Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm để phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học môn giáo dục chính trị ở trường cao đẳng kinh tế kỹ thuật hòa bình

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ THƯ

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM
ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRONG

DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG
CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT HỊA BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2023

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ THƯ

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM
ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRONG

DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG
CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT HỊA BÌNH

Ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận chính trị
Mã ngành: 8 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Khương

THÁI NGUYÊN - 2023

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm để phát
triển năng lực cho học sinh trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở Trường Cao
đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình” của tơi được thực hiện độc lập dưới sự hướng
dẫn của nhà khoa học là TS. Nguyễn Thị Khương.
Luận văn không trùng lặp với các cơng trình nghiên cứu đã có. Những số liệu
trong luận văn là trung thực, được điều tra trong quá trình thực hiện luận văn.
Trong q trình nghiên cứu luận văn có tham khảo các cơng trình nghiên
cứu khoa học của các nhà khoa học.

Hịa Bình, ngày 26 tháng 8 năm 2023
Tác giả

Trần Thị Thư

i

LỜI CẢM ƠN

Luận văn hoàn thành và được bảo vệ tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ
của nhiều cá nhân và đơn vị.

Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến:
- TS. Nguyễn Thị Khương - người hướng dẫn chính luận văn, đã dành nhiều
thời gian quý báu để hướng dẫn, sửa chữa, chỉ dẫn tận tình giúp tơi có định hướng
đúng trong suốt thời gian thực hiện luận văn.

- Các nhà khoa học trong Hội đồng đánh giá luận văn đã có nhiều góp ý về
mặt khoa học để luận văn được tốt hơn.
- Các thầy, cô giáo giảng dạy lớp cao học Lý luận và phương pháp dạy học bộ
môn Lý luận chính trị đã giảng dạy để tơi có nền tảng kiến thức thực hiện luận văn.
- Ban giám hiệu, các thầy, cô giáo, các em học sinh của trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình nơi tơi cơng tác đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo điều
kiện thuận lợi cho tơi trong q trình tôi học tập đến thực nghiệm luận văn.
Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến bố mẹ, người thân, gia đình, đồng
nghiệp, bạn bè đã luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi về
thời gian, vật chất và tinh thần giúp tơi có thêm nghị lực để hồn thành luận văn
đúng tiến độ.
Trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 26 tháng 8 năm 2023
Tác giả

Trần Thị Thư

ii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC............................................................................................................ iii
DANH SÁCH CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ............................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ........................................................................................ vi
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn ............................................. 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4
5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
6. Đóng góp mới của tác giả ................................................................................ 5
7. Kết cấu của đề tài............................................................................................. 5

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG
PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO
HỌC SINH TRONG DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG

CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT HỊA BÌNH.............................................. 6
1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................... 6
1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 6
1.1.2. Ở Việt Nam................................................................................................ 7
1.1.3. Những nội dung luận văn cần nghiên cứu, làm rõ trong đề tài ............... 10
1.2. Cơ sở lý luận của việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm để phát

triển năng lực cho học sinh trong dạy học môn GDCT ở Trường Cao
đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình........................................................... 11
1.2.1. Một số khái niệm cơng cụ ....................................................................... 11
1.2.2. Phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học môn GDCT trường Cao
đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình........................................................... 15

iii

1.2.3. Vai trò và sự cần thiết của việc vận dụng PP TLN để phát triển năng lực
cho học sinh trong dạy học môn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Hịa Bình ......................................................................................... 22

1.3. Cơ sở thực tiễn của việc vận dụng PP TLN để phát triển năng lực cho

học sinh trong dạy học môn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Hịa Bình......................................................................................... 26

1.3.1. Đặc điểm của giảng viên và học sinh ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Hịa Bình......................................................................................... 27

1.3.2. Thực trạng của việc vận dụng PP TLN để phát triển năng lực cho học
sinh trong dạy học môn GDCT ở Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Hịa Bình.................................................................................................. 29

1.3.3. Chương trình mơn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình .... 33
Kết luận chương 1.............................................................................................. 38

Chương 2: YÊU CẦU, QUY TRÌNH VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO
LUẬN NHÓM ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRONG
DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH

TẾ - KỸ THUẬT HỊA BÌNH............................................................................ 39
2.1. Những u cầu cơ bản của việc vận dụng PP TLN để phát triển năng lực

cho học sinh trong dạy học môn GDCT ở Trường Cao đẳng Kinh tế -
Kỹ thuật Hịa Bình................................................................................... 39
2.1.1. u cầu về nội dung, chương trình mơn học .......................................... 39
2.1.2. u cầu đối với GV khi thực hiện dạy học bằng phương pháp thảo luận nhóm.. 40
2.1.3. Yêu cầu đối với học sinh trong giờ học................................................... 42
2.1.4. Yêu cầu về cơ sở vật chất ........................................................................ 43
2.2. Quy trình vận dụng PP TLN để phát triển năng lực cho học sinh trong dạy
học môn GDCT ở Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình ........... 44
2.2.1. Quy trình thiết kế bài dạy ........................................................................ 45
2.2.2. Quy trình tổ chức các hoạt động trên lớp ................................................ 49

iv

2.2.3. Kiểm tra đánh giá năng lực học sinh ....................................................... 53
Kết luận chương 2.............................................................................................. 58

Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP
THẢO LUẬN NHÓM ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC MÔN GDCT Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ

THUẬT HỊA BÌNH .......................................................................................... 59
3.1. Kế hoạch thực nghiệm ................................................................................ 59
3.1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 59
3.1.2. Giả thuyết thực nghiệm ........................................................................... 59
3.1.3. Thời gian, địa điểm, đối tượng, phương pháp thực nghiệm.................... 59
3.2. Nội dung thực nghiệm ................................................................................ 60
3.2.1. Những nội dung khoa học cần thực nghiệm............................................ 60
3.2.2. Thiết kế giáo án thực nghiệm .................................................................. 61
3.2.3. Tiến hành thực nghiệm ............................................................................ 62
3.3. Kết quả thực nghiệm................................................................................... 62
3.3.1. Phân tích trình độ của học sinh trước khi thực nghiệm........................... 62
3.3.2. Phân tích, đánh giá kết quả sau thực nghiệm .......................................... 64
Kết luận chương 3.............................................................................................. 78
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................ 80
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 83
PHỤ LỤC...............................................................................................................

v

DANH SÁCH CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT

STT Cụm từ viết tắt Diễn giải
Đối chứng
1 ĐC Giáo dục chính trị
Giáo viên
2 GDCT Học sinh
Phương pháp
3 GV Phương pháp dạy học
Thảo luận nhóm
4 HS Thực nghiệm
Trung cấp
5 PP

6 PPDH

7 TLN

8 TN

9 TC

iv

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Thành tố của năng lực giao tiếp và hợp tác ................................ 19
Bảng 1.2. Thành tố của năng lực giải quyết vấn đề .................................... 21
Bảng 1.3. Số lượng GV môn GDCT tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Hịa Bình ............................................................................ 27
Bảng 1.4. Số học sinh đang theo học tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ

thuật Hòa Bình phân theo trình độ.............................................. 28
Bảng 1.5. Mức độ cần thiết khi sử dụng PP TLN trong dạy học môn
GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình............ 29
Bảng 1.6. Tần suất sử dụng PP TLN trong dạy học môn GDCT ở trường
Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình....................................... 30
Bảng 1.7. Các năng lực được hình thành ở HS khi dạy học bằng PP TLN ..... 31
Bảng 1.8. Những thuận lợi và khó khăn sử dụng PP TLN trong dạy học
GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình............ 31
Bảng 1.9. Nội dung tổng quát và phân bố thời gian mơn GDCT ............... 35
Bảng 1.10. Chương trình chi tiết môn GDCT ............................................... 35
Bảng 2.1. Bảng đánh giá năng lực hợp tác nhóm trong dạy học mơn
GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình............ 54
Bảng 2.2. Phiếu đánh giá năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học môn
GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình............ 55
Bảng 3.1. Các lớp đối chứng và thực nghiệm ............................................. 60
Bảng 3.2. Điểm kiểm tra môn GDCT ......................................................... 63
Bảng 3.3. Đánh giá của HS ở lớp TN và lớp ĐC về giờ học ...................... 64
Bảng 3.4. Mức độ hiểu bài của HS lớp ĐC và lớp TN ............................... 65
Bảng 3.5. Mức độ hứng thú học tập của HS ở lớp ĐC và lớp TN.............. 66
Bảng 3.6. Mức độ ghi nhớ nội dung bài học của HS .................................. 68
Bảng 3.7. Kết quả đánh giá năng lực hợp tác ở học sinh lớp TN ............... 69

v

Bảng 3.8. Đánh giá của HS về các kỹ năng được hình thành và phát triển
qua dạy học môn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Bảng 3.9. Hịa Bình bằng PP TLN .............................................................. 72
Bảng 3.10. Kết quả khảo sát kiểm tra 1 tiết của HS ở lớp TN...................... 73
Kết quả khảo sát kiểm tra 1 tiết của HS ở lớp ĐC ..................... 74

vi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Độ hiểu bài của HS lớp TN trong giờ học sử dụng PP TLN .... 65
Biểu đồ 3.2. So sánh các kỹ năng được hình thành và phát triển qua dạy
học môn GDCT ở trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình
Biểu đồ 3.3. giữa lớp ĐC và lớp TN..............................................................73
Kết quả kiểm tra 1 tiết ở nhóm lớp TN và nhóm lớp ĐC ......... 75

vi

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Một trong những mục tiêu quan trọng của giáo dục là phát triển toàn diện con
người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp;
có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân. Điều 36, Luật Giáo dục 2019 quy định
Giáo dục nghề nghiệp bao gồm đào tạo trình độ sơ cấp, trình độ trung cấp, trình
độ cao đẳng và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác, theo đó “Mục tiêu của
giáo dục nghề nghiệp nhằm đào tạo nhân lực trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh và
dịch vụ, có năng lực hành nghề tương ứng với trình độ đào tạo; có đạo đức, sức
khỏe; có trách nhiệm nghề nghiệp; có khả năng sáng tạo, thích ứng với môi trường
hội nhập quốc tế; bảo đảm nâng cao năng suất, chất lượng lao động; tạo điều kiện
cho người học sau khi hồn thành khóa học có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc
làm hoặc học trình độ cao hơn” [30].

Trong bối cảnh nước ta phát triển nền kinh tế thị trường, tồn cầu hố và
hội nhập đang là xu thế tất yếu tác động mạnh mẽ và những thách thức đặt ra sau
khi Việt Nam gia nhập WTO, đòi hỏi Việt Nam phải mở rộng thị trường lao động

với nguồn nhân lực chất lượng cao, cơ cấu ngành nghề thích ứng và qui mô lớn.
Các cơ sở đào tạo nhân lực kĩ thuật, trong đó có các trường Cao đẳng, Trung cấp
chuyên nghiệp và Dạy nghề, hơn bao giờ hết phải tạo nên bước chuyển biến quan
trọng trong đào tạo mà mục tiêu hàng đầu là nhân lực được đào tạo ra phải có
chất lượng cao thể hiện ở trình độ chun mơn, năng lực thực hành, năng lực
thích nghi và sáng tạo, đủ sức chiếm lĩnh và cạnh tranh trên thị trường lao động
trong nước cũng như trên thế giới. Cùng với việc đổi mới tư duy trong đào tạo
nghề nghiệp theo định hướng thị trường lao động là hàng loạt các đổi mới có tính
kĩ thuật và sư phạm về mục tiêu, nội dung, phương tiện, tổ chức quá trình, kiểm
tra đánh giá. Trong đó đổi mới phương pháp dạy học của đội ngũ GV giáo dục
nghề nghiệp giữ vai trị quan trọng, có tính qút định đến việc nâng cao chất
lượng đào tạo nghề nghiệp.

1

Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn
đến năm 2045 khẳng định có 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ ́u, trong đó đổi
mới chương trình, phương thức đào tạo là một trong những nội dung quan trọng.
Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ làm thay đổi nhanh nội dung
lao động nghề nghiệp, do đó không chỉ nội dung đào tạo mà cả phương pháp đào
tạo cũng phải thay đổi cho phù hợp, trong đó phương pháp dạy học trong giáo
dục nghề nghiệp phải thay đổi mạnh để có thể đáp ứng được yêu cầu nguồn lao
động. Đáng lưu ý rằng, chất lượng đào tạo trong giáo dục nghề nghiệp vừa phản
ánh mức độ đạt được của mục tiêu đề ra, vừa phải làm thoả mãn, hài lòng đối với
khách hàng - những người sử dụng lao động kĩ thuật. Do đó, đổi mới phương
pháp dạy học trong giáo dục nghề nghiệp sẽ kịp thời đáp ứng được cả hai nội
dung trên. Tuy nhiên thực trạng về phương pháp dạy học trong các trường thuộc
hệ thống giáo dục nghề nghiệp ở nước ta cần được cải thiện, bởi lẽ việc đổi mới
chậm chạp, khả năng lựa chọn và kết hợp phương pháp dạy còn nhiều hạn chế,
dẫn tới hiệu quả giờ giảng chưa cao. Do đó, việc đổi mới phương pháp dạy học

trong hệ thống Giáo dục nghề nghiệp là hết sức cấp thiết và là u cầu khách
quan, có tính quy luật trong sự nghiệp đổi mới nền giáo dục Quốc dân.

Hơn nữa giáo dục nghề nghiệp đang đứng trước rất nhiều thách thức. Trước
tiên là việc tuyển sinh, phân luồng học sinh sau trung học cơ sở, trung học phổ
thông; đổi mới và nâng cao chất lượng Giáo dục nghề nghiệp để bảo đảm cả về
số lượng, chất lượng, cơ cấu trình độ, ngành, nghề đào tạo đáp ứng nhu cầu nhân
lực kỹ thuật trực tiếp của thị trường lao động trong nước và hội nhập quốc tế;
giải quyết tốt vấn đề việc làm của học sinh, sinh viên sau khi tốt nghiệp. Trường
Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình thuộc khối các trường cao đẳng, trung cấp
nghề nhiều năm liền chú trọng công tác đổi mới chất lượng giáo dục đào tạo góp
phần hình thành đội ngũ lao động có chất lượng, kỹ năng tay nghề cho tỉnh nhà
và cả nước. Tuy nhiên, cũng nằm trong bối cảnh chung đào tạo nguồn lao động
nhiều nhưng lại thiếu lao động có trình độ tay nghề giỏi, kỹ thuật bậc cao. Nhiều

2

doanh nghiệp gặp khó trong tuyển dụng lao động, bởi các ứng viên khơng có kỹ
năng phù hợp, hoặc vì sự khan hiếm lao động trong một số ngành nghề. Trước
thực trạng đáng báo động này, đổi mới giáo dục Giáo dục nghề nghiệp, cải tiến
chất lượng lao động thông qua đổi mới phương pháp dạy học bằng việc áp dụng
phương pháp dạy học tích cực là yêu cầu cấp bách. Để góp phần thực hiện chiến
lược dạy học tích cực, lấy người học làm trung tâm thì việc khuyến khích học
sinh tham gia hoạt động và chủ động hơn trong giờ học bằng các phương pháp
dạy học tích cực trong đó có PP TLN là một trong những phương pháp giảng dạy
được nhiều GV giáo dục nghề nghiệp quan tâm và thực hiện, nhằm mở rộng và
nâng cao nhận thức cho người học, phát huy tính chủ động, tích cực, đoàn kết
đồng thời rèn luyện kỹ năng thực hành nghề nghiệp đáp ứng nhu cầu hội nhập,
hợp tác cho người học. Xuất phát từ thực tiễn nêu trên tôi mạnh dạn lựa chọn đề
tài“Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm để phát triển năng lực cho học sinh

trong dạy học mơn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa
Bình” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
2.1. Mục đích nghiên cứu

Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn, đề tài đưa ra quy trình, điều
kiện và thực nghiệm sư phạm việc vận dụng PP TLN trong dạy học môn GDCT
ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình để phát triển các năng lực chung
cho học sinh.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Trên cơ sở mục đích nghiên cứu, đề tài hướng vào 3 nhiệm vụ sau đây:
- Phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng PP TLN trong dạy
môn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình để phát triển năng
lực chung cho học sinh.
- Quy trình vận dụng PP TLN trong dạy học mơn GDCT ở trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình để phát triển năng lực chung cho học sinh.

3

- Thực nghiệm sự phạm việc vận dụng PP TLN trong dạy học môn GDCT
ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình để phát triển năng lực chung cho
học sinh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu việc vận dụng PP TLN để phát triển các năng lực hợp tác,
năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp cho học sinh trong dạy học môn
GDCT ở Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình.
3.2. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu quy trình thực nghiệm sư phạm việc vận dụng PP
TLN để phát triển các năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giao
tiếp cho học sinh trong dạy học môn GDCT ở Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Hịa Bình. Việc thực nghiệm sư phạm được tiến hành ở trường Cao đẳng Kinh tế -
Kỹ thuật Hòa Bình trong năm học 2022 - 2023.
4. Giả thuyết khoa học

Nếu giáo viên thực hiện đúng quy trình TLN và có đủ điều kiện thực hiện
sẽ phát triển được các năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giao
tiếp cho học sinh trong dạy học môn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Hịa Bình, từ đó thúc đẩy q trình dạy và học môn GDCT ở trường Cao
đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình đạt được chất lượng tốt.
5. Phương pháp nghiên cứu

Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp khác nhau. Cụ thể:
- Các phương pháp nghiên cứu dùng để nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài:
+ Phương pháp phân tích và tổng hợp
+ Phương pháp lịch sử và logic
+ Phương pháp khái quát hóa
Nhóm các phương pháp này được sử dụng để nghiên cứu các nguồn tài liệu
tham khảo. Từ đó, chỉ ra những nội dung luận văn sẽ kế thừa, những nội dung
luận văn cần làm rõ.

4

- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra xã hội học
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm
+ Phương pháp phỏng vấn

+ Phương pháp thống kê
Nhóm các PP này được sử dụng để nghiên cứu những nội dung thực tiễn
của đề tài. Giúp cho tác giả thu thập, kiểm chứng thông tin, đánh giá, khẳng định
quy trình đưa ra đã phù hợp chưa và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả của việc dạy học hợp tác trong dạy học môn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh
tế - Kỹ thuật Hòa Bình để phát triển năng lực cho người học.
6. Đóng góp mới của tác giả
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần vào việc đổi mới PP dạy học nói
chung và PP TLN nói riêng trong dạy học mơn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh tế
- Kỹ thuật Hịa Bình để phát triển năng lực cho học sinh.
Là tài liệu tham khảo để giáo viên dạy môn GDCT ở trường Cao đẳng Kinh
tế - Kỹ thuật Hòa Bình có thêm cơ sở khoa học và quy trình dạy học bằng PP
TLN để phát triển năng lực người học.
Đề tài còn là nguồn tài liệu tham khảo cho sinh viên đại học, học viên cao
học đến phương pháp dạy học bộ mơn Giáo dục cơng dân, Giáo dục chính trị và
những người quan tâm khác.
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn gồm 3 chương.

5

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG
PHÁP THẢO LUẬN NHÓM ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC
SINH TRONG DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG

CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT HỊA BÌNH

1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Trên thế giới

Trong dạy học trên thế giới, TLN là PP được sử dụng khá phổ biến và từ
lâu trong các nhà trường từ tiểu học đến các cấp bậc học cao hơn. Cùng với các
PP dạy học khác, TLN đã đem lại cho quá trình dạy và học một sự hứng thú cao,
đem đến nhiều thành công trong dạy học. Thoạt đầu, TLN chỉ được sử dụng
chính là hướng vào phát triển kỹ năng làm việc tập thể cho người học. Sau này,
phương pháp TLN đã chú trọng đến các kĩ năng khác như làm việc nhóm, hợp
tác nhóm...

Bàn luận về phương pháp TLN, các nhà khoa học trên thế giới đưa ra nhiều
quan điểm khác nhau:

Casinet Roger nhận định về vấn đề cốt yếu nhất trong TLN là làm việc
nhóm. Cơng việc này đòi hỏi sự đóng góp của từng thành viên cho nhiệm vụ
chung của nhóm [14, tr.134].

Đánh giá về sự hữu ích của dạy học theo nhóm nhỏ trong cuốn “Dạy học
theo nhóm nhỏ, lý thuyết nghiên cứu và thực hành” Robert Slavin cho rằng hình
thức dạy học này có thể áp dụng cho nhiều mơn học. Ơng cũng nhấn mạnh về
cách thức tiến hành học theo nhóm nhỏ là học viên sẽ được tổ chức làm việc
trong các nhóm nhỏ với nhằm hoàn thành các mục tiêu học tập chung.

A. Jakiel nhà giáo dục người Ba Lan cũng nói về vai trị của học tập nhóm
trong cuốn sách “Học tập theo nhóm ở trường học”. Tác giả này khẳng định đây là
hình thức học đem lại hiệu quả cao trong hoạt động dạy học [1, tr.52].

6

Ngồi các cơng trình trên, bàn luận về PP TLN cịn có các cơng trình nghiên

cứu như một số cuốn sách được Nxb Giáo dục Việt Nam xuất bản năm 2011: “Các
phương pháp dạy học hiệu quả” của Robert J. Marzand, Debra J.Pickering, Jane
E.Pollock (dịch giả: Nguyễn Hồng Vân); Robert J. Marzano, “Quản lý hiệu quả
lớp học”, (dịch giả: Phạm Trần Long)… Nhìn chung, các cơng trình này đều đã
có đề cập đến PP dạy học theo nhóm trong dạy học nói chung và phần nào làm
rõ được vai trò, ý nghĩa của PP.

Những cơng trình nêu trên ở một số góc độ nghiên cứu khác nhau đã đưa ra
lý luận chung về PP dạy học, học theo nhóm. Mặc dù có sự khác nhau nhưng các
nghiên cứu đều tập trung làm rõ nội hàm của TLN, vai trò, tác dụng của PP TLN,
đặc điểm của TLN…
1.1.2. Ở Việt Nam

* Những công trình nghiên cứu về PP TLN trong dạy học
Tác giả Phan Trọng Ngọ khi định nghĩa về PP TLN trong cuốn “Dạy học
và phương pháp dạy học trong nhà trường” cũng cho rằng PP TLN sẽ được thực
hiện thông qua việc chia lớp học thành những nhóm nhỏ, các thành viên sẽ cùng
hợp tác, cùng làm việc và thảo luận rồi đưa ra những ý kiến chung “Phương
pháp thảo luận nhóm là phương pháp dạy học trong đó nhóm lớn (lớp học) chia
thành những nhóm nhỏ để tất cả các thành viên trong lớp đều được làm việc và
thảo luận về một chủ đề cụ thể và đưa ra ý kiến chung của mình về vấn đề đó”
[27, tr.223]
Nhìn nhận ở góc độ ý nghĩa của PP TLN, tác giả Lê Đức Ngọc cho rằng
“Thảo luận nhóm là một sự trao đổi ý tưởng, quan điểm, nhận thức giữa các học
viên và GV để làm rõ và làm giàu sự hiểu biết các nội dung phù hợp với hoạt
động đào tạo” [25, tr.43]. Như vậy, theo tác giả này việc nắm bắt kiến thức bài
học của các thành viên trong nhóm được thực hiện chủ ́u thơng qua quá trình
trao đổi các ý tưởng, quan điểm.
Với phương diện là tài liệu biên soạn để giảng dạy cho người học, trong

7

giáo trình “Tổ chức hoạt động hợp tác trong dạy học” tác giả Nguyễn Thị Hồng
Nam (2002) đã đề cập rất chi tiết về dạy học nhóm. Trong đó tác giả đã nêu lên
khái niệm về hình thức dạy học TLN; phân loại nhóm; vai trị, nhiệm vụ của giáo
viên; quy trình tổ chức quá trình TLN...

Trong các bài viết như: “Lấy học sinh làm trung tâm” của Trần Bá Hoành;
“Về quan điểm giảng dạy lấy học sinh làm trung tâm” của tác giả Phạm Viết
Vượng... đã đề cập tới PP học tập nhóm với ý nghĩa là một trong những PP lấy
HS làm trung tâm. Tác giả Phạm Viết Vượng cịn mơ tả về cách thực hiện PP
TLN là sắp xếp HS theo nhóm, thành viên nhóm được bố trí ngồi quanh một bàn
và tiến hành thảo luận, đưa ra ý kiến trả lời cho từng tiểu mục trong modul. Hoạt
động không thể thiếu được trong TLN là phần báo cáo kết quả thảo luận của đại
diện nhóm hoặc ý kiến cá nhân thu được sau buổi TLN.

Một số bài viết khác cũng nghiên cứu về PP TLN được đăng trên tạp chí uy
tín về giáo dục như: Trần Duy Hưng (2000), “Mơ hình phương pháp dạy học
theo nhóm nhỏ”, tạp chí Nghiên cứu giáo dục số 4 [22]; Lê Văn Tạc (2004), “Một
số vấn đề về cơ sở lí luận học hợp tác nhóm”, Tạp chí Giáo dục [32].... Thông
qua việc nêu lên khái niệm, ý nghĩa, các nguyên tắc TLN, các bài viết trên đã
khẳng định PP TLN là vấn đề cốt lõi quy định cách thức học tập theo nhóm,
hướng đến phát triển các năng lực cho người học như năng lực hợp tác nhóm,
năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp thông qua trao đổi, thảo luận trên
cơ sở chia sẻ thông tin, thực hiện nhiệm vụ của các thành viên trong nhóm... qua
đó các tác giả đi đến quan niệm về PP dạy học nhóm thực sự là một cách dạy học
có hiệu quả, mang tính khả thi, tăng cường tính tích cực của người học từ đó
nâng cao được chất lượng dạy và học. Do đó, cần phải khẳng định rằng việc áp
dụng PP này trong dạy học ở nước ta hiện nay là hoàn toàn đúng đắn, phù hợp
xu thế đào tạo con người mới hiện nay.

Ngồi ra, cịn có một số cơng trình nghiên cứu chun sâu dưới dạng luận
án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục như: Đặng Thị Mai (2017),

8

“Phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn Tư tưởng Hồ Chí Minh theo
định hướng phát triển năng lực ở các trường đại học, cao đẳng hiện nay”, luận
án tiến sĩ Giáo dục học, Hà Nội [24]; Mai Thu Trang (2018), “Phương pháp thảo
luận nhóm trong dạy học mơn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt
Nam theo định hướng phát triển năng lực cho sinh viên các trường đại học tại TP
Hồ Chí Minh”, luận án tiến sĩ giáo dục học, TP Hồ Chí Minh; Nguyễn Thị Ngọc
(2012) [36]; “Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học Kinh tế chính
trị Mác- Lênin ở trường Trung cấp Việt Anh”, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, Nghệ
An [26]; Bùi Duy Khánh ( 2020), “Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong
dạy học mơn Cơng tác quốc, an ninh ở Trung tâm Quốc phòng và An ninh - Đại
học Thái Nguyên”, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, Thái Nguyên [23]; Hoàng Vũ
Văn Hoa (2020), “Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn
Giáo dục công dân ở các trường Trung học cơ sở thành phố Thái Nguyên”, Luận
văn thạc sĩ giáo dục học, Thái Nguyên [19]; Lê Dung Nhi (2021), “Vận dụng
phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn giáo dục cơng dân 8 ở trường
THCS thành phố Thái Nguyên để phát triển năng lực hợp tác cho học sinh” luận
văn Thạc sỹ khoa học giáo dục, Đại học Sư phạm Thái Nguyên [28]…

Các cơng trình này đã nghiên cứu làm rõ nhiều vấn đề về PP TLN như khái
niệm, vai trò, ưu điểm, nhược điểm, quy trình TLN… Đó là những kết quả nghiên
cứu quan trọng để tôi vận dụng vào luận văn này.

* Những cơng trình nghiên cứu về PP TLN trong dạy học môn GDCT ở
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hịa Bình

Phương pháp TLN được thực hiện dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên
(GV), người học chủ động tham gia vào các hoạt động học tập để từng bước hình
thành, phát triển cho bản thân những năng lực cần thiết.

Ở trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình chưa có cơng trình khoa
học nào nghiên cứu về PP TLN. Việc giảng dạy bằng PP TLN được GV áp dụng
nhưng khơng tn theo quy trình khoa học, chủ ́u là tự nghiên cứu và áp dụng

9