TIỂU LUẬN VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 5 Ở

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP
KHOA SƯ PHẠM KHOA HỌC XÃ HỘI

TIỂU LUẬN
HỌC PHẦN: ĐẠO ĐỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐẠO ĐỨC

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY
HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 5 Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯƠNG
VĂN BA, HUYỆN LONG HỒ, TỈNH VĨNH LONG

Họ và tên học viên: Lưu Quốc Cường
Mã số học viên: 572048001 , Lớp: ĐHGDTH20-L4- VL
Nhóm HP/ Mã lớp học phần: PR4154
Giảng viên hướng dẫn: Lê Thị Lệ Hoa

Đồng Tháp, 2023
1


ĐÁNH GIÁ CỦA GIẢNG VIÊN
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Đồng Tháp, ngày ……tháng …..năm 2023
Giảng viên chấm
(ký và ghi rõ họ tên)

2


MỤC LỤC

Trang
A. MỞ ĐẦU……………………………………………………………………………...…5
I. Lý do chọn đề tài……………………………………………………………………….…5
II. Mục đích nghiên cứu……………………………………………………………………..6
III. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………………………........6
IV. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………………...6
V. Phạm vi nghiên cứu………………………………………………………………….......6
VI. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………………..6
VII. Ý nghĩa đề tài………..…………………………………………………………………6
B. NỘI DUNG………………………………………………………………………….......8
I. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu………………………………….8
1. Cơ sở lí luận………………………………………………………………………….......8
1.1 Một số khái niệm cơ bản………………………………………………………………..8
1.1.1 Khái niệm phương pháp………………………………………………………………8
1.1.2 Khái niệm phương pháp dạy học môn Đạo đức ở Tiểu học………………………….8
1.2 Phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Đạo đức ……………………………7
1.2.1 Khái niệm phương pháp thảo luận……………………………………………………8

3

1.2.2 Vị trí, vai trị và ý nghĩa của phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn Đạo
đức ở lớp 5………………………………………………………………………………….8
1.2.3 Đặc điểm của phương pháp thảo luận nhóm…………………………………………9
1.2.4 Các bước tiến hành thảo luận nhóm trong dạy học môn Đạo đức…………………...10
1.2.5 Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp thảo luận………………………………..11
2. Cơ sở thực tiễn…………………………………………………………………………..11
2.1 Giới thiệu tổng quan về môn học Đạo đức…………………………………………….11
2.2 Sự cần thiết của việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm vào việc dạy học môn
Đạo đức ở lớp 5……………………………………………………………………………13
II. Thiết kế các bài dạy Đạo đức ở lớp 4 sử dụng phương pháp thảo luận nhóm………...13
1. Mục đích của phương pháp thảo luận nhóm……………………………………………13
2. Quy trình thực hiện……………………………………………………………………..14
3. Kết quả………………………………………………………………………………….16
4. Giáo án minh họa bài dạy Đạo đức ở lớp 4 sử dụng phương pháp thảo luận
nhóm……………………………………………………………………………………...17
III. Những yêu cầu sư phạm khi sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học
Đạo đức ở lớp 5……………………………………………………………………………21
C. KẾT LUẬN……………………………………………………………………………23
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………………………24

4


A. MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài
Giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ là một trong những nhiệm
vụ quan trọng của các cấp học, trong đó có giáo dục Tiểu học. Ở nhà trường Tiểu học, có
nhiều con đường khác nhau nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh như thông qua việc dạy

học các mơn học có khả năng tích hợp nội dung giáo dục đạo đức; việc tổ chức các hoạt
động ngoài giờ lên lớp và thông qua dạy học môn Đạo đức. Trong đó, với tư cách là một
mơn học có chức năng chuyên biệt trong việc giáo dục đạo đức, mơn Đạo đức giữ một vị
trí quan trọng, góp phần hình thành nhân cách cho học sinh Tiểu học một cách thường
xuyên, bền vững và có hệ thống.
Để việc dạy học mơn Đạo đức đạt hiệu quả, địi hỏi trong quá trình dạy học, người
giáo viên phải tổ chức được những hoạt động thích hợp để học sinh tự phát hiện tri thức
đạo đức, vận dụng vào thực tiễn nhằm chuyển hóa tri thức thành hành động cụ thể. Điều
này đòi hỏi giáo viên phải biết vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học theo định
hướng phát triển năng lực, hình thành ở người học năng lực vận dụng để giải quyết các
vấn đề trong thực tiễn cuộc sống.
Phương pháp Thảo luận nhóm là một phương pháp khơng mới nhưng lại có hiệu
quả cao trong dạy và học mơn Đạo đức ở Tiểu học, đáp ứng xu thế đổi mới giáo dục phổ
thông hiện nay. Phương pháp thảo luận nhóm là một phương pháp có ý nghĩa rất quan
trọng trong việc hình thành các tri thức: thái độ, tình cảm đạo đức cho trẻ. Trong khi đó,
ba nhiệm vụ mà môn Đạo đức ở Tiểu học đặt ra hiện nay chưa được giải quyết thỏa đáng.
Các phương pháp dạy học đạo đức phù hợp để giải quyết các nhiệm vụ của môn học được
thực hiện qua 2 tiết học ở từng bài sao cho hợp lí là điều rất quan trọng. Thảo luận nhóm
với đặc trưng, tác dụng của nó trong việc hình thành cho trẻ chuẩn mực hành vi đạo đức,
có thể sử dụng trong dạy học đạo đức ở cả tiết 1 và tiết 2 với tư cách là phương pháp đặc
biệt trong hệ phương pháp tích cực. Việc đưa thảo luận nhóm có phối hợp các phương
pháp dạy học khác vào dạy học đạo đức ở Tiểu học là điều rất hợp lí. Việc nghiên cứu
mối quan hệ giữa nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học và thảo luận nhóm
cho thấy phương pháp thảo luận nhóm có khả năng vận dụng trong dạy học Đạo đức lớp 5
.
Xuất phát từ thực tiễn dạy học và ưu điểm của phương pháp thảo luận
nhóm nên tôi chọn vấn dề “Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học
5

môn Đạo đức lớp 5 ở trường Tiểu học ở trường Tiểu học Trương Văn Ba, huyện
Long Hồ, Tỉnh Vĩnh Long “ làm đề tài nghiên cứu.
I.

Mục đích nghiên cứu
Mục đích chính của đề tài là nghiên cứu thực trạng dạy học môn Đạo đức
lớp 5 tại trường Tiểu học và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc
dạy và học mơn Đạo đức dưới góc độ phát triển năng lực người học. Mục đích
nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức ở trường Tiểu học
III. Nhiệm vụ nghiên cứu
1. Tìm hiểu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu.
2. Thiết kế bài dạy môn Đạo đức vận dụng phương pháp thảo luận nhóm ở lớp 5.
3. Những yêu cầu sư phạm của vấn đề nghiên cứu.
IV. Đối tượng nghiên cứu
Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn đạo đức cho học sinh
lớp 5.
V. Phạm vi nghiên cứu
Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Đạo đức lớp 5 ở học
sinh lớp 5.
VI. Phương pháp nghiên cứu
1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Đọc và nghiên cứu, tổng kết các tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp thực nghiệm
- Phương pháp thống kê toán học
VII. Ý nghĩa của đề tài:
Có thể nâng cao được chất lượng môn Đạo đức ở lớp 5 nếu sử dụng tốt phương
pháp thảo luận nhóm.

Nâng cao hiệu quả dạy học mơn Đạo đức lớp 5 sẽ góp phần xây dựng những nền
tảng về đạo đức và phẩm chất tích cực cho học sinh trong giai đoạn quan trọng của sự
phát triển của các em. Nghiên cứu có thể đề xuất những phương pháp, chiến lược giảng
dạy mới có thể áp dụng khơng chỉ trong mơn đạo đức mà cịn trong các môn học khác.

6


Thông qua việc tập trung vào phát triển năng lực người học, nghiên cứu này có thể góp
phần cải thiện chất lượng giáo dục tổng thể tại các trường Tiểu học.

7


B.NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu
1.
Cơ sở lí luận
1.1
Một số khái niệm cơ bản
1.1.1 Khái niệm phương pháp
Phương pháp là một phạm trù hết sức quan trọng có tính quyết định đối với mọi
hoạt động. Phương pháp tồn tại và gắn bó với mọi mặt hoạt động của con người.
A.N.Krlốp đã nhấn mạnh tầm quan trọng của phương pháp: “ Đối với con tàu khoa học,
phương pháp vừa là chiếc la bàn, lại vừa là bánh lái, nó chỉ phương hướng và cách thức
hành động”.
Về phương diện triết học phương pháp được hiểu là cách thức, là con đường,
phương tiện để đạt mục đích nhất định, để giải quyết những nhiệm vụ nhất định. Đây là
định nghĩa phổ biến nhất của khái niệm phương pháp.
1.1.2 Khái niệm phương pháp dạy học môn Đạo đức ở Tiểu học

Phương pháp dạy học môn đạo đức ở Tiểu học là cách thức, con đường hoạt động
thông nhất giữa giáo viên và học sinh dưới tác động chủ đạo của giáo viên, với vai trị tích
cực tự giác của học sinh nhằm giải quyết các nhiệm vụ, đạt được mục tiêu những mục
tiêu tương ứng của mơn học này.
1.2
Phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Đạo đức.
1.2.1 Khái niệm phương pháp thảo luận nhóm
Thảo luận nhóm là phương pháp tổ chức cho học sinh trao đổi với nhau theo nhóm
nhỏ về những vấn đề liên quan đến bài học đạo đức để đưa ra ý kiến chung của nhóm về
giải quyết vấn đề liện quan đến bài học đạo đức.
1.2.2 Vị trí, vai trò và ý nghĩa của phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn
Đạo đức ở lớp 5.
Thảo luận nhóm đối với học sinh lớp 5 đã trở thành một hình thức học tập quen
thuộc, các em đã hình thành và phát triển được một thói quen, một tâm thế học tập theo
nhóm. Có thể nói rằng thảo luận nhóm đã trở thành một nhu cầu trong cách học của các
em. Do vậy tổ chức cho học sinh học theo nhóm, thảo luận nhóm trong dạy học mơn Đạo
đức lớp 5 địi hỏi người giáo viên có kĩ năng điều hành, sử dụng linh hoạt, uyển chuyển,
với các cách tổ chức đa dạng phong phú, đủ sức lôi cuốn hấp dẫn học sinh.

8


Trong dạy học Đạo đức, thảo luận nhóm là phương pháp được sử dụng rộng rãi
nhằm giúp cho mọi học sinh được tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập, học
sinh có thể chia sẻ kinh nghiệm, ý kiến hay để giải quyết một vấn đề đạo đức nào đó.
Dạy học mơn Đạo đức là nhằm biến các giá trị đạo đức thành tình cảm, niềm tin và
hành vi đạo đức của học sinh. Vì vậy, quá trình dạy học Đạo dức phải là quá trình học
sinh hoạt động với sự hướng dẫn, giúp đỡ của giáo viên để học sinh tự khám phá và
chiếm lĩnh nội dung bài học. Vì vậy, thảo luận nhóm trong dạy học mơn Đạo đức chính là
hình thức học sinh hoạt động dưới sự hướng dẫn của giáo viên, làm cho lớp học sôi nổi,

hứng thú, làm cho các mối quan hệ trong lớp hài hịa.
Mặt khác, chương trình mơn Đạo đức ở Tiểu học có tính đồng tâm do đó khi học
các chuẩn mực Đạo đức có tính đồng tâm học sinh ít nhiều đã có những kinh nghiệm đạo
đức mà các em đã học ở lớp dưới. Học sinh lớp 5 đã được hình thành kinh nghiệm đạo
đức qua tiếp thu các chuẩn mực hành vi đạo đức ở lớp 1, lớp 2 và lớp 3,4. Học sinh lớp 5
có kinh nghiệm học tập phong phú hơn, các em có ý thức tổ chức kỉ luật, tính tự giác cao
hơn. Vì vậy việc thảo luận nhóm sẽ giúp các em học sinh trong việc bàn bạc tham gia
đóng góp ý kiến, bổ sung những thiếu sót cho nhau.
Đạo đức là mơn học có vị trí quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh.
Có thể nói những chuẩn mực đạo đức trang bị cho các em sẽ là nền móng của nhân cách,
của đạo lí làm người. Trong q trình học mơn Đạo đức, học sinh tự tìm ra kiến thức bằng
hoạt động của chính mình, phải tự học kết hợp với hành. Học các nhân rất quan trọng
nhưng sau học các nhân thì cần trao đổi, hợp tác với bạn tranh luận để hướng tới chân lí
khoa học.
Vì vậy, có thể nói sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn đạo
đức ở lớp 5 vừa có ý nghĩa về mặt lí luận vừa có ý nghĩa về mặt thực tiễn. Với phương
pháp này các em tự tìm ra cách ứng xử và cách giải quyết phù hợp. Trên cơ sở đó các em
sẽ tự lĩnh hội, tự bồi dưỡng kho tàng tri thức của mình thêm phong phú, có được sự giải
quyết nhạy bén, linh hoạt khi gặp các tình huống xảy ra trong cuộc sống ở các mối quan
hệ của các em với nhà trường, gia đình và xã hội.
1.2.3 Đặc điểm của phương pháp thảo luận nhóm
Một là, đây là phương pháp tổ chức việc học tập mang tính tích cực, tự lực, tự giác
rất cao và có tính chất chủ thể.
Hai là, địi hỏi người học phải có kiến thức, kinh nghiệm, có đủ tài liệu tham khảo.

9


Ba là, người học tìm ra kiến thức mới dưới sự gợi mở của giáo viên.
Bốn là, phát huy tính tích cực, nhìn vấn đề nhiều góc cạnh khác nhau.

Năm là, về mặt xã hội: thảo luận tạo điều kiện phát triển quan hệ xã giao giữa nhóm
học viên, nghe, nói, tranh luận, lãnh đạo.
Sáu là, về mặt giáo dục: phát triển kỹ năng suy luận, giải quyết vấn đề.
1.2.4 Các bước tiến hành thảo luận nhóm trong dạy học môn Đạo đức.
Trong dạy học môn Đạo đức ở Tiểu học, thảo luận nhóm có thể được vận dụng khi
dạy cả tiết 1 lẫn tiết 2 của bài đạo đức.
Tiến hành thảo luận nhóm trong dạy học mơn Đạo đức ở Tiểu học được thực hiện
qua các bước sau :
Bước chuẩn bị:
Thứ nhất, xác định nội dung thảo luận :
Ở tiết 1 , giáo viên đưa ra nội dung thảo luận nhóm để phân tích trụn kể , nêu
cách xử lí tình huống, phân tích tranh ảnh, tư liệu và rút ra bài học đạo đức ...
Ở tiết 2, giáo viên đưa ra nột dung thảo luận nhóm và nhận xét hành vi, giải quyết
tình huống, bày tỏ thái độ với các ý kiến liên quan...
Thứ hai, dự kiến đáp án và khả năng thảo luận của học sinh, cần có phương án gợi
ý thích hợp
Thứ ba, chuẩn bị phương tiện : Nên có phiếu thảo luận nhóm để giúp học sinh ghi
lại kết quả và dựa vào đó để trình bày trước lớp.
Thứ tư, dự kiến việc tổ chức thảo luận nhóm học sinh : về số lượng, về nhóm
trưởng, về thư kí ...
Thứ năm, dự kiến thời gian dành cho thảo luận nhóm ...
Bước thảo luận:
Bước 1: Giáo viên nêu nội dung thảo luận
Bước 2: Giáo viên chia lớp thành các nhóm , giao nhiệm vụ, quy định thời gian
thảo luận cho các nhóm,phát phiếu thảo luận cho các nhóm.
Bước 3: Các nhóm tiến hành thảo luận: Nhóm trưởng nêu vấn đề, từng các nhân
phát biểu ý kiến và đi đến thống nhất ý kiến chung của nhóm, thư kí ghi lại kết quả thảo
luận.
Bước 4: Đại diện một nhóm trình bày ý kiến của mình, các nhóm khác có thể nêu ý
kiến tranh luận và bổ sung kiến thức.

10


Bước 5: Giáo viên tổng kết ngắn gọn và kết luận chung theo từng nội dung thảo
luận. Ngoài ra, giáo viên khen ngợi hay nhắc nhở tinh thần, thái độ làm việc, sự sáng tạo
của các nhóm trong q trình tiến hành thảo luận.
1.2.5 Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp thảo luận.
1.2.5.1 Ưu điểm
Kiến thức của học sinh sẽ giảm bớt phần chủ quan, phiến diện, làm tăng thêm tính
khách quan khoa học.
Qua việc học bạn, hợp tác với bạn mà tri thức trở nên sâu sắc, bền vững, dễ nhớ và
nhớ lâu hơn.
Nhờ khơng khí thảo luận cởi mở nên học sinh, đặc biệt những em nhút nhát trở nên
mạnh mẽ hơn ; các em học được cách trình bày ý kến của mình, biết lắng nghe có thể phê
phán ý kiến của bạn từ đó giúp trẻ dễ hịa nhập vào cộng đồng nhóm, tạo cho các em sự tự
tin, hứng thú trong học tập.
1.2.5.2 Nhược điểm
Bên cạnh những ưu điểm, thảo luận nhóm cũng có những nhược điểm như sau:
Thời gian học tập trên lớp của môn Đạo đức rất ngắn ( 35 phút / tiết ) nên người
giáo viên sử dụng không khéo sẽ khơng cung cấp hết nội dung bài học vì phương pháp
này rất mất thời gian.
Do phải tập hợp học sinh thành từng nhóm, giáo viên khơng nói rõ cách chuẩn bị
nhóm trước thì lớp học sẽ rối loạn hoặc mất trật tự, bị lãng phí nhiều thời gian.
Nếu trình độ học sinh trong nhóm khơng đều nhau thì những bạn học sinh trung
bình, yếu sẽ ỷ lại vào các bạn học sinh khá, giỏi.
Số lượng học sinh trong lớp quá đơng sẽ gây những khó khăn cho việc vận dụng
phương pháp thảo luận nhóm vào dạy học.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1 Giới thiệu tổng quan về môn học Đạo đức.

Môn Đạo đức có vị trí đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho học
sinh tiểu học mà khơng một mơn học nào, hoạt động nào có thể thay thế được. Bởi lẽ:
Môn Đạo đức giáo dục cho học sinh tiểu học hệ thống chuẩn mực hành vi đạo đức
được quy định trong chương trình mơn học một cách thường xuyên và được thực hiện ở 3
nhiệm vụ sau:

11


Hình thành cho học sinh ý thức về những chuẩn mực hành vi đạo đức, từ đó định
hướng cho các em những giá trị đạo đức phù hợp với những chuẩn mực đạo đức được
quy định trong chương trình mơn Đạo đức.
Giáo dục cho học sinh những xúc cảm, tình cảm, thái độ đạo đức đúng đắn phù
hợp với các chuẩn mực hành vi quy định.
Hình thành cho học sinh những kĩ năng, hành vi đạo đức phù hợp với các chuẩn
mực và trên cơ sở đó rèn luyện thói quen đạo đức tích cực trong cuộc sống.
Mơn Đạo đức là cơ sở và định hướng để các môn học khác có thể tích hợp nội
dung giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học. Ví dụ, bài đạo đức “Tôn trọng phụ nữ” (lớp
5) định hướng cho giáo viên lựa chọn những bài tốn có lời văn, có nội dung về sự chia
sẻ, giúp bà, mẹ -người phụ nữ trong gia đình. Hoặc giáo viên có thể tổ chức cho học sinh
vẽ một bức tranh về hành động, việc làm của các em đang giúp đỡ giúp bà, mẹ (môn Mĩ
thuật), hay cho các em hát những bài hát về công lao của bà mẹ và những việc làm của
các em (mơn Âm nhạc).
Ngồi ra, thơng qua các mơn học đó, học sinh củng cố kiến thức, kĩ năng đạo đức,
mở rộng, bổ sung cho kiến thức đạo đức càng phong phú. Ví dụ, các bài thơ, truyện kể
trong chương trình Tiếng Việt đều chứa đựng những nội dung giáo dục đạo đức. Hay môn
Tự nhiên và xã hội, có thể giáo dục cho các em ý thức bảo vệ môi trường: Không vứt rác
bừa bãi, không bẻ cây, ngắt hoa...
Mơn Đạo đức cịn là cơ sở để học sinh vận dụng, thực hành những kiến thức, kĩ
năng đạo đức, thái độ qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ trên lớp. Các hoạt động giáo

dục ngoài giờ trên lớp là môi trường thực hành, luyện tập rất tốt để củng cố, khắc sâu kiến
thức, kĩ năng hành vi đạo đức. Ví dụ, bài đạo đức “Giữ gìn trường lớp sạch sẽ” định
hướng cho việc tổ chức những hoạt động như lao động trực nhật lớp, lao động vệ sinh sân
trường, chăm sóc cây...hàng này, hàng tuần.
Mối quan hệ của môn Đạo đức với các môn học khác, với hoạt động ngồi giờ lên
lớp có tác dụng đảm bảo tính trọn vẹn, tính hệ thống, tính liên tục của q trình giáo dục
học sinh, góp phần thực hiện mục tiêu chung giáo dục tiểu học về hình thành nhân cách
cho các em.
Môn Đạo đức ở Tiểu học với hệ thống chuẩn mực hành vi đạo đức sẽ tạo cơ sở,
nền tảng để học sinh tiếp tục học môn giáo dục công dân ở trường Trung học cơ sở. Môn
Giáo dục cơng dân có chức năng vừa giáo dục đạo đức, vừa giáo dục pháp luật cho học

12


sinh. Như vậy, môn Đạo đức ở Tiểu học và môn Giáo dục công dân ở Trung học cơ sở có
tính đồng tâm và cùng hướng tới hình thành cho học sinh ý thức, trách nhiệm công dân.
Môn Đạo đức ở Tiểu học giúp học sinh có một số kiến thức sơ giản, kĩ năng,thái độ cơ
bản, đặt nền móng cơ sở cho học sinh học tiếp môn Giáo dục công dân ở các cấp học tiếp
theo. Môn Giáo dục công dân kế thừa, phát triển các kiến thức, kĩ năng, phẩm chất, năng
lực được hình thành từ Tiểu học.
2.2
Sự cần thiết của việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm vào việc dạy học mơn
Đạo đức ở lớp 5.
Phương pháp thảo luận nhóm có rất nhiều ưu điểm. So với lớp sử dụng phương
pháp truyền thống, lớp sử dụng phương pháp thảo luận nhóm sơi nổi hơn, học sinh làm
việc tích cực hơn, các ý kiến thảo luận đã được chọn lọc thơng qua thảo luận nên hồn
chỉnh và chính xác hơn. Học sinh chủ động trong học tập, tự tin phát biểu ý kiến của
mình, giáo viên chỉ giữ vai trị hướng dẫn và định hướng. Ngồi những kiến thức chuẩn
trong sách các em còn được bổ sung thêm nhiều kỹ năng mềm khác như kỹ năng thuyết

trình, làm việc nhóm, giải quyết tình huống…Phương pháp thảo luận nhóm phát huy được
tính năng động, sáng tạo của học sinh, các em chủ động phân tích câu hỏi tình huống và
rút ra nội dung tri thức thay cho việc thụ động tiếp thu kiến thức một chiều từ giáo viên.
Mặc dù cịn một số khó khăn nhưng phương pháp thảo luận nhóm vẫn được coi là một
phương pháp dạy học tích cực phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học
sinh. Phương pháp thảo luận nhóm khi được áp dụng vào những đơn vị kiến thức phù hợp
và kết hợp nhuần nhuyễn với các phương pháp khác sẽ phát huy được hết ưu điểm của nó
và mang lại hiệu quả cao cho quá trình giáo dục. Vì vậy, việc đưa vào luận nhóm vào dạy
học mơn Đạo đức lớp 5 là hợp lí và cần thiết.
II. Thiết kế các bài dạy đạo đức ở lớp 5 sử dụng phương pháp thảo luận nhóm.
1.
Mục đích của phương pháp thảo luận nhóm.
Một là, phát huy tính tích cực, chủ động , tự lực của học sinh: trong thảo luận
nhóm, học sinh phải tự giải quyết nhiệm vụ học tập, địi hỏi sự tham gia tích cực của các
thành viên; đồng thời, các thành viên cũng có trách nhiệm về kết quả làm việc của mình
Hai là, phát triển năng lực cộng tác làm việc của học sinh: học sinh được luyện tập
kĩ năng cộng tác, làm việc trong nhóm với tinh thần đồng đội, các thành viên có sự quan
tâm và khoan dung trong cách sống, cách ứng xử ...

13


Ba là, giúp cho học sinh có điều kiện trau dồi, rèn luyện trong nhóm phát triển năng
lực giao tiếp, biết lắng nghe, chấp nhận và phê phán ý kiến người khác. Đồng thời, các em
biết đưa ra những ý kiến và bảo vệ những ý kiến của mình.
Bốn là, giúp cho học sinh có sự tự tin trong học tập, vì học sinh học tập theo hình
thức hợp tác và qua giao tiếp xã hội – lớp học, cho nên các em sẽ mạnh dạn và không sợ
mắc phải những sai lầm.
Năm là, hình thành phương pháp nghiên cứu khoa học cho học sinh: thơng qua
thảo luận nhóm, nhất là quá trình tự giải quyết các vấn đề bài học, giúp các em hình thành

dần phương pháp nghiên cứu khoa học , rèn luyện và phát triển năng lực khoa học trong
mọi vấn đề cuộc sống.
Sáu là, tăng cường tri thức , hiệu quả trong học tập : qua thảo luận học sinh có thể
nắm bài ngay trên lớp, hình thành những tri thức sáng tạo thơng qua sự tư duy của mỗi
thành viên. Áp dụng phương pháp này sẽ giúp học sinh tìm kiếm những nguồn tri thức có
liên quan đến vấn đề thảo luận. Trên cơ sở đó các em sẽ thu lượm được những kiến thức
cho bản thân thơng qua q trình tìm kiếm tri thức.
2.
Quy trình thực hiện
2.1
Đối tượng học sinh
Tơi tiến hành nghiên cứu phương pháp này đối với đối tượng học sinh lớp 5 vì các em
đã có tư duy khá phát triển, kinh nghiệm học tập phong phú cũng như đã quen với cơng
việc học tập, khơng cịn bỡ ngỡ như học sinh các lớp dưới. Mặt khác, các em đã có ý thức
học tập tự giác, độc lập suy nghĩ nên tránh được những lộn xộn khi có tác động lạ vào quá
trình học tập.
2.2
Quy trình thực hiện
Tiến hành thảo luận nhóm trong dạy học mơn Đạo đức ở lớp 5 được thực hiện qua
các bước sau :
Bước chuẩn bị
Bước chuẩn bị:
Thứ nhất, xác định nội dung thảo luận :
Ở tiết 1 , giáo viên đưa ra nội dung thảo luận nhóm để phân tích trụn kể, nêu
cách xử lí tình huống, phân tích tranh ảnh, tư liệu và rút ra bài học đạo đức ...
Ở tiết 2, giáo viên đưa ra nột dung thảo luận nhóm và nhận xét hành vi, giải quyết
tình huống, bày tỏ thái độ với các ý kiến liên quan ...

14

Thứ hai, dự kiến đáp án và khả năng thảo luận của học sinh, cần có phương án gợi ý thích
hợp
Thứ ba, chuẩn bị phương tiện : Nên có phiếu thảo luận nhóm để giúp học sinh ghi lại kết
quả và dựa vào đó để trình bày trước lớp.
Thứ tư, dự kiến việc tổ chức thảo luận nhóm học sinh : về số lượng, về nhóm trưởng, về
thư kí ...
Thứ năm, dự kiến thời gian dành cho thảo luận nhóm ...
Bước thảo luận:
Bước 1: Giáo viên nêu nội dung thảo luận
Bước 2: Giáo viên chia lớp thành các nhóm, giao nhiệm vụ, quy định thời gian thảo
luận cho các nhóm, phát phiếu thảo luận cho các nhóm.
Bước 3: Các nhóm tiến hành thảo luận: Nhóm trưởng nêu vấn đề, từng các nhân phát
biểu ý kiên và đi đến thông nhất ý kiến chung của nhóm, thư kí ghi lại kết quả thảo luận.
Bước 4: Đại diện một nhóm trình bày ý kiến của mình, các nhóm khác có thể nêu ý
kiến tranh luận và bổ sung kiến thức.
Bước 5: Giáo viên tổng kết ngắn gọn và kết luận chung theo từng nội dung thảo luận.
Ngoài ra, giáo viên khen ngợi hay nhắc nhở tinh thần, thái độ làm việc, sự sáng tạo của
các nhóm trong q trình tiến hành thảo luận.
2.3
Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm thiết kế một hoạt động bài “Tôn trọng phụ
nữ”- tiết 2-Lớp 5-SGK Đạo đức 2006.
Bước chuẩn bị:
Thứ nhất, xác định nội dung thảo luận :
Ở tiết 1 , giáo viên đưa ra nội dung thảo luận nhóm để phân tích trụn kể , nêu
cách xử lí tình huống, phân tích tranh ảnh, tư liệu và rút ra bài học đạo đức ...
Ở tiết 2, giáo viên đưa ra nột dung thảo luận nhóm và nhận xét hành vi, giải quyết
tình huống, bày tỏ thái độ với các ý kiến liên quan ...
Thứ hai, dự kiến đáp án và khả năng thảo luận của học sinh, cần có phương án gợi
ý thích hợp

Thứ ba, chuẩn bị phương tiện : Nên có phiếu thảo luận nhóm để giúp học sinh ghi
lại kết quả và dựa vào đó để trình bày trước lớp.
Thứ tư, dự kiến việc tổ chức thảo luận nhóm học sinh : về số lượng, về nhóm
trưởng, về thư kí ...

15


Thứ năm, dự kiến thời gian dành cho thảo luận nhóm ...
Bước thảo luận:
Bước 1: Giáo viên nêu nội dung thảo luận:
a. Chọn trưởng nhóm phụ trách sao cần phải xem khả năng tổ chức công việc và
khả năng hợp tác với bạn khác trong công việc. Câu hỏi: Nếu Tiến có khả năng thì có thể
chọn bạn. Khơng nên chọn Tiến chỉ vì bạn đó là con trai?
b. Mỗi người đều có quyền bày tỏ ý kiến của mình. Bạn Tuấn nên lắng nghe các bạn
nữ phát biểu?
c. Em làm gì để thể hiện sự tơn trọng đối với những người phụ nữ trong gia đình
mình ?
Bước 2: Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm. Các nhóm sẽ thảo luận và trả lời 3 câu
hỏi ra phiếu thảo luận trong thời gian 5 phút.
Bước 3: Các nhóm tiến hành thảo luận:
Nhóm trưởng nêu vấn đề, từng cá nhân phát biểu ý kiến và đi đến thống nhất ý
kiến chung của nhóm, thư kí ghi lại kết quả thảo luận của nhóm.
Bước 4: Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình. Các nhóm
khác nhận xét bổ sung.
Bước 5: Giáo viên nhận xét và đưa ra kết luận:
Tôn trọng, quan tâm, không phân biệt đối xử với chị em gái, bạn nữ và những
người phụ nữ khác trong cuộc sống hằng ngày.
3.
Kết quả

3.1 Về khả năng vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học Đạo đức lớp 5 .
Qua 2 bài đạo đức “Tôn trọng phụ nữ” và “Hợp tác với những người xung quanh” đã
hình thành cho học sinh ý thức, thái độ, tình cảm đạo đức cũng như các hành vi đạo đức
phù hợp với chuẩn mực đạo đức được học. Học sinh tiếp thu bài, đánh giá hành vi hay
giải quyết tình huống một cách tích cực, hào hứng, sơi nổi, tự nhiên, khơng gị ép. Học
sinh sẽ tự lập luận, lí giải, trao đổi thảo luận với nhau, với các nhóm và rút ra kết luận cần
thiết, thiết thực cho bản thân mình.
3.2 Về hiệu quả dạy học khi vận dụng phương pháp thảo luận nhóm vào dạy học mơn
Đạo đức ở lớp 5.
Việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm khơng những có tác dụng tốt đến dạy
học mơn Đạo đức lớp 5 mà còn nâng cao chất lượng dạy học nói chung và hình thành tốt
ở các em ý thức, thái độ đạo đức cũng như hành vi đạo đức nói riêng. Khi giáo viên vận

16


dụng thảo luận nhóm vào dạy học mơn Đạo đức lớp 5 , lớp học sôi nổi hẳn lên, học sinh
hào hứng, tích cực học tập và trở nên bạo dạn hơn. Hơn thế nữa, chuẩn mực hành vi đạo
đức hình thành cho học sinh được bền vững hơn, phong phú hơn, học sinh dễ nhớ và nhớ
nhanh hơn so với dạy học bình thường.
1.
Giáo án minh họa bài dạy đạo đức ở lớp 5 sử dụng phương pháp thảo luận
nhóm.

TUẦN 16
Bài 8: HỢP TÁC VỚI NHỮNG NGƯỜI XUNG QUANH (T1)
I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức:
- HS biết thế nào là hợp tác với những người xung quanh.
- HS nêu được một số biểu hiện về hợp tác với bạn bè trong học tập, làm việc và

vui chơi.
- Biết được hợp tác với mọi người trong công việc chung sẽ nâng cao được hiệu
quả công việc, tăng niềm vui và tình cảm gắn bó giữa người với người.
- Có kĩ năng hợp tác với bạn bè trong các hoạt động của lớp, của trường.
2. Năng lực: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng
lực thẩm mĩ, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác
3. Phẩm chất: Có thái độ mong muốn, sẵn sàng hợp tác với bạn bè, thầy
giáo, cô giáo và mọi người trong công việc của lớp, của trường, của gia đình, của
cộng đồng.
- Khơng đồng tình với những thái độ, hành vi thiếu hợp tác với bạn bè trong công
việc chung của lớp, của trường.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
1. Đồ dùng
- GV: SGK.
- HS: SGK, vở
2. Phương pháp và kĩ thuật dạy học:
- Phương pháp vấn đáp, động não, quan sát, thảo luận nhóm, thực hành, trị chơi
học tập.
- Kĩ thuật đặt câu hỏi, trình bày một phút, động não,...
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
Hoạt động của thầy
1. Hoạt động khởi động:(5phút)

Hoạt động của trò

17


- Cho HS hát
- HS hát

- Vì sao cần phải biết tôn trọng phụ - HS nêu
nữ?
- GV nhận xét.
- HS nghe
- Giới thiệu bài - Ghi bảng
- HS ghi vở
2. Hoạt động khám phá:(27phút)
* Mục tiêu:
- HS biết thế nào là hợp tác với những người xung quanh.
- HS nêu được một số biểu hiện về hợp tác với bạn bè trong học tập, làm việc
và vui chơi.
- Biết được hợp tác với mọi người trong công việc chung sẽ nâng cao được
hiệu quả công việc, tăng niềm vui và tình cảm gắn bó giữa người với người.
* Cách tiến hành:
Hoạt động 1: Tìm hiểu tranh tình
huống (trang 25- SGK)
- GV yêu cầu HS quan sát 2 tranh ở - HS thảo luận theo nhóm 4.
trang 25 và thảo luận các câu hỏi được - Đại diện các nhóm trình bày kết quả
nêu ở dưới tranh.
thảo luận trước lớp; các nhóm khác
- GV kết luận: Các bạn ở tổ 2 đã biết nhận xét, bổ sung.
cùng nhau làm công việc chung: người
thì giữ cây, người lấp đất, người rào
cây,... Để cây được trồng ngay ngắn,
thẳng hàng, cần phải biết phối hợp với
nhau. Đó là biểu hiện của việc hợp tác
với những người xung quanh.
+ Biết hợp tác với những người xung - HS nêu
quanh thì cơng việc sẽ thế nào?
- Cho HS nêu ghi nhớ

- 3- 4 HS tiếp nối nhau đọc ghi nhớ.
Hoạt động 2: Làm bài tập 1, SGK.
- Yêu cầu HS làm việc cặp đôi, thảo - HS làm việc cặp đôi, thảo luận trả lời
luận trả lời bài tập số 1 SGK.
bài tập số 1 sgk.
- u cầu đại diện nhóm lên trình bày - Đại diện nhóm lên trình bày kết quả
kết quả thảo luận của mình.
thảo luận của mình.
- Gv kết luận: Để hợp tác tốt với những - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
người xung quanh, các em cần phải
biết phân công nhiệm vụ cho nhau; bàn
bạc công việc với nhau; hỗ trợ, phối
hợp với nhau trong công việc chung,...;

18


tránh các hiện tượng việc của ai người
nấy biết hoặc để người khác làm cịn
mình thì chơi.
Hoạt động 3: Bày tỏ thái độ (bài tập 2,
SGK)
- GV lần lượt nêu từng ý kiến trong bài - HS bày tỏ thái độ tán thành hay
tập 2.
không tán thành đối với từng ý kiến.
- Mời một số HS giải thích lí do.
- HS giải thích: câu a đúng vì khơng
- GV kết luận từng nội dung:
biết hợp tác với những người xung
a- Tán thành

quanh....
b- Không tán thành
c- Không tán thành
d- Tán thành
3.Hoạt động ứng dụng:(2phút)
- Em đã làm gì để hợp tác với bạn bè và - HS nêu
mọi người xung quanh ?
4.Hoạt động sáng tạo:(1phút)
- Hằng ngày thực hiện việc hợp tác với - HS nghe và thực hiện
mọi người ở nhà, ở trường, ở khu dân
cư,...
Điều chỉnh sau bài dạy...............................................................................................
......................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
____________________________________________________
TUẦN 17
Bài 8: HỢP TÁC VỚI NHỮNG NGƯỜI XUNG QUANH (Tiết 2)
I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức: Học xong bài này HS biết:
- Nêu được một số biểu hiện về hợp tác với bạn bè trong học tập, làm việc và vui
chơi.
- Biết được hợp tác với mọi người trong công viẹc chung sẽ nâng cao được hiệu
quả công việc, tăng niềm vui và tình cảm gắn bó giữa người với người.
2. Năng lực: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng
lực thẩm mĩ, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác
Có kĩ năng hợp tác với bạn bè trong các hoạt động của lớp, của trường.

19

3. Phẩm chất: Có thái độ mong muốn, sẵn sàng hợp tác với bạn bè, thầy cô
giáo và mọi người trong cơng việc của lớp, của trường,của gia đình và của cộng
đồng.
* GDBVMT: Biết hợp tác với bạn bè và mọi người để bảo vệ mơi trường
gia đình, nhà trường, lớp học và địa phương.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
1. Đồ dùng
- GV: SGK, Phiếu học tập cá nhân cho HĐ3
- HS: SGK, vở
2. Phương pháp và kĩ thuật dạy học:
- Phương pháp vấn đáp, động não, quan sát, thảo luận nhóm, thực hành, trị chơi
học tập.
- Kĩ thuật đặt câu hỏi, trình bày một phút, động não,..
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
1. Hoạt động khởi động:(3 phút)
- Cho HS nêu một số biểu hiện của - HS trả lời
việc hợp tác với những người xung
quanh?
- GV nhận xét.
- HS nghe
- Giới thiệu bài - Ghi bảng
- HS ghi vở
2. Hoạt động thực hành:(30 phút)
* Mục tiêu:
- Nêu được một số biểu hiện về hợp tác với bạn bè trong học tập, làm việc và vui
chơi.
- Biết được hợp tác với mọi người trong công viẹc chung sẽ nâng cao được hiệu
quả công việc, tăng niềm vui và tình cảm gắn bó giữa người với người.

* Cách tiến hành:
* Hoạt động 1: Làm bài tập 3 SGK
- Yêu cầu thảo luận theo cặp
- HS thảo luận
- Gọi HS trình bày
- HS trả lời
- GV KL: Việc làm của các bạn Tâm, - HS khác nhận xét
Nga, Hoan, trong tình huống a là đúng
- việc làm của bạn Long trong tình
huống b là chưa đúng
* Hoạt động 2: xử lí tình huống bài tập

20