(Luận Án Tiến Sĩ Khoa Học Giáo Dục) Quản Lí Bồi Dưỡng Giáo Viên Tiểu Học Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Dạy Học Ở Cấp Quận Trên Địa Bàn Thành Phố Hà Nội.pdf
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.97 MB, 195 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
NGUYỄN ANH TUẤN
QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC
Ở CẤP QUẬN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
NGUYỄN ANH TUẤN
QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC
Ở CẤP QUẬN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 9.14.01.14
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS. TS ĐẶNG THÀNH HƯNG
2. TS PHẠM QUANG TIỆP
HÀ NỘI - 2022
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và
kết quả nêu trong luận án này là trung thực, rõ ràng chưa từng được ai cơng bố
trong bất kỳ cơng trình nào và được trích dẫn đầy đủ theo quy định.
Tác giả luận án
Nguyễn Anh Tuấn
i
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT................................................................ ix
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ...................................................................................... xi
DANH MỤC SƠ ĐỒ ......................................................................................... xii
LỜI MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1
Chương 1: QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG
GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC Ở CẤP QUẬN ................. 7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................................... 7
1.1.1. Các nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên và bồi dưỡng giáo viên tiểu
học theo hướng phát triển năng lực (NL). ..................................................... 7
1.1.2. Những nghiên cứu về quản lí bồi dưỡng giáo viên tiểu học ............. 17
1.1.3. Phân tích bình luận về kết quả tìm hiểu tổng quan lịch sử nghiên
cứu ............................................................................................................... 18
1.2. Lý luận về năng lực và năng lực dạy học ................................................. 20
1.2.1. Năng lực ............................................................................................ 20
1.2.2. Năng lực dạy học............................................................................... 23
1.2.2.1. Năng lực sư phạm ...................................................................... 24
1.2.2.2. Năng lực dạy học ....................................................................... 26
1.2.2.3. Phát triển năng lực dạy học ........................................................ 30
1.3. Lý luận về bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực
dạy học ................................................................................................................ 31
1.3.1. Giáo viên tiểu học ............................................................................. 31
1.3.2. Vị trí vai trị của người giáo viên trong trường tiểu học ................... 31
1.3.3. Bồi dưỡng giáo viên .......................................................................... 32
1.3.4. Bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực dạy
học ............................................................................................................... 33
ii
1.3.5. Các thành tố trong bồi dưỡng theo hướng phát triển năng lực dạy học
của giáo viên tiểu học .................................................................................. 34
1.3.5.1. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển năng
lực dạy học của giáo viên tiểu học .......................................................... 35
1.3.5.2. Nội dung bồi dưỡng cho giáo viên tiểu học theo hướng phát triển
năng lực dạy học ..................................................................................... 36
1.3.5.3. Phương pháp bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển
năng lực dạy học ..................................................................................... 39
1.3.5.4. Hình thức bồi dưỡng phát triển năng lực dạy học của giáo viên
tiểu học .................................................................................................... 40
1.3.5.5. Kiểm tra đánh giá năng lực dạy học của giáo viên .................... 41
1.4. Lý luận về quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển
năng lực dạy học ở cấp Quận ........................................................................... 41
1.4.1. Quản lý .............................................................................................. 42
1.4.2. Quản lý giáo dục ở cấp Quận ............................................................ 43
1.4.3. Quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực
dạy học ở quận; ........................................................................................... 44
1.4.3.1. Vị trí, vai trị của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục ở cấp
Quận......................................................................................................... 44
1.4.3.2. Một số loại hình bồi dưỡng giáo viên tiểu học ở cấp Quận ....... 46
1.4.4. Nội dung quản lí bồi dưỡng ở cấp Quận cho giáo viên tiểu học theo
hướng phát triển năng lực dạy học .............................................................. 48
1.4.4.1. Tổ chức thực hiện mục tiêu bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
hướng phát triển năng lực dạy học .......................................................... 49
1.4.4.2. Chỉ đạo xây dựng nội dung, chương trình bồi dưỡng giáo viên tiểu
học theo hướng phát triển năng lực dạy học ........................................... 50
1.4.4.3. Quản lý hình thức, phương pháp tổ chức cơng tác bồi dưỡng giáo
viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực dạy học ............................ 51
iii
1.4.4.4. Quản lý sự phối hợp của các lực lượng giáo dục trong công tác bồi
dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực dạy học ......... 52
1.4.4.5. Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng của giáo viên tiểu học theo hướng
phát triển năng lực dạy học ..................................................................... 52
1.4.4.6. Quản lý các điều kiện phục vụ công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu
học theo hướng phát triển năng lực dạy học ........................................... 53
1.4.4.7. Tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học
của giáo viên............................................................................................ 54
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí bồi dưỡng nhà giáo theo hướng phát
triển năng lực dạy học ....................................................................................... 55
1.5.1. Nhóm yếu tố thuộc về sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước .... 55
1.5.2. Nhóm yếu tố liên quan đến sự phát triển kinh tế - xã hội ................. 55
1.5.3. Nhóm yếu tố thuộc về sự quản lý của Phòng Giáo dục .................... 56
1.5.4. Nhóm yếu tố thuộc về sự quản lý của cơ sở giáo dục....................... 56
1.5.5. Nhóm yếu tố thuộc về vai trò của giáo viên ..................................... 57
Kết luận chương 1 ............................................................................................. 57
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU
HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC Ở CẤP QUẬN
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ....................................................... 59
2.1. Khái quát về kinh tế - xã hội và giáo dục của thành phố Hà Nội .......... 59
2.2. Giới thiệu quá trình khảo sát .................................................................... 60
2.3. Thực trạng năng lực dạy học của đội ngũ giáo viên tiểu học ................. 63
2.4. Thực trạng bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực
dạy học ở ở cấp quận trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................... 66
2.4.1. Thực trạng mục tiêu bồi dưỡng ......................................................... 66
2.4.2. Thực trạng thực hiện nội dung bồi dưỡng......................................... 72
2.4.3. Thực trạng phương pháp hình thức bồi dưỡng theo hướng phát triển
năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học ..................................................... 74
iv
2.4.4. Thực trạng đánh giá kết quả bồi dưỡng theo hướng phát triển năng lực
dạy học cho giáo viên tiểu học .................................................................... 75
2.5. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên tiểu học .............................. 76
2.5.1. Năng lực nghiên cứu học sinh và chương trình dạy học................... 76
2.5.2. Năng lực lãnh đạo học sinh và quản lí hành vi học tập .................... 78
2.5.3. Năng lực thiết kế dạy học.................................................................. 79
2.5.4. Năng lực dạy học trực tiếp ................................................................ 79
2.5.5. Năng lực thực hiện các biện pháp và kỹ thuật dạy học .................... 80
2.5.6. Năng lực số hóa và ứng dụng ICT trong dạy học ............................. 82
2.6. Thực trạng quản lí bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển
năng lực dạy học ................................................................................................ 84
2.6.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ cần thiết phải thực
hiện quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực dạy
học ............................................................................................................... 84
2.6.2. Quản lý mục tiêu bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát triển
năng lực dạy học ......................................................................................... 85
2.6.3. Quản lý nội dung, chương trình bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
hướng phát triển năng lực dạy học .............................................................. 88
2.6.4. Quản lý phương thức tổ chức công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học
theo hướng phát triển năng lực dạy học ...................................................... 92
2.6.5. Tổ chức phối hợp của các lực lượng giáo dục trong công tác bồi dưỡng
giáo viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực dạy học ........................ 94
2.6.6. Kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng
phát triển năng lực dạy học ......................................................................... 95
2.6.7. Quản lý các điều kiện đảm bảo công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học
theo hướng phát triển năng lực dạy học ...................................................... 96
2.7. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí bồi dưỡng giáo viên tiểu
học theo hướng phát triển năng lực dạy học .................................................. 98
v
2.7.1. Nhóm yếu tố thuộc về sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước .... 98
2.7.2. Nhóm yếu tố liên quan đến sự phát triển kinh tế - xã hội ................. 99
2.7.3. Nhóm yếu tố thuộc về sự quản lý của Phòng Giáo dục và đào tạo .. 99
2.7.4. Nhóm yếu tố thuộc về cơ sở đào tạo và giáo viên .......................... 100
2.8. Đánh giá chung về thực trạng ................................................................. 101
2.8.1. Thành tựu ........................................................................................ 101
2.8.2. Hạn chế ............................................................................................ 101
2.8.3. Nguyên nhân ................................................................................... 102
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 103
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC .......................... 105
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................. 105
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.................................................. 105
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................... 105
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .................................................. 106
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................. 106
3.2. Đề xuất biện pháp quản lí bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát
triển năng lực dạy học ..................................................................................... 107
3.2.1. Tổ chức tập huấn nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên
về năng lực dạy học ................................................................................... 107
3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp ............................................................ 107
3.2.1.2. Nội dung và cách tiến hành ...................................................... 107
3.2.1.3. Điều kiện thực hiện .................................................................. 107
3.2.2. Ban hành hệ thống tiêu chí đánh giá các năng lực dạy học của giáo
viên, tiêu chí đánh giá q trình học, tự học, tự bồi dưỡng của giáo viên 108
3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp ............................................................ 108
3.2.2.2. Nội dung và cách tiến hành ...................................................... 108
3.2.2.3. Điều kiện thực hiện .................................................................. 108
vi
3.2.3. Xây dựng và ban hành kế hoạch bồi dưỡng, văn bản hướng dẫn bồi
dưỡng giáo viên theo hướng phát triển năng lực dạy học cho giáo viên. . 108
3.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp ............................................................ 108
3.2.3.2. Nội dung và cách tiến hành ...................................................... 109
3.2.3.3. Điều kiện thực hiện .................................................................. 109
3.2.4. Chuyển đổi số ứng dụng trong hoạt động quản lý bồi dưỡng......... 109
3.2.4.1. Mục tiêu của biện pháp ............................................................ 110
3.2.4.2. Nội dung và cách tiến hành ...................................................... 110
3.2.4.3. Điều kiện thực hiện .................................................................. 111
3.2.5. Tổ chức đánh giá và tự đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy
học của giáo viên ....................................................................................... 112
3.2.5.1. Mục tiêu của biện pháp ............................................................ 112
3.2.5.2. Nội dung và cách tiến hành ...................................................... 112
3.2.5.3. Điều kiện thực hiện .................................................................. 113
3.2.6. Bồi dưỡng theo cụm chuyên môn nhằm nâng cao năng lực giáo viên
tại các cơ sở giáo dục ngồi cơng lập........................................................ 113
3.2.6.1. Mục tiêu của biện pháp ............................................................ 113
3.2.6.2. Nội dung và cách tiến hành ...................................................... 113
3.2.6.3. Điều kiện thực hiện .................................................................. 113
3.3. Đánh giá tính cấp thiết và khả thi .......................................................... 114
3.3.1. Giới thiệu quá trình đánh giá .......................................................... 114
3.3.1.1. Số lượng và thành phần ............................................................ 114
3.3.1.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................. 114
3.3.1.3. Phương pháp và kĩ thuật tiến hành ........................................... 114
3.3.2. Kết quả đánh giá.............................................................................. 115
3.3.2.1. Tính cấp thiết của các biện pháp quản lí .................................. 115
3.3.2.2. Tính khả thi của các biện pháp quản lí .................................... 116
3.3.2.3. Những điểm cần lưu ý .............................................................. 117
3.4. Thực nghiệm khoa học............................................................................. 118
vii
3.4.1. Giới thiệu quá trình thực nghiệm .................................................... 118
3.4.1.1. Qui mô và địa bàn thực nghiệm ............................................... 118
3.4.1.2. Nội dung thực nghiệm.............................................................. 118
3.4.1.3. Phương pháp và kĩ thuật tiến hành ........................................... 119
3.4.2. Phân tích kết quả thực nghiệm ........................................................ 120
3.4.3. Khái quát về quá trình thực nghiệm ................................................ 120
3.4.4. Kết quả thực nghiệm ....................................................................... 125
3.5. Xử lý kết quả thực nghiệm ...................................................................... 130
3.5.1. Mô tả dữ liệu ................................................................................... 130
3.5.2. Đánh giá kết quả thực nghiệm ........................................................ 136
Kết luận chương 3 ........................................................................................... 137
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 139
1. Kết luận ..................................................................................................... 139
2. Khuyến nghị .............................................................................................. 140
DANH MỤC CƠNG TRÌNH CƠNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN ÁN ......................................................................................................... 143
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 144
Tài liệu tiếng Việt ........................................................................................ 144
Tiếng Anh: ................................................................................................... 159
PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA ....................................................................... 162
viii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT ĐẦY ĐỦ
CBQL
: Cán bộ quản lý
CQQL
: Cơ quan quản lý
ĐNGV
: Đội ngũ giáo viên
GD&ĐT
: Giáo dục và đào tạo
GDTH
: Giáo dục tiểu học
GV
: Giáo viên
GVTH
: Giáo viên tiểu học
NL
: Năng lực
NLDH
: Năng lực dạy học
PP
: Phương pháp
QL
: Quản lý
QLBD
: Quản lý Bồi dưỡng
QLBD GVTH
: Quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học
QLGD
: Quản lý Giáo dục
QLNT
: Quản lý Nhà trường
ix
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1 Thực trạng năng lực của đội ngũ giáo viên ......................................... 64
Bảng 2.2: Ý kiến đánh về thực hiện mục tiêu bồi dưỡng ở cấp Quận ................ 67
Bảng 2.3: Ý kiến đánh về thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học trong các chương
trình bồi dưỡng ở cấp Quận................................................................................. 70
Bảng 2.4: Đánh giá thực trạng tổ chức xây dựng mục tiêu phát triển năng lực
dạy học của GV tiểu học ..................................................................................... 87
Bảng 2.5: Đánh giá thực trạng nội dung bồi dưỡng các năng lực dạy học cho
giáo viên .............................................................................................................. 90
Bảng 3.1: Bảng khảo nghiệm tính cấp thiết ...................................................... 116
Bảng 3.2: Bảng khảo nghiệm tính khả thi ......................................................... 117
Bảng 3.3: Đánh giá kết quả thực nghiệm theo thang đo likert ......................... 120
Bảng 3.4. Bảng mẫu đánh giá các mức độ đạt được các NLDH của GV ......... 122
Bảng 3.5: Bảng mô tả dữ liệu thực nghiệm ...................................................... 130
Bảng 3.6: Bảng so sánh giá trị trung bình điểm số ........................................... 132
Bảng 3.7: Bảng thể hiện giá trị phép kiểm chứng T - Test ............................... 132
Bảng 3.8: Bảng đánh giá giá trị P ..................................................................... 132
Bảng 3.9: Mức độ ảnh hưởng ............................................................................ 133
Bảng 3.10 Bảng tính mức độ ảnh hưởng .......................................................... 133
Bảng 3.11: Kết quả đo thái độ của giáo viên .................................................... 134
Bảng 3.12: Bảng tiêu chí đánh giá phép kiểm chứng bình phương .................. 134
Bảng 3.13: Bảng kết luận mức độ tương quan Hopkins ................................... 135
x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Ý kiến đánh giá về thực trạng thực hiện nội dung bồi dưỡng ........ 73
Biểu đồ 2.2: Ý kiến đánh giá về thực trạng kết quả bồi dưỡng .......................... 76
Biểu đồ 2.3: Thực trạng LN nghiên cứu HS và CT dạy học............................... 77
Biểu đồ 2.4: Đánh giá Năng lực thực hiện các biện pháp và kĩ thuật dạy học cụ
thể trong dạy học ................................................................................................. 81
Biểu đồ 2.5: Đánh giá năng lực số hóa và ứng dụng ICT trong dạy học ............ 82
Biểu đồ 2.6: Hình đánh giá chung năng lực dạy học của giáo viên tiểu học ...... 84
Biểu đồ 2.7: Đánh giá nhận thức của CBQL, GV về mức độ cần thiết phải bồi
dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học .................................................. 85
Biểu đồ 2.8: Đánh giá các năng lực bồi dưỡng trong chương trình .................... 92
Biểu đồ 2.9: Thực trạng QL phương thức bồi dưỡng ......................................... 94
Biểu đồ 2.10: Thực trạng quản lý phối hợp các lực lượng giáo dục ................... 95
Biểu đồ 2.11: Thực trạng đánh giá các năng lực dạy học ................................... 96
Biểu đồ 2.12: Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo ................................... 97
Biểu đồ 3.1. Tần xuất hội tụ điểm đánh giá sau thực nghiệm ở giáo viên ........ 126
Biểu đồ 3.2: Kết quả đánh giá học sinh trước thực nghiệm .............................. 127
Biểu đồ 3.3 : Kết quả đánh giá học sinh sau thực nghiệm ................................ 128
Biểu đồ 3.4: Hình mơ tả dữ liệu thực nghiệm ................................................... 131
xi
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Cấu trúc năng lực của người giáo viên tiểu học ............................ 25
Sơ đồ 1.2: Cấu trúc năng lực dạy học của giáo viên tiểu học ......................... 28
Sơ đồ 1.3: Mối quan hệ chức năng quản lý ..................................................... 43
Sơ đồ 1.4: Mơ hình tổ chức bồi dưỡng đội ngũ giáo viên theo hướng PTNLD
ở cấp Quận ...................................................................................... 54
xii
LỜI MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Nguồn nhân lực chất lượng cao có năng lực cá nhân đáp ứng yêu cầu nhân lực
trong thời kỳ hội nhập đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế quốc gia
Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho nguồn nhân lực trong tương lai trong đó
bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên là cần thiết. Bên cạnh đó, mục tiêu của
chương trình giáo dục phổ thơng 2018 là chuyển từ trang bị nội dung kiến thức
sang phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh bằng việc dạy học tích hợp và
lồng ghép, dạy học phân hóa, trải nghiệm sáng tạo...Yêu cầu này đặt ra thách thức
không nhỏ đố với đội ngũ giáo viên trong phát triển năng lực đáp ứng yêu cầu
giáo dục hiện nay.
Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4/11/2013 của Ban chấp hành trung ương về
đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa đã nhấn mạnh những nội dung đổi mới hết sức cơ bản, trong đó có
lĩnh vực quản lí giáo dục (QLGD), đặc biệt quản lí nhà trường (QLNT). Một
trong những mục tiêu quan trọng của quản lí giáo dục trong giai đoạn hiện nay là
phát triển nghề nghiệp giáo viên trong đó tập trung vào phát triển năng lực dạy
học .
Yêu cầu này đặt ra với khâu quản lý. Quản lý bồi dưỡng (QLBD) phải thích
ứng với yêu cầu mới. QLBD cần thực hiện hiệu quả để phát triển năng lực nghề
nghiệp của giáo viên, cụ thể là năng lực dạy học (NLDH) cho giáo viên nói chung,
giáo viên tiểu học nói riêng.
Hiện nay phụ trách chun mơn của các trường tiểu học là Phòng Giáo dục
và Đào tạo các Quận Huyện. Trên địa bàn thành phố Hà Nội có 30 Phòng giáo
dục đào tạo của 30 quận huyện chịu trách nhiệm về nguồn lực và chất lượng đào
tạo. Để phát triển chuyên môn cho đội ngũ giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu
giáo dục hiện nay cần có sự đầu tư và đổi mới hoạt động quản lý của cơ quan quản
lý giáo dục cấp quận huyện.
1
Thực tế hiện nay, để đáp ứng yêu cầu giáo dục, bên cạnh việc tự học của giáo
viên, giáo viên cịn được bồi dưỡng thơng qua các chương trình bồi dưỡng của
các cấp trong đó cấp Quận, Huyện. Mặc dù vậy, hiệu quả bồi dưỡng chưa cao,
khơng ít hoạt động bồi dưỡng GV đã được tổ chức nhưng chưa được thực hiện
một cách hệ thống, còn rời rạc nên chưa đem lại hiệu quả. Nhiều nghiên cứu cho
cho thấy có nhiều nguyên nhân dẫn đến năng lực giáo viên chưa thực sự đáp ứng
yêu cầu giáo dục1,2,3 …song phải kể đến khâu quản lý, tổ chức hoạt động bồi dưỡng
cho giáo viên đáp ứng yêu cầu năng lực nghề nghiệp
Nhiều nghiên cứu về bồi dưỡng nghề nghiệp giáo viên, về năng lực và định
hướng phát triển năng lực trong dạy học, giáo dục, đào tạo trong đó có các cơng
trình nghiên cứu điển hình ở cấp phổ thơng và tiểu học. Các cơng trình đã chỉ rõ
vai trị của nhà quản lý các cấp trong tổ chức bồi dưỡng giáo viên đáp ứng yêu
cầu giáo dục hiện nay. Tuy nhiên chưa có cơng trình nghiên cứu nào về quản lý
bồi dưỡng, đặc biệt quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học ở cấp Quận, Huyện trên địa
bàn TP Hà Nội. Do vậy, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu về “Quản lí bồi dưỡng giáo
viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực dạy học ở cấp quận trên địa bàn thành
phố, Hà Nội” để làm luận án tiến sĩ Quản lí giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất biện pháp quản lí ở cấp Quận trong bồi dưỡng giáo viên tiểu học
trên địa bàn thành phố Hà Nội theo hướng phát triển năng lực dạy học đáp ứng
yêu cầu phát triển giáo dục và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động bồi dưỡng cho giáo viên tiểu ở cấp Quận học trên địa bàn thành
phố Hà Nội.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý HĐ bồi dưỡng GV tiểu học quận 1, TP HCM, 2016, tạp chí giáo dục,11/2016
Nâng cao NL GV tiểu học, 2017, Vũ Trọng Đơng, tạp chí giáo dục, số đặc biệt tháng 6
3
Bồi dưỡng GV tiểu học theo định hướng đổi mới GDPT,Đỗ Viết Long, tạp chí giáo dục, số 482 (kỳ 2/2020)
1
2
2
Quản lý bồi dưỡng cho giáo viên tiểu học ở cấp Quận ở trên địa bàn thành
phố Hà Nội học theo định hướng phát triển năng lực dạy học.
4. Giả thuyết khoa học
Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, nhất là đổi mới chương trình giáo
dục phổ thơng 2018 với mục tiêu phát triển năng lực người học đã đặt ra các yêu
cầu về năng lực đội ngũ giáo viên đặc biệt giáo viên tiểu học. Nhiều chương trình
bồi dưỡng ở các cấp trong đó có cấp Quận đã được thực hiện nhưng hiệu quả chưa
cao, năng lực dạy học của giáo viên vẫn còn hạn chế.
Nếu các biện pháp QLBD GVTH theo hướng phát triển NLDH của giáo viên
tiểu học được đề xuất cho cấp Quận phù hợp sẽ tác động tích cực đến sự phát triển
NLDH của giáo viên đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
hướng phát triển năng lực dạy học.
5.2. Đánh giá được thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
hướng phát triển năng lực dạy học ở cấp quận trên địa bàn thành phố Hà Nội
5.3.Đề xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
hướng phát triển năng lực dạy học ở cấp quận trên địa bàn thành phố Hà Nội
5.4. Xác định được tính đúng đắn, phù hợp của biện pháp quản lí bằng thực
nghiệm khoa học và phương pháp chuyên gia.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: giới hạn ở các biện pháp quản lý ở cấp Quận (Huyện) trong bồi
dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hà Nội.
- Về địa bàn nghiên cứu: Một số trường tiểu học thuộc 7 quận, trên địa bàn
thành phố Hà Nội
- Qui mô mẫu gồm cán bộ quản lý cấp Quận, cán bộ quản lý cấp trường và
giáo viên thuộc 21 trường tiểu học. Cụ thể: 3 trường tiểu học trên địa bàn quận Cầu
Giấy; 3 trường tiểu học trên địa bàn quận Đống Đa; 3 trường tiểu học trên địa bàn
3
huyện Ba Vì; 3 trường tiểu học trên địa bàn quận Bắc Từ liêm; 3 trường ở quận Thanh
Xuân; 3 trường ở huyện Chương Mỹ; 3 trường ở quận Hoàng Mai.
- Về chủ thể quản lý: Đề tài xây dựng nội dung nghiên cứu và đề xuất cho
chủ thể quản lý là CBQL cấp Phòng (Phòng GD&ĐT cấp Quận, Huyện);
- Về tiếp cận nghiên cứu: Đề tài tiếp cận theo u cầu của chương trình giáo
dục phổ thơng 2018 về việc đáp ứng năng lực giảng dạy của giáo viên.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lí thuyết
- Phân tích, tổng hợp, so sánh, phân loại, hệ thống hóa, khái quát hóa các
nội dung cơ bản có liên quan đến như: các luật, văn bản chỉ đạo của Đảng, nhà
nước, ngành giáo dục cũng như định hướng chiến lược nói chung...
- Nghiên cứu các tài liệu, và cơng trình trong và ngồi nước về khoa học
quản lí và quản lí nhân sự, vấn đề bồi dưỡng giáo viên, năng lực, năng lực dạy
học để từ đó xác định khung lí thuyết của đề tài, xây dựng cách thức đánh giá đo
lường trong nghiên cứu thực tiễn.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra giáo dục, xã hội học và tâm lí học: nhằm mục đích thu thập thông
tin cần thiết về thực trạng QLBD GVTH theo hướng phát triển NLDH.
- Phương pháp phỏng vấn, xin ý kiến chuyên gia, phân tích hồ sơ quản lí
để làm sáng tỏ thêm thực trạng hoạt động quản lí, thu thập thông tin cần thiết,
kinh nghiệm thực tiễn trong quản lí bồi dưỡng.
- Phương pháp thực nghiệm: nhằm mục đích chứng minh sự cần thiết thực
hiện các biện pháp và khẳng định tính đúng đắn của các biện pháp QLBD GVTH
theo hướng phát triển năng lực dạy học.
7.3. Các phương pháp khác
- Phương pháp chuyên gia để khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của
các biện pháp quản lí.
- Phương pháp xử lí số liệu và đánh giá định lượng bằng thống kế mô tả
trong khảo sát thực trạng quản lí và thực nghiệm.
4
- Phương pháp nghiên cứu trường hợp (Case Study) để phân tích kết quả
thực nghiệm cụ thể tại 02 trường tiểu học.
8. Luận điểm bảo vệ
Khác với mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thơng cũ, mục tiêu của
chương trình giáo dục phổ thơng 2018 là hình thành các năng lực cho học sinh
trong đó việc bồi dưỡng phát triển năng lực của học sinh là hoạt động ưu tiên
trong chương trình giáo dục này. Trong khi đó, để phát triển năng lực học sinh
đòi hỏi giáo viên phải có sự thay đổi đột phá chính năng lực của giáo viên từ năng
lực chuyên môn, năng lực sư phạm, năng lực xã hội đến năng lực sư phạm trong
đó có nhóm năng lực dạy học cần thiết như: Năng lực nghiên cứu chương trình
dạy học và phát hiện về học sinh;Năng lực lãnh đạo và quản lý hành vi học
tập;Năng lực thiết kế bài học;Năng lực dạy học trực tiếp;Năng lực thực hiện các
biện pháp và kỹ thuật dạy học;Năng lực số hóa và ứng dụng ICT trong dạy học.
Mặc dù hệ thống năng lực này đã được sử dụng trong quá trình dạy học của
giáo viên tiểu học nhưng chưa được chính giáo viên và nhà quản lý giáo dục quan
tâm, đây chính là điểm khuyết thiếu trong q trình thực hiện hoạt động chun
mơn của giáo viên dẫn tới chưa mang lại hiệu quả giáo dục cao.
Có nhiều lý do dẫn tới giáo viên chưa được và chưa tự bồi dưỡng các năng
lực dạy học của mình trong đó phải kể tới tầm quan trọng trong quản lý, nhà quản
lý cần có cái nhìn xun suốt về thực trạng giáo dục, thực trạng đáp ứng mục tiêu
giáo dục tiểu học trong chương trình giáo dục mới để thấy sự khuyết thiếu của
giáo viên từ đó tổ chức bồi dưỡng các năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên.
Chương trình giáo dục phổ thơng mới 2018 được thực hiện trên diện rộng,
cho thấy cần có sự đánh giá, rà soát sự đáp ứng về năng lực của tồn bộ hệ thống
giáo viên tiểu học do đó, việc tổ chức bồi dưỡng từ cơ quan quản lý cấp quận được
cho là cần thiết và phù hợp nhất.
9. Tính mới của đề tài
- Là cơng trình khoa học đầu tiên nghiên cứu về Quản lí bồi dưỡng giáo
viên tiểu học theo hướng phát triển năng lực dạy học ở cấp quận trên địa bàn thành
phố, Hà Nội.
5
- Luận cứ khoa học của luận án được phân tích từ nhiều góc độ, bám sát
mục tiêu trên cơ sở các điều kiện hiện có của đơn vị quản lý giáo dục cấp Quận
nên hệ thống biện pháp được trình bày trong luận án được đánh giá khả thi trong
thực tế triển khai
10. Cấu trúc luận án
Luận án được cấu tạo làm 3 chương trong đó:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lí bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng
phát triển năng lực dạy học ở cấp Quận;
Chương 2: Thực trạng quản lí bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát
triển năng lực dạy học ở cấp Quận trên địa bàn thành phố Hà Nội;
Chương 3: Biện pháp quản lí bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo hướng phát
triển năng lực dạy học ở cấp Quận trên địa bàn thành phố Hà Nội;
6
