TIẾT 84: PHẢN ỨNG HẠT NHÂN NHÂN TẠO - ỨNG DỤNG CỦA CÁC ĐỒNG VỊ PHÓNG XẠ doc

TIẾT 84: PHẢN ỨNG HẠT NHÂN NHÂN TẠO - ỨNG DỤNG CỦA CÁC
ĐỒNG VỊ PHÓNG XẠ
I. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU:
Cách thực hiện một phản ứng hạt nhân nhân tạo
Ứng dụng của đồng vị phóng xạ.
Phương pháp: Diễn giảng, pháp vấn, gợi mở.
II. CHUẨN BỊ: HS: xem Sgk.
III. TIẾN HÀNH LÊN LỚP:
A. Ổn định:
B. Kiểm tra: Nêu và giải thích:
1. Các định luật bảo toàn trong phản ứng hạt nhân?
2. Các quy tắc dịch chuyển trong sự phóng xạ?
C. Bài mới:
PHƯƠNG PHÁP
NỘI DUNG
Ngoài phản ứng hạt nhân tự nhiên, con
người cũng tạo được phản ứng hạt nhân
gọi là phản ứng hạt nhân nhân tạo.
* Để có hạt a, Rutherford đã cho chất
phóng xạ Pu210 phát ra a  N14.
I. PHẢN ỨNG HẠT NHÂN NHÂN TẠO:
Dùng một hạt nhân nhẹ (gọi là đạn) bắn phá một
hạt nhân nặng (gọi là bia) để tạo thành 2 hạt nhân
mới.
* Rutherford (1919): Cho hạt a bắn phá hạt nhân
Thí nghiệm của ông là cơ sở để ông nêu
được cấu tạo của hạt nhân nguyên tử.
P
30
15
là đồng vị phóng xạ nhân tạo của

photpho và nó không có trong tự nhiên.
 Ứng dụng của phản ứng hạt nhân nhân
tạo?
- Photpho thiên nhiên P
31
15
là một đồng vị
bền.
- Với P
32
15
là một đồng vị phóng xạ phát ra
b
-
.
* Vì hạt a có vận tốc nhỏ, chỉ thực hiện
được với một số ít phản ứng, không thực
hiện được với hạt nhân chứa nhiều proton.
Do đó để tăng tốc các hạt a
min
người ta
dùng máy gia tốc.
Nhờ có máy gia tốc mà người ta chế tạo
hơn 1500 đồng vị phóng xạ nhân tạo.
* Tính chất của tia g giống như tính chất
của tia X, nên tia g có những ứng dụng gì?
Nitơ.
He
4
2

+ N
14
7
 O
17
8
+ H
1
1

* Juliot – Curie (1934): Dùng hạt a bắn phá hạt
nhân Nhôm. He
4
2
+ Al
17
13
 P
30
15
+ n
1
0

Photpho (Lân) P
30
15
không bền và phóng xạ b
+
.

P
30
15



e
0
1
+ Si
30
14

Ứng dụng: nhờ các phản ứng hạt nhân nhân tạo
mà ta có thể tạo ra nhiều đồng vị phóng xạ.

II. MÁY GIA TỐC:
Máy gia tốc là thiết bị dùng để tăng tốc các hạt
nhân nhẹ.
* Cấu tạo và hoạt động: học sinh xem Sgk.

III. ỨNG DỤNG CỦA CÁC ĐỒNG VỊ PHÓNG
XẠ:
1. Dùng chất Coban Co
60
27
:
Chất Coban Co
60
27

phát ra tia g có khả năng
xuyên sâu lớn nên được dùng để dò tìm các
* Phương pháp nguyên tử đánh dấu được
ứng dụng trong lĩnh vực y học hạt nhân:
VD: để khám và nghiên cứu tuyến giáp,
người ta dùng đồng vị
131
I phóng xạ g, b
với T = 8 ngày. Để chụp ảnh tuyến giáp,
người ta cho người bệnh uống dược phẩm
phóng xạ, chất phóng xạ này đi trong cơ
thể và phóng xạ  chụp được ánh sáng
phóng xạ.

Ví dụ: đo tuổi của 1 đĩa gỗ cổ, người ta đo
được H = 0,15Bq.
Lấy mẫu gỗ vừa chặt cùng loại gỗ với đĩa
gỗ, đo H
0
= 0,25Bq.
Thay vào biểu thức: H = H
0
.e
-lt

=> t = 4100 năm.
khuyết tật ở các chi tiết máy; chụp ảnh các bộ
phận trong cơ thể. Vì tia g có tính diệt khuẩn,
nên dùng để bảo quản thực phẩm, chữa bệnh
ung thư…

2. Phương pháp nguyên tử đánh dấu:
Pha một ít lân P
32
vào lân thường P
31
. Về mặt
sinh lý thực vật 2 lân này như nhau. Nhưng
đồng vị P
32
là chất phóng xạ b
-
, nên ta dễ dàng
theo dõi sự di chuyển của nó, tức là lân nói
chung.
3. Phương pháp dùng cácbon C14 định tuổi vật:
Đồng vị C14 là chất phóng xạ b
-
có chu kỳ bán
rã là 5600 năm.
Đo độ phóng xạ H của các vật => tuổi của các
vật có nguồn gốc thực vật. Nghĩa là: Đo H(t),
và H
0
vì:
H = H
0
.e
-lt
với
T

693,0


=> t
D. Củng cố: Nhắc lại : Phản ứng hạt nhân nhân tạo
Ứng dụng của các đồng vị phóng xạ.
Dặn dò: - BTVN: 6 - Skg trang 222
- Xem bài “Hệ thức Einstein giữa năng lượng và khối lượng”