Bài giảng kinh tế chính trị giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường

KINH TẾ CHÍNH TRỊ

GIÁ TRỊ THẶNG DƯ
TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

TS. BÙI QUANG XUÂN

3.1. NỘI DUNG BÀI GIẢNG

LÝ LUẬN CỦA C.MÁC
VỀ GIÁ TRỊ THẶNG

TÍCH LŨY TƯ BẢN

3.2.

3.3 CÁC HÌNH THỨC BIỂU HIỆN CỦA

GIÁ TRỊ THẶNG DƯ TRONG NỀN

. KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

LÝ LUẬN CỦA C.MÁC VỀ GIÁ TRỊ THẶNG DƯ

3.1.1. Nguồn gốc của giá trị thặng dư
Công thức chung của tư bản

Cơng thức lưu thơng hàng hố giản đơn

H T H

GIÁ TRỊ THẶNG DƯ LÀ GÌ ?

GIÁ TRỊ  Giá trị thặng dư (surplus value) là mức độ dôi ra khi
THẶNG DƯ lấy mức thu của một đầu vào nhân tố trừ đi phần giá
cung của nó

 Mác đã nghiên cứu giá trị thặng dư dưới giác độ hao
phí lao động, trong đó cơng nhân sản xuất ra nhiều
giá trị hơn chi phí trả cho họ – yếu tố bị quy định bơi
mức tiền lương tối thiểu chỉ đủ để đảm bảo cho họ
tồn tại với tư các người lao động.

 Theo Mác, sự bóc lột cơng nhân chỉ có thể được loại
trừ nếu nhà tư bản trả cho họ toàn bộ giá trị mới được
tạo ra.

 Sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối là phương pháp sản
xuất ra giá trị thặng dư được thực hiện trên cơ sở kéo
SX GIÁ TRỊ dài tuyệt đối ngày lao động của công nhân trong điều
THẶNG DƯ kiện thời gian lao động tất yếu không đổi và giá trị
thặng dư được sản xuất ra bằng phương pháp này được
 gọi là giá trị thặng dư tuyệt đối.
Giả sử ngày lao động là 8 giờ, trong đó 4 giờ là thời
gian lao động tất yếu và 4 giờ là thời gian lao động
thặng dư.

CÔNG THỨC TƯ BẢN (T’>T)

T - H - T’

LOGO

www.themegallery.com Company Logo

Công thức: T - H - T’

với T’ = T + m

Được gọi là công thức chung của tư bản.
Tư bản vận động theo công thức T – H – T’,

Trong đó  T’ = T + ∆T;
 ∆T là số tiền trội hơn được gọi là giá
trị thặng dư và ký hiệu bằng m

THÍ DỤ SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ

Giả sử sản xuất giá trị thặng dư được
thực hiện dưới hình thái sản xuất cụ
thể là sản xuất sợi và trong quá trình
sản xuất này, nhà tư bản thuần tuý
chỉ đóng vai trị là chủ sở hữu và chỉ
có người cơng nhân là người lao
động trực tiếp.

Ví dụ

 Một nhân cơng của nhà máy may sản xuất áo sơ mi,
mỗi ngày được quy định làm việc trong 8 tiếng, với
sản lượng yêu cầu làm ra 5 chiếc áo mỗi ngày.

 Qua thời gian, tay nghề nhân công ngày càng điêu
luyện, trong 8 tiếng đó cơ ấy có thể hoàn thành được
8 chiếc áo sơ mi.

 Như vậy, sản lượng sản xuất dôi ra so với định
mức là 3 chiếc áo sơ mi. Ba chiếc áo này chính là
giá trị thặng dư

SO SÁNH SỰ VẬN ĐỘNG CỦA HAI CÔNG THỨC

Giống

Đều có những nhân Đều có hai giai đoạn
tố vật chất là T và H đối lập là mua và
bán hợp thành
www.themegallery.com
Company Logo

Khác: Có giới hạn, kết thúc ở giai
đoạn 2 khi người có tiền
Nhằm vào GTSD mua được GTSD như ý

H T H

Động cơ, mục đích vận Giới hạn vận động
động
T
T H
Sự vận động là vô hạn:

Nhằm vào giá trị T – H – T’ T – H – T’ – H – T’’

www.themegallery.com Company Logo

Khác: Có giới hạn, kết thúc
ở giai đoạn 2 khi
Nhằm vào GTSD người có tiền mua
được GTSD như ý

HT H

Động cơ, mục Giới hạn

đích vận động vận

T H động

T

Nhằm vào giá trị Sự vận động là vô hạn:
T – H – T’ T – H – T’ – H
– T’’ …

Mâu thuẫn của công thức chung

CÔNG THỨC TƯ BẢN:

T - H - T’ (T’>T)

LOGO

www.themegallery.com Company Logo

MÂU THUẪN CỦA CÔNG THỨC
CHUNG

Như vậy: Giá trị thặng dư vừa được

sinh ra trong lưu thông vừa
không được sinh ra trong lưu
thông.

Đây chính là mâu thuẫn

GIẢI QUYẾT MÂU THUẪN

Theo Mác

 Mâu thuẫn trong công thức chung
của tư bản được giải quyết khi nhà
tư bản mua được trên thị trường
một loại hàng hóa đặc biệt:

 Hàng hóa sức lao động

HÀNG HOÁ SỨC
LAO ĐỘNG

TS. BÙI QUANG XUÂN

0913 183 168

SỨC LAO ĐỘNG HÀNG HOÁ SỨC LAO ĐỘNG

C.Mác viết:
“Sức lao động hay năng lực lao động là
toàn bộ những năng lực thể chất và tinh
thần tồn tại trong cơ thể, trong một con
người đang sống, và được người đó
đem ra vận dụng mỗi khi sản xuất ra
một giá trị sử dụng nào đó”

HAI THUỘC TÍNH CỦA HÀNG HỐ SỨC LAO ĐỘNG
HÀNG HOÁ SỨC LAO ĐỘNG

Giá trị Giá trị
sử dụng

GIÁ TRỊ CỦA HÀNG HÓA SỨC LAO ĐỘNG

Sức lao động bị hao Giá trị tư liệu sinh hoạt và tư
phí khi sản xuất liệu tiêu dùng để tái sản xuất
sức lao động.

ĐIỀU KIỆN ĐỂ SỨC LAO ĐỘNG TRỞ THÀNH HÀNG HOÁ

Người lao động Họ phải bán sức
được tự do về lao động.
thân thể.

Người lao động khơng có đủ
tư liệu sản xuất cần thiết.