Bài giảng sinh lý mũi xoang

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>Sinh lí mũi xoang</b>

BSNT.Biện Văn Hồn

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

1.Sinh lí mũi xoang liên quan đến chức năng mũi xoang

năng vùng mũi xoang

Mục tiêu

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Chức năng mũi-xoang

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Cấu tạo niêm mạc mũi xoang

1.Niêm mạc khứu giác

2.Niêm mạc

đường hô hấp

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Niêm mạc đường hô hấp

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

Biểu mơ trụ giả tầng có lơng chuyển

Chiều dày 30-70micromet,có 4 loại tế bào:

1. TB trụ có lơng chuyển:chiếm khoảng 80% • TB hình trụ,bề mặt cú nhung mao v

200-300 lụng chuyn(0,6*0,2àm)

ã Cỏc lụng chuyn hoạt động trong mơi

trường dịch tạo nên sóng vận động lơng chuyển có tác dụng vận chuyển chất

nhầy

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<small>1. Lớp thảm nhầy 2. Lông chuyển 3. Dịch gian lông chuyển4. Té bào lông chuyển5. Tế bào tuyến 6. Màng đáy</small>

<small>1.Lớp thảm nhầy 2.lông chuyển 3.dịch gian lông chuyển4.TB trụ có lơng chuyển 5.TB tuyến 6.Màng đáy</small>

<small>7.TB đáy</small>

<small>7</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

2.TB tuyến( TB Goblet): còn gọi là các TB chế tiết , tiết ra chất nhầy giàu hydrat

carbon,tạo nên độ dày của lớp chất nhầy trên bề mặt biểu mơ

3.TB trụ khơng lơng chuyển:trên bề mặt có khoảng 300-400 nhung mao

(0,1*2µm),làm tăng diện tích bề mặt biểu mơ,qua đó giữ thăng bằng độ ẩm cho

hốc mũi xoang,cung cấp dịch gian lông chuyển.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<small>1. Lớp thảm nhầy 2. Lông chuyển 3. Dịch gian lông chuyển4. Té bào lông chuyển5. Tế bào tuyến 6. Màng đáy</small>

<small>1.Lớp thảm nhầy 2.lông chuyển 3.dịch gian lơng chuyển4.TB trụ có lơng chuyển 5.TB tuyến 6.Màng đáy</small>

<small>7.TB đáy</small>

<small>7</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

4.TB đáy: nằm dựa trên màng đáy biểu mô,đây là các TB nguồn có thể biệt

hố thành các TB biểu mơ để thay thế cho các TB đã chết

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Lớp màng đáy

▪Dày khoảng 800A°

▪Gồm sợi liên võng và chất vơ định hình

▪Bề mặt có những lỗ thủng nhỏ li ti

▪Là thành phần giúp các TB biểu mô

liên kết với nhau và đóng vai trị trung gian giữa biểu mô và mô liên kết

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

Lớp mô liên kết dưới biểu mô

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

Đặc điểm phân bố tế bào

▪ Hầu hết được bao phủ biểu mô đường hô hấp,1 phần nhỏ bao phủ biểu mô khứu giác

▪ Phần trước : chuyển tiếp biểu mô lát dẹt và biểu mơ trụ có lơng chuyển

▪ Ra phía sau thì TB lơng chuyển xuất hiện nhiều hơn và ở vòm chủ yếu là TB chế tiết

▪ Các xoang chủ yếu lót bởi TB trụ có lơng chuyển,ít TB chế tiết và tuyến dưới niêm

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

Lớp chất nhầy

<small>▪Do TB chế tiết và tuyến dưới niêm</small>

<small>▪95% nước, 3% chất hữu cơ,2% muối khoáng</small>

<small>▪Là nơi diễn ra hoạt động trao đổi chất</small>

<small>▪Gồm 2 phần:</small>

<small>– Lớp mỏng: sol,lỗng- “dịch gian lơng chuyển”</small>

<small>– Lớp dày: gel,có tính nhớt và đàn hồi,tạo nên sức căng bề mặt cho dịch gian lông</small>

<small>▪Khả năng thay đổi pH nhanh</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<small>1. Lớp thảm nhầy 2. Lông chuyển 3. Dịch gian lông chuyển4. Té bào lông chuyển5. Tế bào tuyến 6. Màng đáy</small>

<small>1.Lớp thảm nhầy 2.lông chuyển 3.dịch gian lơng chuyển4.TB trụ có lơng chuyển 5.TB tuyến 6.Màng đáy</small>

<small>7.TB đáy</small>

<small>7</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

▪Thành phần sinh hố:có nhiều mucin nên có độ đàn hồi và độ nhớt cao.

▪Các thành phần khác : ion Na,K,Cl,Ca...IgA

▪Nước chiếm 95% vai trị khơng thể thiếu với hoạt động lơng chuyển

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

▪Dịng khí qua mũi phụ thuộc độ dài,độ rộng của mũi,chênh lệch áp suất qua mũi và đặc tính dịng khí

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

▪ Sự phân tầng dịng khí: tầng hơ hấp ở dưới và tầng khứu giác ở trên

▪ Khi hít vào khơng khí đi qua tiền đình mũi và bị nén qua một van hẹp và phân tán vào hốc mũi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

▪Làm ẩm khơng khí: độ ẩm 85%,do sự thẩm thấu ít một từ niêm dịch tạo ra bởi TB chế tiết

▪Làm ấm khơng khí: nhờ hệ thống mạch máu phong phú ở mũi

▪Kiểm sốt dịng khí: van mũi

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Đánh giá độ ngạt mũi

<small>Đo bằng gương Glatzel</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

Máy đo khí áp mũi-Rhinomanometry

▪ Đánh giá khách quan tình trạng mũi,là

phương pháp đánh giá áp suất và dịng khí tại cùng 1 thời điểm

<small>Trở kháng mũi: Rs= ΔP/V </small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

Đánh giá kết quả

▪ Ở người trưởng thành VN : trở kháng mũi một bên trung bình là 0,58Pa/cm³/s ( 0,28-1,11)

▪ Giá trị tổng trở kháng : 0,28 Pa/cm³/s (0,14-0,49) _{(Nguyễn Toàn Thắng-2012)}

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

Yếu tố ảnh hưởng trở kháng mũi

▪ Chu kì mũi:là sự luân phiên sung huyết và trở lại kích thước bình thường,trung bình

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

Chức năng khứu giác

<small>Biểu mô khứu giác:</small>

<small>▪Nằm ở khe trên giữa cuốn giữa và cuốn </small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

<small>TB nềnTB hỗ trợ</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

Đánh giá chức năng khứu giác

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

Điện sinh lí

▪ Điện cực được đặt trực tiếp lên biểu mơ khứu giác.Khi có 1 phân tử mùi sẽ có sự thay đổi chậm điện thế xảy ra.

▪ Giúp chẩn đoán phân biệt giảm khứu giác là do biểu mơ hay là vị trí khác.

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

Chức năng dẫn lưu

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

Hoạt động thanh thải lông-nhầy

<small>1.Vận động lông chuyển:</small>

<small>▪Liên tục trong lớp thảm nhầy</small>

<small>▪Hai yếu tố quyết định:độ đàn hồi và độ nhớt</small>

<small>▪Các điều kiện duy trì hoạt động bình thường </small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

2.Hoạt động thanh thải:

▪ Thực hiện được khi có vận động lơng chuyển và lớp thảm nhầy tương ứng

▪ 3 yếu tố quyết định: số lượng , chất lượng thảm nhầy và vận động lơng chuyển

3.Thăm dị chức năng hệ thống lơng-nhầy Xác định thời gian cần thiết để thảm

lông-nhầy bài tiết được một chất chỉ thị từ hốc mũi xuống họng

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

Hoạt động dẫn lưu

▪ Là hiện tượng tống ra khỏi mũi xoang các vật bị bắt giữ lại cùng với các chất tiết

▪ Phụ thuộc yếu tố vật lí và hoạt động thanh thải nhầy

▪ Dẫn lưu trong xoang luôn hướng về lỗ thông tự nhiên của xoang

</div><span class="text_page_counter">Trang 41</span><div class="page_container" data-page="41">

Dẫn lưu xoang hàm

</div><span class="text_page_counter">Trang 42</span><div class="page_container" data-page="42">

Dẫn lưu xoang trán

</div><span class="text_page_counter">Trang 43</span><div class="page_container" data-page="43">

Dẫn lưu xoang sàng và bướm

▪ Xoang sàng: vận chuyển niêm dịch đến lỗ thông xoang.Các TB sàng trước đổ vào phễu sàng và các TB sàng sau đổ vào ngách bướm-sàng

▪ Xoang bướm: Niêm dịch đổ vào ngách bướm sàng

</div><span class="text_page_counter">Trang 44</span><div class="page_container" data-page="44">

▪ Tắc lỗ thông mũi-xoang dẫn đến giảm trao đổi khí,giảm oxy trong xoang,làm giảm áp

lực trong xoang→di chuyển ngược chiều chất bẩn vào xoang→viêm xoang

▪ Phẫu thuật NSMX nguyên tắc là phải mở rộng lỗ thông tự nhiên của xoang

</div><span class="text_page_counter">Trang 45</span><div class="page_container" data-page="45">

Vận chuyển niêm dịch trên vách mũi-xoang

▪ Dịch tiết từ xoang hàm,xoang trán và xoang sàng trước: khe giữa→phần trước dưới loa vòi

▪ Dịch tiết từ xoang sàng sau và xoang bướm: ngách bướm sàng→ sau loa vòi

▪ Phân biệt viêm xoang trước và viêm xoang sau

</div><span class="text_page_counter">Trang 46</span><div class="page_container" data-page="46">

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN

</div><span class="text_page_counter">Trang 47</span><div class="page_container" data-page="47">

U nhú mũi xoang

<small>Người trình bày: BSNT Hà Phương Thảo( ngày 27/06/2013)</small>

</div>