VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHÓM TRONG MÔN KỸ THUẬT Ở TIỂU HỌC - Full 10 điểm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------

NGUYỄN THỊ MỘNG TRINH

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHÓM
TRONG MÔN KỸ THUẬT Ở TIỂU HỌC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Quảng Nam, tháng 5 năm 2017

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Tên đề tài:
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHÓM

TRONG MÔN KỸ THUẬT Ở TIỂU HỌC

Sinh viên thực hiện
NGUYỄN THỊ MỘNG TRINH

MSSV: 2113010553
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC TIỂU HỌC

KHÓA 2013 – 2017

Cán bộ hướng dẫn
Th.S VŨ THỊ HỒNG PHÚC

MSCB:

Quảng Nam, tháng 5 năm 2017

Lời cảm ơn!

Trong quá trình thực hiện đề tài này, tôi đã nhận được rất nhiều sự quan
tâm, giúp đỡ từ phía thầy cơ, gia đình, bạn bè. Tơi xin được bày tỏ lòng biết ơn
chân thành và sâu sắc đến:

* Th.S Vũ Thị Hồng Phúc, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tơi trong
từng bước đi để tơi có thể hồn thành bài khóa luận một cách tốt nhất.

* Ban giám hiệu và quý thầy cô trường tiểu học Kim Đồng, trên địa bàn
thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam đã tạo điều kiện và tận tình truyền đạt
những kiến thức quý báu, dìu dắt và giúp đỡ tơi hồn thành tốt nhiệm vụ thực tập
và khóa luận tốt nghiệp.

* Ban giám hiệu Trường Đại học Quảng Nam, Khoa Tiểu học - Mầm non
đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình đi thực tập sư phạm 2 tại trường tiểu học
Kim Đồng cũng như để hồn thành khóa luận tốt nghiệp

* Gia đình và tất cả bạn bè của tơi, những người đã động viên, giúp đỡ tơi
rất nhiều trong q trình tơi hồn thành khóa luận.

Tam Kỳ, tháng 05 năm 2017
Tên người thực hiện

Nguyễn Thị Mộng Trinh

BGDĐT DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ĐC
GV Bộ Giáo dục Đào tạo
GVCN Đối chứng
HS Giáo viên
PP Giáo viên chủ nhiệm
PPDH Học sinh
SL Phương pháp
TL Phương pháp dạy học
TN Số lượng
Tỉ lệ
Thực nghiệm

DANH MỤC CÁC TÊN BẢNG

STT Tên bảng Trang

1 Bảng 1.1. Mức độ hứng thú của học sinh khi học môn Kỹ thuật 18
có vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm ở lớp 4, 5.

2 Bảng 1.2. Tìm hiểu về mức độ nhiệm vụ mà giáo viên giao cho 19
học sinh khi tham gia làm việc nhóm trong mơn Kỹ thuật ở lớp
4, 5.

3 Bảng 1.3. Nhận thức của học sinh khi tham gia vào quá trình 20
làm việc nhóm trong mơn Kỹ thuật ở lớp 4, 5.

4 Bảng 1.4. Mức độ vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm 21
trong dạy học môn Kỹ thuật lớp 4, 5.

5 Bảng 1.5. Các hoạt động vận dụng PPDH theo nhóm trong mơn 22
Kỹ thuật lớp 4, 5

6 Bảng 1.6. Mức độ nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng 23
của phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở lớp
4, 5.

7 Bảng 1.7. Tác dụng của phương pháp dạy học theo nhóm trong 24
môn Kỹ thuật.

8 Bảng 1.8. Những khó khăn của giáo viên trong việc sử dụng 25
phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở lớp 4, 5.

9 Bảng 3.1. Mức độ hứng thú của HS trong giờ học môn Kỹ 54
thuật.

10 Bảng 3.2. Kết quả xếp loại học tập của HS. 56

DANH MỤC CÁC TÊN BIỂU ĐỒ

STT Tên biểu đồ Trang

1 Biểu đồ 1.1. Mức độ hứng thú của học sinh khi học môn Kỹ 18

thuật có vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm ở lớp 4, 5.

2 Biểu đồ 1.2. Mức độ nhiệm vụ mà giáo viên giao cho học sinh 19

khi tham gia làm việc nhóm trong mơn Kỹ thuật ở lớp 4, 5.

3 Biểu đồ 1.3. Nhận thức của học sinh khi tham gia vào quá trình 20
làm việc nhóm trong môn Kỹ thuật ở lớp 4, 5.

4 Biểu đồ 1.4. Mức độ vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm 21
trong dạy học môn Kỹ thuật lớp 4, 5.

5 Biểu đồ 1.5. Các hoạt động vận dụng phương pháp dạy học theo 22
nhóm trong môn Kỹ thuật ở lớp 4, 5.

6 Biểu đồ 1.6. Mức độ nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng 23
của phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở lớp
4, 5.

7 Biểu đồ 3.1. So sánh mức độ hứng thú của học sinh trong tiết 55
học

8 Biểu đồ 3.2. So sánh kết quả xếp loại học tập của HS. 56

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu .................................................................... 2
3.1. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................... 2
3.2. Khách thể nghiên cứu...................................................................................... 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3

6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận ................................................... 3
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.................................................................. 3
6.3. Phương pháp thống kê số liệu toán học .......................................................... 4
7. Đóng góp của đề tài............................................................................................ 4
8. Lịch sử nghiên cứu ............................................................................................. 4
9. Cấu trúc đề tài .................................................................................................... 5
NỘI DUNG ............................................................................................................ 6
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN
DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHĨM TRONG MƠN KỸ
THUẬT Ở TIỂU HỌC........................................................................................... 6
1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................... 6
1.1.1. Khái quát về phương pháp dạy học theo nhóm............................................ 6
1.1.2. Tầm quan trọng của phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật
ở Tiểu học............................................................................................................. 12
1.1.3. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 4, 5 ................................................ 12
1.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 15
1.2.1. Giới thiệu khái quát về trường ................................................................... 15
1.2.2. Khảo sát thực trạng của việc vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm
trong mơn Kỹ thuật ở trường tiểu học Kim Đồng thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng
Nam ...................................................................................................................... 16

CHƯƠNG 2. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHÓM
TRONG MÔN KỸ THUẬT Ở TIỂU HỌC......................................................... 28
2.1.Cơ sở vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu
học .................................................................................................................... 28
2.1.1.Dựa vào mục tiêu, nội dung chương trình mơn Kỹ thuật ........................... 28
2.1.2.Dựa vào đặc điểm tâm lý và nhận thức của học sinh lớp 4, 5 .................... 29
2.1.3.Dựa vào điều kiện thực tiễn ........................................................................ 29
2.2.Khai thác nội dung chương trình lớp 4, 5 có thể sử dụng phương pháp dạy

học theo nhóm ...................................................................................................... 30
2.3.Quy trình dạy học theo phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật31
2.4. Xây dựng kế hoạch bài dạy vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm
trong mơn Kỹ thuật .............................................................................................. 31
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ........................................................ 52
3.1. Mô tả thực nghiệm ........................................................................................ 52
3.1.1. Mục tiêu thực nghiệm ................................................................................ 52
3.1.2. Đối tượng thực nghiệm .............................................................................. 52
3.1.3. Thời gian thực nghiệm ............................................................................... 52
3.1.4. Phương pháp thực nghiệm ......................................................................... 52
3.1.5. Nội dung thực nghiệm................................................................................ 53
3.2. Tổ chức thực nghiệm..................................................................................... 53
3.3. Tiến hành thực nghiệm.................................................................................. 53
3.4. Kết quả thực nghiệm ..................................................................................... 54
3.5. Một số kinh nghiệm rút ra sau thực nghiệm ................................................. 57
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................................. 60
1. Kết luận ............................................................................................................ 60
2. Kiến nghị .......................................................................................................... 61
2.1. Về phía nhà trường, nhà quản lí .................................................................... 61
2.2. Về phía giáo viên .......................................................................................... 61
2.3. Về phía học sinh............................................................................................ 62
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 63

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đổi mới phương pháp dạy học từ lâu đã được Đảng và Nhà nước hết sức
quan tâm đặt ra và xác định rõ trong các văn kiện, nghị quyết đề cập đến
GD&ĐT. Trong đó Nghị quyết Trung ương 4 khoá VII đã đề ra nhiệm vụ: “
Đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học”, phải “ khuyến
khích tự học”, phải “ áp dụng những phương pháp dạy học hiện đại để bồi

dưỡng cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo, năng lực tự giải quyết vấn đề”.
Nghị quyết Trung ương 2 Khoá VIII tiếp tục khẳng định: “ phải đổi mới
phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện
thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp
tiên tiến và phương tiện dạy học hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều
kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh...”. Gần đây nhất là: Báo
cáo chính trị của BCH TW Đảng tại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của
Đảng lại nhấn mạnh: “Ưu tiên hàng đầu cho việc nâng cao chất lượng dạy và
học. Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên, tăng cường cơ sở vật chất của nhà trường, phát huy
khả năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của học sinh...”. Trong đó, giáo dục tiểu
học là cấp học nền tảng, cần được quan tâm nhiều nhất vì đây là lứa tuổi mới
bước vào cấp học đầu tiên, ở đây các em mới bắt đầu được làm quen với kiến
thức mới, con người mới nên chúng ta cần phải chú trọng để các em phát triển
một cách toàn diện nhất. Để làm được điều này, ngoài việc đổi mới nội dung
chương trình thì người giáo viên phải có phương pháp dạy học hợp lý, hiệu quả
để các em có thể tiếp cận tri thức một cách tốt nhất.
Ở cấp Tiểu học, môn Kỹ thuật cũng đóng vai trị quan trọng khơng kém so
với các mơn học chính trong chương trình. Các kiến thức, kỹ năng của mơn Kỹ
thuật ở Tiểu học có nhiều ứng dụng trong đời sống sinh hoạt hằng ngày, giúp học
sinh tập vận dụng các kiến thức đã học vào đời sống thực tiễn, góp phần phát huy
năng lực sáng tạo của từng em. Ngồi ra, mơn học này cịn góp phần quan trọng
trong việc phát triển tư duy kỹ thuật, cách suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo.

1

Nó đóng góp vào việc hình thành và phát triển các phẩm chất của con người mới
như: cần cù, cẩn thận, làm việc có kế hoạch, .…

Môn Kỹ thuật ở lớp 4, 5 là mơn học có các nội dung về: Kỹ thuật phục vụ;

Kỹ thuật trồng rau hoa; Kỹ thuật lắp ghép mô hình cơ khí; Kỹ thuật nấu ăn cơ
bản và Kỹ thuật chăn ni. Với những nội dung trên, thì việc lựa chọn phương
pháp dạy học thích hợp cho mỗi bài học là hoạt động cần thiết và thường xuyên
của mỗi người giáo viên. Cùng một nội dung như nhau nhưng học sinh học tập
có hứng thú, tích cực hay khơng lại phần lớn phụ thuộc vào phương pháp dạy học
của người giáo viên. Một trong những cách phát huy sự hứng thú, tích cực, chủ
động của học sinh đó là việc tổ chức cho học sinh học theo nhóm. Bên cạnh đó,
phương pháp dạy học theo nhóm cịn hình thành tinh thần tự giác, tính tự quản lý,
ý thức trách nhiệm với cơng việc được giao. Ngồi ra, với Khoa học – Kỹ thuật
ngày càng phát triển như hiện nay thì việc vận dụng phương pháp dạy học theo
nhóm trong môn Kỹ thuật ở Tiểu học là rất cần thiết. Điều này có thể giúp cho
các em học sinh rụt rè, nhút nhát có thể mạnh dạn, tự tin hơn, tham gia thảo luận
đưa ra ý kiến của mình và hòa nhập với các bạn khác trong lớp. Đồng thời khi tổ
chức cho các em học theo nhóm có thể tập trung những mặt mạnh của từng em
và bổ sung, hoàn thiện cho nhau những điểm yếu.

Mặc dù hiện nay giáo viên ở các trường Tiểu học cũng được đi tập huấn
nhiều về đổi mới phương pháp dạy học nhưng việc vận dụng phương pháp dạy
học theo nhóm cịn hạn chế.

Xuất phát từ những lí do trên tơi chọn đề tài “ Vận dụng phương pháp
dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học ”.

2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu lí luận và thực tiễn của việc sử dụng phương pháp dạy học theo
nhóm nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Kỹ thuật ở trường Tiểu học.
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học.

2

3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy và học của giáo viên và học sinh trong môn Kỹ thuật ở Tiểu
học.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục đích trên, đề tài tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau:
- Tìm hiểu cơ sở lí luận và vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm
trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học.
- Thực trạng việc vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn
Kỹ thuật ở Tiểu học.
- Xây dựng kế hoạch bài dạy vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm
trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học.
5. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật tại trường
Tiểu học Kim Đồng, Thành phố Tam Kì, tỉnh Quảng Nam.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
6.1.1. Phương pháp phân tích tổng hợp lí thuyết
Đọc, phân tích, tổng hợp tài liệu có liên quan đến phương pháp dạy học
theo nhóm làm cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu đề tài.
6.1.2. Phương pháp phân loại và hệ thống hóa kiến thức
Thu thập, xử lí, chọn lọc và khái qt hóa các thông tin liên quan đến
phương pháp dạy học theo nhóm
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1. Phương pháp quan sát
Quan sát các giờ dạy mơn Kỹ thuật để tìm hiểu sự chú ý, biểu hiện hứng
thú, sự tích cực của học sinh trong q trình tổ chức học theo nhóm.
6.2.2. Phương pháp điều tra
Sử dụng các phiếu hỏi đối với giáo viên và học sinh nhằm thu thập thông

tin liên quan về thực trạng và kết quả thực nghiệm.

3

6.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Trò chuyện, trao đổi với giáo viên và học sinh để biết rõ hơn về q trình tổ
chức và tham gia học nhóm của các em.
6.2.4. Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia
Tham khảo ý kiến của của các thầy cô trong khoa tiểu học – mầm non, giáo
viên hướng dẫn và các giáo viên tại trường tiểu học Kim Đồng, thành phố Tam
kỳ để có thể định hướng đúng đắn trong q trình nghiên cứu và góp phần hồn
thiện nội dung nghiên cứu.
6.2.5. Phương pháp thực nghiệm
Tổ chức thực nghiệm sư phạm để phân tích, đánh giá việc vận dụng phương
pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học.
6.3. Phương pháp thống kê số liệu toán học
Thống kê các số liệu thu thập được trong q trình điều tra thực nghiệm để
xử lí các số liệu trong nghiên cứu thực trạng, thực nghiệm.
7. Đóng góp của đề tài
- Làm sáng tỏ được một số vấn đề lý luận về phương pháp dạy học theo
nhóm trong trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học.
- Làm rõ thực trạng về việc tổ chức dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ
thuật ở trường Tiểu học từ đó xây dựng một số bài minh họa cụ thể vận dụng
phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học
8. Lịch sử nghiên cứu
Về phương diện lí thuyết, thời gian gần đây đã có nhiều cơng trình nghiên
cứu cũng như nhiều bài viết quan tâm tới PPDH theo nhóm, như:
Trong cuốn giáo trình “ Thủ cơng – Kỹ thuật và phương pháp dạy học Thủ
công – Kỹ thuật” của tác giả Đào Quang Trung chủ biên, nhà xuất bản Đại học
sư phạm. Hay một số sáng kiến kinh nghiệm như: “ Sử dụng phương pháp dạy

học theo nhóm trong giảng dạy đối với giáo viên Tiểu học”, “ Phương pháp dạy
học theo nhóm, của Đồn Thị Hương”, “ Vận dụng phương pháp dạy học theo
nhóm trong giảng dạy chuyên sâu, của Huỳnh Thị Luyện”. Và một số đề tài khóa
luận “ Dạy học theo nhóm trong mơn tốn ở tiểu học, của Lê Thị Thủy”.

4

Các tác giả cũng đã nêu lên cơ sở lí luận chung về phương pháp dạy học
theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học nhưng chưa đi vào cụ thể hóa việc vận
dụng phương pháp dạy học theo nhóm trong dạy học mơn Kỹ thuật ở Tiểu học.

9. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phần phụ lục, nội dung
khóa luận gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của việc vận dụng phương pháp
dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật ở Tiểu học.
Chương 2: Vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật
ở Tiểu học
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm

5

NỘI DUNG
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHÓM TRONG

MÔN KỸ THUẬT Ở TIỂU HỌC
1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Khái quát về phương pháp dạy học theo nhóm
1.1.1.1. Khái niệm

Trong phương pháp dạy học theo nhóm có rất nhiều ý kiến khác nhau, trong
đó có tài liệu nói đây là một hình thức dạy học nhưng cũng có tài liệu nói đây là
phương pháp dạy học. Trong giới hạn của đề tài này chúng ta có thể hiểu dạy học
theo nhóm hay là dạy học hợp tác là một phương pháp dạy học, cụ thể như sau:
Theo GS. Nguyễn Hữu Châu đã cho rằng: "Dạy học hợp tác là việc sử dụng
các nhóm nhỏ để học sinh làm việc cùng nhau nhằm tối đa hóa kết quả học tập
của bản thân mình cũng như người khác". [3, Tr.77]
Còn theo tác giả Nguyễn Trọng Sửu trong cơng trình “Dạy học nhóm –
phương pháp dạy học tích cực” viết: “Dạy học nhóm là một hình thức của xã hội
học tập, trong đó học sinh của một lớp được chia thành các nhóm nhỏ trong
khoảng thời gian nhất định, mỗi nhóm tự lực hồn thành các nhiệm vụ học tập
trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc, kết quả làm việc của nhóm sau đó
được trình bày và đánh giá trước lớp”. [10, Tr.21]
Hay có một số quan niệm như:
- Theo A.T Francisco (1993): " Học tập nhóm là một phương pháp học tập
mà theo phương pháp đó học viên trong nhóm trao đổi, giúp đỡ và hợp tác với
nhau trong học tập".
- Dạy học nhóm là một hình thức xã hội của dạy học, trong đó HS của một
lớp học được chia thành các nhóm nhỏ trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi
nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và hợp tác
làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước
toàn lớp. (Theo PROF. BERND MEIER _ Potsdam University)

6

- Dạy học theo nhóm là phương pháp dạy học trong đó HS dưới sự hướng
dẫn của GV làm việc cùng nhau trong những nhóm nhỏ để hồn thành mục đích
học tập chung của cả nhóm đặt ra. [17, Tr. 7]

- Dạy học theo nhóm là một hoạt động học tập có sự phân chia học sinh

theo từng nhóm nhỏ với đủ thành phần khác nhau về trình độ, cùng trao đổi ý
tưởng, nguồn gốc, kiến thức dựa trên cơ sở là hoạt động tích cực của từng cá
nhân. Từng thành viên trong nhóm khơng chỉ có trách nhiệm với việc học tập của
mình mà cịn có trách nhiệm quan tâm đến việc học tập của các bạn bè trong
nhóm. [14]

Như vậy, qua các quan điểm về phương pháp dạy học theo nhóm. Trên cơ
sở đó ta có thể cho rằng: phương pháp dạy học theo nhóm là phương pháp dạy
học trong đó HS được tổ chức thành các nhóm nhỏ để trao đổi kiến thức và hợp
tác với nhau dưới sự hướng dẫn của GV.

1.1.1.2. Đặc điểm, tác dụng của phương pháp dạy học theo nhóm
 Đặc điểm của PPDH theo nhóm [17, Tr. 8]
Dạy học theo nhóm có một số đặc điểm sau:
- Dạy học được tiến hành trên quy mơ cả lớp, mơ hình giờ học truyền
thống.
- Việc phân chia nhóm học sinh vừa tuân theo đặc điểm tâm sinh lý lứa
tuổi- nhận thức của học sinh, vừa phụ thuộc vào nhiệm vụ chung của nhóm học
tập học sinh cần phải giải quyết.
- Trong nhóm phải có sự phân cơng nhiệm vụ rõ ràng cho từng thành viên,
phải cùng hợp tác giải quyết nhiệm vụ chung của nhóm.
- Học sinh phải trực tiếp tham gia các hoạt động, giải quyết các nhiệm vụ
học tập được đặt ra cho mỗi nhóm.
- Giáo viên là người thiết kế các nhiệm vụ học tập và đưa ra các hoạt động
cụ thể cho từng nhóm. Giáo viên chỉ đóng vai trị tổ chức hướng dẫn chứ khơng
phải là người đưa ra kiến thức, tìm ra kiến thức.
- Học sinh là chủ thể tích cực, chủ động, sáng tạo của hoạt động học tập. Dạy
học theo nhóm là sự tác động trực tiếp giữa học sinh với nhau, cùng nhau thảo luận

7

và cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ học tập. Mỗi cá nhân phải có ý thức tự hồn
thành nhiệm vụ của mình. Thành cơng của cá nhân là thành cơng của nhóm.

- Giáo viên là người tổ chức và đạo diễn. Trong giờ học theo nhóm, giáo
viên dẫn dắt học sinh khám phá, lĩnh hội kiến thức qua từng bước. Các nhóm tiến
hành hoạt động, qua đó có thể rút ra các tri thức, kiến thức cần thiết cho mình.
Giáo viên là người tổ chức, điều khiển học sinh tự tiến hành các hoạt động
nghiên cứu, tìm tịi kiến thức.

 Tác dụng của PPDH theo nhóm [14]
 Phát triển kĩ năng hợp tác:
- Hoạt động nhóm là hình thức dạy học có chiến lược giáo dục mạnh mẽ và
linh hoạt, có những đặc trưng cơ bản của dạy học hiện đại, làm cho học sinh
thích ứng với sự phát triển, đó là mỗi người sống va làm việc theo sự phân công,
hợp tác với tập thể cộng đồng.
- Sau thời gian làm việc nhóm, tình đồn kết, ý thức tập thể sẽ tăng lên nhờ
sự thông hiểu lẫn nhau. Đồng thời các thành viên trong nhóm sẽ biết tuân thủ các
quy định, trước hết là của nhóm. Đây là tiền đề để sau này học sinh là những
công dân tuân thủ pháp luật tốt.
 Phát triển kĩ năng giao tiếp và các kĩ năng xã hội khác:
- HS có nhiều cơ hội thảo luận, tranh luận, phát biểu bình đẳng, thể hiện sự
hiểu biết của mình và học hỏi kinh nghiệm của các bạn. Qua đó rèn luyện cho HS
cách trình bày, bảo vệ quan điểm của mình, cách thuyết phục và thương lượng
trong giải quyết vấn đề và biết cách lắng nghe người khác cũng như phát triển
những kĩ năng phê bình, phân tích, giải quyết vấn đề.
- Qua hoạt động nhóm, bên cạnh hình thành và phát triển cho HS khả năng
làm việc hợp tác cịn có các năng lực xã hội như năng lực lãnh đạo, đưa ra quyết
định, xây dựng lòng tin, xử lý xung đột, cổ vũ, động viên… Giúp HS trở nên
mềm dẻo và linh hoạt hơn trong giao tiếp.

 Tác động đến ý thức học tập của HS:
- Dạy học hợp tác tạo ra nhiều cơ hội cho HS được hoạt động giải quyết vấn
đề học tập, đưa HS vào thế chủ động tìm tịi kiến thức.

8

- Tác động tích cực đến động cơ, sự nhận thức và cả phương pháp học tập,
có ích cho việc tự học sau này.

- Phát huy cao độ năng lực học tập cá nhân, ý thức được khả năng của mình,
nâng cao niềm tin vào việc học tập.

 Tạo tâm lý thoải mái cho HS: Khi làm việc theo nhóm, HS cảm thấy thoải
mái, không bị căng thẳng như lúc làm việc một mình. Các em được sự hỗ trợ,
hợp tác trong nhóm nên tự tin hơn, vì thế việc học sẽ đạt kết quả cao hơn.

 Phát triển tư duy sáng tạo, khả năng phân tích, tổng hợp và khả năng giải
quyết vấn đề: Trong các lớp học mang tính hợp tác, HS phải tham gia các hoạt
động đòi hỏi học sinh phải sáng tạo, linh hoạt và nhạy bén, học được tính kiên trì
trong việc theo đuổi mục đích, nâng cao được khả năng phê phán, tư duy logic,
bổ sung kiến thức nhờ học hỏi lẫn nhau.

 Nâng cao khả năng ứng dụng khái niệm, nguyên lý, nguồn thông tin vào
việc giả quyết các tình huống khác nhau.

 Lớp học sơi động hơn do có nhiều hình thức hoạt động đa dạng.
 Ngoài những tác động về mặt nhận thức, dạy học hợp tác theo nhóm cịn
tác động cả về quan niệm xã hội như:
- Cải thiện quan hệ xã hội giữa các cá nhân.
- Tôn trọng các giá trị dân chủ.

- Chấp nhận sự khác nhau về cá nhân và văn hố.
- Có tác dụng làm giảm lo âu và sợ thất bại.
 GV cũng có cơ hội tận dụng những ý kiến, kinh nghiệm của HS.
1.1.1.3. Các bước thực hiện của PPDH theo nhóm
Phương pháp dạy học theo nhóm gồm có 3 bước thực hiện như sau:
Bước 1: Chuẩn bị:
- Xác định nội dung thảo luận, dự kiến đáp án và khả năng thảo luận của
học sinh.
- Chuẩn bị phương tiện cần cho hoạt động nhóm.
Bước 2: Tiến hành:

9

- GV chia lớp thành các nhóm, giao nhiệm vụ, giới hạn thời gian và phát
phiếu thảo luận.

- Nêu vấn đề, hướng dẫn HS làm việc.
- GV theo dõi các nhóm.
Bước 3: Trình bày kết quả, tổng kết
- Đại diện các nhóm báo cáo kết quả.
- GV nhận xét, tổng kết và kết luận.
1.1.1.4. Một số yêu cầu sư phạm khi tổ chức cho học sinh học theo nhóm
- Vấn đề thảo luận phải thiết thực, vừa sức và gắn với chủ đề bài học, gần
gũi với kinh nghiệm sống của học sinh.
- Tổ chức nhóm phù hợp, số lượng học sinh trong cần đảm bảo tính đồng
đều, khơng nên q đơng sẽ dễ gây mất trật tự trong q trình làm việc nhóm.
- Tránh hình thức, sử dụng các kĩ thuật chia nhóm.
- Tạo khơng khí lớp học thoải mái, thân thiện nhưng nghiêm túc để các em
cảm thấy hứng thú hơn mà khơng tỏ vẻ nhàm chán trong q trình học tập.
- Tạo cho HS có điều kiện bày tỏ ý kiến, cần động viên kịp thời, tạo khơng

khí lớp học thi đua. Tránh gây ra tâm lí căng thẳng giả tạo hoặc đùa cợt.
- Khi học sinh tham gia làm việc nhóm, GV nên quan sát, giúp đỡ, động
viên, khen ngợi, kịp thời khích lệ các em thi đua lành mạnh.
1.1.1.5. Một số vấn đề liên quan khi tổ chức dạy học theo nhóm
 Cách thành lập nhóm [5, Tr. 6]
Việc phân chia nhóm thường dựa trên:
- Số lượng học sinh trong lớp.
- Nội dung của bài học.
- Đặc điểm của HS.
 Cách chia nhóm [5, Tr. 6]
Tùy thuộc vào tính chất và nội dung của bài học, chúng ta có thể chia nhóm
như sau:
a) Nhóm ngẫu nhiên: GV chia nhóm một cách ngẫu nhiên, có thể dựa theo:
- Chia nhóm theo biểu tượng.

10

- Ghép hình, đếm số, tháng sinh nhật,…
- Đặc điểm bên ngoài
b) Nhóm chủ định: GV chủ động đưa ra yêu cầu theo đối tượng HS, nắm
bắt được trình độ từng HS (chia nhóm khá, trung bình, yếu,…). Với kiểu chia
này thì ta thường áp dụng các cách chia như sau:
- Theo giới, dân tộc.
- Theo sở thích.
- Theo chuyên môn sâu.
- Theo trình độ: khác nhau hoặc tương đồng (đa dạng hoặc đồng nhất).
 Số lượng học sinh trong nhóm [5, Tr. 6]
- Nhóm nhỏ: 2 HS
- Nhóm vừa: 3 - 4 HS
- Nhóm lớn: 5 - 6 HS

 Thời gian làm việc nhóm [5, Tr. 8]
- Thơng thường nhóm thường được duy trì sao cho đủ thời gian để các
thành viên hiểu nhau và có được các kỹ năng cần thiết.
- Thời gian làm việc nhóm khơng nên q lâu gây ra sự nhàm chán, tình
trạng trì trệ, thiếu năng động, dựa dẫm vào nhau.
 Các hoạt động chủ yếu [11, Tr. 294]
- Hoạt động chủ yếu theo sự hướng dẫn của giáo viên, các nhóm trưởng tổ
chức hoạt động, phân cơng lao động, thực hành, luyện tập về vệ sinh và an tồn lao
động. Thảo luận nhóm để tìm cách giải quyết từng vấn đề của nhiệm vụ được giao.
- Nên phối hợp tổ chức học nhóm với học cá nhân.
 Một số điều kiện khi tổ chức cho học sinh học theo nhóm [11, Tr. 294]
- Nên có bàn học sinh thích hợp với cách sắp xếp chỗ ngồi để học nhóm,
phịng học đủ rộng.
- Mỗi học sinh có đủ đồ dùng học tập, tài liệu, dụng cụ cần thiết để thực
hiện cơng việc mà nhóm phân công.
- Giáo viên chuẩn bị sẵn phiếu giao việc và thường xuyên liên hệ với các
nhóm trưởng để giúp các hoạt động học tập có kết quả.

11

1.1.2. Tầm quan trọng của phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn
Kỹ thuật ở Tiểu học

Phương pháp dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật có vai trị rất quan
trọng đối với HS. Vì đây là phương dạy học nhằm phát huy tính tích cực, sáng
tạo của HS. Chúng ta đều biết mỗi phương pháp dạy học đều có một lợi thế nhất
định. Việc dạy học theo nhóm trong mơn Kỹ thuật cho phép học sinh có nhiều cơ
hội hơn để diễn đạt và khám phá ý tưởng của mình, mở rộng suy nghĩ, rèn luyện
kĩ năng phát triển ngôn ngữ, kĩ năng giao tiếp. HS phát huy được vai trị trách
nhiệm cá nhân vừa có cơ hội để học tập qua cách làm việc hợp tác giữa các thành

viên trong nhóm. Như vậy, tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm trong mơn
Kỹ thuật chính là đã tạo điều kiện cho tất cả HS tham gia vào bài học một cách
chủ động và tạo được mơi trường thuận lợi giúp HS hình thành tính cách và phát
triển kĩ năng sống.

Phương pháp dạy học theo nhóm cịn góp phần giúp HS phát triển kỹ năng
hợp tác và các kỹ năng xã hội; tác động đến ý thức của học sinh; tạo tâm lý thoải
mái cho học sinh; phát triển tư duy sáng tạo, khả năng phân tích, tổng hợp và giải
quyết vấn đề; tạo được lớp học sôi động hơn.

Ngoài những tác động về mặt nhận thức, dạy học hợp tác theo nhóm cịn tác
động cả về quan niệm xã hội như:

- Cải thiện quan niệm xã hội giữa các cá nhân.
- Tôn trọng các giá trị dân chủ.
- Có tác dụng giảm lo âu, sợ thất bại.
1.1.3. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 4, 5
1.1.3.1. Đặc điểm tâm lí của học sinh lớp 4, 5
- Cảm xúc: Các cơ quan cảm giác (thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác,
xúc giác) đang phát triển và trong q trình hồn thiện.
- Tri giác: Tri giác của học sinh mang tính đại thể, ít đi vào chi tiết và
mang tính khơng ổn định. Do đó, các em phân biệt các đối tượng cịn chưa chính
xác, dễ mắc sai lầm, có khi còn lẫn lộn. Theo nhà tâm lý học V.A.Cruchetxki thì
những bức tranh có màu sắc sặc sỡ trong sách có ảnh hưởng khơng tốt đến sự học

12