VẬN DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC C TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------

PHAN THỊ THU HỒNG
VẬN DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC

TRONG DẠY HỌC MƠN ĐẠO ĐỨC LỚP 4

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Quảng Nam, tháng 05 năm 2018

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Tên đề tài: VẬN DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC

TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4

Sinh viên thực hiện

Phan Thị Thu Hồng

MSSV: 2114010516
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC TIỂU HỌC

KHÓA 2014 – 2018

Cán bộ hƣớng dẫn
Th.S Dƣơng Thị Thu Thảo

MSCB: 1136

Quảng Nam, tháng 05 năm 2018

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đƣợc khóa luận, tơi đã nhận đƣợc rất nhiều sự quan tâm,
giúp đỡ, học hỏi đƣợc nhiều kinh nghiệm từ các thầy cô giáo ở trƣờng Đại học
Quảng Nam cũng nhƣ tại trƣờng Tiểu học và bạn bè cùng khóa.

Lời đầu tiên tơi xin đƣợc tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến cô giáo
Th.S Dƣơng Thị Thu Thảo, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo và tạo
rất nhiều thuận lợi cho tơi trong suốt q trình nghiên cứu và thực hiện khóa luận
tốt nghiệp với đề tài “Vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn Đạo
đức lớp 4”.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Tiểu học–
Mầm non trƣờng Đại học Quảng Nam đã giảng dạy tôi trong suốt thời gian học
tập ở trƣờng, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tơi học tập, nghiên cứu và hồn
thành bài khóa luận tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh ở trƣờng
Tiểu học Kim Đồng thành phố Tam Kỳ - Quảng Nam đã tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi điều tra nghiên cứu thực trạng, khảo sát và thực nghiệm sƣ phạm.

Cuối cùng, tơi chân thành cảm ơn những tình cảm quý báu của những
ngƣời thân trong gia đình, bạn bè đã thƣờng xuyên quan tâm, động viên và giúp

đỡ tơi hồn thành khóa luận này.

Mặc dù đã rất cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất. Song
do buổi đầu mới làm quen với công tác nghiên cứu khoa học và điều kiện thời
gian có hạn nên đề tài khơng tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Rất mong
nhận đƣợc sự góp ý của q thầy cơ để bài khóa luận đƣợc hoàn chỉnh hơn.

Xin chân thành cảm ơn!
Tam Kỳ, tháng 5, năm 2018
Sinh viên thực hiện

Phan Thị Thu Hồng

LỜI CAM ĐOAN
Chúng tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của chúng tôi. Các kết quả
và số liệu đƣợc nêu ra trong bài khóa luận là trung thực và chƣa đƣợc cơng bố
trong cơng trình nào khác.

Tác giả

Phan Thị Thu Hồng

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài................................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu.......................................................................................... 2
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ................................................................... 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 3
5. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................... 3

6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 4
7. Đóng góp của đề tài............................................................................................ 6
8. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 6
9. Cấu trúc tổng quan của đề tài ............................................................................. 6
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................................. 7
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG KĨ
THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC ......................................... 7
MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4........................................................................................ 7
1.1. Lý luận về dạy học tích cực và phƣơng pháp dạy học tích cực ...................... 7
1.1.1. Quan niệm dạy học tích cực......................................................................... 7
1.1.2. Quan niệm phƣơng pháp dạy học tích cực................................................... 7
1.2. Lý luận về kĩ thuật dạy học tích cực ............................................................... 8
1.2.1. Khái niệm kĩ thuật dạy học tích cực............................................................. 8
1.2.2. Tác dụng của việc vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học Đạo
đức lớp 4................................................................................................................. 9
1.2.3. Một số kĩ thuật dạy học tích cực ................................................................ 10
1.2.4. Mối quan hệ giữa phƣơng pháp dạy học tích cực với kĩ thuật dạy học tích cực . 16
1.3. Một số đặc điểm nhận thức của học sinh lớp 4, 5 ......................................... 17
1.4. Môn Đạo đức lớp 4 ....................................................................................... 20
1.5. Thực trạng vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn Đạo đức
lớp 4 trƣờng Tiểu học Kim Đồng......................................................................... 21
Tiểu kết chƣơng 1................................................................................................. 38
CHƢƠNG 2: VẬN DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY
HỌC MƠN ĐẠO ĐỨC LỚP 4 ............................................................................ 39
2.1. Nguyên tắc vận dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn
Đạo đức lớp 4 ....................................................................................................... 39
2.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu và nội dung......................................... 39
2.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức .............................................................. 39

2.1.3. Nguyên tắc đảm bảo phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh............ 40

2.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................... 40
2.2. Khai thác nội dung dạy học có thể vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực........ 40
2.3. Quy trình vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực......................................... 44
2.4. Một số minh họa cho quy trình vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực đã đề
xuất ....................................................................................................................... 46
2.4.1. Minh họa quy trình vận dụng kĩ thuật khăn trải bàn .................................. 46
2.4.2. Minh họa quy trình vận dụng kĩ thuật phịng tranh.................................... 48
2.4.3. Minh họa quy trình vận dụng kĩ thuật cơng đoạn ...................................... 51
2.4.4. Minh họa quy trình vận dụng kĩ thuật trình bày một phút ......................... 53
2.5. Thiết kế một số hoạt động dạy học có vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực
trong môn Đạo đức lớp 4 ..................................................................................... 54
2.5.1. Thiết kế một số hoạt động dạy học có vận dụng kĩ thuật khăn trải bàn..... 54
2.5.2. Thiết kế một số hoạt động dạy học có vận dụng kĩ thuật phịng tranh ...... 58
2.5.3. Thiết kế một số hoạt động dạy học có vận dụng kĩ thuật cơng đoạn ......... 65
2.5.4. Thiết kế một số hoạt động dạy học có vận dụng kĩ thuật trình bày một phút...... 70
Tiểu kết chƣơng 2................................................................................................. 72
CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ........................................................ 73
3.1. Mô tả thực nghiệm sƣ phạm.......................................................................... 73
3.2. Tổ chức thực nghiệm sƣ phạm ...................................................................... 74
3.3. Kết quả thực nghiệm ..................................................................................... 76
3.4. Những thuận lợi và khó khăn trong q trình thực nghiệm .......................... 80
Tiểu kết chƣơng 3................................................................................................. 81
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................................. 82
1. Kết luận ............................................................................................................ 82
2. Kiến nghị .......................................................................................................... 83
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 85
PHỤ LỤC 1 ............................................................................................................ 1

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Viết tắt Giải thích

1 CC Căn cứ

2 DHTC Dạy học tích cực

3 ĐC Đối chứng

4 GV Giáo viên

5 HS Học sinh

6 KTDH Kĩ thuật dạy học

7 PPDH Phƣơng pháp dạy học

8 QĐDH Quan điểm dạy học

9 SGK Sách giáo khoa

10 SL Số lƣợng

11 STT Số thứ tự

12 TL Tỉ lệ

13 TN Thực nghệm

STT Tên DANH MỤC CÁC BẢNG Trang
1 Bảng 1.1 Nội dung 21

2 Bảng 1.2 24
3 Bảng 1.3 Chƣơng trình Đạo đức lớp 4 25
4 Bảng 1.4 Mức độ quan trọng của dạy học môn Đạo đức ở 26
5 Bảng 1.5 Tiểu học 27
Quan điểm của giáo viên về kĩ thuật dạy học
6 Bảng 1.6 tích cực 28
7 Bảng 1.7 Tác dụng của việc vận dụng các kĩ thuật dạy 30
8 Bảng 1.8 học tích cực trong dạy học mơn Đạo đức 31
9 Bảng 1.9 Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của vận 32
dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học
10 Bảng 1.10 Đạo đức lớp 4 33
Mức độ vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực
11 Bảng 1.11 trong dạy học môn Đạo đức lớp 4 33
12 Bảng 1.12 Căn cứ để lựa chọn và vận dụng các kĩ thuật 34
13 Bảng 1.13 dạy học tích cực trong mơn Đạo đức lớp 4 35
Hiệu quả tiết học giáo viên có vận dụng kĩ thuật
dạy học tích cực
Thuận lợi của giáo viên khi vận dụng các kĩ
thuật dạy học tích cực trong dạy học môn Đạo
đức lớp 4
Khó khăn của giáo viên khi vận dụng các kĩ
thuật dạy học tích cực trong dạy học mơn Đạo
đức lớp 4
Nhận thức của học sinh về tầm quan trọng của
môn Đạo đức
Nhận thức của học sinh về lợi ích của môn Đạo
đức
Những kĩ thuật dạy học tích cực học sinh đã
từng đƣợc tham gia trong môn Đạo đức

14 Bảng 1.14 Hứng thú của học sinh khi tham gia các hoạt 35

động giáo viên có vận dụng các kĩ thuật dạy học

tích cực

15 Bảng 1.15 Mức độ tiếp thu bài của học sinh khi giáo viên 36

vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực

16 Bảng 2.1 Nội dung có thể vận dụng kĩ thuật dạy học tích 41

cực trong môn Đạo đức lớp 4

17 Bảng 3.1 Mức độ hứng thú của học sinh trong tiết học 77

18 Bảng 3.2 Mức độ hiểu bài của học sinh trong tiết học 78

19 Bảng 3.3 Kết quả kiểm tra học sinh hai lớp sau khi dạy 79

thực nghiệm

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

STT Tên Nội dung Trang
1 Biểu đồ 1.1
2 Biểu đồ 1.2 Mức độ quan trọng của dạy học môn Đạo đức ở 24

3 Biểu đồ 1.3 Tiểu học
4 Biểu đồ 1.4

5 Biểu đồ 1.5 Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của vận 27
6 Biểu đồ 3.1
7 Biểu đồ 3.2 dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học Đạo
8 Biểu đồ 3.3
đức lớp 4

Căn cứ để lựa chọn và vận dụng các kĩ thuật dạy 30

học tích cực trong mơn Đạo đức lớp 4

Nhận thức của học sinh về tầm quan trọng của 34

môn Đạo đức

Mức độ tiếp thu bài của học sinh khi giáo viên 36

vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực

So sánh mức độ hứng thú của học sinh trong tiết 77

học

So sánh mức độ hiểu bài của học sinh trong tiết 78

học

Kết quả kiểm tra học sinh hai lớp sau khi dạy 79

thực nghiệm

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh tồn cầu hóa đem đến cho
chúng ta nhiều cơ hội, thế nhƣng cũng đặt ra khơng ít những thách thức, những
u cầu ngày càng cao, đặc biệt là yêu cầu về yếu tố con ngƣời. Lúc này, yếu tố
con ngƣời càng đƣợc coi trọng, con ngƣời khơng chỉ có tiềm năng về trí tuệ mà
cần có cả những giá trị đạo đức. Để làm đƣợc điều này, địi hỏi ngành giáo dục
phải tìm ra hƣớng đi đúng đắn và phù hợp nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học,
góp phần đào tạo nguồn nhân lực cho đất nƣớc. Trƣớc tình hình chung đó, trong
Đại hội XII, Đảng ta đã xác định việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục; đào
tạo, phát triển nhân lực là một trong các định hƣớng phát triển lớn để hiện thực
hóa mục tiêu phấn đấu, sớm đƣa nƣớc ta cơ bản trở thành nƣớc công nghiệp theo
hƣớng hiện đại. Cũng trong Đại hội này, Đảng ta đã khẳng định: “Giáo dục là
quốc sách hàng đầu. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ các yếu tố cơ bản của
giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người
học. Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát
triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học” [20]. Nội dung quan điểm của
Đại hội là bƣớc phát triển mới trong tƣ duy lý luận của Đảng ta về giáo dục và
đào tạo. Trong quá trình dạy học, việc nâng cao trí thức, hình thành và phát triển
tồn bộ nhân cách cho ngƣời học luôn đƣợc Đảng và Nhà nƣớc ta coi trọng. Các
phƣơng pháp, biện pháp, kĩ thuật dạy học đƣợc chú trọng chọn lựa và vận dụng
nhằm đem lại hiệu quả tốt nhất trong việc dạy học, đáp ứng xu thế phát triển
chung hiện nay.

Trong hệ thống giáo dục quốc dân thì Giáo dục Tiểu học đƣợc xác định là
cấp học nền tảng, là tiền đề cho các cấp học cao hơn. Giáo dục Tiểu học có mục
tiêu là hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản. Do đó yêu cầu đặt ra là
phải đầu tƣ hợp lý cho cấp Tiểu học để tạo điều kiện phát triển tri thức và nhân

cách cho học sinh (HS), cũng nhƣ rèn những kỹ năng cần thiết cho các em.

1

Các môn học ở Tiểu học đều có vai trị quan trọng góp phần hoàn thành
mục tiêu chung của cấp học. Và dạy học mơn Đạo đức cũng giữ vai trị khơng
nhỏ trong việc hồn thiện các mục tiêu chung đó. Ở những lớp khác nhau của cấp
Tiểu học thì bộ mơn Đạo đức hình thành những kiến thức, kỹ năng khác nhau
cho học sinh để góp phần hồn thiện nhân cách của trẻ. Với chƣơng trình Đạo
đức lớp 4, việc dạy học nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức về một số
chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi, hình thành các kỹ
năng giao tiếp, u thƣơng và tơn trọng con ngƣời….Và mục đích cuối cùng là
nhằm giáo dục học sinh cách ứng xử đúng đắn qua các mối quan hệ hằng ngày
một cách tự giác, giáo dục đƣợc những kỹ năng cần thiết cho các em.

Hiện nay, có rất nhiều phƣơng pháp dạy học (PPDH), kĩ thuật dạy học
(KTDH) giúp học sinh tiếp cận kiến thức, hình thành kỹ năng, thế nhƣng phƣơng
pháp, kĩ thuật dạy học nào cũng có những ƣu điểm và hạn chế nhất định. Do đó,
việc nghiên cứu vận dụng các phƣơng pháp và các kĩ thuật dạy học tích cực để
nâng cao hiệu quả dạy học là điều tất yếu. Tuy nhiên, trên thực tế việc vận dụng
các kĩ thuật dạy học tích cực nói chung và vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực
trong mơn Đạo đức nói riêng cịn nhiều bất cập và chƣa đƣợc quan tâm. Chính vì
vậy, u cầu đặt ra lúc này là cần sử dụng kĩ thuật dạy học gì và sử dụng kĩ thuật
nhƣ thế nào để đem lại hiệu quả dạy học cao nhất, phát huy đƣợc tính tích cực,
hứng thú cho học sinh nhất.

Từ những phân tích trên với mong muốn nghiên cứu để vận dụng kĩ thuật
dạy học tích cực vào trong q trình dạy học mơn Đạo đức, chúng tôi chọn đề tài:
“Vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học mơn Đạo đức lớp 4” làm đề
tài nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu

Vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực vào thiết kế một số hoạt động dạy học
môn Đạo đức lớp 4 nhằm nâng cao hiệu quả dạy học Đạo đức, phát huy tính tích
cực, sáng tạo của học sinh.

2

3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu

- Kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học mơn Đạo đức lớp 4.
3.2. Khách thể nghiên cứu

- Q trình dạy học mơn Đạo đức lớp 4.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tìm hiểu các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến các kĩ thuật dạy
học tích cực trong môn Đạo đức lớp 4.

- Thiết kế các hoạt động dạy học có sử dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong
mơn Đạo đức lớp 4.

- Thực nghiệm để kiểm tra tính khả thi của đề tài.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận

Tìm, đọc và nghiên cứu các văn bản, chỉ thị, các tài liệu liên quan đến kĩ
thuật dạy học tích cực, tài liệu về dạy học môn Đạo đức lớp 4… để làm cơ sở lý
luận cho đề tài nghiên cứu.

5.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
5.2.1. Phƣơng pháp quan sát

Dự giờ các tiết dạy Đạo đức lớp 4 của giáo viên (GV) ở trƣờng Tiểu học để
quan sát, theo dõi cách vận dụng các phƣơng pháp và kĩ thuật dạy học tích cực
trong q trình dạy học.
5.2.2. Phƣơng pháp điều tra

Tiến hành điều tra khảo sát, sử dụng phiếu điều tra để thu thập số liệu về
thực trạng vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học mơn Đạo đức lớp 4 ở
trƣờng Tiểu học Kim Đồng trong phần điều tra thực trạng và thực nghiệm.
5.2.3. Phƣơng pháp hỏi ý kiến chuyên gia

Tiếp thu những ý kiến đóng góp của giáo viên hƣớng dẫn và những thầy, cơ
giáo có kinh nghiệm để có hƣớng đi đúng đắn trong q trình nghiên cứu, nhằm
góp phần hoàn thiện nội dung nghiên cứu.

3

5.2.4. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm
Thực nghiệm để đánh giá tính khả thi của việc vận dụng kĩ thuật dạy học

tích cực trong dạy học môn Đạo đức lớp 4.
5.3. Phƣơng pháp thống kê toán học

Sau khi điều tra, số liệu sẽ đƣợc xử lý bằng các cơng thức tốn học để từ đó
rút ra những con số cụ thể về vấn đề vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy
học mơn Đạo đức lớp 4, tạo độ tin cậy cho đề tài.
6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Để đáp ứng những yêu cầu phát triển nguồn nhân lực trong thời đại ngày
nay thì nền giáo dục hƣớng tới việc lấy ngƣời học làm trung tâm, phát huy tính
tích cực của ngƣời học và khai thác các tiềm năng cá nhân. Các quan điểm về
dạy học tích cực, các phƣơng pháp dạy học cũng nhƣ các kĩ thuật dạy học tích
cực dần đƣợc xây dựng để thực hiện những mục tiêu này. Từ khi thuật ngữ dạy
học tích cực ra đời thì các thuật ngữ, quan điểm về phƣơng pháp dạy học tích cực
nói chung và kĩ thuật dạy học tích cực nói riêng cũng trở thành vấn đề đƣợc quan
tâm. Lúc này ngành giáo dục trên thế giới nói chung và giáo dục Việt Nam nói
riêng khá chú trọng về kĩ thuật dạy học tích cực và việc vận dụng các kĩ thuật dạy
học tích cực trong giảng dạy nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học. Qua quá trình
tìm hiểu, đã có khá nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề KTDH tích cực. Sau đây
chúng tơi xin nêu ra một số tác giả có nghiên cứu về KTDH tích cực nhƣ:

- Sáng kiến kinh nghiệm của cơ Phạm Thị Phƣơng Hồn với đề tài “Vận
dụng một số kĩ thuật dạy học để nâng cao chất lượng học sinh trong giảng dạy
Địa lý 7”. Tác giả đã vận dụng kĩ thuật mảnh ghép, kĩ thuật khăn trải bàn và kĩ
thuật sơ đồ tƣ duy để nâng cao chất lƣợng dạy học môn Địa lý lớp 7.

- Sáng kiến kinh nghiệm của thầy Văn Ngọc Minh với đề tài “Áp dụng các
kĩ thuật dạy học tích cực ở một số bài Địa lý THCS”. Tác giả đã vận dụng kĩ
thuật dạy học khăn trải bàn, kĩ thuật mảnh ghép để thiết kế một số hoạt động của
một số bài trong môn Địa lý nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học ở đơn vị mình.

4

- Tác giả Nguyễn Thị Phƣơng Linh với đề tài “Vận dụng kĩ thuật dạy học
khăn trải bàn trong dạy học Đạo đức lớp 4”. Tác giả đã nghiên cứu vận dụng kĩ
thuật khăn trải bàn vào một số tiết dạy học Đạo đức lớp 4.

- Sáng kiến kinh nghiệm của cô Huỳnh Vũ Xuân Thi với đề tài “Dùng các

kĩ thuật dạy học để ôn tập và mở rộng vốn từ trong môn Tiếng Anh lớp 3, 4, 5”.
Tác giả đã vận dụng các KTDH tích cực nhƣ: kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật
mảnh ghép, kĩ thuật sơ đồ tƣ duy để ôn tập và mở rộng vốn từ cho học sinh nhằm
nâng cao chất lƣợng dạy học môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 3, 4, 5.

- Tác giả Lƣu Thu Thủy với Module TH 16 về vấn đề “Một số kĩ thuật dạy
học tích cực ở Tiểu học”. Trong Moduel này, tác giả đã nghiên cứu lý luận về
một số kĩ thuật dạy học tích cực ở Tiểu học nhƣ: kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật
mảnh ghép, kĩ thuật KWL, kĩ thuật sơ đồ tƣ duy, kĩ thuật hỏi và trả lời, kĩ thuật
trình bày một phút.

- Đề tài nghiên cứu của Lê Thị Thùy Trang về vấn đề “Vận dụng kĩ thuật
dạy học tích cực trong dạy học Luyện từ và câu lớp 3”. Tác giả đã nghiên cứu về
lý luận và việc vận dụng các kĩ thuật dạy học chia nhóm, kĩ thuật khăn trải bàn,
kĩ thuật phịng tranh trong dạy học phân môn Luyện từ và câu lớp 3 nhằm phát
huy tính tích cực của học sinh.

- Tác giả Nguyễn Thị Trang với đề tài nghiên cứu “Vận dụng một số kĩ
thuật dạy học tích cực trong dạy học phân mơn Luyện từ và câu lớp 4”. Tác giả
nghiên cứu về việc vận dụng các kĩ thuật tích cực nhƣ: KWL, khăn trải bàn, sơ
đồ tƣ duy vào dạy học phân môn Luyện từ và câu lớp 4.

- Trong tạp chí Giáo dục số 401 năm 2017, tác giả Trần Thị Vân cũng đã
nghiên cứu một số kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn Mĩ Thuật ở phổ
thông. Tác giả đã nghiên cứu lí luận về kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật mảnh ghép
và vận dụng các kĩ thuật này vào dạy học môn Mĩ Thuật ở phổ thông.

Nhƣ vậy đã có khá nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề kĩ thuật dạy học tích
cực và việc vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực. Tuy nhiên chúng tôi nhận thấy,
các tác giả chỉ nghiên cứu kĩ thuật dạy học trên lý thuyết hoặc vận dụng vào các

môn học khác, ở các cấp học khác. Chỉ có duy nhất một bài nghiên cứu vận dụng

5

kĩ thuật dạy học khăn trải bàn vào dạy học mơn Đạo đức, ngồi ra chƣa có đề tài
nào vận dụng các kĩ thuật nhƣ: kĩ thuật công đoạn, kĩ thuật phịng tranh và kĩ
thuật trình bày một phút trong dạy học mơn Đạo đức lớp 4.
7. Đóng góp của đề tài

- Về lý luận: Hệ thống hóa một số lý luận về dạy học tích cực và kĩ thuật
dạy học tích cực trong dạy học Đạo đức lớp 4.

- Về thực tiễn:
+ Khai thác nội dung dạy học và đề xuất quy trình vận dụng các kĩ thuật
dạy học tích cực trong dạy học Đạo đức lớp 4.
+ Thiết kế một số hoạt động dạy học vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực
trong môn Đạo đức lớp 4.
8. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Có rất nhiều kĩ thuật dạy học tích cực nhƣng do đặc trƣng của môn học nên với đề
tài “Vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học mơn Đạo đức lớp 4” chúng tôi
chỉ tập trung nghiên cứu vận dụng các kĩ thuật sau: kĩ thuật dạy học khăn trải bàn, kĩ
thuật phịng tranh, kĩ thuật cơng đoạn và kĩ thuật trình bày 1 phút.
Thực tiễn vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn Đạo
đức lớp 4 ở trƣờng Tiểu học Kim Đồng, thành phố Tam Kỳ.
9. Cấu trúc tổng quan của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo thì khóa luận gồm
có 3 chƣơng:
* Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng kĩ thuật dạy học
tích cực trong dạy học môn Đạo đức lớp 4
* Chƣơng 2: Vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học môn Đạo

đức lớp 4
* Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm.

6

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG

KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC
MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4

1.1. Lý luận về dạy học tích cực và phƣơng pháp dạy học tích cực
1.1.1. Quan niệm dạy học tích cực

Theo dự án Việt – Bỉ của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì thuật ngữ dạy học
tích cực đƣợc hiểu nhƣ sau: “Dạy học tích cực (DHTC) là hoạt động dạy học
phát huy tính tích cực học tập của HS, lấy người học làm trung tâm. Trong
DHTC, hoạt động học tập được thực hiện trên cơ sở hợp tác và giao tiếp ở mức
độ cao.” [1; 15]

DHTC nhấn mạnh đến tính tích cực hoạt động của ngƣời học và tính nhân
văn của giáo dục.

“Bản chất của DHTC:
- Khai thác động lực học của người học để phát triển chính họ.
- Coi trọng lợi ích, nhu cầu của cá nhân để chuẩn bị tốt cho họ thích ứng
với đời sống xã hội.” [1; 15]
Dạy học tích cực địi hỏi một số điều kiện trong đó có một điều kiện quan
trọng là ngƣời giáo viên (GV). Giáo viên phải đƣợc đào tạo chu đáo để thích ứng
với những thay đổi chức năng, với những nhiệm vụ đa dạng, phức tạp của ngƣời

GV, nhiệt tình với cơng cuộc đổi mới giáo dục. Giáo viên phải có tri thức chun
mơn sâu rộng, có trình độ sƣ phạm lành nghề, biết ứng xử tinh tế, biết sử dụng
các công cụ công nghệ thông tin vào dạy học…
Nhƣ vậy dạy học tích cực là hoạt động dạy học phát huy tính tích cực, sáng
tạo của ngƣời học, coi trọng lợi ích của ngƣời học và lấy ngƣời học làm trung
tâm nhằm khai thác động lực để phát triển chính họ.
1.1.2. Quan niệm phƣơng pháp dạy học tích cực
Phƣơng pháp dạy học tích cực là thuật ngữ đƣợc sử dụng rộng rãi ở nhiều
nƣớc. Và theo dự án Việt – Bỉ của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì thuật ngữ phƣơng
pháp dạy học tích cực đƣợc hiểu: “Thuật ngữ phương pháp dạy học tích cực

7

được dùng để chỉ những phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của người học.” [1; 15]

“Tích cực” trong PPDH tích cực đƣợc dùng với nghĩa hoạt động, chủ động,
trái nghĩa với không hoạt động, thụ động chứ khơng dùng theo nghĩa trái với tiêu
cực. PPDH tích cực hƣớng tới việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận
thức của con ngƣời, nghĩa là tập trung phát huy tính tích cực của ngƣời học chứ
khơng phải là tập trung phát huy tính tích cực của ngƣời dạy đành rằng để dạy
theo PPDH tích cực thì GV nổ lực hơn rất nhiều so với dạy học thụ động.

Phƣơng pháp dạy học tích cực đề cập đến cách tổ chức các hoạt động dạy học
nhằm tích cực hóa các hoạt động dạy học và phát huy tính sáng tạo của ngƣời học.

Phƣơng pháp dạy học tích cực đem lại cho ngƣời học hứng thú, niềm vui và
sự hăng say trong học tập, tích cực hóa và tăng cƣờng sự tham gia của ngƣời học,
tạo điều kiện cho ngƣời học phát triển tối đa khả năng học tập cũng nhƣ năng lực,
khả năng giải quyết vấn đề của mình.

1.2. Lý luận về kĩ thuật dạy học tích cực
1.2.1. Khái niệm kĩ thuật dạy học tích cực

* Kĩ thuật dạy học
Trong khi các PPDH có thể đƣợc xem là một quy trình tổng thể đƣợc ngƣời
giáo viên sử dụng để giảng bài cụ thể thì KTDH là nghệ thuật hay kỹ năng thực
hiện bài dạy. Giáo viên có thể sử dụng phƣơng pháp trao đổi, nhƣng cách đặt câu
hỏi để thu hút, lôi kéo sự tham gia của học sinh là kĩ thuật riêng của giáo viên.
Có thể sử dụng phƣơng pháp khám phá nhƣng cách để giúp học sinh áp dụng hay
thực hành điều đã học là kĩ thuật của giáo viên.
Nhƣ vậy có thể thừa nhận khái niệm về KTDH nhƣ sau: “Kĩ thuật dạy học
là những biện pháp, cách thức hành động của GV và HS trong các tình huống,
hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học.” [12; 43]
KTDH là khái niệm nhỏ nhất, thực hiện các tình huống hành động. Các kĩ
thuật dạy học chƣa phải là các PPDH độc lập mà là những thành phần, những
đơn vị nhỏ nhất của phƣơng pháp dạy học.

8

* Kĩ thuật dạy học tích cực
Trên cơ sở lý luận về KTDH, đã có khái niệm về KTDH tích cực nhƣ sau: “Kĩ
thuật dạy học tích cực là những KTDH có tác dụng phát huy tính tích cực học tập của
HS, kích thích tư duy, sự sáng tạo và cộng tác làm việc của HS.” [12; 45]
KTDH tích cực là thành phần của các PPDH tích cực, là thể hiện quan điểm
dạy học (QĐDH) phát huy tính tích cực học tập của HS.
Có thể kể đến một số KTDH tích cực nhƣ: kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật
phịng tranh, kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật bể cá, kĩ thuật công đoạn, kĩ thuật mảnh
ghép, kĩ thuật trình bày một phút, kĩ thuật KWL…
1.2.2. Tác dụng của việc vận dụng kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học Đạo
đức lớp 4

Vận dụng KTDH tích cực có tác dụng quan trọng trong dạy học mơn Đạo
đức nói chung và dạy học mơn Đạo Đức lớp 4 nói riêng, cụ thể nhƣ sau:
- Giúp việc tiếp cận và lĩnh hội kiến thức môn học trở nên nhẹ nhàng hơn từ
đó HS hứng thú và ham học hơn.
- Học sinh chủ động tiếp thu kiến thức.
- Sử dụng các KTDH tích cực giúp HS học tập một cách tích cực, huy động
tối đa tiềm năng của não bộ, phát triển trí lực của HS. Giúp các em hình thành
thói quen suy nghĩ, tự tay ghi chép hay tổng kết vấn đề từ đó giúp các em hiểu và
nhớ lâu những gì đƣợc học.
- Tạo khơng khí mới mẻ và vui tƣơi, sôi nổi cho lớp học.
- Khi GV vận dụng các KTDH tích cực thì HS đƣợc làm quen với các cách
thức hoạt động mới để giải quyết các tình huống nhỏ của bài học thay vì cứ áp
dụng các kĩ thuật nhàm chán thông thƣờng.
- Vận dụng các KTDH tích cực giúp tăng cƣờng hiệu quả học tập.
- Tăng cƣờng trách nhiệm cá nhân của HS và yêu cầu các em áp dụng nhiều
năng lực khác nhau nên phát triển đƣợc nhiều năng lực cho HS.
- Giúp phát triển các mối quan hệ giữa HS với HS dựa trên sự tôn trọng,
hợp tác, chia sẻ với nhau.

9

- Hình thành, rèn luyện cho HS một số kỹ năng cần thiết nhƣ: kỹ năng thảo
luận nhóm, kỹ năng đóng góp ý kiến cũng nhƣ bảo vệ ý kiến,…

- Kích thích hứng thú, tƣ duy, sự sáng tạo, sự cộng tác làm việc.
- Đặc biệt vận dụng KTDH tích cực trong dạy học mơn Đạo đức cịn tạo
điều kiện cho HS giải quyết các tình huống, các vấn đề một cách tích cực hơn.
1.2.3. Một số kĩ thuật dạy học tích cực
1.2.3.1. Kĩ thuật khăn trải bàn
* Quan điểm

“Kĩ thuật khăn trải bàn là một kĩ thuật dạy học thể hiện quan điểm/ chiến lược
học hợp tác, trong đó có kết hợp giữa hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm.” [12; 54]
Kĩ thuật khăn trải bàn nhằm mục đích kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích
cực của HS; tăng tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS; phát triển mô hình có
sự tƣơng tác giữa HS với HS.

Ý kiến cá nhân 2

Ý Ý

kiến Ý kiến chung kiến

cá của cả nhóm cá

nhân về chủ đề nhân

1 3

Ý kiến cá nhân 4

* Tiến trình
- Học sinh đƣợc chia thành các nhóm nhỏ. Mỗi nhóm có một tờ giấy Ao
đặt trên bàn nhƣ một chiếc khăn trải bàn. Chia tờ giấy Ao thành các phần: phần
chính và các phần xung quanh (các phần xung quanh có thể đánh số hoặc ghi tên
của thành viên tƣơng ứng).
- Mỗi thành viên suy nghĩ và viết các ý tƣởng của mình về vấn đề vào phần
cạnh của khăn trải bàn trƣớc mặt mình.
- Thảo luận nhóm, tìm ra những ý tƣởng chung và viết vào chính giữa.

10