Quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện vĩnh thạnh, tỉnh bình định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

DƯƠNG VĂN THI
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĨNH THẠNH,

TỈNH BÌNH ĐỊNH

ĐỀ ÁN THẠC SĨ
NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Bình Định - Năm 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

DƯƠNG VĂN THI
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĨNH THẠNH,

TỈNH BÌNH ĐỊNH

Ngành : QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số : 8140114

Người hướng dẫn 1: PGS.TS. Võ Nguyên Du
Người hướng dẫn 2: TS. Mai Xuân Miên

Bình Định - Năm 2023

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi. Mọi số liệu và kết
quả nghiên cứu trong đề án này là trung thực, không trùng lặp với nội dung của các đề tài
khác và chưa từng được công bố trên bất cứ tài liệu nào.

Bình Định, tháng 10 năm 2023
Học viên

Dương Văn Thi

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành đề án, bản thân đã nhận được
sự động viên, giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi của các cấp lãnh đạo, các thầy cô
giáo, các bạn bè đồng nghiệp và gia đình.

Trước hết em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Quý thầy, cô giáo và cán bộ
quản lý của trường Đại học Quy Nhơn đã tận tình giúp đỡ trong suốt thời gian hồn
thành chương trình học tập và đề án nghiên cứu.

Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo và các em học sinh, bạn
bè đồng nghiệp, phụ huynh học sinh, của các trường trung phổ thơng trên địa bàn huyện
Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định đã cộng tác, cung cấp thông tin, số liệu, cho ý kiến và tạo
điều kiện thuận lợi trong quá trình nghiên cứu thực tế để làm đề án.

Đặc biệt, em xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo - PGS. TS.
Võ Nguyên Du - Người hướng dẫn khoa học đã tận tâm bồi dưỡng kiến thức, phương

pháp nghiên cứu và trực tiếp giúp đỡ và động viên để em hoàn thành đề án này.

Mặc dù đã nỗ lực cố gắng rất nhiều trong quá trình nghiên cứu, song đề án khơng
tránh khỏi những thiếu sót, kính mong nhận được những lời chỉ dẫn của Quý thầy giáo,
cô giáo để đề án được hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................. ii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................. iii
MỤC LỤC .................................................................................................................. iv
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. v
MỞ ĐẦU.................................................................................................................... 1
NỘI DUNG ................................................................................................................ 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề.................................................................. 5
1.2. Một số khái niệm chính của đề tài....................................................................... 7
1.2.1. Quản lý giáo dục............................................................................................... 7
1.2.2. Hoạt động trải nghiệm ...................................................................................... 9
1.2.3. Quản lý hoạt động trải nghiệm ......................................................................... 9
1.3. Lý luận về hoạt động trải nghiệm của học sinh trung học phổ thông ................. 9
1.3.1. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm của học sinh trung học phổ thông ............ 10
1.3.2. Nội dung hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường THPT..................... 10
1.3.3. Phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh trung học
phổ thông .................................................................................................................... 12
1.3.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm của học sinh trung học phổ thông . 17

1.3.5. Các điều kiện hỗ trợ hoạt động trải nghiệm ..................................................... 19
1.4. Lý luận quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường trung học ........ 20
1.4.1. Quản lý mục tiêu của hoạt động trải nghiệm của học sinh trung học phổ thông20
1.4.2. Quản lý nội dung hoạt động trải nghiệm ở trường trung học phổ thông.......... 21
1.4.3. Quản lý phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh
trung học phổ thông .................................................................................................... 23
1.4.4. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm của học sinh trung học
phổ thông .................................................................................................................... 24
1.4.5. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động trải nghiệm ........................................ 25
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 28
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CỦA
HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĨNH THẠNH,
TỈNH BÌNH ĐỊNH
2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng................................................................................. 29
2.1.1. Mục đích khảo sát............................................................................................. 29
2.1.2. Đối tượng khảo sát............................................................................................ 29
2.1.3. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 29
2.1.4. Phương pháp khảo sát....................................................................................... 29
2.2. Khái quát chung về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục THPT trên địa bàn huyện
Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ....................................................................................... 31

2.2.1. Tình hình kinh tế - xã hội ................................................................................. 31
2.2.2. Tình hình giáo dục và đào tạo .......................................................................... 32
2.3. Thực trạng hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường THPT trên địa bàn
huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ............................................................................ 34
2.3.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường
THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ............................................. 34
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường
THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ............................................. 36
2.3.3. Thực trạng thực hiện các phương thức tổ chức hoạt động trải nghiệm của học

sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định
.................................................................................................................................... 43
2.3.4. Thực trạng thực hiện việc kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải
nghiệm của học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh,
tỉnh Bình Định ............................................................................................................ 45
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường THPT trên địa
bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ..................................................................... 47
2.4.1. Thực trạng quản lý mục tiêu hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường
THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ............................................. 47
2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường
THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ............................................. 48
2.4.3. Thực trạng quản lý phương thức tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh các
trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ........... 50
2.4.4. Thực trạng quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm
của học sinh các trường trung học phổ thơng trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình
Định ............................................................................................................................ 51
2.4.5. Thực trạng phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường tổ chức HĐTN của
học sinh THPT............................................................................................................ 52
2.5. Đánh giá chung về thực trạng.............................................................................. 54
2.5.1. Những kết quả đạt được ................................................................................... 54
2.5.2. Những hạn chế .................................................................................................. 55
2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế...................................................................... 55
Tiểu kết chương 2 ...................................................................................................... 56
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CỦA HỌC
SINH CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĨNH THẠNH, TÌNH
BÌNH ĐỊNH
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................................... 58
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..................................................................... 58
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 58
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 58

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 58
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp.................................................................... 59
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường THPT trên địa

bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định ..................................................................... 59
3.2.1. Tổ chức hoạt động nâng cao nhận thức về hoạt động trải nghiệm của học sinh
trung học phổ thông .................................................................................................... 59
3.2.2. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch, nội dung hoạt động trải nghiệm của học sinh trung
học phổ thông ............................................................................................................. 63
3.2.3. Đa dạng hóa các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh trường
trung học phổ thông phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường và địa phương... 65
3.2.4. Tăng cường quản lý sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc
tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh linh hoạt, nhịp nhàng ............................ 67
3.2.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm của học sinh trường
trung học phổ thông khách quan, công bằng .............................................................. 70
3.2.6. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài chính phục vụ tổ chức hoạt động
trải nghiệm của học sinh một cách thiết thực và hiệu quả.......................................... 73
3.3. Khảo sát tính hợp lý và khả thi của các biện pháp đề xuất ................................ 75
3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ..................................................................................... 75
3.3.2. Đối tượng khảo nghiệm .................................................................................... 75
3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm ............................................................................... 75
3.3.4. Thời gian khảo nghiệm..................................................................................... 75
3.3.5. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................................ 76
Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 78

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................... 79

1.Kết luận.................................................................................................................... 79
2.Khuyến nghị ............................................................................................................ 80
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 82

PHỤ LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Nội dung đầy đủ
Cán bộ quản lý
1 CBQL
Giáo dục phổ thông
2 GDPT Giáo viên

3 GV Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp
Học sinh
4 HĐTN,HN
Nhà xuất bản
5 HS Sách giáo khoa
Trung học phổ thông
6 NXB Xã hội chủ nghĩa

7 SGK

8 THPT

9 XHCN

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Nội dung Trang
Bảng 2.1 Quy ước điểm số cho bảng hỏi
Bảng 2.2 Qui mô phát triển trường lớp của học sinh THPT huyện Vĩnh 30
Bảng 2.3 Thạnh từ năm 2021 – 2023

Bảng 2.4 Thực trạng xác định mục tiêu hoạt động trải nghiệm của học 32
sinh ở trường trung học phổ thông 35
Bảng 2.5 Mức độ thực hiện các nội dung hoạt động trải nghiệm của học 37
sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vĩnh
Bảng 2.6 Thạnh (Đối tượng trưng cầu ý kiến là cán bộ quản lí, giáo viên) 39
Mức độ thực hiện các nội dung hoạt động trải nghiệm của học
Bảng 2.7 sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vĩnh 41
Thạnh (Đối tượng trưng cầu ý kiến là học sinh)
Bảng 2.8 Kết quả thực hiện các nội dung hoạt động trải nghiệm của học 43
Bảng 2.9 sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vĩnh
Thạnh, tỉnh Bình Định 45
Bảng 2.10 Mức độ thực hiện các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm 45
của học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện
Bảng 2.11 Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định 47
Quy ước các mức độ khảo sát
Bảng 2.12 Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện việc kiểm tra, đánh giá 49
kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường
Bảng 2.13 trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình 50
Định
Bảng 2.14 Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện quản lý mục tiêu hoạt 51
động trải nghiệm của học sinh ở các trường THPT trên địa bàn
Bảng 3.1 huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định 53
Bảng 3.2 Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện quản lý nội dung hoạt
động trải nghiệm của học sinh ở các trường THPT trên địa bàn 76
huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định 76
Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện quản lý hình thức và
phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các
trường THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, Bình Định
Mức độ thực hiện quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt
động trải nghiệm của học sinh ở các trường THPT trên địa bàn

huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định
Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện việc huy động các
nguồn lực để tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các
trường THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, Bình Định
Kết quả khảo nghiệm về tính hợp lí của các biện pháp
Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (HĐTN,HN) là hoạt động giáo dục, do
nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh (HS)
tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có
và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học để thực hiện những nhiệm vụ
được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã
hội phù hợp với lứa tuổi. Từ đó, các em sẽ chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua
thành tri thức, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng
với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp tương lai.

Nghị quyết Hội nghị số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Trung ương
8 khố XI về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo chỉ ra rằng “Chuyển mạnh
quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và
phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà
trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” [1,tr.2]. Trong đó phẩm chất
và năng lực của học sinh sẽ dần được hình thành và phát triển thông qua các môn học
và hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo.

Có thể thấy, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp góp phần hình thành, phát
triển phẩm chất và năng lực cho học sinh, phù hợp với mục tiêu phát triển học sinh toàn
diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá
nhân, tính năng động và sáng tạo. Hoạt động trải nghiệm gắn học tập với thực tiễn, gắn
giáo dục trong nhà trường với giáo dục ngồi xã hội, “phá vỡ” khơng gian lớp học, đồng
thời có sự tham gia của nhiều nguồn lực xã hội vào quá trình giáo dục. Hoạt động trải
nghiệm sẽ được tổ chức cả ở trong và ngoài lớp học, trong và ngồi nhà trường theo các
quy mơ: cá nhân, nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mơ trường.

Hiện nay, công tác quản lý tổ chức các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp
của học sinh vẫn còn là chủ đề khá mới mẻ ở Việt Nam, nhất là các vùng kinh tế chậm
phát triển, kinh tế thuần nông. Đặc biệt là đối với giáo dục và đào tạo huyện Vĩnh Thạnh,
tỉnh Bình Định - Vĩnh Thạnh là một huyện miền núi, một địa phương có kinh tế chậm
phát triển, đời sống nhân dân cịn gặp nhiều khó khăn, việc tổ chức hoạt động trải

2

nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh các trường trung học phổ thông và việc quản lý các
hoạt động này vẫn còn nhiều hạn chế.

Trong những năm qua việc quản lý hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở các
trường Trung học phổ thông (THPT) trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định đã
được chú trọng, quan tâm thực hiện. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, còn tồn tại nhiều khó
khăn, bất cập về nội dung, phương pháp, cách thức tổ chức, năng lực của đội ngũ giáo
viên, cơ sở vật chất, tham gia hoạt động của học sinh,…nhất là trong hoạt động trải
nghiệm. Vì vậy cần có những biện pháp, cách thức tổ chức, quản lý phù hợp hơn để
Hoạt động trải nghiệm của các nhà trường phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh nhằm
đáp ứng được yêu cầu đổi mới hiện nay. Để nâng cao được năng lực quản lí hoạt động
trải nghiệm của học sinh nhằm tạo tiền đề cho việc triển khai chương trình giáo dục phổ
thông 2018 thành công, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động trải

nghiệm của học sinh các trường Trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vĩnh
Thạnh, tỉnh Bình Định” làm đề tài Đề án thạc sĩ quản lý giáo dục của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động trải nghiệm của
học sinh các trường THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định. Đề tài đề
xuất một số biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh nhằm nâng cao hiệu
quả hoạt động trải nghiệm của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn
huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.

3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường THPT trên địa bàn huyện
Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.

4. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng được cơ sở lý luận quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh
các trường THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định, đánh giá đúng thực

3

trạng quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường THPT trên địa bàn huyện
Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định thì có thể đề xuất được biện pháp quản lý hoạt động trải
nghiệm của học sinh các trường THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định
một cách hợp lý và khả thi góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của học

sinh các trường THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hoá các vấn đề lý luận về quản lý hoạt động trải nghiệm ở các trường
THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.
- Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm ở các trường
THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm ở các trường THPT trên
địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Chủ thể quản lý trong đề tài bao gồm: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng phụ trách
các hoạt động tập thể, Bí thư Đồn thanh niên, nhưng chủ thể quản lý chính là Hiệu
trưởng. Các chủ thể khác là chủ thể phối hợp trong quản lý các HĐTN của học sinh.
- Giới hạn về nội dung: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về quản lý hoạt động
trải nghiệm ở các trường THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định theo
Chương trình giáo dục phổ thơng được định hướng từ năm 2014 theo Thông tư số
04/2014/TT-BGDĐT ngày 28/02/2014 của Bộ Giáo dục – Đào tạo đến nay.
- Đối tượng khảo sát: 16 cán bộ quản lý ( Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Bí thư
Đồn trường, tổ trưởng chun mơn); 60 giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn; 200
học sinh của 02 trường Trung học phổ thông Vĩnh Thạnh và trường PT DTNT THCS &
THPT Vĩnh Thạnh.
- Thời gian sử dụng số liệu thống kê: 02 năm học gần đây (năm học 2021-2022
và năm học 2022 -2023)
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái qt hóa...

4

các tài liệu lý luận, các văn bản, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước có liên quan

đến Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT); quản lý, bồi dưỡng năng lực phát triển đội ngũ giáo
viên và quản lý, bồi dưỡng năng lực đội ngũ giáo viên trung học phổ thơng nói riêng để
xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. [1][2]

7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: thiết kế các phiếu điều tra, đánh giá về
năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên ở các trường THPT Vĩnh Thạnh
và PT DTNT THCS & THPT Vĩnh Thạnh trong các năm học qua.
Phương pháp chuyên gia: thu thập xin ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực
giáo dục thông qua trải nghiệm, cũng như quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
trải nghiệm của học sinh.
Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: thông qua các báo cáo của nhà
trường về kết quả quản lý hoạt động trải nghiệm ở các trường Trung học phổ thông Vĩnh
Thạnh và PT DTNT THCS & THPT Vĩnh Thạnh để rút ra những thành cơng, hạn chế
và ngun nhân của nó.
Phương pháp phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên: Phỏng vấn về quản lý bồi
dưỡng nói chung, quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh các trường THPT trên địa
bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định nói riêng nhằm cung cấp thêm thông tin, bổ trợ
cho kết quả nghiên cứu định lượng.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng toán thống kê để xử lý kết quả điều tra, xử lý thông tin; phương pháp
chuyên gia để thẩm định kết quả nghiên cứu.
8. Cấu trúc của đề án
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ
lục, nội dung của đề án được trình bày trong 3 chương:
Chương1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh trung
học phổ thông.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường
THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.
Chương 3: Các biện pháp nâng quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh ở

các trường THPT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.

5

NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
TRẢI NGHIỆM CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề

Hơn 2000 năm trước, Khổng Tử (551 - 479 TCN) đã nói: “Những gì tơi nghe, tơi
sẽ qn; Những gì tơi thấy, tơi sẽ nhớ; Những gì tôi làm, tôi sẽ hiểu”, tư tưởng này thể
hiện tinh thần chú trọng học tập từ trải nghiệm và việc làm. Cùng thời gian đó, ở phương
Tây, nhà triết học Hy Lạp – Xôcrát (470- 399 TCN) cũng nêu lên quan điểm: “Người ta
phải học bằng cách làm một việc gì đó; Với những điều bạn nghĩ là mình biết, bạn sẽ
thấy khơng chắc chắn cho đến khi làm nó”. Đây được coi là những nguồn gốc tư tưởng
đầu tiên của “Giáo dục trải nghiệm”.

Với hai nhà triết học nổi tiếng Các Mác (1818 - 1883) và F.Anghen (1820 -
1895) [24] - Người sáng lập ra Học thuyết cách mạng xã hội chủ nghĩa và là ông tổ của
nền giáo dục hiện đại, đã xác định mục đích của nền giáo dục xã hội chủ nghĩa ( XHCN)
là tạo ra "con người phát triển toàn diện", muốn vậy phải theo "phương thức giáo dục
kết hợp với lao động sản xuất". Đây cũng chính là phương thức giáo dục hiện đại mà
V.I. Lênin (1870 - 1924) coi là một trong những nguyên tắc của giáo dục XHCN. Trong
bài phát biểu "Nhiệm vụ của Đoàn thanh niên"(1920) [23,tr.38], Lê Nin chỉ rõ: "Chỉ có
thể trở thành người cộng sản khi biết lao động và hoạt động xã hội cùng với công nhân
và nông dân". Cịn N.K.Cơrupxkaia (1869 - 1939) đã phân tích rất sâu sắc ý nghĩa của
hoạt động lao động, hoạt động chính trị xã hội. Bà đánh giá cao vai trị hoạt động của
Đoàn thanh niên, của Đội thiếu niên, qua các hoạt động ngoài trường, ngoài lớp. Bà cho
rằng: "Qua hoạt động thực tiễn thế hệ trẻ được tự giáo dục, qua đó mà hình thành và

phát triển nhân cách của người lao động mai sau".

Ở Việt Nam, một số công trình nghiên cứu về lí luận dạy học cũng đề cập đến
vấn đề tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm. Người đầu tiên nghiên cứu phát triển ứng
dụng lý thuyết hoạt động vào nhà trường chính là Phạm Minh Hạc. Theo ơng, thơng qua
hoạt động của chính cá nhân, bản thân mới được hình thành và phát triển. Như vậy,
trong học tập và giáo dục, rèn luyện, việc lĩnh hội tri thức, kĩ năng, kĩ xảo, lĩnh hội các
giá trị xã hội là hoạt động của chính người học. Khi con người có tự lực hoạt động thì
mới có thể biến kiến thức, kinh nghiệm mà xã hội tích lũy được thành tri thức của bản

6

thân ông cho rằng “Hoạt động không chỉ rèn luyện trí thơng minh bằng hoạt động, mà
cịn thu hẹp sự cưỡng bức của nhà giáo thành sự hợp tác bậc cao” [13]

Trước đây tại Việt Nam các hoạt động giáo dục ngồi thời gian dạy học các mơn
học thường được gọi chung là hoạt động ngoại khóa, về sau thường được sử dụng thuật
ngữ là hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp. Có khá nhiều tác giả đầu tư sâu nghiên cứu
vào lĩnh vực hoạt động giáo dục này, tiêu biểu có các tác giả: Đặng Vũ Hoạt, Hà Nhật
Thăng (2002, 2003), Nguyễn Dục Quang (1995), Nguyễn Thị Yến Thoa (2014), Huỳnh
Mộng Tuyền (2010), …..Ở xu hướng nghiên cứu này, các tác giả đã tìm hiểu làm rõ
tương đối trọn vẹn về mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức
điều kiện, đánh giá kết quả cũng như yêu cầu đối với giáo viên, sinh viên sư phạm HS
trong tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ.

Bắt đầu từ năm 2015 đến nay, khi dự thảo khung chương trình giáo dục phổ
thơng được phổ biến và xuất hiện hoạt động trải nghiệm (HĐTN), là một hoạt động giáo
dục bắt buộc, nhiều nhà nghiên cứu lĩnh vực Khoa học giáo dục tập trung nghiên cứu.
Nhiều cơng trình nghiên cứu về lĩnh vực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
(HS) phổ thông, bồi dưỡng và phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho

giáo viên, sinh viên sư phạm được đầu tư nghiên cứu, chẳng hạn: “Tài liệu tập huấn kỹ
năng xây dựng và tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường trung học”,
Nhà xuất bản (NXB) Đại học Sư phạm Hà Nội, 2015, những tác giả như: nhóm tác giả
Đinh Thị Kim Thoa (2018), Bùi Ngọc Diệp (2014), Nguyễn Thị Hằng (2015), Nguyễn
Thị Liên (2017), Nguyễn Đắc Thanh (2019), .v.v.. Những tác giả này tập trung nghiên
cứu công tác quản lí hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp, cơng tác quản lí hoạt động
trải nghiệm trong mơn học ở các địa phương cụ thể, qua thực trạng nhằm đề xuất các
biện pháp quản lí hoạt động trải nghiệm có hiệu quả hơn tại các đơn vị.[15],[29]

Trong thời gian gần đây, theo yêu cầu của đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo, một hoạt động giáo dục được biết đến với tên gọi là “hoạt động giáo
dục trải nghiệm sáng tạo” đã nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà khoa học, các
nhà quản lý giáo dục và giáo viên:

- Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Kỷ yếu hội thảo “Tổ chức hoạt động trải

nghiệm sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trườngTrung học” [4].

- Bùi Ngọc Diệp (2015), “Hình thức tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng

7

tạo trong nhà trường phổ thông”, Tạp chí Khoa học Giáo dục, số 113- tháng 02/2015,
Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam [9].

- Nguyễn Thị Hiền (2014), “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo kinh nghiệm

Hàn Quốc và Việt Nam”, Tạp chí giáo dục, 308 (1), tr.88-97 [16].

- Đinh Thị Kim Thoa (2014), Trải nghiệm sáng tạo, hoạt động quan trọng

trong chương trình giáo dục phổ thơng mới, Đại học Giáo dục [29].

- Đỗ Ngọc Thống (2015), “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo từ kinh nghiệm

giáo dục quốc tế và vấn đề của Việt Nam”, Tạp chí Khoa học giáo dục, 115(1), tr.13-
16 [31].

- Ngô Thị Tuyên (2015), “Khái niệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo”, Công

nghệ giáo dục - tin tức [33],...

Có thể thấy hoạt động trải nghiệm là một cách gọi bao quát các hoạt động giáo
dục mà ở đó người học được tham gia vào các hoạt động thực tiễn để khám phá sáng
tạo, trong đó bao gồm cả hoạt động trong và ngồi giờ lên lớp. Do đó các nghiên cứu kể
trên đã nghiên cứu phần nào về quản lý hoạt động trải nghiệm theo góc độ quản lý hoạt
động giáo dục ngồi giờ lên lớp. Nhưng các nghiên cứu đó chưa đề cập các biện pháp
quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho giáo viên trong các
trường Trung học phổ thơng (THPT) một cách tồn diện. Hình thức và phương pháp tổ
chức các hoạt động trải nghiệm như thế nào cho phù hợp và hiệu quả đối với từng đối
tượng học sinh chưa được đề cập nhiều.

Theo đó, nghiên cứu để có các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm trong
bối cảnh cụ thể của nhà trường thuộc mỗi cấp học, ở từng địa phương cần tiếp tục được
triển khai trên cơ sở nhận thức đầy đủ về hoạt động trải nghiệm, làm rõ trách nhiệm của
nhà trường, của nhà quản lý và của giáo viên (GV) trong công tác giáo dục.

1.2. Một số khái niệm chính của đề tài

1.2.1. Quản lý giáo dục

Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang thì: “Quản lý giáo dục thực chất là tác động
đến nhà trường, làm cho nó tổ chức tối ưu được quá trình dạy học, giáo dục thể chất
theo đường lối, nguyên lý giáo dục của Đảng, quán triệt được những tính chất trường

8

THPT xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bằng cách đó tiến tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng
thái chất lượng mới’’ [26, tr.32].

Tác giả Phạm Minh Hạc cũng khẳng định: “Quản lý giáo dục là tổ chức các
HĐDH. Có tổ chức được các HĐDH, thực hiện được các tính chất của nhà trường Việt
Nam xã hội chủ nghĩa, mới quản lý được giáo dục, tức là cụ thể hóa đường lối giáo dục
của Đảng và biến đường lối đó thành hiện thực, đáp ứng nhu cầu của nhân dân, của đất
nước” [13, tr.9].

Qua các định nghĩa trên chúng ta có thể rút ra kết luận: Quản lý giáo dục
chính là quá trình tác động có định hướng của nhà quản lý giáo dục trong việc vận dụng
nguyên lý, phương pháp chung nhất của kế hoạch nhằm đạt được những mục tiêu đề ra.

1.2.2. Hoạt động trải nghiệm

Theo Chương trình giáo dục phổ thơng tổng thể, 2018: “Hoạt động trải nghiệm
là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo
cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những
kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học để thực
hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống
nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thơng qua đó, chuyển hoá những kinh
nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp phần phát huy
tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp

tương lai”.[2]

Ngoài hoạt động trải nghiệm chung, vận dụng tất cả các kiến thức, kĩ năng đã
học từ các môn học để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn liên quan đến 4 nội dung:
Hoạt động hướng vào bản thân; Hoạt động hướng đến xã hội; Hoạt động hướng đến tự
nhiên; Hoạt động hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm cịn đóng vai trị là một phương
thức tổ chức các hoạt động dạy học trong các môn học cụ thể.

Theo tác giả Nguyễn Đắc Thanh và Phạm Đình Văn (2019): Tổ chức hoạt động
trải nghiệm trong dạy học là việc vận hành một quá trình dạy học từ xác định mục tiêu,
nội dung dạy học đến việc lựa chọn phương pháp, phương tiện để tổ chức, hướng dẫn
học sinh sử dụng kinh nghiệm sẵn có của bản thân, tham gia một cách tích cực vào các
nhiệm vụ học tập và qua đó hình thành kiến thức, kĩ năng và thái độ thích hợp tương
ứng với nội dung học tập…

9

1.2.3. Quản lý hoạt động trải nghiệm

Quản lý hoạt động trải nghiệm là một thành tố trong các thành tố chung cấu
thành quản lý nhà trường, bao gồm hàng loạt những hoạt động như: xác định mục tiêu,
lập kế hoạch và thiết kế hoạt động, xác định các nguồn lực, các lực lượng khác trong và
ngoài nhà trường đến khâu tổ chức, tham gia, điều khiển và đánh giá kết quả hoạt động,
theo kế hoạch và chương trình giáo dục trong khn khổ thời gian cả trong và ngồi giờ
học trên lớp nhằm thay đổi hay tạo ra hiệu quả giáo dục cần thiết.[32]

Có thể hiểu, quản lý hoạt động trải nghiệm trong trường trung học phổ thông là
hệ thống các tác động có mục đích của chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) tới khách thể quản
lý (giáo viên, nhân viên, người lao động và học sinh) với sự hỗ trợ đắc lực của các lực
lượng xã hội nhằm tổ chức các hoạt động trải nghiệm góp phần hình thành và phát triển

các năng lực, phẩm chất của học sinh đạt được mục tiêu và kế hoạch giáo dục của nhà
trường trung học phổ thông.

1.3. Lý luận về hoạt động trải nghiệm của học sinh trung học phổ thông

1.3.1. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm của học sinh trung học phổ thông
Theo Chương trình giáo dục phổ thơng Hoạt động trải nghiệm và hoạt động
trải nghiệm, hướng nghiệp, Ban hành kèm theo Thông tư số: 32/2018/TT-BGDĐT ngày
26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hà Nội, 2018.
Mục tiêu chung: Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm hình thành và phát
triển phẩm chất nhân cách, có năng lực tâm lý – xã hội…; giúp học sinh tích lũy kinh
nghiệm riêng cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình, làm tiền đề cho
mỗi cá nhân xây dựng được sự nghiệp và cuộc sống hạnh phúc sau này.
Mục tiêu của giáo dục cơ bản:

Bậc trung học phổ thông: Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp giúp học sinh
phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp học trước.

+ Phát triển sự hiểu biết của học sinh trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống,
từ đó làm phong phú thêm vốn tri thức của học sinh.

+ Phát triển ở học sinh các kỹ năng cơ bản, cần thiết mà học sinh đã được hình
thành ở các lớp dưới phù hợp với sự phát triển chung của các em (kỹ năng giao tiếp, kỹ
năng tham gia các hoạt động tập thể, kỹ năng nhận thức).

10

+ Hình thành và phát huy tính chủ thể và tính tích cực, tự giác trong việc tham
gia vào các hoạt động chính trị. Trên cơ sở đó, bồi dưỡng cho các em thái độ đúng đắn
với các hiện tượng tự nhiên và, có trách nhiệm đối với cơng việc chung.

Hoạt động trỉ nghiệm là cầu nối giữa nhà trường với thực tiễn, tạo điều kiện để
học sinh phát triển các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi, là một con đường để phát
triển toàn diện nhân cách cho học sinh. Giúp học sinh hình thành tri thức mới một cách
sâu sắc, bền vững thông qua các hoạt động tìm tịi, khám phá; Tạo điều kiện cho học
sinh vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn một cách sáng tạo, phù hợp; Rèn luyện các
kĩ năng quan sát thực tế, thực hành, thí nghiệm, nghiên cứu; Hình thành năng lực thích
ứng với cuộc sống; Bồi dưỡng tình u thiên nhiên, hứng thú, say mê tìm hiểu, nghiên
cứu thế giới tự nhiên, biết rung cảm trước cái đẹp, rèn luyện trí tuệ cảm xúc… Giúp học
sinh hiểu biết thêm về một số lĩnh vực nghề nghiệp, qua đó có thể định hướng được nghề
nghiệp cho bản thân. Đưa ra được quyết định lựa chọn nghề nghiệp, xây dựng kế hoạch
rèn luyện xây dựng bản thân nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội. Đồng thời khát vọng hơn về
nghề nghiệp bản thân mong muốn; Giúp học sinh hình thành thói quen tích cực, năng
động trong học tập, sinh hoạt; Phát triển năng lực hợp tác, giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ;
Hình thành và phát huy tối đa khả năng sáng tạo, tính năng động và phát triển năng lực
bản thân; Gắn lí thuyết vào thực hành và biết ứng dụng thực tế; Học sinh có thể ứng
dụng nhiều kỹ năng sống hơn, kỹ năng mềm, biết chia sẻ, cảm thông yêu thương với
những mảnh đời bất hạnh.

1.3.2. Nội dung hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường THPT

Theo Chương trình giáo dục phổ thông Hoạt động trải nghiệm và hoạt động
trải nghiệm, hướng nghiệp, Ban hành kèm theo Thông tư số: 32/2018/TT-BGDĐT ngày
26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hà Nội, 2018.

Nội dung của hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được lựa chọn rất linh hoạt,
phong phú dựa trên đặc điểm của người học, đặc thù của địa phương, các nguồn lực để
thực hiện. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp có nội dung rất đa dạng và mang tính
tích hợp, tổng hợp kiến thức, kĩ năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực học tập và giáo
dục. Các nội dung đó thường thuộc 4 nhóm dưới đây:

− Nhóm các hoạt động xã hội;

− Nhóm các hoạt động học thuật;

11

− Nhóm các hoạt động nghệ thuật và thể thao;

− Nhóm các hoạt động định hướng nghề nghiệp

Điều này giúp cho các nội dung giáo dục thiết thực hơn, gần gũi với cuộc sống
thực tế hơn, đáp ứng được nhu cầu hoạt động của học sinh, giúp các em vận dụng vào
trong thực tiễn cuộc sống một cách dễ dàng, thuận lợi hơn.

Các hoạt động trải nghiệm được lồng ghép trong các môn học gồm các hoạt
động phát hiện, tìm hiểu, khám phá kiến thức mới; củng cố tri thức đã học; vận dụng
kiến thức đã học vào cuộc sống.

Thực hiện các bài thực hành, thí nghiệm: Thực hành, thí nghiệm có vai trị rất
quan trọng trong chương trình bởi nó giúp học sinh tự lực phát hiện ra tri thức, củng cố
niềm tin vào khoa học, nâng cao hứng thú với môn học; đồng thời rèn luyện kĩ năng sử
dụng các máy móc, thiết bị, pha hố chất, làm tiêu bản, kĩ năng bố trí thí nghiệm, kĩ
năng tư duy (phân tích, so sánh, đặt và chứng minh giả thuyết),...

Tham quan, tìm hiểu tự nhiên: Đây là một trong những nội dung quan trọng của
chương trình nhằm mở rộng không gian học tập cho học sinh, tạo điều kiện cho học sinh
khám phá trực tiếp thế giới tự nhiên, phát triển nhận thức, tư duy logic và đề ra các biện
pháp, việc làm cụ thể để giải quyết các vấn đề liên quan đến bảo vệ môi trường, phát triển
bền vững, xây dựng cuộc sống văn minh, tốt đẹp hơn. Nhờ vậy mà học sinh có nhiều cơ

hội thuận lợi để phát triển các năng lực đặc thù của các môn học. Mặt khác, qua các hoạt
động tham quan, học sinh được giao lưu, học hỏi, tiếp xúc với nhiều đối tượng ngoài nhà
trường; khám phá thiên nhiên; học sinh sẽ gặp nhiều tình huống bắt buộc các em phải lưu
tâm, suy nghĩ và tìm cách giải quyết,...

Trải nghiệm vận dụng kiến thức vào thực tiễn: Nội dung dạy học các môn học
rất gần gũi với đời sống, được ứng dụng rất nhiều vào cuộc sống hàng ngày của con
người. Do vậy, việc vận dụng kiến thức khoa học vào thực tiễn để giải quyết các vấn đề
trong cuộc sống là một yêu cầu bắt buộc của chương trình mơn học nhằm gắn liền lí
thuyết với thực tiễn, hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực đặc thù cho học sinh.
Học sinh có thể thực hiện các trải nghiệm vận dụng kiến thức đã học để thực hiện các
bài tập, các dự án ở trường, ở nhà (như trồng rau, xử lí rác thải,...); vận dụng các quy
trình, kĩ thuật ở các khu sản xuất, nhà máy, xí nghiệp,...qua hoạt động tham quan tìm
hiểu; thực hiện các sản phẩm, mơ hình sáng tạo qua các hoạt động giáo dục STEM ( là