Công tác giám sát của hội đồng nhân dân vềlĩnh vực đời sống xã hội tại quận hoàng mai thành phố hà nội

TIỂU LUẬN MÔN:
PHÁP CHẾ TRONG QUẢN LÝ XÃ HỘI
ĐỀ TÀI: CÔNG TÁC GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN VỀ LĨNH
VỰC ĐỜI SỐNG XÃ HỘI TẠI QUẬN HOÀNG MAI – HÀ NỘI.


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................................................1
NỘI DUNG.......................................................................................................................................5
Chương 1: HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN QUẬN - MỘT SỐ VẤN
ĐỀ LÝ LUẬN...................................................................................................................................5
1.1 Hội đồng nhân dân quận – Bộ máy, chức năng nhiệm vụ, vai trò.............................................5
1.1.1 Khái niệm của Hội đồng nhân dân quận..................................................................................................5
1.1.2 Đặc điểm của Hội đồng nhân dân quận...................................................................................................6
1.1.3 Vị trí, vai trị của Hội đồng nhân dân quận.............................................................................................7

1.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân quận – Khái niệm, nội dung, hình thức..............8
1.2.1. Khái niệm hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân quận...............................................................8
1.2.2 Khái niệm hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân quận..............................................................10
1.2.3 Nội dung hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Quận................................................................11
1.2.4. Hình thức hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Quận.............................................................13

CHƯƠNG 2: TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN VỀ LĨNH
VỰC ĐỜI SỐNG XÃ HỘI TẠI QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY. .14
2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân quận Hoàng Mai 14
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội quận Hoàng Mai...........................................................................14
2.1.2. Cơ cấu tổ chức của HĐND Quận Hoàng Mai.......................................................................................15

2.2. Thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân về lĩnh vực đời sống xã hội quận
Hoàng Mai hiện nay........................................................................................................................16

2.2.1. Những ưu điểm về hoạt động giám sát các lĩnh vực của đời sống xã hội trong quận.......................16
2.2.2. Những hạn chế về hoạt động giám sát các lĩnh vực của đời sống xã hội trong quận........................18

CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT
CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN VỀ CÁC LĨNH VỰC ĐỜI SỐNG XÃ HỘI QUẬN HOÀNG
MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY.............................................................................22
3.1 Tăng cường sự lãnh đạo của Quận ủy đối với hoạt động giám sát của HĐND quận...............23
3.2. Nâng cao chất lượng của đại biểu HĐND quận trong hoạt động giám sát.............................26
3.3. Kết hợp hoạt động giám sát của HĐND với giám sát xã hội...................................................27

KẾT LUẬN...........................................................................................................................28
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................29


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Ở Việt Nam, Hội đồng
nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện
vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách
nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Hội đồng nhân
dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân theo
Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng
nhân dân.
Giám sát là một trong những nhiệm vụ, quyền hạn chính của Hội đồng nhân
dân nói chung và Hội đồng nhân dân Quận nói riêng nhằm thực hiện vai trị là cơ
quan quyền lực nhà nước ở địa phương, bảo đảm nguyên tắc tất cả quyền lực nhà
nước thuộc về nhân dân.
Trong những năm qua, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Quận
Hoàng Mai được tiến hành khá nghiêm túc, đúng trình tự, thủ tục theo quy định

của Luật. Nội dung giám sát khá tồn diện, có trọng tâm, trọng điểm trong từng
thời gian, trong đó tập trung vào các lĩnh vực kinh tế - xã hội và ngân sách nhà
nước, việc thi hành Hiến pháp, luật và những vấn đề mà thực tiễn cuộc sống đòi
hỏi. Qua giám sát đã phát hiện ra một số sai phạm trong việc thực hiện chức năng
nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn Quận, làm rõ
trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong việc thực hiện các quy định của pháp
luật, từ đó đưa ra các kiến nghị, đề xuất và đã được các cơ quan, tổ chức, cá nhân
chấn chỉnh, khắc phục thực hiện. Việc theo dõi, đôn đốc thực hiện kiến nghị sau
giám sát được chú trọng, có tác động tích cực đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản
lý, điều hành của Quận, được dư luận và nhân dân đồng tình, ủng hộ, quan tâm,
đánh giá cao, góp phần nâng cao vai trị, uy tín, chất lượng và hiệu quả hoạt động
của Hội đồng nhân dân Quận.


Tuy nhiên, trong thời gian qua thực tiễn hoạt động giám sát của hoạt động
giám sát của Hội đồng nhân dân Quận Hoàng Mai cũng bộc lộ những mặt hạn chế,
bất cập, phạm vi giám sát rộng, công tác giám sát chưa đều, chủ yếu do Thường
trực và các bạn của Hội đồng nhân dân tiến hành; việc tham gia hoạt động giám sát
của các đại biểu còn hạn chế; vẫn bị động trong công tác phối hợp hoạt động giám
sát giữa các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giám sát, hoạt động giám sát theo kế
hoạch, theo chuyên đề còn chung chung, chưa bắt kịp với đòi hỏi của tình hình và
nhiệm vụ, nội dung giám sát có lúc chưa sâu, chưa tập trung vào các vấn đề bức
xúc ở địa phương, những vấn đề mà nhiều cử tri quan tâm….
Xuất phát từ những lí do trên, em chọn đề tài “Công tác giám sát của Hội
đồng nhân dân vềlĩnh vực đời sống xã hội tại quận Hoàng Mai - Thành phố Hà
Nội” làm đề tài nghiên cứu,
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Tổ chức Hội đồng nhân dân và hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân từ
trước đến nay đã được nghiên cứu bởi các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lê
Nin, các lãnh tụ của Đảng và Nhà nước, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu thể hiện

trong các hội thảo khoa học, một số luận án Tiến sĩ, Thạc sĩ như:
- Trần Văn Tân, Năng lực quyết định và hiệu quả hoạt động giám sát của
Hội đồng nhân dân Tỉnh, Hội đồng nhân dân cấp xã trên địa bàn Tỉnh Quảng
Nam , Đề tài khoa học cấp Tỉnh năm 2011.
- Mai Thị Chung, Nâng cao hiệu quả hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân
dân, NXB Chính trị quốc gia, 2001
- Dương Quang Tùng, Bàn về mơ hình tổ chức chính quyền địa phương,
NXB Khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội, 2001
- Lê Minh Thông, Một số vấn đề về tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà
nước CHXHCNVN, NXB Khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội, 2001.


- Phạm Ngọc Kỳ, Quyền giám sát của Hội đồng nhân dân và kỹ năng giám
sát cơ bản, NXB Tư pháp, Hà Nội, 2007
- Nguyễn Đăng Dung, Hội đồng nhân dân trong Nhà nước pháp quyền, NXB
Tư pháp, 2012
- Đỗ Thị Phương, Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Tỉnh Hải
Dương , Luận văn thạc sĩ Luật học, 2009
- Nguyễn Nam Hà, Chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh
theo yêu cầu của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Luận án tiến sĩ
luật học Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Hà Nội, 2011
Những cơng trình, bài viết này chủ yếu tiếp cận Hội đồng nhân dân từ nhiều
góc độ và mới chỉ đề cập đến hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã,
cấp Tinh mà chưa có cơng trình nào nêu về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân
dân cấp Quận, Huyện. Cho đến nay chưa có bất kỳ một cơng trình nào nghiên cứu
về Hội đồng nhân dân quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. Do đó các nghiên cứu
trên có thể được xem là những cơng trình, sản phẩm trí tuệ có giá trị và ý nghĩa về
mặt lý luận và thực tiễn đối với việc nâng cao hoạt động giám sát của Hội đồng
nhân dân, là cơ sở kế thừa cho các nghiên cứu tiếp theo. Vì vậy việc nghiên cứu về
hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân quận ở Việt Nam nói chung và ở Quận

Hồng Mai nói riêng là một yêu cầu thiết thực hiện nay cả về lý luận và thực tiễn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài là chỉ ra những bất cập, hạn chế đang tồn tại trong hoạt
động giám sát của HĐND quận Hoàng Mai. Trên cơ sở đánh giá thực trạng hoạt
động giám sát của HĐND quận Hoàng Mai về lĩnh vực đời sống xã hội, đề xuất
một số giải pháp góp phần hồn thiện hơn nữa cơ chế giám sát của HĐND quận
Hoàng Mai, thành phố Hà Nội trong thời gian tới, đảm bảo Hội đồng nhân dân


thực sự là cơ quan quyền lực, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân địa
phương trong việc thực hiện quyền làm chủ của mình.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ khái niệm giám sát; phân tích đặc điểm, nội dung và hình thức
giám sát của Hội đồng nhân dân Quận.
- Phân tích thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân về lĩnh vực
đời sống xã hội tại Quận Hoàng Mai , thành phố Hà Nội.
- Xác định những quan điểm và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hoạt
động giám sát của Hội đồng nhân dân Quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội trong
thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân lĩnh vực
đời sống xã hội Quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội
- Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động giám sát của thường trực Hội đồng nhân
dân, các ban của Hội đồng nhân dân và của các đại biểu Hội đồng nhân dân Quận
Hoàng Mai từ năm 2015 đến nay.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê Nin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về Nhà nước kiểu
mới, về Hội đồng nhân dân nói chung, về hoạt động của Hội đồng nhân dân nói

riêng.
Đề tài sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học như phương
pháp luận, phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, thống kê, hệ
thống, so sánh.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm 3 chương.


NỘI DUNG
Chương 1: HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN QUẬN
- MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1 Hội đồng nhân dân quận – Bộ máy, chức năng nhiệm vụ, vai trò
1.1.1 Khái niệm của Hội đồng nhân dân quận
HĐND được thành lập từ cuối năm 1945 theo Sắc lệnh số 63 ngày 22 tháng
11 năm 1945 của Chủ tịch Chính phủ Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hịa (lúc
đó là Hồ Chí Minh). Theo sắc lệnh này, HĐND được thành lập cấp xã và tỉnh bằng
hình thức bầu trực tiếp của nhân dân. Nhiệm kỳ của HĐND khi đó chỉ 2 năm. Hiến
pháp 1946 chưa đưa ra định nghĩa về HĐND.
Ngày 31/5/1958 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 11-SL12 "Ban bố
Luật tổ chức chính quyền địa phương đã được Quốc hội biểu quyết trong khóa họp
thứ VII". Điều 3 Luật tổ chức chính quyền địa phương 1958 quy định "HĐND các
cấp là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, do nhân dân bầu ra".
Hiến pháp 1959 đã quy định một sự đổi mới căn bản về tổ chức cơ quan
chính quyền địa phương. Tại đây, lần đầu tiên trong Hiến pháp đã định nghĩa
"HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương”.
Hiến pháp 1992, Hiến pháp 2013 tiếp tục khẳng định HĐND là cơ quan
quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm
chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân
địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.
Như vậy, có thể khái quát HĐND quận là cơ quan quyền lực nhà nước quận,

đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân trong


quận bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân trong quận và cơ quan nhà nước cấp
trên.
1.1.2 Đặc điểm của Hội đồng nhân dân quận
Quận là một trong số các cấp đơn vị hành chính địa phương ở Việt Nam, là
cấp chính quyền địa phương ở đơ thị. HĐND Quận có các đặc điểm sau:
Thứ nhất, HĐND quận là cơ quan quyền lực nhà nước ở quận, có tính độc
lập tương đối, thực hiện hai chức năng cơ bản là quyết định các vấn đề quan trọng
của quận do luật định và giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật ở quận và
việc thực hiện nghị quyết của HĐND quận. Chính quyền địa phương ở quận gồm
có HĐND quận và UBND quận (theo Điều 44 Luật tổ chức chính quyền địa
phương năm 2015). HĐND quận và UBND quận hợp thành chính quyền địa
phương ở quận. UBND quận do HĐND quận bầu ra và UBND quận là cơ quan
chấp hành của HĐND quận, chịu trách nhiệm trước HĐND quận, vì thế, chúng có
quan hệ khăng khít, thống nhất với nhau. Về quan hệ giữa HĐND quận với Quốc
hội, Chính phủ, HĐND và UBND thành phố Hà Nội dựa trên quan hệ quyền uy phục tùng khi căn cứ Luật của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ, HĐND và
UBND Thành phố Hà Nội ủy quyền thực hiện những nhiệm vụ thuộc thẩm quyền
của Thành phố. Đồng thời, Thành phố phải cung cấp đầy đủ thông tin, cơ sở vật
chất và các điều kiện khác để HĐND quận và UBND quận có khả năng thực hiện
được nhiệm vụ mà Thành phố ủy quyền.
Thứ hai, HĐND quận và UBND quận luôn gắn bó mật thiết với nhau, thống
nhất với nhau về tổ chức và hoạt động, được quy định chung ở Điều 45 của Luật tổ
chức chính quyền địa phương năm 2015. Đây là một đặc điểm quan trọng của
HĐND quận khi xác định UBND quận là cơ quan chấp hành của HĐND quận.
Quan niệm HĐND quận và UBND quận trong những năm qua kể cả trước và trong
thời kỳ đổi mới là hai cơ quan khác nhau, độc lập với nhau, HĐND quận nằm
trong hệ thống cơ quan quyền lực, UBND quận năm trong hệ thống cơ quan hành
chính nhà nước. Hoạt động của HĐND quận được thể hiện chủ yếu trong kỳ họp

của Hội đồng. Ngồi ra, cịn được phản ánh thơng qua hoạt động của Thường trực
HĐND quận, các Ban của HĐND quận, các Tổ đại biểu HĐND quận và các đại
biểu HĐND quận, vì vậy đã mang lại hiệu lực, hiệu quả rõ rệt trong các hoạt động.
Thứ ba, tổ chức của HĐND quận nhằm đảm bảo quyền tự chủ và tính tự
chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên theo
khoản 1 Điều 113 Hiến pháp 2013. Tính chịu trách nhiệm của HĐND quận trước
cơ quan nhà nước cấp trên, nghĩa là HĐND quận chịu trách nhiệm thực thi pháp
luật của nhà nước và chịu sự hướng dẫn, kiểm tra của Chính phủ, của tỉnh/thành
phố trong việc thực hiện văn bản của các cơ quan nhà nước cấp trên, nhưng Chính
phủ, tỉnh/thành phố không can thiệp, không làm thay HĐND quận, mà “tạo điều
kiện để HĐND thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do luật định”. Sự chịu trách nhiệm
của HĐND quận trước nhân dân tuyệt đối không được gây thiệt hại đến lợi ích của
nhân dân quận. Nếu làm thiệt hại nghiêm trọng đến lợi ích của nhân dân địa
phương HĐND quận sẽ bị giải tán bởi Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Và như vậy,
tự chịu trách nhiệm của HĐND quận gắn bó mật thiết và tỷ lệ thuận với quyền tự
chủ của chính quyền địa phương.
1.1.3 Vị trí, vai trị của Hội đồng nhân dân quận
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 Hiến pháp năm 2013 quy định: "Nhà
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân". Nhân dân thực hiện quyền lực
nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội,
HĐND và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước (Điều 6 Hiến pháp 2013)
Điều 113 Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định :
“HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện
vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách
nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên; HĐND quyết
định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân theo Hiến pháp và
pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của HĐND”.

Như vậy trong bộ máy nhà nước, HĐND quận là quan quyền lực nhà nước ở
quận, do nhân dân quận bầu ra, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ
của nhân dân trong quận.
Vị trí, vai trị của HĐND quận trong chính quyền địa phương quận được thể
hiện như sau :
Thứ nhất, HĐND là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho
ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra
và chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.
Thứ hai, HĐND quận quyết định các vấn đề của địa phương theo luật định
Thứ ba hội đồng nhân dân giám sát việc tuân theo hiến pháp và pháp luật ở
địa phương và việc thực hiện nghị quyết của hội đồng nhân dân quận.
1.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân quận – Khái niệm, nội dung,
hình thức
1.2.1. Khái niệm hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân quận
Theo khoản 1 Điều 2 Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng
nhân dân năm 2015, "Giám sát là việc chủ thể giám sát theo dõi, xem xét, đánh giá
hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát tuân theo Hiến pháp và
pháp luật việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, xử lý theo thẩm quyền
hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý”.
Từ khái niệm này, có thể thấy đặc trưng của hoạt động giám sát bao gồm:
Một là, giám sát luôn gắn với một chủ thể nhất định, tức là phải trả lời được
câu hỏi ai (người hoặc tổ chức nào) có quyền thực hiện việc theo dõi, xem xét,
kiểm tra và đưa ra những nhận định, đánh giá về một việc làm nào đó đã được thực
hiện đúng hoặc không đúng với những điều đã quy định, quyết định.
Hai là, giám sát bao giờ cũng bao gồm hai giai đoạn. Giai đoạn theo dõi,
xem xét, kiểm tra và giai đoạn đánh giá, đưa ra kết luận. Trong đó giai đoạn thứ
nhất là cơ sở để thực hiện giai đoạn thứ hai. Nếu giai đoạn theo dõi, xem xét, kiểm

tra làm tốt thì việc đánh giá, kết luận sẽ đúng đắn, chính xác và cuộc giám sát sẽ có
hiệu quả và ngược lại.
Ba là, giám sát cũng luôn gắn với một đối tượng cụ thể, tức là phải trả lời
được câu hỏi giám sát ai, giám sát việc gì. Đặc điểm cơ bản này cho chúng ta phân
biệt giám sát với kiểm tra. Nói đến kiểm tra thì chủ thể hoạt động kiểm tra và đối
tượng chịu sự tác động này có thể thống nhất là một, đó là trường hợp chủ thể tự
kiểm tra hoạt động của mình, tức là xem xét đánh giá tình trạng tốt xấu của cơng
việc đang làm để từ đó uốn nắn, sửa chữa. Nhưng trong hoạt động giám sát thì
khơng thể có tình trạng tự chủ thể hoạt động quan sát chính hành vi của mình mà
phải hoạt động theo dõi, thẩm tra và xem xét của một chủ thể khác, từ đó đưa ra
kết luận và xử lý.
Bốn là, giám sát phải thể hiện được quan hệ giữa các chủ thể tham gia vào
hoạt động giám sát. Nội dung của quan hệ này biểu hiện ở những quyền và nghĩa
vụ của chủ thể giám sát và đối tượng giám sát.
Năm là, giám sát phải được tiến hành trên những căn cứ do pháp luật quy
định. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bởi nếu như thiếu những quy định
của pháp luật thì chủ thể giám sát khơng có cơ sở để thực hiện quyền giám sát
cũng như thiếu các tiêu chí để đưa ra những nhận định về hoạt động của đối tượng
chịu giám sát.
Sáu là, giám sát là hoạt động có mục đích. Trước hết, mục đích của giám sát
là đưa ra được những nhận định chính xác của chủ thể giám sát đối với hoạt động
của đối tượng chịu sự giám sát, từ đó có các biện pháp xử lý đối với những việc
làm sai trái nhằm bảo đảm cho những quy định của pháp luật được thực hiện đúng
và có hiệu quả.
Như vậy giám sát là việc đánh giá hiệu quả và năng lực hoạt động của chính
quyền địa phương. Giám sát là hoạt động phức tạp, vì nó dường như "cắt ngang"
mọi cơng việc mà chính quyền địa phương đang làm. Hoạt động giám sát là một
hình thức thực hiện quyền lực Nhà nước. Thơng qua hoạt động giám sát, các cơ

quan quyền lực nhà nước kiểm tra, đánh giá việc chấp hành Hiến pháp, Luật và
những văn bản của cơ quan Nhà nước cấp trên ở địa phương, việc thực hiện các
Nghị quyết của cơ quan quyền lực nhà nước nhằm đảm bảo cho pháp luật được
thực hiện nghiêm chỉnh và thống nhất đảm bảo tính pháp chế Xã hội chủ nghĩa,
bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của công dân.
Trong hoạt động giám sát, cả chủ thể giám sát, đối tượng bị giám sát và nội
dung, tính chất hoạt động giám sát đều rất đa dạng. Từ giám sát hoạt động của bộ
máy nhà nước đến giám sát thi cơng một cơng trình, giám sát kỹ thuật, giám sát
một trận thi đấu thể thao....
Tóm lại hoạt động giám sát là tổng thể các hoạt động của cơ quan quyền lực
nhà nước nhằm theo dõi, xem xét, đánh giá, hoạt động của các cơ quan tổ chức, cá
nhân chịu sự giám sát trong việc thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh và các văn
bản của cơ quan nhà nước từ đó đưa ra kết luận, phương án xử lý, khắc phục theo
quy định của pháp luật.
1.2.2 Khái niệm hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân quận
HĐND quận là cơ quan quyền lực nhà nước ở quận, đại diện cho ý chí,
nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân trong quận bầu ra, chịu
trách nhiệm trước nhân dân trong quận và cơ quan nhà nước cấp trên. HĐND quận
định các vấn đề quan trọng của địa phương, trên cơ sở phát huy vai trò khởi xướng
chính sách của UBND và các tổ chức, cơ quan khác, đồng thời giám sát việc thực
hiện các chính sách này, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa
phương và việc thực hiện nghị quyết của HĐND.
Như vậy, có thể định nghĩa, Hoạt động giám sát của HĐND quận là tổng thể
các hoạt động của HĐND, của thường trực HĐND, các Ban HĐND, Đại biểu
HĐND quận nhằm xem xét, theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc chấp hành Hiến pháp,
Luật, pháp lệnh và các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, các nghị quyết của
HĐND; từ đó đưa ra các kết luận, và phương án xử lý phù hợp để khắc phục những
tồn tại, hạn chế, phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh của địa phương, xây dựng và

phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phịng, an ninh; không ngừng cải thiện đời
sống vật chất và tinh thần của nhân dân địa phương, làm tròn nghĩa vụ của địa
phương với cấp trên và với cả nước.
1.2.3 Nội dung hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Quận
Theo quy định của Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 khi
quyết định những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình, HĐND ra Nghị
quyết và giám sát việc thực hiện nghị quyết đó.
Căn cứ chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của chính quyền địa phương ở quận,
nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND quận, nội dung giám sát của HĐND quận gồm
các lĩnh vực sau :
Thứ nhất, Hội đồng nhân dân giám sát các lĩnh vực của đời sống xã hội
trong quận
Trong lĩnh vực phát triển kinh tế, HĐND giám sát huy động mọi nguồn lực
tập trung phát triển kinh tế xã hội của quận nhằm thúc đẩy sản xuất, kinh doanh,
việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ,
thương mại, nông nghiệp; giám sát quản lý, khai thác chợ, trung tâm thương mại;
giám sát chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, giám sát việc đầu tư hạng mục công trình
kỹ thuật phục vụ sản xuất nơng nghiệp; giám sát triển khai quy hoạch, về quản lý
quy hoạch, quản lý đô thị , về đầu tư xây dựng cơ bản, về cơng tác giải phóng mặt
bằng...
Trong lĩnh vực việc thực hiện ngân sách đã được HĐND quyết định, HĐND
quận giám sát thực hiện thu chi và phân bổ ngân sách cho các đơn vị trên địa bàn
quận.
HĐND quận thực hiện giám sát việc phát triển các hoạt động văn hóa, văn
nghệ, thể dục thể thao, tổ chức lễ hội cổ truyền ở địa phương theo quy định pháp
luật; Giám sát việc thực hiện các biện pháp giáo dục, xây dựng nếp sống văn minh,
gia đình văn hóa, phịng chống các tệ nạn xã hội ở địa phương; Giám sát việc

phịng chống dịch bệnh, bảo vệ mơi trường trong phạm vi quản lý; việc thực hiện
chương trình y tế cơ sở, chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình; Giám sát việc
thực hiện chính sách, chế độ đối với thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, những
người và gia đình có cơng với nước, cơng tác cứu trợ xã hội và vận động nhân dân
giúp đỡ gia đình khó khăn, người già, người tàn tật, trẻ mồ côi không nơi nương
tựa ....
HĐND quận thực hiện các hoạt động giám sát ứng dụng công nghệ thông tin
trong giải quyết các thủ tục hành chính; giám sát việc quản lý sử dụng và bảo vệ
nguồn nước, các cơng trình thủy lợi theo phân cấp của cấp trên; việc thực hiện
phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, bão lụt, tu bổ và bảo vệ để điều ở địa
phương; giám sát công tác quản lý, sử dụng đất đai, công tác cấp giấy chứng nhận
quyền sở hữu về nhà ở, quyền sử dụng về đất ở ...
HĐND quận giám sát việc giữ gìn an ninh, trật tự cơng cộng, an tồn xã hội,
đấu tranh phịng ngừa, chống tội phạm, an tồn giao thơng, tệ nạn xã hội và hành vi
vi phạm pháp luật khác trên địa bàn; Giám sát việc thực hiện chế độ nghĩa vụ quân
sự, công tác tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ, công tác xây dựng lực lượng
dân quân tự vệ , quản lý quân dự bị động viên và quốc phịng tồn dân;
HĐND quận giám sát việc thực hiện chính sách tơn giáo, đảm bảo quyền tự
do tín ngưỡng, tơn giáo của nhân dân địa phương theo quy định của pháp luật;
Giám sát việc thực hiện chính sách dân tộc, việc thực hiện quyền bình đẳng giữa
các dân tộc, việc đồn kết tồn dân và tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc
ở địa phương.
Thứ hai, Hội đồng nhân dân quận giám sát việc thi hành pháp luật, hành
chính tư pháp, bổ trợ tư pháp
HĐND quận giám sát việc thi hành Hiến pháp, Luật, các văn bản của nhà
nước cấp trên và Nghị quyết của HĐND quận ban hành; Giám sát công tác xử lý vi
phạm hành chính ở địa phương; Giám sát việc bảo hộ tính mạng, tự do, danh dự,
nhân phẩm, các quyền và lợi ích hợp pháp khác của công dân. Giám sát việc bảo

vệ tài sản, lợi ích của nhà nước, bảo hộ tài sản của cơ quan, tổ chức cá nhân địa
phương; Giám sát công tác thi hành án tù treo, cải tạo không giam giữ, công tác
xem xét, lập hồ sơ đối với các đối tượng bị đưa vào trường giáo dưỡng, cai nghiện
bắt buộc; Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân theo quy định
của pháp luật; Giám sát công tác cải cách thủ tục hành chính, cơng tác quản lý hộ
tịch, hộ khẩu, tạm trú, tạm vắng, khai sinh, khai tử, kết hôn…
Thứ ba, Hội đồng nhân dân quận giám sát việc quản lý địa giới hành chính
HĐND giám sát đo vẽ địa giới thể hiện trên bản đồ, việc cắm mốc địa giới,
mô tả đường địa giới hành chính; Lập bản đồ địa giới hành chính; cơng tác lưu trữ
tài liệu địa giới hành hính; Hồ sơ địa giới hành chính phục vụ cơng tác xét duyệt
phương án quy hoạch sử dụng đất để tránh tình trạng "lập quy hoạch nhầm" ra
ngồi địa giới hành chính; tránh được tình trạng tranh chấp địa giới hành chính của
các cấp dưới. Ngồi ra HĐND quận giám sát chia, tách, sáp nhập để thành lập mới
các Tổ dân phố tại các phường trong quận
Thứ tư, Hội đồng nhân dân quận giám sát việc thực hiện chính sách bộ
máy, cán bộ
HĐND quận giám sát tình hình thực hiện nội dung cải cách thủ tục hành
chính và cơng tác xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, cơng
chức; giám sát việc thực hiện chính sách và các quy định về chế độ, chính sách đào
tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ ; giám sát việc tổ chức thi tuyển, tuyển dụng viên
chức thuộc các đơn vị sự nghiệp; việc bố trí điều động, thuyên chuyển, luân
chuyển, biệt phái, bổ nhiệm thủ trưởng, phó thủ trưởng các phịng ban chuyên
môn, đơn vị sự nghiệp thuộc quận; việc khen thưởng, kỷ luật, nâng lương đối với
cán bộ, công chức, viên chức tại quận ....như việc giám sát thực hiện cơ chế một
cửa, một cửa liên thông trong công tác tiếp nhận và trả kết quả giải quyết các thủ
tục hành chính tại quận; giám sát việc thực hiện các quy định về chức năng, nhiệm
vụ, quyền hạn, quy chế làm việc, nội quy, quy trình cơng tác của cán bộ, công
chức, viên chức của quận..

1.2.4. Hình thức hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Quận
Xem xét báo cáo công tác
Chất vấn và xem xét việc trả lời chất vấn
Xem xét các quyết định của Uỷ ban nhân dân cùng cấp, nghị quyết của Hội
đồng nhân dân cấp dưới
Giám sát chuyên đề
Lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Hội
đồng nhân dân bầu chọn
CHƯƠNG 2: TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN VỀ LĨNH VỰC ĐỜI SỐNG XÃ HỘI TẠI QUẬN HOÀNG MAI,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY
2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân
quận Hoàng Mai
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội quận Hồng Mai
Quận Hồng Mai có 14 phường, gồm 09 xã chuyển từ Huyện Thanh Trì và
05 phường từ Quận Hai Bà Trưng, Quận Hồng Mai có diện tích 4.104,1 ha, dân
số từ khi thành lập (năm 2004) là 19 vạn, đến nay là 37 vạn người.
Về diện tích tự nhiên của các phường, về dân số, về văn hóa của các phường
trong quận rất khác nhau. Trong những năm gần đây, kinh tế xã hội của quận có sự
phát triển, đã thể hiện rõ sự chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp xây dựng chiếm trên 53,28 % và thương mại - dịch vụ chiếm 45,63 %, giảm dần tỷ
trọng nơng nghiệp cịn 1,09 %. Hiện nay trên địa bàn quận có trên 5000 doanh
nghiệp và có 7.754 hộ kinh doanh.
Hoàng Mai là vùng đất giàu truyền thống về lịch sử văn hóa, là nơi xuất thân
của nhiều người tài, có học vấn đỗ đạc cao như Bùi Xương Trạch, Bùi Huy Bích,
Nguyễn Cơng Thái, Nguyễn Trọng Hợp, Nguyễn Văn Siêu (1795 - 1872). Trên địa
bàn quận có nhiều di tích lịch sử, văn hóa như Chùa Nga Mi, Đình Hồng Mai,


Đền thờ danh tướng Trần Khát Chân ở phường Tương Mai, ở phường Trần Phú, ở
phường Yên Sở; Đền thờ Tam Trinh ở phường Mai Động...; Các lễ hội truyền

thống được duy trì và phát triển như Lễ hội Đền Lư Giang, Lễ hội bơi chải phường
Yên Sở, Hội vật cầu...
Trong tiến trình phát triển, quận Hồng Mai cịn tạo dựng được nhiều nghề
truyền thống, đó là nghề làm quạt ở làng Lủ, nghề dát bạc ở làng Giáp lục, nghề
kim hồn ở phường Định Cơng. Những nghề ẩm thực nổi tiếng như bánh cuốn
Thanh Trì, bún Tứ Kỳ, Đậu phụ Mơ...
Công tác quy hoạch và thực hiện theo quy hoạch được thực hiện tốt, phù hợp
với xu thế phát triển đơ thị. Cơng tác giải phóng mặt bằng được lãnh đạo, chỉ đạo
quyết liệt, đúng quy trình, nên cơ bản hoàn thành, bảo đảm đúng tiến độ. Các chế
độ, chính sách được thực hiện đúng quy định, cơng khai, dân chủ.
Sự nghiệp giáo dục, đào tạo được phát triển tồn diện. Thiết chế văn hóa, thể
thao được đầu tư, sử dụng có hiệu quả. Phịng chống tệ nạn xã hội đạt nhiều kết
quả, hoạt động cứu trợ, nhân đạo được quan tâm thực hiện.
Công tác an ninh trật tự được bảo đảm, đấu tranh mạnh mẽ, xử lý nghiêm
minh với những hành vi tiêu cực về đất đai, xây dựng. Tăng cường trấn áp các loại
tội phạm, ngăn chặn có hiệu quả các hoạt động phá hoại, gây rối và tệ nạn xã hội.
Nhìn chung tình hình kinh tế - xã hội của quận phát triển ổn định, an ninh
chính trị, trật tự an tồn xã hội được đảm bảo, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng
và bảo vệ tổ quốc phong tình hình mới.
2.1.2. Cơ cấu tổ chức của HĐND Quận Hoàng Mai
Nhiệm kỳ 2016 - 2021: có 40 đại biểu
Để các đại biểu hoạt động hiệu quả, HĐND quận chia làm 10 tổ đại biểu
Về thường trực HĐND quận: có 03 đồng chí gồm 01 đồng chí Chủ tịch
HĐND; 02 đồng chí phó chủ tịch HĐND là chuyên trách
Về các bạn của HĐND quận: Có 02 ban


+ Ban kinh tế xã hội: có 05 thành viên (01 trưởng ban, 01 phó ban và 03 ủy
viên) với cơ cấu thành phần gồm 01 thường trực HĐND quận, đơn vị sự nghiệp 01
người, phòng quản lý nhà nước 02 người và cán bộ cơ sở 01 người. Theo đó chỉ có

đồng chí Trưởng ban là chun trách, phó ban và các ủy viên là kiêm nhiệm
+ Bạn pháp chế: có 05 thành viên (1 trưởng ban, 1 phó ban và 3 ủy viên) với
cơ cấu thành phần gồm các bạn xây dựng đảng 01 người, lực lượng vũ trang 01
người và cán bộ cơ sở là 03 người. Theo đó chỉ có đồng chí phó Ban pháp chế là
chun trách cịn đồng chí Trưởng ban và các ủy viên là kiêm nhiệm.
Về các ban của HĐND quận, đã có sự thay đổi với cơ cấu thành phần và cán
bộ chuyên trách. Mỗi bạn đều có trường hoặc phó ban là chuyên trách. Trực trạng
nêu trên ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của HĐND quận nói chung và cơng tác
giám sát của HĐND Quận Hồng mai nói riêng.
2.2. Thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân về lĩnh vực đời
sống xã hội quận Hoàng Mai hiện nay
2.2.1. Những ưu điểm về hoạt động giám sát các lĩnh vực của đời sống xã hội
trong quận
Với mục tiêu được xác định ngay từ đầu là tập trung vào các lĩnh vực thiết
yếu của đời sống xã hội và những lĩnh vực có nhiều vấn đề bức xúc, nhận được
nhiều ý kiến của cử tri và đại biểu HĐND, Vì vậy, số lượng các cuộc giám sát của
HĐND Quận Hoàng Mai chiếm tỷ lệ lớn với 51/58 cuộc giám sát chuyên đề chiếm
tỷ lệ 87,93 % tổng số cuộc giám sát.
Trong mỗi nhiệm kỳ, HĐND quận Hoàng Mai đã tổ chức tốt các cuộc giám
sát về thực hiện nhiệm vụ về phát triển kinh tế, xã hội, thu chi ngân sách, công tác
đầu tư xây dựng cơ bản ; công tác chuyển đổi cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp,
công tác quản lý đất đai, công tác cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu về nhà ở,
quyền sử dụng về đất ở; công tác quản lý đô thị, thực hiện năm trật tự và văn minh
đô thị; công tác quản trật tự xây dựng; cơng tác giải phóng mặt bằng một số công


trình trọng điểm; cơng tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm, phòng chống tệ nạn
xã hội...
Các cuộc giám sát của HĐND quận nhìn chung đã cơ bản đáp ứng được yêu
cầu, kế hoạch đề ra; các kết luận giám sát của HĐND quận đúng, đủ và trúng vấn

đề, đưa ra các kiến nghị, đề xuất, yêu cầu cụ thể đối với đối tượng được giám sát
nhằm phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế trong thực hiện nhiệm vụ được giao.
Nhiều hạn chế, bất cập được HĐND quận chỉ ra qua các cuộc giám sát vừa qua để
yêu cầu các cơ quan chức năng tập trung khắc phục như:
Về giám sát công tác thu chi ngân sách quận, qua giám sát, HĐND quận đề
nghị UBND quận có biện pháp nuôi dưỡng nguồn thu, cần giảm bớt các thủ tục
liên quan đến đầu tư, doanh nghiệp, đất đai; Đẩy mạnh cơng tác tun truyền về
các chính sách thuế để doanh nghiệp và người dân kê khai thuế đúng; Tăng cường
kiểm tra chống thất thoát thuế, rà soát nghĩa vụ nộp thuế, điều tra doanh thu thường
xuyên cho đúng với thực trạng kinh doanh của từng doanh nghiệp, từng hộ kinh
doanh; Rà soát và lựa chọn các điểm dự kiến đầu tư, đầu tư cần tính đến tính thiết
thực, cần tiết kiệm ngân sách, tránh đầu tư lãng phí…
* Nguyên nhân ưu điểm trong hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân về lĩnh
vực đời sống, xã hội trong quận
Một là, Sự hồn thiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước về chính quyền địa phương nói chung, hoạt động giám sát của HĐND nói
riêng là cơ sở pháp lý quan trọng đã giúp hoạt động giám sát của HĐND quận
Hồng Mai thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục, hiệu lực, hiệu quả, tránh được sai
lầm, hạn chế để đạt được mục tiêu cuối cùng mà Đảng, Nhà nước đặt ra. Pháp luật
quy định ngày càng cụ thể, hệ thống và minh bạch mang tính khả thi của Nhà nước
tạo hành lang pháp lý cho hoạt động giám sát của HĐND quận ngày càng có hiệu
quả.
Hai là, từng cuộc giám sát Thường trực HĐND quận, các Ban HĐND quận
đều có báo cáo kết quả giám sát. Các cuộc giám sát của HĐND quận Hoàng Mai


đều có báo cáo kết quả giám sát, có nhận xét, đánh giá những kết quả đạt được,
chưa được và có kiến nghị đề xuất với các cơ quan, địa phương có liên quan khắc
phục kịp thời, góp phần thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển. Việc đôn đốc, nhắc nhở
thực hiện các kiến nghị sau giám sát được quan tâm hơn.

Qua giám sát, Thường trực HĐND quận, các Ban HĐND quận đã kịp thời
nắm bắt được những thuận lợi, khó khăn của các cơ quan, địa phương, từ đó có
kiến nghị với các cơ quan Trung ương, với UBND Thành phố và các sở, ngành
xem xét tháo gỡ, hỗ trợ cũng như kiến nghị để sửa đổi các cơ chế, chính sách cho
phù hợp. Cơ quan, cơ sở chịu sự giám sát của Thường trực HĐND, các Ban
HĐND đã tiếp thu, khắc phục thiếu sót và kịp thời điều chỉnh theo các kiến nghị
của Đoàn giám sát.
Ba là, Quận Hồng Mai có đội ngũ cán bộ có đủ năng lực, phẩm chất để giữ
những vị trí then chốt trong bộ máy của HĐND quận như Thường trực HĐND
quận, lãnh đạo các Ban của HĐND quận; Tại kỳ họp, HĐND quận đã thảo luận,
chất vấn và trả lời chất vấn những nội dung thiết thực sôi nổi, nghiêm túc với tinh
thần trách nhiệm cao. Quyết định nhiều vấn đề sát hợp với cuộc sống của nhân dân
và cử tri.
Chất lượng của đại biểu HĐND quận và chính sách đãi ngộ đối với đại biểu
HĐND quận là điều kiện cơ bản cho công cuộc đổi mới, quyết định phần lớn đến
hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND quận đáp ứng những vai trò của đại biểu
nhân dân địa phương, nhất là những đại biểu chuyên trách được tăng cường để họ
chuyên tâm và có nhiều điều kiện thuận lợi hơn nữa cho việc thực hiện tốt vai trò
và nhiệm vụ đại biểu.
Đường lối, chính sách và pháp luật đúng nhưng những đại biểu HĐND quận
khơng có những đãi ngộ phù hợp để hoạt động nhiệt huyết, có trách nhiệm, có hiệu
quả thì việc thực hiện hoạt động giám sát khó có kết quả như mong muốn.
Bốn là, Có đủ các điều kiện cơ sở vật chất - kỹ thuật, trang thiết bị cho
HĐND quận và đại biểu HĐND quận hoạt động giám sát. Thực tiễn hoạt động