã
xãy ra ở nhiều nước phát triển và cả Hoa Kỳ, nguồn tài nguyên nước ngầm bị ô
nhiễm bởi hoạt động nông nghiệp và kỹ nghệ, nước ngầm bị ô nhiễm muốn phục
hồi lại phải mất hàng trăm thậm chí đến hàng ngàn năm.
1.3. Tình hình khai thác, sử dụng và quản lý nước ngầm ở Việt Nam
Giống như một số nước trên thế giới, Việt Nam cũng đang đứng trước
thách thức hết sức lớn về nạn ô nhiễm môi trường nước, đặc biệt là tại các khu
công nghiệp và đô thị.
Bảng 1.2: Hiện trạng khai thác và nhu cầu sử dụng nước tại các đô thị
ở Việt Nam đến năm 2020
Loại
đô
thị
ĐB
Hiện tại
Tên Đô thị
Nguồn nước
M3/ng/đêm
Hà Nội
Nước dưới đất
ĐB
HCM
Nước mặt + Nước ngầm
I
I
I
I
Hải phòng
Huế
Đà nẵng
Vinh
Nước mặt
Nước mặt
Nước mặt
Nước mặt
II
Thái nguyên
Nước mặt + Nước ngầm
II
II
Việt trì
Bắc giang
Nước mặt
Nước mặt
780000
968000
(560000)
126000
90000
75000
20000
23000
(16000)
36000
20000
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Nhu cầu đến
2020.m3/ng/đêm
1450000
3050000
564000
313000
470000
107000
141000
98000
46000
Page 10
Loại
đơ
thị
II
II
II
Hiện tại
Nguồn nước
M3/ng/đêm
Nhu cầu đến
2020.m3/ng/đêm
Nam Định
Thanh hóa
Quy nhơn
Nước mặt
Nước mặt + Nước ngầm
Nước ngầm
45000
22000
54000
89000
72000
60700
II
Nha trang
Nước mặt + Nước ngầm
II
II
II
Buôn ma thuật
Đà lạt
Biên hòa
Nước ngầm
Nước mặt
Nước mặt
127600
65000
51000
157600
II
Vũng tàu
Nước mặt + Nước ngầm
II
II
III
III
III
III
III
III
Mỹ tho
Cần thơ
Tuyên quang
Cao bằng
Lạng sơn
Điện biên
Yên bái
Lào cai
Nước mặt + Nước ngầm
Nước mặt + Nước ngầm
Nước ngầm
Nước mặt
Nước ngầm
Nước mặt
Nước mặt
Nước mặt
III
Sơn la
Nước mặt + Nước ngầm
III
III
III
III
III
Nước mặt
Nước mặt
Nước mặt
Nước ngầm
Nước ngầm
III
III
Bắc Kạn
Phủ lý
Ninh Bình
Vĩnh n
Bắc ninh
Hạ longC.Phả
Hà đơng
Sơn tây
III
Hịa bình
Nước mặt + Nước ngầm
III
Thái bình
Nước mặt
38600
30000
31000
51000
30000
(80000)
90000
76000
10000
12000
18000
8000
10000
8500
10000
(5000)
4000
10000
10000
16000
11000
97000
(14000)
36000
11000
13500
(6000)
18000
III
Tên Đơ thị
Nước mặt + Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
185000
136000
38500
25600
38000
30000
30700
30700
11700
10000
40000
36000
36000
35500
243000
114000
34500
22700
65000
Page 11
Loại
đô
thị
Hiện tại
Tên Đô thị
III
Hải dương
Nước mặt + Nước ngầm
III
III
III
III
III
III
III
III
III
III
III
III
Hà tĩnh
Đồng hới
Đơng hà
Hội an
Tam kỳ
Dung quất
Quảng ngãi
Tuy hịa
Phan rang
Phan thiết
Kon tum
Pleiku
III
III
III
III
IV
IV
IV
IV
Rạch giá
Cà mau
Sa đéc
Cao lãnh
Hưng yên
Tam điệp
Lai châu
Đồ sơn
Nước mặt
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước mặt
Nước mặt
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước mặt
Nước mặt
Nước mặt lộ
Nước ngầm
Nước mặt + Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước dưới đất tự chảy
Nước mặt + Nước ngầm
IV
Hà giang
Nước mặt + Nước ngầm
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
Bỉm sơn
Phúc yên
Sầm sơn
Xuân Lộc
Nhơn trạch
Bà rịa
Thủ dầu một
Phước long
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước mặt + Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nguồn nước
M3/ng/đêm
30000
(10200)
11000
6000
15000
3000
3000
10000
8000
12000
12000
7000
20000
18000
35000
10000
7000
10000
4000
3550
5000
4800
(1500)
7000
28000
5000
5000
(22000)
20000
51000
2000
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Nhu cầu đến
2020.m3/ng/đêm
46100
38400
38400
37000
8200
14500
1200000
31000
26000
44000
44000
22400
41000
51000
39000
19000
22000
11900
16000
5000
10000
23000
15000
45000
10000
9000
30000
81000
8000
Page 12
Loại
đơ
thị
IV
IV
Hiện tại
Tên Đơ thị
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
V
V
Tây ninh
Đồng xồi
Tân an
Bến tre
Vĩnh long
Trà vinh
Sóc trăng
Tân châu
Vĩnh linh
Sơng cơng
ng bí
V
Gị dầu
Nhu cầu đến
2020.m3/ng/đêm
Nguồn nước
M3/ng/đêm
Nước ngầm
Nước mặt
Nước mặt+ Nước ngầm
Nước mặt + Nước ngầm
Nước mặt
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước ngầm
Nước mặt
Nước mặt
Nước ngầm
10000
4800
12000
14400
25500
18000
22000
300
1000
3500
5000
36000
28500
39200
29000
28000
2000
2000
6000
16000
1000
2000
30000
(Nguồn: Cục quản lý tài nguyên nước- Bộ Tài nguyên Môi trường năm 2010)
Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới ẩm có lượng mưa tương đối lớn trung
bình từ 1.800mm - 2.000mm, nhưng lại phân bố không đồng đều mà tập trung
chủ yếu vào mùa mưa từ tháng 4-5 đến tháng 10, riêng vùng duyên hải Trung bộ
thì mùa mưa bắt đầu và kết thúc chậm hơn vài ba tháng. Sự phân bố không đồng
đều lượng mưa và dao động phức tạp theo thời gian là nguyên nhân gây nên nạn
lũ lụt và hạn hán thất thường gây nhiều thiệt hại lớn đến mùa màng và tài sản ảnh
hưởng đến nền kinh tế quốc gia, ngồi ra cịn gây nhiều trở ngại cho việc trị thủy,
khai thác dịng sơng. (Đặng Kim Cơ - 2010)
Theo sự ước tính thì lượng nước mưa hằng năm trên tồn lãnh thổ khoảng
640 km2 , tạo ra một lượng dòng chảy của các sơng hồ khoảng 313 km2 . Nếu
tính cả lượng nước từ bên ngoài chảy vào lãnh thổ nước ta qua hai con sông lớn
là sông Cửu long (550 km2) và sơng Hồng (50 km2) thì tổng lượng nước mưa
nhận được hằng năm khoảng 1.240 km2và lượng nước mà các con sông đổ ra
biển hằng năm khoảng 900 km2 . Như vậy so với nhiều nước, Việt nam có nguồn
nước ngọt khá dồi dào lượng nước bình qn cho mỗi đầu người đạt tới 17.000
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 13
m3/người/năm. Do nền kinh tế nước ta chưa phát triển nên nhu cầu về lượng
nước sử dụng chưa cao, hiện nay mới chỉ khai thác được 500 m3/người/năm
nghĩa là chỉ khai thác được 3% lượng nước được tự nhiên cung cấp và chủ yếu là
chỉ khai thác lớp nước mặt của các dịng sơng và phần lớn tập trung cho sản xuất
nông nghiệp. (Đặng Kim Cơ - 2010)
Nước tàng trữ trong lòng đất cũng là một bộ phận quan trọng của nguồn
tài nguyên nước ở Việt Nam. Mặc dù nước ngầm được khai thác để sử dụng cho
sinh hoạt đã có từ lâu đời nay; tuy nhiên việc điều tra nghiên cưú nguồn tài
nguyên nầy một cách toàn diện và có hệ thống chỉ mới được tiến hành trong
chừng chục năm gần đây. Tài nguyên nước và hiện trạng sử dụng nước nhất là ở
vùng nông thôn bằng các phương tiện thủ cơng, cịn sự khai thác bằng các
phương tiện hiện đại cũng đã được tiến hành nhưng còn rất hạn chế chỉ nhằm
phục vụ cho sản xuất và sinh hoạt ở các trung tâm công nghiệp và khu dân cư lớn
mà thôi.
Theo kết quả điều tra và nghiên cứu địa chất thủy văn khu vực và tìm
kiếm thăm dị có thể phân chia các phân vị địa chất thủy văn nước ta như sau:
Các tầng chứa nước lõ hổng trong tạo thành đệ tứ
Các tầng chứa nước khe nứt trong tạo thành bazan pliocen – đệ tứ
Các tầng chứa nước khe nứt trong tạo thành lục nguyên
Các tầng chứa nước khe nứt khác trong tạo thành cacbonate
Các tạo thành địa chất rất nghèo nước hoặc không chứa nước
Hiện nay nguồn nước dưới đất ở Việt Nam cũng đang phải đối mặt với
những vấn đề như bị nhiềm mặn, nhiễm thuốc trừ sâu, các chất có hại khác.. Việc
khai thác q mức và khơng có quy hoạch đã làm cho mực nước dưới đất bị hạ
thấp. Hiện tượng này ở các khu vực đồng bằng bắc bộ và đồng bằng sông Cửu
Long. Khai thác nước quá mức cũng sẽ dẫn đến hiện tượng xâm nhập mặn ở các
vùng ven biển. Nước dưới đất bị ô nhiễm do việc chôn lấp gia cầm, dịch bệnh
không đúng quy cách.
Hầu hết sông hồ ở các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí
Minh, nơi có dân cư đơng đúc và nhiều khu công nghiệp lớn đều bị ô nhiễm.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 14
Phần lớn lượng nước thải sinh hoạt (khoảng 600.000 m3 mỗi ngày, với khoảng
250 tấn rác được thải ra các sông ở khu vực Hà Nội) và công nghiệp (khoảng
260.000 m3 nhưng chỉ có 10% được xử lý) đều khơng được xử lý, mà đổ thẳng
vào các ao hồ, sau đó chảy ra các con sơng lớn. Ngồi ra, nhiều nhà máy và cơ sở
sản xuất cũng không được trang bị hệ thống xử lý nước thải
1.3.1 Tình hình nghiên cứu môi trường nước ngầm tại tỉnh Hưng Yên
Công tác điều tra, nghiên cứu ở tỉnh Hưng Yên liên quan đến lĩnh vực tài
nguyên nước nói chung, tài nguyên nước ngầm nói riêng cịn hạn chế. Giai đoạn
trước năm 1975, việc nghiên cứu nước ngầm chỉ thực hiện thông qua các lỗ
khoan đơn lẻ phục vụ cho nhu cầu khai thác sinh hoạt ở thị xã Hưng Yên (nay là
Thành phố Hưng yên). các thông tin và tài liệu các giếng khoan thực hiện trong
giai đoạn này độ tin cậy thấp vì tính chun mơn hóa chưa cao. Phần lớn các tài
liệu này khơng cịn hoặc được lưu giữ tản mạn ở nhiều nơi khác nhau. Nhìn
chung thành quả khoa học về nghiên cứu tài nguyên nước ngầm trong giai đoạn
này có hiệu quả nhất định được thể hiện qua thực tế trong khai thác. Đây là
nguồn thông tin cần thiết định hướng cho cơng trình nghiên cứu cũng như khai
thác sau này.
Giai đoạn sau năm 1975, nghiên cứu tài ngun NDĐ ở Hưng n có hệ
thống mang tính khoa học cao, tiêu biểu là một số các cơng trình nghiên cứu
ĐCTV như sau:
- Trịnh Văn Duệ (1979), Báo cáo tìm kiếm nước dưới đất vùng Hưng yên
(lập bản đồ tỷ lệ 1/50.000)
- Phan Xuân Hải (1984), Báo cáo tìm kiếm nước dưới đất vùng Ân Thi Hưng Yên (lập bản đồ tỷ lệ 1/50.000)
- Chu Thế Tuyển (1990), Tìm kiếm NDĐ với mục đích cấp nước vùng
Văn Lâm -Văn Giang (lập bản đồ tỷ lệ 1/50.000)
- Nguyễn Hữu Căn (1999), Báo cáo thăm dò đánh giá trữ lượng nước dưới
đất phục vụ yêu cầu cấp nước của khu đô thị Phố Nối - giai đoạn 1.
Ngoài ra từ năm 2005 đến nay đã có nhiều đề tài, dự án và phương án
thăm dò nước dưới đất khu vực Hưng Yên của nhiều tác giả phục vụ nhiều mục
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp
Page 15