(Luận văn thạc sĩ) hoàn thiện phân cấp quản lý khai thác công trình thủy lợi bắc đuống trên địa bàn tỉnh bắc ninh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.27 MB, 113 trang )
HỌC VIỆN NƠNG NGHIỆP VIỆT NAM
NGUYỄN VĂN TRƯỜNG
HỒN THIỆN PHÂN CẤP QUẢN LÝ KHAI
THÁC CƠNG TRÌNH THỦY LỢI BẮC ĐUỐNG
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH
Chuyên ngành:
Quản trị kinh doanh
Mã ngành :
60 34 01 02
Người hướng dẫn khoa học: TS. Đỗ Quang Giám
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng:
Luận văn nghiên cứu là của cá nhân dựa trên cơ sở lý thuyết được
học tập và qua tham khảo tình hình thực tiễn phân cấp cơng trình thủy lợi
Bắc Đuống, nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Các số liệu, bảng biểu, sơ đồ và những kết quả trong luận văn là trung thực,
các giải pháp đưa ra xuất phát từ thực tiễn nghiên cứu và kinh nghiệm phù hợp với
địa phương. Các thơng tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Hà Nội, ngày
tháng năm 2017
Tác giả luận văn
Nguyễn Văn Trường
i
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và nghiên cứu tại trường, tôi xin trân trọng gửi lời
cảm ơn đến Trường Học viện nông nghiệp Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi
giúp đỡ tơi trong q trình học tập, nghiên cứu để hồn thành luận văn.
Trước tiên, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo TS Đỗ
Quang Giám đã tận tình chỉ dẫn và giúp đỡ tơi hồn thành luận văn.
Tơi xin bày tỏ lịng cảm ơn đến chị cục thủy lợi tỉnh Bắc Ninh, công
ty KTCT thủy lợi Bắc Đuống,và một số ban ngành liên quan đã tạo điều
kiện thuận lợi, cung cấp cho tôi số liệu, kiến thức, kinh nghiệm thực tế về
công tác phân cấp quản lý cơng trình thủy lợi Bắc Đuống
Tơi xin gửi lời cảm ơn tới các đồng chí, đồng nghiệp, bè bạn....và gia đình đã tạo
mọi điều kiện giúp đỡ, động viên khích lệ tơi, đồng thời có những ý kiến đóng góp trong
q trình tơi thực hiện và hoàn thành luận văn.
Hà Nội, ngày
tháng
Tác giả luận văn
Nguyễn Văn Trường
ii
năm 2017
MỤC LỤC
Lời cam đoan........................................................................................................................................i
Lời cảm ơn............................................................................................................................................ii
Mục lục...................................................................................................................................................iii
Danh mục chữ viết tắt...................................................................................................................vi
Danh mục bảng................................................................................................................................vii
Danh mục hình và sơ đồ...........................................................................................................viii
Trích yếu luận văn...........................................................................................................................ix
Thesis abstract.................................................................................................................................xii
Phần 1. Mở đầu..................................................................................................................................1
1.1.
Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................1
1.2.
Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................................2
1.2.1.
Mục tiêu chung................................................................................................................2
1.2.2.
Mục tiêu cụ thể................................................................................................................2
1.3.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................2
1.3.1.
Đối tượng nghiên cứu................................................................................................2
1.3.2.
Phạm vi nghiên cứu.....................................................................................................3
Phần 2. Tổng quan tài liệu..........................................................................................................4
2.1.
Cơ sở lý luận....................................................................................................................4
2.1.1.
Một số khái niệm cơ bản...........................................................................................4
2.1.2.
Quản lý khai thác cơng trình thuỷ lợi................................................................4
2.1.3.
Các loại hình quản lý khai thác cơng trình thủy lợi .................................5
2.1.4.
Nội dung phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi....................6
2.1.5.
Các nhân tố ảnh hưởng đến phân cấp quản lý khai thác cơng trình thuỷ lợi
14
2.2.
Cơ sở thực tiễn.............................................................................................................16
2.2.1.
Cơ sở pháp lý về phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
16
2.2.2.
Kinh nghiệm phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi ở nước ngồi
22
2.2.3.
Kinh nghiệm phân cấp quản lý khai thác cơng trình thuỷ lợi ở Việt
Nam......................................................................................................................................27
2.2.4.
Bài học về phân cấp quản lý khai thác công trình thủy lợi..............34
Phần 3. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu......................................39
3.1.
Đặc điểm địa bàn nghiên cứu..............................................................................39
iii
3.1.1.
Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên tỉnh Bắc Ninh............................................39
3.1.2.
Điều kiện kinh tế, xã hội tỉnh Bắc Ninh..........................................................43
3.1.3.
Giới thiệu cơng ty TNHH MTV Khai thác cơng trình Thủy lợi Bắc
Đuống.................................................................................................................................44
3.2.
Phương pháp nghiên cứu......................................................................................47
3.2.1.
Chọn điểm nghiên cứu............................................................................................47
3.2.2.
Phương pháp thu thập tài liệu............................................................................47
3.2.3.
Phương pháp phân tích..........................................................................................48
3.2.4.
Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu..............................................................................49
Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận.......................................................................50
4.1.
Thực trạng phân cấp quản lý cơng trình thuỷ lợi bắc đuống trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh.................................................................................................................50
4.1.1.
Hiện trạng hệ thống cơng trình thủy lợi Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh
Bắc Ninh............................................................................................................................50
4.1.2.
Mơ hình phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi Bắc Đuống 51
4.1.3.
Tình hình phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi Bắc Đuống
trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.....................................................................................54
4.2.
Đánh giá chung về phân cấp quản lý khai thác công trình thủy lợi bắc
đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.....................................................................60
4.2.1.
Những kết quả đạt được........................................................................................60
4.2.2.
Những tồn tại và nguyên nhân...........................................................................62
4.2.3.
Ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý các xí nghiệp KTCT thủy lợi, cán
bộ quản lý cụm thủy nông và người dân trên địa bàn........................64
4.3.
Các giải pháp hoàn thiện phân cấp quản lý khai thác cttl bắc đuống trên địa
bàn tỉnh Bắc Ninh
4.3.1.
Hồn thiện chính sách, cơ sở pháp lý cho phân cấp quản lý khai thác cơng
trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh
4.3.2.
67
67
Nâng cao trình độ cán bộ quản lý và công nhân vận hành, người dân
trong vùng công trình thủy lợi Bắc Đng.................................................68
4.3.3.
Giải quyết lạo đơng dơi dư của công ty khi thực hiện phân cấp . .69
4.3.4.
Tăng cường đầu tư xây dựng, cơ sở vật chất , áp dụng khoa học kỹ
thuật trong phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi Bắc Đuống
................................................................................................................................................70
iv
4.3.5.
Tăng cường công tác thông tin, truyền thông..........................................71
Phần 5. Kết luận và kiến nghị..................................................................................................72
5.1.
Kết luận..............................................................................................................................72
5.2.
Kiến nghị...........................................................................................................................73
5.2.1.
Đối với tỉnh (UBND tỉnh, Sở NN&PTNT và các cấp chính quyền) . 73
5.2.2.
Đối với Cơng ty khai thác cơng trình thủy lợi Bắc Đuống và tổ chức
quản lý thủy nông địa phương...........................................................................73
Tài liệu tham khảo..........................................................................................................................74
v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
Nghĩa tiếng Việt
CTTL
Cơng trình thủy lợi
Công ty TNHH MTV
Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên
HTTL
Hệ thống thủy lợi
HTX
Hợp tác xã
HTXNN
Hợp tác xã nơng nghiệp
KTCT
Khai thác cơng trình
NN&PTNT
Nơng nghiệp và Phát triển nơng thôn
UBND
Ủy ban nhân dân
vi
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Hồ chứa và diện tích tưới đảm nhiệm.......................................................27
Bảng 2.2. Tổng hợp doanh nghiệp KTCTTL toàn quốc năm 2013..................29
Bảng 3.1. Nhiệt độ, độ ẩm bình quân các tháng trong 3 năm (2014-2016) 42
Bảng 3.2. Lượng mưa trung bình các tháng, 3 năm ( 2014- 2016).................42
Bảng 3.3. Đối tượng khảo sát điều tra.............................................................................48
Bảng 4.1. Các loại cơng trình thủy lợi Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh
50
Bảng 4.2. Quy định phân cấp cơng trình thủy lợi.....................................................56
Bảng 4.3. Các loại cơng trình thủy lợi do Cơng ty KTCT thủy lợi Bắc Đuống
quản lý...........................................................................................................................58
Bảng 4.4. Các loại cơng trình thủy lợi do các HTX quản lý.................................60
Bảng 4.5. Hiệu quả tiết kiệm điện năng tiêu thụ của các trạm bơm tưới, tiêu
61
Bảng 4.6. Kế hoạch và thực hiện kiên cố hóa, nạo vét kênh, duy tu trạm bơm
và cống..........................................................................................................................65
Bảng 4.7. Ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý cụm thủy nơng về hiệu quả quản
lý khai thác cơng trình sau khi phân cấp
66
Bảng 4.8. Ý kiến đánh giá của người dân dùng nước...........................................67
vii
DANH MỤC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ
Hình 2.1. Sơ đồ phân cấp quản lý thủy lợi điển hình ở Trung Quốc..............23
Hình 2.2. Bản đồ phân cấp quản lý KTCTTL tại trạm thuỷ nông Hồng Phong
25
Sơ đồ 2.3. Sơ đồ phân cấp tổ chức quản lý khai thác cơng trình thủy lợi ở nước ta 30
Hình 3.1. Sơ đồ vị trí hệ thống thủy lợi tỉnh Bắc Ninh............................................39
Hình 4.1. Hệ thống cơng trình thủy lợi Bắc Đuống...................................................51
viii
TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên tác giả: Nguyễn Văn Trường
Tên luận văn: “ Hồn thiện phân cấp quản lý khai cơng trình thủy lợi Bắc
Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh”.
Ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60 34 01 02
Cơ sở đào tạo: Học viện Nơng nghiệp Việt Nam
Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở đánh giá thực trạng phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, từ đó đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Phương pháp nghiên cứu
- Chọn điểm nghiên cứu
Phiếu điều tra được lập điều tra cán bộ quản lý xí nghiệp thủy nơng
huyện, các cụm thủy nơng địa bàn và người dân trên địa bàn cơng trình
thủy lợi Bắc Đuống - Phương pháp thu thập số liệu.
Số liệu thứ cấp: các thông tin được thu thập từ các tài liệu có sẵn như:
quy hoạch thủy lợi tỉnh Bắc Ninh, các báo cáo thống kê của Chi cục thủy lợi Bắc
Ninh về kênh mương, cống, trạm bơm… trang web của cổng thông tin điện tử
tỉnh Bắc Ninh, tổng cục thống kê; các tài liệu báo cáo tốt nghiệp tại Học viện
Nông nghiệp Việt Nam, và trường Đại học Thủy Lợi, các sách, báo, tạp chí, bài
nghiên cứu liên quan đến quản lý khai thác hệ thống thủy lợi.
Số liệu sơ cấp: phương pháp này chủ yếu thu thập số liệu từ phỏng vấn thông
qua một bảng câu hỏi được xây dựng trước. Sau đó, thực hiện phỏng vấn trực tiếp với
cán bộ quản lý, công nhân vận hành và người dân hưởng lợi từ hệ thống thủy lợi.
Phương pháp xử lý số liệu: Làm sạch số liệu điều tra, đưa số liệu
vào phần mềm exel phân loại, tổng hợp số liệu điều tra.
-
Phương pháp phân tích
Phương pháp thống kê mô tả: Miêu tả các mẫu điều tra, đếm và tính
tốn các đặc điểm của mẫu điều tra.
Phương pháp thống kê so sánh: Phương pháp thống kê so sánh được
dùng để so sánh các kết quả điều tra, công tác thực hiện có đạt so với kế hoạch
đề ra hay khơng. Kết quả thực hiện giữa các năm có sự biến động không.
ix
Kết quả chính và kết luận
-
Phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh
Bắc Ninh được phân cấp cho công ty TNHH MTV Bắc Đuống và Hợp tác xã quản lý.
Các cơng trình thủy lợi cấp I,II công ty TNHH MTV Bắc Đuốngquản lý khai thác.
Các cơng trình thủy lợi cấp III, IV do các hợp tác xã dịch vụ nông
nghiệp quản lý khai thác. Đề tài chọn các địa phương thuộc địa bàn công
ty Bắc Đuống quản lý trong tỉnh Bắc Ninh để điều tra.
Luận văn đã phân tích những yếu tố khách quan và chủ quan ảnh
hưởng tới phân cấp quản lý khai thác CTTL như khí hậu thời tiết, phát triển
kinh tế - xã hội, vốn đầu tư, trình độ quản lý, dân trí, tổ chức quản lý, cơ chế
chính sách, cơ sở hạ tầng và khoa học công nghệ
-
Nhằm hoàn thiện phân cấp quản lý khai thác CTTL trên địa bàn tỉnh Bắc
Ninh, các giải pháp đã được đưa ra như: hồn thiện chính sách, cơ sở pháp lý cho phân
cấp quản lý khai thác CTTL; nâng cao trình độ cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý và công
nhân vận hành, người dân hưởng lợi từ hệ thống thủy lợi; tăng cường đầu tư xây dựng,
cơ sở vật chất kỹ thuật; tăng cường áp dụng khoa học công nghệ; tăng cường công tác
thông tin, truyền thông trong hệ thống thủy lợi tỉnh Bắc Ninh.
Công tác Phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi Bắc Đuống trên
địa bàn tỉnh Bắc Ninh đang từng bước đi vào hoàn thiện và có hệ thống nên cơ
bản đảm bảo cơng tác quản lý khai thác CTTL phục vụ tưới, tiêu nước cho sản
xuất nông nghiệp và dân sinh. Tuy nhiên, công tác phân cấp quản lý khai thác
CTTL Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Nình vẫn cịn nhiều tồn tại. Tình trạng vi
phạm hành lang bảo vệ CTTL diễn ra phức tạp.Trình độ của cơng nhân vận hành
của cơng ty Bắc Đuống dôi dư sau khi phân cấp trong khi tại các trạm bơm địa
phương quản lý trình độ cơng nhân vận hành cịn thấp, đa phần chưa được đào
tạo. Nguồn kinh phí cho các HTX nhận bàn giao cơng trình từ cơng ty Bắc Đuống
chưa đảm bảo để duy tu bảo dưỡng cơng trình hiện đang quản lý.
Nhằm hoàn thiện phân cấp quản lý khai thác CTTL Bắc Đuống trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh, các giải pháp đã được đưa ra như: hồn thiện chính sách, cơ sở pháp
lý cho phân cấp quản lý khai thác CTTL; nâng cao trình độ cán bộ lãnh đạo, cán bộ
quản lý và công nhân vận hành, người dân hưởng lợi từ hệ thống thủy lợi; tăng
cường đầu tư xây dựng, cơ sở vật chất kỹ thuật; tăng cường áp dụng khoa học
công nghệ; tăng cường công tác thông tin, truyền thông trong HTTL tỉnh Bắc Ninh.
x
THESIS ABSTRACT
Based on the assessment of the status of decentralized management
of exploitation of Bac Duong irrigation works in Bac Ninh province, there are
some solutions improve the efficiency of decentralization of exploitation and
management of Bac Duong irrigation works on Bac Ninh province.
- Select study sites
The questionnaire was surveyed by the managers of the district irrigation,
agro-forestry and local people in the area of irrigation works.
- Method of data collection
Secondary data: information collected from available materials such as
Bac Ninh irrigation planning, statistical reports of Bac Ninh Irrigation
Department, canals, drains, pump stations ... Portal of Bac Ninh province,
general statistics office; graduation reports from the Vietnamese National
University
of
Agriculture,
and
Water
Resources
University,
books,
newspapers, journals and research articles related to irrigation management.
Primary data: This method mainly collects data from interviews
through a pre-built questionnaire. Then, conduct face-to-face interviews
with managers, operators and beneficiaries from the irrigation system.
Data processing method: Clean up survey data, put data into exel
software to sort out and synthesize survey data.
-
Analytical methods
Statistical description method: Describe the sample survey, count
and calculate the characteristics of the sample
Comparative statistical method: A comparative statistical method is used
to compare the results of the survey and whether the performance has been
achieved against the plan. The results have been fluctuating between years.
Decentralized management of exploitation of Bac Duong irrigation
works in Bac Ninh province was decentralized to Bac Duong Co., Ltd and cooperative management irrigation level I and II irrigation works managed the
exploitation level III and IV irrigation works managed by agricultural service
cooperatives. The project selected the local area of Bac Duong company
management in Bac Ninh province to investigate.
-
The thesis analyzes objective and subjective factors affecting the
xi
decentralization of management of exploitation of hydraulic works such as climate,
socio-economic development, investment capital, management level, Organization
management, policy mechanism, infrastructure and science and technology.
-
In order to complete decentralized management of exploitation of hydraulic
works in Bac Ninh province, the solutions have been put forward such as improving the policy
and legal basis for decentralized management of exploitation of hydraulic works; Improve the
level of leaders, managers and operators, people benefit from the irrigation system; To
increase investment in construction, material and technical foundations; Promote the
application of science and technology; Strengthening the information and communication
activities in the irrigation system of Bac Ninh province.
The decentralization of irrigation management of Bac Duong irrigation works
in Bac Ninh province is step by step completed and systematic, so basically
ensuring the management of exploitation of irrigation works for irrigation and
drainage. Agricultural production and people's livelihood. However, decentralization
of Bac Dau irrigation works management in Bac Ninh province still exists. The
situation of violating the protection corridor has been complicated. The level of the
workers of Bac Duong company is redundant after decentralization, while at the local
pump stations, the management level of the workers is still low. Most of them have
not been trained. Funding for cooperatives receiving works from Bac Duong
company is not guaranteed to maintain maintenance works currently managed.
In order to complete the decentralization of exploitation and management
of Bac Duong hydropower project in Bac Ninh province, the solutions have been
introduced such as improving the policy and legal basis for decentralized
management of exploitation of hydraulic works; Improve the level of leaders,
managers and operators, people benefit from the irrigation system; To increase
investment in construction, material and technical foundations; Promote the
application
of
science
and
technology;
Strengthening
information
communication activities in the Bac Ninh provincial software system.
xii
and
PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Phân cấp quản lý hệ thống cơng trình thủy lợi nhằm đảm bảo hiệu quả
phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh và các ngành kinh tế khác. Nhiều
cơng trình thủy lợi ở nước ta hiện nay có hiệu quả tưới thấp. Nguyên nhân
cơ bản đối với hiệu quả thấp ở các cơng trình thủy lợi là do yếu tố thể chế
hơn là yếu tố kỹ thuật. Do vậy cần phải tìm ra hệ thống thể chế , mơ hình
quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả của hệ thống tưới tiêu. Do đó, cần
phải có sự tham gia của Nhà nước trong phân phối, sử dụng nước từ các
công trình thủy lợi. Tuy nhiên, cũng chính đặc tính đó đã tạo ra nhiều cấp độ
cơng việc có tính phức tạp khác nhau trong chuỗi công tác quản lý vận hành
và khai thác nó phục vụ tưới tiêu và phát triển kinh tế - xã hội.
Công ty TNHH MTV Khai thác cơng trình Thủy lợi Bắc Đuống và các tổ
hợp tác thuộc các huyện, thị, thành phố (Quế Võ, Yên Phong, Tiên Du, Từ Sơn ,
Bắc Ninh) khai thác quản lý cơng trình thủy lợi Bắc Đuống với nhiệm vụ phát
triển nông nghiệp và nông thôn. Trải qua nhiều thời kỳ, các chủ thể đã thực hiện
tốt việc khai thác vận hành hệ thống thuỷ lợi phục vụ kịp thời cấp nước tưới và
tiêu nước, giúp tăng vụ, tăng năng suất cũng như bảo vệ thành quả sản xuất
nông nghiệp của nhân dân. Tuy nhiên, khi chính sách kinh tế - xã hội thay đổi,
những cơ chế quản lý trong lĩnh vực khai thác cơng trình thủy lợi cũng bị tác
động, làm cho hoạt động của các tổ chức quản lý khai thác cơng trình (KTCT)
thủy lợi ln trong tình trạng thiếu nguồn tài chính cho duy tu, bảo dưỡng, vận
hành bền vững hệ thống. Công tác tổ chức quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
(CTTL) cịn nhiều yếu kém, bất cập, chưa gắn quyền lợi với chất lượng và hiệu
quả công việc của người lao động trong doanh nghiệp quản lý khai thác cơng
trình thủy lợi cũng như quyền lợi của người sử dụng nước để sản xuất và chưa
phát huy được tính chủ động, trách nhiệm của cơ sở trong việc quản lý khai thác
cơng trình thủy lợi ở các địa phương.
Trong 20 năm trở lại đây dưới sự lãnh đạo của Đảng và các cấp chính
quyền tỉnh Bắc Ninh đang phát triển mạnh về công nghiệp- dịch vụ, nhưng đối
với ngành nông nghiệp vẫn đang rất được tỉnh quan tâm đầu tư hiện đại hóa đưa
máy móc vào phục vụ nơng nghiệp, xây dựng hệ thống tiêu đảm bảo cấp, thoát
nước cho khu vực thành thị, khu công nghiệp và các vùng nông nghiệp trọng
1
điểm. Tuy vậy, các hoạt động quản lý khai thác cơng trình thuỷ lợi cịn nhiều mặt
hạn chế như tổ chức quản lý còn cồng kềnh, kém hiệu quả, mối quan hệ giữa
doanh nghiệp quản lý khai thác cơng trình thuỷ lợi với địa phương, các tổ chức
hợp tác, hộ dùng nước còn lỏng lẻo. Sử dụng nước còn lãng phí, tuỳ tiện, trách
nhiệm trong bảo vệ cơng trình trong không được quan tâm, công tác duy tu bảo
dưỡng công trình trơng chờ vào sự quan tâm đầu tư của Nhà nước. Công tác
phân cấp quản lý khai thác công trình thuỷ lợi ở các địa phương nhìn chung cịn
chưa thống nhất, chưa bám sát vào tình hình, tính chất, điều kiện kinh tế xã hội,
dân trí của từng địa phương nên đã tạo ra sự chồng chéo trong quản lý cơng
trình thuỷ lợi, phân cơng trách nhiệm khơng rõ ràng của các cơ quan quản lý dẫn
đến tình trạng trông chờ, ỉ nại . Yêu cầu đặt ra là cân phải phân cấp cụ thể trong
quản lý khai thác cơng trình thủy lợi, xác định rạch rịi trách nhiệm của từng bên
trong quản lý khai thác và bảo vệ cơng trình thủy lợi.
Xuất phát từ những vấn đề thực tiễn ở địa phương, em tiến hành
nghiên cứu luận văn thạc sỹ kinh tế với đề tài “Hoàn thiện phân cấp quản
lý khai thác cơng trình thủy lợi Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh”.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá thực trạng phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy
lợi Bắc Đuống, đề xuất giải pháp hồn thiện phân cấp quản lý khai
thác cơng trình này nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng cơng trình.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Góp phần hệ thống hố cơ sở lý luận và thực tiễn phân cấp
quản lý khai thác cơng trình thuỷ lợi.
Đánh giá thực trạng thực hiện phân cấp quản lý khai thác
cơng trình thuỷ lợi Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Đề xuất giải pháp hoàn thiện phân cấp quản lý khai thác cơng
trình thuỷ lợi Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh nhằm nâng cao
hiệu quả sử dụng cơng trình.
1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn
về phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi.
2
Vấn đề phân cấp và thực hiện phân cấp quản lý khai thác
cơng trình thuỷ lợi Bắc Đuống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
1.3.2.1. Phạm vi về thời gian
Vấn đề thực hiện phân cấp quản lý khai thác cơng trình thuỷ
lợi do cơng ty TNHH MTV KTCT thủy lợi Bắc Đuống quản lý được
tiến hành nghiên cứu trong thời gian 3 năm (từ năm 2013-2015).
Thời gian thực hiện đề tài từ tháng 3/2016 đến tháng 5/2017.
1.3.2.2 . Phạm vi về không gian
Đề tài nghiên cứu được thực hiện trong hệ thống thủy lợi Bắc Đuống
trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Trong đó tập trung nghiên cứu tại địa bàn thuộc
Công ty TNHH MTV Khai thác công trình Thủy lợi Bắc Đuống quản lý.
1.3.2.3. Phạm vi nội dung
Đề tài nghiên cứu những nội dung có liên quan đến việc
phân cấp quản lý cơng trình thủy lợi, kết quả, hiệu quả thực hiện
phân cấp quản lý cơng trình thủy lợi.
3
PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1 . Một số khái niệm cơ bản
Theo quy định phân cấp quản lý khai thác bảo vệ cơng trình thủy
lợi trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh của UBND tỉnh Bắc Ninh (2014) thì:
-
Cơng trình thuỷ lợi là cơ sở kinh tế - kỹ thuật thuộc kết cấu hạ tầng nhằm
khai thác nguồn lợi của nước; phòng, chống tác hại của nước và bảo vệ môi trường, cân
bằng sinh thái sinh thái; bao gồm: hồ chứa, đập, cống, trạm bơm, giếng, đường ống dẫn
nước, kênh, cơng trình trên kênh, đê kè và bờ bao các loại;
-
Kênh dẫn là cơng trình làm nhiệm vụ dẫn nước tưới, tiêu, tưới tiêu kết
hợp từ cơng trình đầu mối (hoặc từ kênh cấp trên) đến hệ thống kênh cấp dưới (hoặc
mặt ruộng) để tưới, tiêu hoặc tưới tiêu kết hợp cho một lưu vực nhất định.
-Trạm bơm
+
Trạm bơm tưới là cơng trình làm nhiệm vụ bơm cấp nước
tưới cho một diện tích canh tác nhất định.
+Trạm bơm tiêu là cơng trình làm nhiệm vụ bơm tiêu nước cho
một diện tích lưu vực nhất định.
+
Trạm bơm tưới tiêu kết hợp là cơng trình làm nhiệm vụ bơm
cấp nước tưới cho một diện tích canh tác nhất định và bơm tiêu nước
cho một diện tích lưu vực nhất định.
-
Cống đầu kênh là cơng trình dẫn nước hoặc tiêu nước cho một diện tích
hưởng lợi nhất định thuộc trách nhiệm quản lý của người hưởng lợi. Chi phí quản lý
vận hành, tu sửa và bảo vệ các công trình từ sau cống đầu kênh đến mặt ruộng do
người hưởng lợi đóng góp (gọi tắt là phí dịch vụ thuỷ nơng nội đồng).
Cơng trình trên kênh là cơng trình nằm trên kênh làm nhiệm
vụ dẫn, điều tiết nước của kênh đó.
2.1.2. Quản lý khai thác cơng trình thuỷ lợi
Cơng tác quản lý, khai thác cơng trình thuỷ lợi bao gồm ba nội
dung chính sau:
- Quản lý nước: Điều hồ phân phối nước, tiêu nước công bằng, hợp lý
4
trong hệ thống cơng trình thuỷ lợi, đáp ứng u cầu phục vụ sản xuất nông
nghiệp, đời sống dân sinh, môi trường và các ngành kinh tế quốc dân khác.
-
Quản lý cơng trình: Kiểm tra, theo dõi, phát hiện và xử lý kịp thời
các sự cố trong hệ thống công trình thuỷ lợi, đồng thời thực hiện tốt việc duy
tu, bảo dưỡng, sửa chữa nâng cấp cơng trình, máy móc, thiết bị; bảo vệ và vận
hành cơng trình theo đúng quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, đảm bảo cơng trình
vận hành an toàn, hiệu quả và sử dụng lâu dài.
-
Tổ chức và quản lý kinh tế: Xây dựng mơ hình tổ chức hợp lý để
quản lý, sử dụng có hiệu quả nguồn vốn, tài sản và mọi nguồn lực được giao
nhằm thực hiện và hoàn thành tốt nhiệm vụ khai thác, bảo vệ cơng trình thuỷ
lợi, kinh doanh tổng hợp theo qui định của pháp luật.
Trong nội dung quản lý khai thác cơng trình thuỷ lợi lại được
phân ra hai khu vực quản lý:
-
Khu vực nhà nước.
-
Khu vực địa phương, dân cư quản lý.
Mục tiêu quản lý khai thác công trình thuỷ lợi:
Khai thác tối đa các nguồn lực nhằm bảo đảm cơng trình
hoạt động theo đúng năng lực thiết kế trong suốt tuổi đời của nó.
-Quản lý tưới, điều hành, phân phối và cung cấp nước cho các
tổ chức dùng nước đạt hiệu quả.
-Cải tạo, nâng cấp, sửa chữa, duy tu bảo dưỡng và phát triển mới
cơng trình thuỷ lợi bảo đảm hệ thống cơng trình lun đạt hiệu quả.
-Tổ chức thu, chi tài chính theo quy định phục vụ hoạt động
khai thác cơng trình thuỷ lợi.
Khai thác tối đa những ưu điểm của hệ thống cơng trình, tạo
tiềm lực mạnh về kinh tế của các tổ chức quản lý và khu vực như môi
trường, du lịch, dịch vụ và các tác động xã hội.
-
Phát triển, mở rộng đa mục tiêu khai thác tưới nếu có khả năng.
(Pháp lệnh khai thác và bảo vệ cơng trình thủy lợi số 32, 2001)
2.1.3. Các loại hình quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
Các loại hình tổ chức phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
đang tồn tại ở nước ta hiện nay rất phong phú từ tên gọi tới phạm vi ngành
5
nghề. Tuy nhiên, theo Nguyễn Thị Thu Hoa (2014) có thể quy thành 4
loại hình chính như sau:
-
Doanh nghiệp
-
Tổ chức hợp tác dùng nước
-
Đơn vị sự nghiệp
-
Cá nhân
Doanh nghiệp Khai thác cơng trình thuỷ lợi
Doanh nghiệp Khai thác cơng trình thuỷ lợi là doanh nghiệp
được giao nhiệm vụ quản lý, khai thác và bảo vệ tồn bộ cơng trình
hoặc hạng mục cơng trình thuỷ lợi.
Tổ chức hợp tác dùng nước
Tổ chức hợp tác dùng nước là hình thức hợp tác của những
người cùng hưởng lợi từ cơng trình thuỷ lợi, làm nhiệm vụ quản lý,
khai thác và bảo vệ công trình, phục vụ sản xuất, dân sinh.
Đơn vị sự nghiệp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
Đơn vị sự nghiệp quản lý khai thác hệ thống thủy lợi được thành lập
theo quy định của pháp luật về đơn vị sự nghiệp để quản lý hệ thống cơng
trình phục vụ từ hai huyện trở lên không phức tạp trong quản lý vận hành. Bộ
NN&PTNT quyết định thành lập đơn vị sự nghiệp quản lý khai thác cơng trình
thủy lợi phục vụ từ hai tỉnh trở lên. UBND cấp tỉnh quyết định thành lập đơn
vị sự nghiệp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi trong phạm vi tỉnh.
Cá nhân quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
Người có đủ điều kiện, năng lực theo quy định của pháp luật, có
thể được giao quản lý khai thác và bảo vệ CTTL do nhà nước đầu tư
xây dựng. CTTL do cá nhân đầu tư xây dựng, phải được tổ chức quản
lý khai thác theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
2.1.4. Nội dung phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
2.1.4.1. Khái niệm phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy lợi
Theo Huppert et al. (2001) thì Phân cấp quản lý khai thác cơng trình thủy
lợi là sự phân công trách nhiệm từ các cơ quan quản lý cơng trình thủy lợi
Trung ương cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp dưới, ở địa phương. Tác giả
Huppert et al. (2001) đã khuyến nghị việc quản lý CTTL hiệu quả không chỉ
6
