Những kỹ năng cơ bản dành cho cán bộ mặt trận tổ quốc ở cơ sở

HỘI ĐỒNG CHỈ ĐẠO XUẤT BẢN
Chủ tịch Hội đồng
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
TRẦN THANH LÂM
Phó Chủ tịch Hội đồng
Giám đốc - Tổng Biên tập
Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
PHẠM MINH TUẤN

Thành viên
NGUYỄN HOÀI ANH
PHẠM THỊ THINH
NGUYỄN ĐỨC TÀI
TỐNG VĂN THANH

2



TẬP THỂ TÁC GIẢ
TS. LƯƠNG TRỌNG THÀNH
TS. TRỊNH VĂN KHOA
TS. NGUYỄN THỊ THANH NHÀN
ThS. TRẦN THỊ NGỌC DIỆP
ThS. NGUYỄN NGỌC THẮNG
GVC. ĐÀO THỊ KIM THANH
GVC. MAI THỊ VIỆN
ThS. PHÙNG THỊ QUYÊN

ThS. LÊ THỊ NGA


LỜI NHÀ XUẤT BẢN

C

án bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở là những người trực
tiếp tiếp xúc với quần chúng, hướng dẫn, tuyên

truyền, vận động quần chúng nhân dân thực hiện các
chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật
của Nhà nước; tổ chức, đoàn kết quần chúng nhân dân
nhằm xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thực
hiện các chương trình, kế hoạch của Ủy ban Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam. Chất lượng của đội ngũ cán bộ Mặt
trận Tổ quốc ở cơ sở ảnh hưởng trực tiếp đến sức mạnh
của hệ thống chính trị cấp cơ sở. Do vậy, việc đào tạo,
bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chun mơn, lý luận
chính trị cho đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở là
nhiệm vụ hết sức quan trọng.
Nhằm trang bị những kiến thức và kỹ năng cơ bản
dành cho cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở xã, phường, thị trấn,
Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tái bản cuốn
sách Kỹ năng cơ bản dành cho cán bộ Mặt trận
Tổ quốc ở cơ sở do tập thể tác giả hiện đang làm
cơng tác nghiên cứu, giảng dạy tại Trường Chính trị
tỉnh Thanh Hóa biên soạn.
Cuốn sách gồm 10 chuyên đề, khái quát các kỹ năng
cơ bản của cán bộ Mặt trận Tổ quốc cần thực hiện tốt như:

5


Kỹ năng quản lý mục tiêu; kỹ năng dự báo, xây dựng kế
hoạch; kỹ năng quản lý thời gian; kỹ năng thu thập, xử
lý thông tin; kỹ năng tổ chức và điều hành hội nghị; kỹ
năng phối hợp trong công tác; kỹ năng giao tiếp; kỹ năng
soạn thảo văn bản; kỹ năng tuyên truyền, thuyết phục;
kỹ năng tổ chức phản biện xã hội. Việc nắm chắc nội
dung các chuyên đề góp phần giúp cán bộ Mặt trận Tổ
quốc ở cơ sở vận dụng kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn
cơng tác, phù hợp với hồn cảnh thực tế ở địa phương;
đồng thời, phát huy tính tích cực để hồn thành tốt
nhiệm vụ tuyên truyền, vận động nhân dân, củng cố sự
đồng thuận, thống nhất và đoàn kết toàn dân trong thực
hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong việc biên soạn,
biên tập, song nội dung cuốn sách khó tránh khỏi những
thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến góp ý của bạn đọc
để nội dung cuốn sách được hoàn thiện hơn trong lần
xuất bản sau.
Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.
Tháng 9 năm 2022
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT

6


Chuyên đề 1

KỸ NĂNG QUẢN LÝ MỤC TIÊU
CỦA CÁN BỘ MẶT TRẬN TỔ QUỐC
Ở CƠ SỞ

I- NHẬN THỨC CHUNG VỀ MỤC TIÊU
VÀ QUẢN LÝ MỤC TIÊU CỦA CÁN BỘ
MẶT TRẬN TỔ QUỐC Ở CƠ SỞ

1. Khái niệm mục tiêu và quản lý mục tiêu
Mục tiêu là cái phải đạt được trong một thời
gian nhất định. Nói cách khác, mục tiêu là việc
thực hiện điều gì hoặc hoạt động nào đó, cụ thể, rõ
ràng (có thể đo lường hay định lượng được) mà con
người sẽ hoàn thành theo kế hoạch đề ra. Mục tiêu
trả lời các câu hỏi: “Làm cái gì?”, “Kết quả phải đạt
được là gì?”, “Thời gian hồn thành?”.
Ví dụ: Mục tiêu hoạt động của Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam là tập trung đổi mới mạnh mẽ nội dung
và phương thức hoạt động, nâng cao hiệu quả
tuyên truyền, vận động, tập hợp các tầng lớp nhân
dân, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân
tộc, thực hiện tốt chức năng đại diện, bảo vệ quyền
7


và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân,
tăng cường đồng thuận xã hội, phát huy dân chủ,
thực hiện giám sát và phản biện xã hội, tích cực
tham gia xây dựng Đảng, chính quyền vững mạnh,

góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội, đẩy
nhanh sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa,
xây dựng nơng thơn mới, đơ thị văn minh, giữ vững
hịa bình, bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, cơng bằng, văn minh và hạnh
phúc của nhân dân.
Như vậy, mục tiêu của cán bộ Mặt trận Tổ quốc
ở cơ sở thực chất là những kết quả cần phải đạt
được trong một thời gian nhất định, đáp ứng được
mục tiêu chung của Mặt trận Tổ quốc ở địa phương.
Mục tiêu khác với mục đích, mục đích là cái
vạch ra làm đích nhằm đạt cho được1, hướng đến
điều gì đó (khó có thể đo lường hay định lượng) mà
tổ chức, cá nhân mong muốn hồn thành. Mục đích
trả lời câu hỏi: “Nhằm vào điều gì?”, “Để phục vụ
điều gì?”.
Quản lý mục tiêu thực chất là quá trình theo
đuổi, kiên trì thực hiện mục tiêu mà tổ chức và cá
nhân đã xác định. Theo đó, quản lý mục tiêu của
cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở là quá trình nắm
vững, theo đuổi, kiên trì thực hiện mục tiêu mà
______________
1. Xem Viện Ngôn ngữ học: Từ điển tiếng Việt, Trung
tâm Từ điển học - Nxb. Đà Nẵng, 2005, tr.648.

8


Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở đã xác định phù hợp với
chức trách, nhiệm vụ được giao.

2. Vai trò của việc xác định mục tiêu
- Tạo động lực tích cực để cán bộ Mặt trận Tổ
quốc ở cơ sở hoàn thành mục tiêu đã xác định.
Mục tiêu giúp cho cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ
sở nhìn thấy kết quả cần đạt được. Tùy theo việc tổ
chức, cá nhân đó thực hiện các mục tiêu này, tổ
chức, cá nhân sẽ thành cơng. Theo đó, khi xác định
rõ mục tiêu thì phương pháp, cách thức hành động,
suy nghĩ, thái độ, trách nhiệm của cán bộ Mặt trận
Tổ quốc sẽ chuyển biến theo hướng ngày càng tích
cực, chủ động hơn.
- Tập trung nguồn lực để thực hiện mục tiêu.
Khi đã xác định được mục tiêu rõ ràng, cụ thể
thì sẽ tạo ra một bức tranh rõ nét về kết quả sẽ đạt
được, vì vậy cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở sẽ đem
hết tinh lực và tài nguyên (sức lực, tri thức, kiến
thức...) để thực hiện mục tiêu đã xác định.
- Phát triển phương pháp, cách thức để hiện
thực hóa mục tiêu.
Q trình hồn thiện tổ chức, cá nhân thực chất
là q trình khơng ngừng phát huy các tiềm năng.
Để phát huy tiềm năng, đòi hỏi tổ chức, cá nhân
phải phát huy thế mạnh của mình. Đồng thời, mục
tiêu cũng cung cấp một loại tiêu chuẩn để đánh
giá năng lực của tổ chức, cá nhân đó, như vậy, việc
9


xác định mục tiêu giúp cho cán bộ Mặt trận Tổ quốc
ở cơ sở ngày càng tích lũy được nhiều kinh nghiệm,

hoàn thiện, phát triển phương pháp, cách thức để
hiện thực hóa mục tiêu.
3. Nguyên tắc xác định mục tiêu
- Rõ ràng, cụ thể: Để tạo động lực thực hiện
mục tiêu, đòi hỏi cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở
phải xác định mục tiêu một cách rõ ràng, cụ thể,
tránh đặt mục tiêu mơ hồ hoặc chung chung. Bởi
vì việc đưa ra mục tiêu chung chung, mơ hồ sẽ làm
phân tán nguồn lực, thiếu sự tập trung, lãng phí
thời gian, hạn chế rất nhiều khả năng đạt được
mục tiêu.
- Có thử thách: Mọi khó khăn, trở ngại sẽ khơi
dậy khả năng tiềm ẩn trong mỗi tổ chức, cá nhân.
Theo đó, một trong những nguyên tắc của việc xác
định mục tiêu là không nên quá dễ dàng thực
hiện, nên tạo những mục tiêu có tính thách thức,
điều này sẽ giúp cho cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ
sở luôn nỗ lực để thực hiện mục tiêu đặt ra. Thử
thách là động lực để tổ chức, cá nhân rèn luyện
ngày càng vững vàng, trưởng thành trước khó
khăn để về đích nhanh nhất có thể. Với một tâm
thế sẵn sàng, ln tự tin vào khả năng vượt qua
khó khăn, thử thách của mình, cán bộ Mặt trận
Tổ quốc ở cơ sở sẽ thấy nhẹ nhàng hơn nhiều và
dễ dàng tìm ra cách để giải quyết những vấn đề
10


khó khăn đó. Tránh tình trạng đặt mục tiêu q
thấp, khơng có thách thức hoặc dễ dàng thực hiện

được mà khơng địi hỏi sự nỗ lực, cố gắng.
- Xác định rõ thời gian: Khi đưa ra mục tiêu,
cần phải xác định rõ thời gian để thực hiện; phải có
giới hạn rõ ràng rằng mục tiêu này được thực hiện
trong bao lâu, một năm, một tháng hay một tuần...
Tất cả các mục tiêu đưa ra phải xác định rõ thời
gian hoàn thành thì việc thực hiện mới có ý nghĩa.
Khi giới hạn thời gian cụ thể cho những mục tiêu,
tổ chức, cá nhân sẽ có động lực để hồn thành nó
hơn. Với những mục tiêu lớn thì tốt nhất nên chia
ra làm nhiều giai đoạn để dễ thực hiện.
II- CÁC MỤC TIÊU CƠ BẢN CỦA CÁN BỘ
MẶT TRẬN TỔ QUỐC Ở CƠ SỞ VÀ CÁCH THỨC
THỰC HIỆN

1. Các mục tiêu cơ bản
Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận
Tổ quốc ở cơ sở, xuất phát từ nhiệm vụ được giao,
cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở phải đề ra các mục
tiêu cơ bản cho mình để hồn thành tốt nhiệm vụ
được giao. Bao gồm các mục tiêu cơ bản sau:
- Có khả năng tuyên truyền, giáo dục, thuyết
phục, tập hợp, đoàn kết, vận động các tầng lớp nhân
dân thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước.
11


- Có khả năng đại diện ý chí, nguyện vọng,
chăm lo và bảo vệ lợi ích của các tầng lớp nhân dân.

- Có khả năng tham gia giải quyết các mâu
thuẫn trong nội bộ nhân dân, thực hiện và phát
huy dân chủ ở cơ sở.
- Có khả năng tham gia xây dựng, giám sát và
bảo vệ chính quyền, tham gia quản lý xã hội, tổ
chức thực hiện các cuộc vận động, các phong trào
thi đua yêu nước, góp phần cùng Đảng, chính
quyền ở cơ sở thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc
phòng ở địa phương.
Căn cứ vào các mục tiêu cơ bản đã được xác
định, cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở cần phải xác
định bản thân cần phải hồn thiện những phẩm
chất và năng lực gì (kiến thức, kỹ năng, thái
độ/trách nhiệm), cần phải làm gì để thực hiện tốt
mục tiêu đó.
2. Cách thức thực hiện
* Bước 1: Thiết lập mục tiêu
- Viết ra mục tiêu: Cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở
cơ sở cần viết ra mục tiêu của mình trong khoảng
thời gian xác định (1 năm, 5 năm, 10 năm...) về sáu
lĩnh vực lớn của cuộc đời: sự nghiệp, gia đình, mối
quan hệ, tài chính, học tập và sức khỏe. Khi đặt
mục tiêu dựa trên điều gì đó có thể thúc đẩy bản
thân có động lực phấn đấu để đạt được.
12


Thời
STT

gian
Mục
tiêu

1

Sự nghiệp

2

Gia đình

3

Mối quan hệ

4

Tài chính

5

Học tập

6

Sức khỏe

1

5
10
20
Sau
năm năm năm năm 60 tuổi

- Phân tích mục tiêu: Để xác định được đúng
mục tiêu, tạo động lực thực hiện thành công mục
tiêu cần phải phân tích những thuận lợi, khó
khăn khi thực hiện mục tiêu (sở trường, sở đoản,
nguồn lực...).
- Tư vấn (tìm kiếm sự hỗ trợ, giúp đỡ): Để thực
hiện thắng lợi mục tiêu, cần phải tìm kiếm sự hỗ
trợ, giúp đỡ của cá nhân, tổ chức, gia đình: Tư vấn
về cách thức, con đường và hỗ trợ về nguồn lực để
nhanh chóng đạt mục tiêu.
* Bước 2: Thực hiện mục tiêu
- Chọn việc (Mục tiêu theo thứ tự ưu tiên): Trên
cơ sở mục tiêu đã xác định, cần phân loại các mục
tiêu theo mức độ, tính chất: quan trọng, cấp bách
để lựa chọn thực hiện mục tiêu nào trước, mục tiêu
nào sau. Cần phải trả lời các câu hỏi:
13


+ Để đạt được mục tiêu cần phải làm những việc
gì? Việc gì làm trước, việc gì làm sau?
+ Từng việc được thực hiện như thế nào? Trong
thời gian bao lâu?
+ Có những cách nào để thực hiện? Điều kiện

cần và đủ là gì?
+ Khó khăn nào có thể gặp phải? Nếu khó khăn
đó xảy ra thì làm cách nào để giải quyết?
+ Kết quả cần đạt được là gì?
Ví dụ: Mục tiêu đặt ra của cán bộ Mặt trận
Tổ quốc ở cơ sở là: Có khả năng tuyên truyền, giáo
dục, thuyết phục, tập hợp, đoàn kết, vận động các
tầng lớp nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước
trong tổ chức các phong trào thi đua, các cuộc vận
động: “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới,
đô thị văn minh”; “Người Việt Nam ưu tiên dùng
hàng Việt Nam”;... Để đạt được mục tiêu đó, người
cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở cần phải đi sâu, đi
sát, nắm bắt đặc điểm của địa phương, tình hình
các tầng lớp nhân dân; am hiểu đường lối, chủ
trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước; có kỹ năng tuyên truyền, giáo dục, thuyết
phục, vận động các tầng lớp nhân dân...
- Nỗ lực tối đa: Mục tiêu chỉ được hiện thực hóa
khi mỗi cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở có sự nỗ
lực tối đa. Không nỗ lực, không hành động thì mục
tiêu có hay đến mấy cũng chỉ là mục tiêu.
14


- Điều chỉnh cần thiết: Trong quá trình thực
hiện mục tiêu cần phải đánh giá tình hình, nguyên
nhân để từ đó có những điều chỉnh cho phù hợp.
* Bước 3: Đánh giá rút kinh nghiệm

- Để đánh giá kết quả đạt được so với yêu cầu
đặt ra thì phải trả lời câu hỏi: “Mức độ hoàn thành
mục tiêu như thế nào?”, từ đó đánh giá ưu điểm,
hạn chế và chỉ ra nguyên nhân của việc thành công
hoặc thất bại.
- Rút kinh nghiệm và biện pháp khắc phục:
Rút ra được những bài học kinh nghiệm và quan
trọng là đưa ra được các giải pháp khắc phục, nhất
là đối với những sai lầm trong quá trình thực hiện
mục tiêu.
- Đề ra mục tiêu cao hơn: Mỗi cá nhân chỉ có
thể hồn thiện, phát triển và thành cơng hơn khi
biết vượt qua chính mình. Bởi vậy, khi hồn thành
một mục tiêu (ngắn hạn) cần phải đề ra mục tiêu
cao hơn.
III- MỘT SỐ CÁCH THỨC RÈN LUYỆN
VÀ PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG QUẢN LÝ MỤC TIÊU
CỦA CÁN BỘ MẶT TRẬN TỔ QUỐC Ở CƠ SỞ

1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trị của
mục tiêu và quản lý mục tiêu
Một trong những nguyên nhân dẫn đến thất bại
của mỗi người là không xác định được mục tiêu
cho bản thân một cách rõ ràng và lâu dài. Theo đó,
15


để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, mỗi
cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở cần phải nhận
thức sâu sắc về vị trí, vai trị của mục tiêu và

quản lý mục tiêu trong quá trình thực hiện nhiệm
vụ được giao.
2. Phát triển về kiến thức
Mỗi cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở nên tích
cực tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao
trình độ, năng lực; am hiểu kiến thức về Mặt trận
Tổ quốc và cơng tác Mặt trận; hồn thiện kiến thức
chung về các lĩnh vực..., trên cơ sở đó quản lý mục
tiêu và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
3. Rèn luyện phương pháp, kỹ năng
Trên cơ sở học tập, bổ sung kiến thức về kỹ năng
quản lý mục tiêu, mỗi cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ
sở phải kiên trì rèn luyện, thường xun thực
hành, khi đó kỹ năng quản lý mục tiêu mới hình
thành và tạo dựng thành công của mỗi cá nhân.

16


Chuyên đề 2

KỸ NĂNG DỰ BÁO, XÂY DỰNG
KẾ HOẠCH CỦA CÁN BỘ
MẶT TRẬN TỔ QUỐC Ở CƠ SỞ

I- KỸ NĂNG DỰ BÁO CỦA CÁN BỘ
MẶT TRẬN TỔ QUỐC Ở CƠ SỞ

1. Khái quát chung về dự báo
a) Khái niệm dự báo

Theo Từ điển tiếng Việt, dự báo là “báo trước về
tình hình có nhiều khả năng sẽ xảy ra, dựa trên cơ
sở những số liệu, những thơng tin”1. Theo đó, dự
báo là sự tiên đoán những sự việc sẽ xảy ra trong
tương lai. Song, sự tiên đoán này phải dựa trên cơ
sở phân tích khoa học các dữ liệu đã thu thập được.
Dự báo được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác
nhau, mỗi lĩnh vực có một yêu cầu về dự báo riêng
nên phương pháp dự báo cũng được sử dụng khác
nhau. Ví dụ: dự báo kinh tế, xã hội, dự báo về biến
động môi trường, tài nguyên thiên nhiên,...
______________
1. Viện Ngôn ngữ học: Từ điển tiếng Việt, Sđd, tr.269.

17


Công tác mặt trận của cán bộ Mặt trận Tổ quốc
ở cơ sở vừa có tính định hướng, vừa có tính chất chỉ
đạo trực tiếp các nhiệm vụ cụ thể ở địa phương để
đạt mục tiêu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội,
đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn. Vì vậy, dự
báo là u cầu có tính bắt buộc đối với cán bộ Mặt
trận Tổ quốc ở cơ sở.
Từ những lập luận trên, hoạt động dự báo của
cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở được quan niệm
như sau: Dự báo là sự phán đoán một cách có căn
cứ khoa học xu hướng phát triển của địa phương
trong thời gian trước mắt và lâu dài nhằm cung cấp
luận cứ cho việc xây dựng chủ trương, chính sách,

kế hoạch hoạt động của cán bộ Mặt trận Tổ quốc ở
cơ sở.
b) Vai trò của dự báo
Trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế ở nước ta hiện nay, cơng tác dự báo có ý
nghĩa vơ cùng quan trọng, bởi lẽ, nó cung cấp thơng
tin cần thiết để phát hiện, bố trí, sử dụng các nguồn
lực trong tương lai một cách có căn cứ thực tế và
khoa học.
- Thơng tin dự báo cho phép các nhà hoạch định
chính sách có những quyết sách về phát triển kinh
tế, văn hóa, xã hội...; có những quyết định về đầu
tư, về sản xuất tiết kiệm và tiêu dùng.
- Dự báo không chỉ tạo cơ sở khoa học cho
việc hoạch định chính sách, xây dựng chiến lược
18