Kiểm soát hen và rối loạn tăng động giảm chú ý ở trẻ hen phế quản có ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI</b>

<b>NGUYỄN NGỌC QUỲNH LÊ</b>

<b>KIÊM SỐT HEN VÀ RĨI LOẠN TĂNG ĐĨNG GIÁM CHỦ Ý Ở TRẺ HEN PHẾ QUẢN CỎ </b>

<b>NGƯNG THỞ TẢC NGHẼN KHI NGỦ</b>

<b>HÀ NỘI 2024</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI</b>

<b>NGUYỄN NGỌC QUỲNH LÊ</b>

<b>KIÊM SOÁT HEN VÀ RỎI LOẠN TĂNG ĐỘNG GIẢM CHỦ Ý Ở TRẺ HEN PHÉ QUẢN CÓ </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<i>Trongqưữtrinhthựchiện luận vân cùng như trongnhùngnăm học vừaqưa. tòi đà nhận được rất nhiều sựđụng viên, giừp đỡcưa các thầycô. các </i>

<i>dõng nghiệp, bạn hè và gia(linh.</i>

<i>Trưởchet, em xingưi lởi cam ơn chânthànhvàsâu sac denGS. TSKH. Dường Quỷ Sỳ và TS. Nguyễn Thị ThanhMai.là nhừng người Thầy. Cò (là </i>

<i>trựctièp hưởng (lan choluận vãn cho em. Thày. Cò(lã (lành cho emnhiêu </i>

<i>thời gian, làm sức. cho em nhiều ỳ kiến, nhậnxẽlquỹhâu. chinh sứa cho em</i>

<i>những chiliêlnhotrong luận vân. giúp luận váncùa em (lược hồn thiênlum</i>

<i>về mật nội (lungvà hình thức. Những ý kiến (lõng góp quỳháucùng sự (Ịưan </i>

<i>tàm. dộng viên và chi hao tậntình cua các thầy, cị dàtruyền cam hững cho </i>

<i>emvượtqua lất cá nhùngkhókhàntronghọclập. cơngviệc, giữp em có dượcsựkhích lộ. linlường vào hán thân,dồngihời tạo dộnglựcnhắc nhở emcó trách nhiệm với dê tài cứamình, giúp em hồn chinh lượnvãn tòt hơn.</i>

<i>Em cùngxingứilời cămơn đèn Dang ùy. HanGiám hiên trườngDạihọc Y Hà Nội. phòngQuanlýdào tạo SauDạihọc dà tạo điêu kiện thuận lợi. nhiỳt lình giúp dởem trongquátrinh hụclụp vànghiên eiru. Emxin gừ/ lời</i>

<i>cámơn dền PGS.TS.Nguyễn Thị DifuThủy.PGS.TS. NguyễnThịViệt Hàcùng cãc thầy,cị hộmơn Nhi dà ln dành thời gian, cơngsứcchihao cho </i>

<i>em những kinh nghiêm quý già trong quàtrinhhọc lập lại Bộmôn.Thày. Cô </i>

<i>dà luôn quan làm.dộng viên, nhắc nhơ kịpthời dè em cơ thè hồn thànhlnvãndứngliendộ.</i>

<i>Tịi xin gưìlởi cam ơn dèn Dángúy, Ban Giám dôc, ban lành dạokhoavà các dồng nghiệp ờkhoa Miễn dịch- Dịừng' Khớp và Trưng lãm Tebào goc nơi lôi dangcôngtác dà tạo mọi diềưkiệnthưậnỉợi. nhiệt linh giúp dờ </i>

<i>dộngviên lôi trong qưã trinhhọc tập vànghiêncứu.</i>

<i>w</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<i>vào nghiên cừu.cungcapcho tôi nhùngsoHỳu quỷ giá giúp tơi hồn thành</i>

<i>luận vàn này.</i>

<i>Cuồicùng, xin(lượcchânthànhbày to lịng biếtơn tờiỉỉồMẹ. Chồng </i>

<i>vàhai con yêuquỷ. bạn bè và người thân (lã luôn ờ bên động viên, là cho(lựa</i>

<i>vừng chốc vềmọimộtcho tịi trongsuốtqtrìnhhọc lộp vànghiên cứu.Hà Nội. ngày 28 tháng 02nám2024</i>

<i>Nguyễn Ngọc Ọuỳnh Lê</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Tòi là<i>NguyềnNgọcQuỳnh Lê. </i>nghiên cứu sinh khỏa 39 Trường Dại hực Y HàNội. chuyên ngành Nhi. xin camđoan:

l. Dây là luận án do ban thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dần cùa GS.TSKH. DươngQuýSỳ

TS. NguyễnThịThanh Mai

2. Công trinh này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác dã dượccôngbố tụi Việt Nam

3. Các so liệu và thông tin trong nghiên cứu là hỗnlồn chinh xác, trung thực và khách quan, đã dược xác nhận và chấp thuận cùa co sờ nơi

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

TÙMÉT TẤT <b>NGHỈA TIẾNG ANH</b> NGHÍA TIÉNG MET ACT Asthma Control Test Bang trac nghiệm kiêm soát

hen c-ACT Childhood .Asthma Control

Bang trắc nghiệm kiêm soát hen tre em 4- 11 tuỏi ADHD Attention Deficit

BMI Body Mass Index Chi so khôi cơ thê

BMI Z-score Theage and sex standardized

Body Mass Index

Phânđộchi số khói cơ thế theotuổi và giới

CAI CentralApneaIndex Chi sỗ ngưng thơ trung

CRP C-reactiveprotein Proteinphanứng c

DSM Diagnostic andStatistical

Manual of Mental Disorders

Lưu lượng thơ ra khoang giừa cua dungtíchsóng gang sức

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

One second trong 1 giãydâutiên FVC Forced VitalCapacity Dungtích sổng gắngsức

GERD Gastroesophageal Reflux Trào ngược dạ dày- thực

GINA Global Initiativefor Astluna Chienlượctồncầu ve phịng chống hen phế quan

HI HypopneaIndex Chi số giam thờ

IC'D International Classificationof

Phânloại Bệnh Quốc tề

ICS Inhaled Corticosteroids Corticoiddọng xịt IgE Immunoglobulin E Globulin mien dịchE

MAI MixedApneaIndex Chi sồ ngưng thơ hồn hợp NF-kB Nuclear Factor-kappa B Youtổnhânkappa B

GDI Oxygen Desaturation Index Chi sổ giam bào hịa oxy

OLDOSA Obstructive Lung Disease Hộichứngchồnglấpbệnh

and Obstructive Sleep Apnea phơi tắc nghèn và ngimg thờ

Syndrome tẳc nghẽn khingu

OSA Obstructive Sleep Apnea Ngưngthơtắcnghènkhi ngu

PEF Peak Expiratoiy Flow Lưu lượng đinh

PSG Polysomnography Đakýgiấc ngu

PSQ Pediatric Sleep Questionnaire Bộ câuhoigiấcngủ tre em

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

RPG Respiratory Polygraphy Đa ký hô hấp

SABA Short-Acting Beta-Agonists Thuốc cường beta2

TNF Tumor NecrosisFactors Yếu tổ hoại tư u

ƯAI Unknown Apnea Index Chi so ngưng thơ chưa phân loại

VA VegetationsAdenoides Tồ chức lympho vịm VC VitalCapacity Dung tíchsống

VADPRS Vanderbilt ADHD Thangđánhgiátáng động

DiagnosticParent Rating giám chú ýVanderbiltdành

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

ĐẠTVÁN ĐÈ... 1

Chương I: TÔNGQUANTÀI LIỆU...3

1.1. Kháiquáthenphếquan và ngưng thờ tắc nghèn khi ngu...3

1.1.1. Các khainiệm...3

1.1.2.Dịch te học...4

1.1.3. Cơ chề bệnh sinh cua hen có ngưng thơtắcnghèn khi ngu... 5

1.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lãmsàng hen phế quan cô ngưng thơ tắc nghèn klù ngu...11

1.2.1.Triệu chúng lâmsàng...11

1.2.2.Cậnlàmsànghenphếquan có ngưng thờ tắc nghèn khi ngu...13

1.2.3. Chân đốn hen phế quan có ngưng thư tấc nghèn khi ngu...21

1.3. Đặc diêm rối loạntảng động giảm chúýư hen phểquancó ngưng thơ tắc nghèn khi ngũ...23

1.3.1. Địnhnghía...24

1.3.2.Rốiloạn tàng độnggiam chú ỳờ trêhencó ngưng thờ tắc nghẽnkinngũ.. 24

1.3.3. Biêu hiệnlâmsàngrói loạntảngđộng giam chù ý...26

1.3.4. Chân đoántângdộng giâm chúý...28

1.4. Diêu trị hen phếquan có ngưng thơ tấc nghèn khi ngủ...31

1.4.1.Mục tiêu và nguyên tẳc diềutrị hen phếquan có ngưng thờ tẩc nghèn khi ngu...31

1.4.2. Diềutrị hen phế quan...31

1.4.3.Diềutrị ngưng thư tắcnghẽnkhingu...34

1.4.4. Vai trò cua diều trị henphếquan có ngưng thưtẩcnghẽn klũ ngu dồi với rỗi loạntảngdộng giâm chú ý...37

1.5. Tình hình nghiên cứu về hen vàhội chửng ngưng thơtầc nghèn khi ngu trên thếgiới vã tụiViệtNam...37

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

2.1.Đoitượng nghiên cứu...39

2.1.1. Địa điểm nghiên cứu...39

2.1.2. Thờigiannghiên cứu...39

2.1.3. Tiêu chuẩn lirachọn...39

2.1.4. Tiêu chuẩn loại trừ...39

2.1.5. Các tiêuchuẩn chân đoán...39

2.2. Phươngphápnghiêncứu...42

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu...42

2.2.2. Cờ mầu...42

2.2.3. Các bướctiếnhành nghiên cứu...44

2.2.4. Các biến số nghiên cúu...46

2.3. Phươngpháp và kỳ thuật thu thập sỗ liệu...51

2.3.1. Thảm khám lâmsàng...51

2.3.2. Xét nghiệm cận lãmsàng...55

2.3.3. Đo chức nânghôhap...56

2.3.4. Đo nồng độoxit nitric trong khithơ ra...57

2.3.5. Đo đa ký hò hấptạinhà...57

2.4. Xư lý sỗ liệu...58

2.5. Đạo đức nghiêncứu...60

Chương 3: KÉT QƯÁ NGHIÊN cút...62

3.1. Dặc diêm chung củađốilượng tham gianghiêncứu...62

3.2. Đặc diêm làm sàng, cận làmsàng cua trê hen trên 6tuồi có ngưng thờ tắc nghèn khi ngủ...63

3.2.1. Ty lộ có ngưng thơ tâcnghèn khi ngu cua dồi tượng nghiên cứu.. 63

3.2.2. Dặc diêm lãmsàng cùa bệnhnhan hen phếquăn có ngưng thờ tằc nghẽn khi ngu...66

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

nghẽn khi ngủ...70

3.2.4. Yêu tổnguy cơ cuangưngthơtắcnghèn khi ngu ờ tre hen phe quán... 73 3.3. Đậc diem rối loạntâng dộng giám chù ý cua tre hen phếquancóngưng thờtắcnghẽn khi ngủ... 74

3.3.1. Kết qua đánlì giá sànglọc rỗi loạntàngđộng giam chúýbàng thang Vanderbilt ADHD DiagnosticParent Rating Scale...74 3.3.2. Tilệdápúngtiêu chuấn chân đoán rối loạnlãng dộng giam chú ý ờ

tre hen có ngưng thotấcnghèn khi ngu...77

3.3.3. Mỗi liênquangiữahen có ngưng tho tấc nghèn khi ngu và rối loạn tảngđộng giâm chủ ý...78

3.4. Kiêm sốt hen ớtré henpheqncóngưng thờtắc nghènkhi ngủ....80

3.4.1. Thay dơi tần suất cơnhencấptheothịigiandiềutrịdự phỏng ư tre hen có ngưng thờ tắc nghèn khi ngu...80

3.4.2. Thay dơi chức nàng hơ hấp theothịigianđiềutrịdự phịng ờ tre hen có ngưng thờ tẳc nghèn khi ngủ...81

3.4.3. Thay dỏi mứcđộ kiêm sốt hen theothờigianđiêutrịdự phóng ờ tre hen có ngưng tho tắcnghèn khi ngu... 84

3.4.4. Mối liênquangiừa ngưng thờ tắc nghèn khi nguvàmứcđộ kiàn soãt hen...86

Chương 4: BÀNLUẬN...91 4.1.Dặc diêm chung cua đốitượng tham gia nghiêncứu...91 4.2.Đặc diêm làmsàng và cận làmsàng cùa tre hen phếquán cô ngưng tho

tắc nghèn khi ngủ...92 4.2.1. Tylệ tre henphếquan có ngưng thotắc nghèn khi ngu...92 4.2.2. Dặc diêm lãmsàng cùa tre henphequan có ngưng tho tẩcnghèn

khi ngu...95

4.2.3. Đặc diem cận lãmsàng...103

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

và mứcđộnặng cua henphế quan...106

4.2.5. YCU tố nguycơcuangưngthơ tẩc nghènkhỉ nguở trẻhenphequan..107

4.3. Đặc diem rốiloạntàng dộng giâm chủ ý cua tre hen có ngưng thư tắc nghẽn khi ngủ...108

4.3.1. Kết quasànglọctàng động giám chúýbàng thang Vanderbilt ADHD Diagnostic ParentRating Scale... 108

4.3.2. Tỷlệ mắc rốiloạntảng dộng giam chủý ờ tre hen phếquan có ngưng thơ tẩc nghèn khi ngu...112

4.3.3. Mỗi liênquangiữa hen phequan, ngưng thờ tắc nghèn khi nguvã lãngđộng giám chủ ý... 113

4.4. Kiêm soát hen cùa trehen có ngưngthớlắcnghèn khi ngũ...115

4.4.1.Thay dơi tần suất cơnhencấp cua tre hen có ngưng thư tấc nghèn

4.5. Hạn che cua nghiên cứu...127

4.6.Cácdónggóp chinh cua nghiên cứu...127

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Báng1.1. Cảc thơng số hịhấpcơ ban...13

Bang 1.2. Sosảnh đa kỷhòhấpvà đa kỷ giấc ngu...18

Bang 1.3. Tiêu chuẩn chan đoánADHDtheoDSM-5...29

Bang 1.4. Đánh giá mứcđộ kiếm soát hen theoGINA...32

Bang 2.1. Tiêu chuẩn chấn đoánADHDtheoDSM-5...41

Bang 2.2. Phân loạimứcđộnặng cùa bệnh HPQ theo GINA...53

Bang 3.1. Dặc diêm nhân trác học...62

Bang 3.2. Sosánh một số dặc diêm nhãn trắc họccuatrehen có ngưng thơ tắc nghẽn khi ngu và hen không ngưng thơ tắc nghènkhi ngu...66

Bang 3.3. Dặc điểm triệuchửngcơnăng của tre hen có ngưng thơ tắc nghẽn khi ngủ và hen khơng ngưng thớtắcnghènkhi ngủ...67

Bang 3.4. Mứcdụnặng cua bệnhnhân hen có ngưng thư tấc nghẽnkinnguvà henkhông ngưng thưtảc nghẽn khi ngủ...68

Báng 3.5. Mứcđộ kiêm sốt hen ứ tré hen có ngưng thờtắcnghèn khi ngu và hen không ngưng thỡ tắc nghèn khi ngũ...68

Bâng 3.6. Tiền sử bệnh dị ứng và cácbệnh dồng mắc ơ tre hen phể quân có ngưng thơ khi nguvàhen không ngưng thơtắc nghèn khi ngủ... 69

Bang 3.7. Ketqua da kýhòhấp cua tre hen phế quan cỏ ngưng thơtằc nghèn khi ngũ và hen không ngưng thờ tầc nghèn khi ngu...70

Bang 3.8. Kct quá chức nãnghô hấp cua trehen có ngưng thờtắc nghèn khi ngu và hen không ngưng thơtắcnghèn khi ngũ...71

Bang 3.9. Ket qua test lây da vói dị ngunhơhấp cua tre hen cơ ngưng thư tắc nghèn khi nguvàhen không ngưng thớtấc nghẽn khi ngu.... 72

Bang 3.10. Nồngđộ IgE toànphần và bạchcầu ái toancua tre hen cóngưng thơ tắc nghèn klũnguvãhenkhơng ngưng thởtẳcnghẽnkhingũ...73

Băng 3.11. Các yểutổ nguy cơ cua ngưng thơtấc nghẽn khi nguơbệnhnhân hen phềquan ...73

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

thang VanderbiltADHDDiagnosticParent Rating Scale... 74

Bang3.13.Phânloạicácthêtàng động giam chú ýquasànglọcbảng thang

Vanderbilt ADHD DiagnosticParentRating Scale...74 Bang 3.14. Các bicuhiện giâm chủ ýquasànglọcbangthang Vanderbilt

ADHD Diagnostic Patent Rating Scale... 75 Bang 3.15. Các bicuhiệntángđộng- xung động qua sànglọcbang thang

VanderbiltADHDDiagnostic Parent Rating Scale...76

Bang 3.16. Tý lệcãc rỗi loạn khác đi kèmtângđộng giàn chùý qua sànglọc băngthang Vanderbilt ADHD Diagnostic Parent Rating Scale... 77

Bang 3.17. Keiqua chan đoán rối loạnlãngđộng giám chủý cùa đỗi tượng

nghiên cứu...77

Bang 3.18. Phàn loạicãcthêtâng dộng giảm chú ý cúa tre hen cỏ ngưng thớ

tẩcnghẽn khi nguvàhenkhông ngưng thờtắc nghèn khi ngú ... 78 Báng 3.19. Mứcđộ kiêm soát hen cuatrehcn dồng mắc ngưng thờtắc nghèn

khi ngũ có tàng dộng giam chúý...78

Bàng 3.20. Mứcđộnặng cùa ngưngthờ tắc nghẽn khi ngu ờ tre hendồngmắc

ngưng tho tắcnghènkhingũ có rối loạntàng động giam chú ý.. 79

Bang 3.21.Kếtquaphântíchcác chi sổ da kýhơhẩpcuatrehenphế quandồng mắc ngưng thotắcnghèn khi ngủcótângđộng giam chú ý...79

Bang 3.22. Cácyếutố nguy co gâyrốiloạntảngdộng giam chúýờ tre hen cỏ ngưng tho tắc nghèn khi ngu ...80

Báng 3.23. Sốlằn sứ dụng thuốc cắt cơn trung binh trong tháng của dối tượng nghiêncúu...80 Bang3.24. Thay đổi một số giá trị chức năng hơ hấp ờ trẻ hcn có ngưng tho

tắc nghèn khi ngu trong quátrinhđiều trị dựphòng.81

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

trê hen cỏ ngưng thớtắc nghẽn khi ngu vã hen không ngưng thơ tắc nghèn khi ngu...82 Bang 3.26.Sosánhmột số giá trị chức nànghơhẩpgiữa tre hen có ngưng thờ

tácnghẽnkhingumứcđộnhẹ và mứcđộ trung binh- nặng... 83 Bang 3.27.Thayđỗi diem ACT trung binh theo thờigiandiềutrịdự phòng

cùa đổi tượng nghiên cửu...84

Bàng 3.28. Sosánhmứcđộ kiêm soát hen theoGINAgiữatrengưng thờ tắc

nghèn khi ngunhọ và trung binh- nặng...86

Bang 3.29. Sosánh điẽm ACT tiling bình theothingian giìra tre ngưng thơ

tắcnghen khi ngunhẹ và trung bình- nặng...87

Bàng 3.30. Sosánhmứcđộ kiêm sốt hen theo ACT giữa tre ngưng thớ tác

nghèn khingunhẹ vã trung binh- nặng... 87

Bâng 3.31. Các yếutố nguy cơ gây hen khơng kiêm sốt ờ trehencóngưng

thờ tấc nghèn khi ngũ...90

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

Biêu đồ 3.1. Kết quasànglọc ngưng thưtấc nghèn khi ngubângbộ cáu hoi giấcngủ trê em...63

Biêu dồ 3.2. Tý lộ ngưng thư tấc nghẽnkhi ngu ư dối tượng nghiên cửu...63

Biếu đồ3.3. Diem PSQ trung binh cùa tre hen có ngưng thư tấc nghèn khi

nguvãhen không ngưng thư tầc nghèn khi ngu.61

Biêu dồ 3.4. Diệnlích dưới đường congROC cua diêm câu hói giấcngu tre

em ớtrê hen có ngưng thứ tắc nghèn killngu ...64

Biêu dơ 3.5. Mịi tươngquangiữa diêm PSQ vã chi Songưng- giam thư cua

tre hen có ngưng thờtắc nghẽn khi ngủ...65

Biếu đồ3.6. Diem ACT ứ tre hen có ngưng thờtắc nghèn khi ngu và hen khơng ngưng thờ tẳc nghèn khi ngủ...69

Biêu đồ3.7.Thay đôi mứcđộ kiếm soát hen theo ACT cua dối tượngnghiên

cứu... 85

Biêu đồ 3.8. Thay dơi mứcđộ kicm sốt hen theo GINA cua dối tượngnghiên cứu...85 Biêu đồ 3.9. Mỗitươngquangiừa diem PSQ, chi sổ AHI với diêm ACT theo

Biêu dồ3.10. Mối tươngquangiữachi sỗ FENO vàchi số AHI...88 Biêu đồ3.11. Mối tươngquangiữachi sổ FEV1 với điểm PSQ,chi số AHI... 89

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

Hinh 1.1. Hội chúng chồnglắp hen phế quanvàOSA...5 1linh 1.2. Cơ chế bệnh sinh hen phequan có ngưng thơ tấc nghèn khi ngu....6

Hĩnh 1.3. Mỗiliênquangiữa hen phếquánvảngưng thơ tắc nghẽn kin ngứ..9 Sơđồ2.1.Sơđồnghiên cứu... 61

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

ĐẠTVÂN ĐÈ

Hen phếquan là bệnh viêm mạn tinh cua đường hò hấpvớicác biểu hiệnho.khòkhè. thơ nhanh, khóthơ thi thờra tái đi tái lại.12 Ngưng thơ tẩc nghenkhi ngu (ObstructiveSleep Apnea- OSA) lã lũệntượngtắcnghèn một

phần hay hỗntồn dường hơ hấp trên lặp lại nhiều lần trong khi ngu dần đen hậu qua giam thớ hoặc ngưng thưhồn tồn kẽm theo nhùng gắng sức hị hấp?4 Hen phếqn vá OSA làhaibệnh lý hơhấpphốbiến vã có xu hướng

gia tàng ơ nhiều quốc gia vã ơmọi lira tuồi, dặcbiệt ơ treem.2 ■6Teodorescu

(2015) báo cáo tý lộ trehen phe quàncó OSA là 27%.' nghiêncứucuaZhihui

He (2019) trên 134 trê 5-18 tuồicho thấy tý lệ tre hen phếquàn cóOSA lã 57.5%?Nghiêncúnkhác cùaLi (2015) cịngbổ ti lệtrehen phe quảncóOSA khoang63%.nguy cư mắcOSA ờtrê hen phế quan cao gấp 3.73 lần so với tre khơnghen. ngồi ra OSA dần đếnkiểuhìnhhennặng lum và khó diềutrị hơn?

Tương tự. Kheirandish-Gozal (2011) nghiên cứu trên93 tre hen phequân 3- 10 tuổicùngghi nhậncó63%mắc OSA.10 Tại Việt Nam. nghiên cứu cùa Dương Quý Sỹ (2023) cho thấy tý lệ tre henphequán có OSA là 71.2%.1 ■

OSA và hen phế quàn đều lã tinh trạng viêm mạn linh đường thở?”012 cùngchiasecácyếu tổ nguy cư nhưviêm mùi dị ứng.tràongược dạ dày- thục quan, béo phi..?’71215Hen phế qnnặngvàkhơng kiểm sốt làmtâng nguy CƯ xuấthiệnOSA. ■ và ngược lại. OSA làmlãngtầnsuấtcơnhencấp.tángmứcđộ nặng và làm giám hiệu qua kiểm soát hen phế quan? 11 Do dó. các lác giá đà thống nhất sư dụng thuật ngữ Hội chúng chồng lẩp bệnh phối tắc nghẽn và ngưngthưtắc nghèn khi ngu đê mỏ ta sự đồngmác cua bệnh lỳ phốitẳc nghen (gồm hen phequănvàbệnhphôi tắc nghừi mạn tinh) và ngimg thư tắc nghèn Húngứ.” 16

ơ tre em.hen cỏ OSA cõ thê anh hươngnghiêm trọng đen sức khoethê

chất?6 cùngnhư sự pháttriềntâmthần- vận dộng, gãy ra các rối loạnhãnh vi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

giâm kha năng lập trung, giam tri nhớ và (lặc biệt hội chứng rối loạn tàng

động giâm chúý.316 18 Tylệrốiloạn tâng động giâm chúýtàng cao ờ nhùng trê OSA (20- 30%)’°'° và henphequan. Tinh trạngkhótho về đêm. thiều oxy khi ngu. giánđoạngiấcngu trong hen phế quán và OSA được cho lànguyên nhãn dần đến rỗi loạntăng dộng giam chủýỡ tre em.’1 ■'■

Tại Việt Nam. hen cóOSAđà được một số tác gia de cập den nhưng

chu yểu trên người lớn. Đốivới tre em. mói liên quan giữa OSA vã hen phe quan, cùng như các số liệu về tằnsuất,mứcđộrối loạntâng động giâm chúý ơ tre hen cỏOSAcòn chưa dược bão cáotrong thờigianqua. Điều này dẫn đenbo sót chân đốn, giâm kếtquakiếmsốthen pheqn,giatàngcác rồi loạntâng dộng giâm chú ý. từdó lâm giámchấtlượng cuộc sống cua tre. Vì vậy, chủng tỏi

lien hành đè tải: "Kiếm soát hen và rốiloạn táng động giâm chúý ờ trê hen

phe quân cỏ ngưng thờ tắcnghẽn khi ngủ" vớibamụctiêu:

<i>1. Môtã(tụcđiếm tàm sàng, cận tâm sàngcũn trê henphếquán trên6 </i>

<i>tuổi cóngưng thởtầc nghẽn khi ngũ tụi bệnh viện KhiTrungtrưng</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

Chien lượctoán cầu về phỏngchồng henphếquân (GINA) 2020 định nghĩa hen phếquan (HPQ) là bệnh lỷ không đồng nhắt, đặc tnrng bỡi tinh trạng viêm mạn tinh đường thờ.Bệnh nhân có tiềnsứ cócác triệuchúng hò hấpnhư khò khẽ.thơ nhanh, nặngngực, hothayđỗitheothời gian và cường

độcùng với sự hạn chế thõngkillthờradao động?

Biêuhiệncác triệu chúnglãmsàng và mứcđộnặngcua bệnhthay đổi ớ từng bộnh nhàn HPQ.thêhiện tinh khơng dồng nhất cuabệnhvà gây khó khàn

trong việc thống nhất chân đoán, tiên lượng và diều trị HPQ, dặc biệt ờ tre

<i>1.1.1.2.Ngưng Ihờrốcnghèn khi ngũ</i>

Các roi loạn hôhap liên quan đèn giácngu ở tre em baogom: hộichứng ngưng tho trưng ương khi ngu.ngưngthokhi ngu tiênphátơ tre em. hội chứng

ngưngthotấc nghèn khi ngu.hộichứnggiamthơngkhí giam oxy liên quan den giấc ngủ. hội chứng rồi loạnhô hẩp kháclien quan đền giấcngu4

Hội chứng ngưng thờ tẳc nghẽnkhi ngu: Lã sự lập di lập lụi liên tiếp hiện tượng lac nghèn một phan hay hồn tồn dường hơ hấp trên trong khi ngukẽo dài trên 10giâydẫn dền hậu quá giâmthờ hay ngưng tho hỗn tồn mặc dù vàn cỏ gắngsứchơhấp.4625"6

<i>1.1.1.3. HỘI chững chồng híp henphế quán và ngưng thà tấc nghènkhi ngn</i>

Từ nảm 1985 cuathếky trước, các báo cáo trên thề giới cho thấy tuột

bệnh nhàn mắc dong thin hai bệnh OSAvàHPQ hoặc bệnh phối tấc nghèn mạn tinhcó tác dộngxầu hon lên site khỏe ngườibệnh so vói chi mẳc một

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

trong hai bệnh. Do đócác lác gia dã dưa ra các thuật ngữ dê mồ tá sự dồng mác và làmnặng thêm tìnhtrụng bệnh nãy như"hội chúngchồng lấp"giừa

OSAvà bệnh phổi tắc nghèn mạn tinh, "hộichứng chồng lấpthay thế”giừa

OSA và hen phếquan?215Tuynhiêncàc thuật ngừ này không bao quátdược hết sựchồng lắp giừa hen- bệnh phôi tắc nghèn mạn tinh- OSA.Dođó.hiện

nay các tác giađang sư dụnglộng rãi thuậtngừ Hội chững chồng lấp bệnh phôi tắcnghèn vã ngưng thởtác nghèn khi ngu (OLDOSA). haycịn gọi lã

“hộichủngchồnglắptíchhợp’’ đê chi Sự dồngniẩc cùa các bệnhlý phổi tắc nghènnhư hen vàbệnh phôi tấc nghèn mạn tinh vói ngưng thớtắcnghèn khi ngủ.14-”

<i>1.1.2.Dịch tề học</i>

Trong khoảng 20 năm dầu the ký XXI. nhiều tác gia dà tiến hãnh nghiên cứu vềhcn dồng mắc OSA trẽn thegiới. Tý lệbệnh nhân hen dồng

mắc OSA dao dộng giũa các nghiên cúu. giữa các khu vực dịa lývà chúng

tộc. Các nghiên cứu mỏ ta cắt ngang cho thấy OSA gặp ớ 19- 60% tre HPQ? KTrong nhóm tre hennặng vãhenkhótrị. ty lộ OSA có the lên tới 50- 95%? Teodorescu (2015) tiến hànhnghiêncứutheodỏidọc trong4 nám

trên 547 bệnhnhản(81 bệnh nhân hen và 466 ngườikhoe mạnh) dề tim tằn

suất OSA trẽnbệnhnhânhenphequán. OSA được chẩn đoán xác định bằng do da ký giấc ngu. Kct qua báo cáo 27%(22/81) bệnh nhãn hen dồng mắc

OSA. trongkhi tý lộ OSAtrong nhóm khóe mạnhlà 16%. Tãc giãkết luận

nguy cơ OSA ớbệnhnhàn hen lã 1.39(95%CI: 1,06- 1.82). sau khi đã diều

chinh cácyếu tổ về giới. tuồi,tinh trạng béophi. Dồng thời tác giachothấy thờigian mắc hen càng dài. nguycơxuất hiện OSAcâng cao với RR = 1.07 (95% Cl: 1.02- 1.13)?

Một nghiên cứu da trung tâm khác tại Tiling Quốc năm 2015 trẽn 22.478 tre 5- 12tuồi cho thấy OSA vàHPQ có mối liênquan mật thiếtvới

nhau (OR=1.92. 95%CI: 1.34-2.76)° Tác giácòng bố ti lệ trehen cõ OSA khoang 63%.nguycơmắc OSA ờ bệnhnhãnhen cao gấp3.73 và 1.73 lần so

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

với tre khơng mắc hen, ngồi ra OSA ư bệnh nhãn hen dần den kiêu hinh

nặnghơnvàkhôđiềutrị hơn.9 Kheirandish- Gozal(2011) nghiên cứutrẽn 93 trc HPQ từ3- 10 tuổi cũng ghi nhận cỏ 63%mắc OSA?° Tương tự. nghiên

cứu cùa Zhihui He vàcộngsự(2019) trên 134 tretừ5-18tuồi cho thấytý lệ trê hen có OSA lá 57,5%.8TạiViệtNam, nghiên cứu cua Nguyền Hồng Yến (năm 2017) báo cáo tý lệ tre hen có OSA là 65.9%.*

<i>1.1.3.Cơ chềbệnhsinh cũa hen có ngưng thờtằc nghẽn khi ngiiỉ.ỉ.3.1. Cơ chề bựnhsmh</i>

HPQvã OSA là nhùng bệnh lý khá thường gập trong cộng đồng? ■ 5 Do tỷlệ mắc bệnh cao. tác dộng cua cãcyểutố nguy cơ gây bệnh và sự tương

tãc về mật sinh lý giữa đường hịhẩp trên vả dưỡnghỏ hấp dưới,các bệnh

nãy có thểtồntại dưới dạngcác hội chữngchồnglắp khác nhau?'

Ilội chững chồng lắpthay thế

<i>Hình ì.I. Hội chừng chồng lap henphểquan và OS/its</i>

Quá trinh viêm đường hơ hấp trẽn trong OSA có thê lãm tramtrọng

hơntinhtrạng viêm đường hôhấpdưới.29 Ngượclại. viêm đường hôhấpdưới

trong hen làmtảng nguy cơ phi dại amidan và tố chức lympho vòm (VA), là

một yen tố nguy cơ gây OSA?°50 Mổi liênquan này dượcgiai thích bằngcơ

che "một dường thờ”?9trong dó tinh trạng thiều oxy vã viêm do tac nghèn đường hị hấp trẽn có liênquanđenkiêu hình và mứcđộ vicm đườnghị hấp

dưới?9 Phân ủng viêm đối với cá dưỡnghô hấp trênvà dưỡng hỏhắp dưới

liên quanđen cơdịa atopy và phan ứng lủng leukotriencua cơ thế. Kct qua

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

cua tìnhtrạng viêm này là cothat phe quan, láng sức can ơ mùi và tâng co

thatvùng hầu họng. '1 51

<i>/rinh 1.2. Cư chếbệnh sinh hen phếquàn cà ngưngthừtẳc nghẽn khi ngu"'</i>

Nliiểu nghiên cứu dà chi ra rằng HPQ làmột yếu tố nguy cơđộc lập cùa OSA. Tinh trạng viêm mạn tinhtrong HPQ anhhường đếnkha nàng co

giản cua cáccơ hỏ hấp. bao gồm cơgiàn dường hôhấp trẽn ỡ treem.15 16 Co that phếquàn trong hengây xẹp dường thớ vả lủng trương lực phếvị. từ dó

làm giam diện tích dường thờ và liên quan đến co thắt vũng hầu họng vã

thanh môn thi thờ ra?5'?

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Viêm đường thờ trong hen có thêdần tới tâng huyđộng bitch cầu da nhântnuigtinhvà bạch cầu lympho vào dường thơ. cũngnhư huy dộng bạch cầu lympho vào niêm mạc đường hò hấp trên.115 ■ HPQ có the anh hướng

đến tínhtồn vẹn và thịngthống cùa đường hơ hấp trẽn thơng qua tinh trạng

thiếu ngu và phân manh giấcngu. từ dókíchhoạtq trinh viêm hệ thống và làmsuy yểu cáccơ hỏ hấp trẽn.5 ‘ Thểtích khi cận chức nàng trong khi ngủ

cua bệnh nhãn henthấp, làm giam lụckéo cua khi quan lên đoạn hầu. tàng

nguy cơ xẹp vùng hầu họng.1' Tất cacác yểu tố trên làm tảng nguy cơ gây

Ngượclại. OSA lãmtảng nguy cơ HPQ do làmtảng sủc can đường hô hấp trên vả dưới.1’1 OSAgày HPQ thông qua cơ che thần kinh phevị. theo

dó. OSA gây xẹp đường hịhấp trên sẽ làmtâng sức can dường thờ dưới do kích thích thằn kinh phếvị,từdólàm nặng thêm cãc triệu chúng về đèm cua

hen phế quan.29 Mật kliãc. tinh trạng thiêu oxy gián đoạn ban dèm và tơn thương đường thơdo ngáy có thè làm tâng phan ứng viêm ơ dường hò hấp

dưới.29 OSA làm táng áp lực ổ bụng, gây lảng nguy cơ trào ngược dạ dày-

thựcquán, là một trong nhùngyếutốnguycơ gây khôi pháthen.1215

<i>1.1. ỉ. 2. Anh hường cưa henphe qưưn lên ngưng thơrắcnghèn khi ngư</i>

<i>Cưchề cưhọc</i>

Bệnh nhãn hen có triệu chứng ban đêm SC gãy ra tinh trạng giâm thê tíchcặn chức nângvà thè tích khi thơ ra trong khi ngú. đặc biệt lã trong giấc

ngu chuyên dộng mắt nhanh (REM), từ dó làm tăng sức can đường thở.12

Táng sức can dường thơ dần tới hậuquagàyxẹp đường thớ trẽnvãlàmtrầm

trọng thêm tinhtrạngngáy và ngưng thờ ơ bệnh nhãn OSA.12

<i>Cácbệnhđồngmắc ứ mũi</i>

Sự thám nhiễm viêm cuadườnghô hấp trêntrongbệnhhensuyễn, sự lang

dọng chất bẽotànglêntrong thành họngdo sứ dụng conicoid, hoặc sự hiệndiện

cua cácbệnh di kèm nhưbéo phi.gãygiam dường kính ngang cúa dườngthơ trên.25 Hơn nữa. bệnh nhàn hen thường có nguycơ mắc viêm mùi dị ứng và

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

không dị ứng. polypmùi.phiđại amidan. làm tâng sức cản cuađườngthờ trẽn,

tảng áp lực âm trongquátrinh hit vào lảmlãngnguy cơ xẹp dường thơ trẽn/ 32

<i>Béo phi</i>

Béophilà yếu tổ nguy cơcùa OSA vàHPQ. Béophì làmtãng tằn suất và mức độ nặng cùa cơn hen cấp và khỏ kiêm soát các triệu chứng hen?3 Đồng thời, béo phity lệ thuận với mửcđộnạng cua OSA. chi số khối cơ thè

(BMI) tàng 1 sè lãm tàng chi số AHItnmg binh thêm 35% (95% CI: 19- 53%)?? BNĐ tâng lèn I đơn vị sẻ lãm lãng nguy cơ xuất hiện OSA 1.92 lần (95%CI: 1.3-2.76)?’

<i>HÙI thuốc là thụ động</i>

Khói thuốclá được COI lãyểutố nguy cơ cuaHPQ và OSA. Khỏi

thuốc lá gàyphũ nề đường thờ. Làm tângsức can đường thơvàlâmnặngthêm

tinh trạng co thất đường thớ. gâyxẹp dường thờ khi ngủ, hậu quà làmtrầm

trọng thêm hội chứng ngưng thơ khi ngu.12

<i>ỉaitròcùa corticoid</i>

Conicoid dạng lút hoặc đường uống là một trong các biện pháp kiêm

soát hen? Yigla và cộng sự bão cão ty lệ OSAcao ớ bệnh nliânhen khơng

kiềm sốt dược diều trị bang corticoid dường uổng kéo dài hoặc thường xuyên?0 Cơ chc cùa corticoid anh hườngdển dường thờ bao gồm: corticoid

dạnghít gàylảng đọng chất béo trong và xung quanh dườngthưtrên,thu hẹp

diệnlíchdường thơ: gây tơnthươngcơgiãnđườngthơ.anhhươngđến sự giàn

nơ cua dường thơ; và có thêlãmtrầm trọng thèm bệnh bẽo phi?215 29

<i>ỉ. 1.3.3. Anh hướng cua ngưng thờtắcnghènkhingu lèn hen phế quanThiều oxy gián đoạn</i>

Cảc đợt tấc nghèn một phần hoặc hoàn toàn đường hôhấptrẽn lộp đi

lặplại trong khi ngũ do OSA sẽdẫn đến tinh trạng thiếu oxyngắtquàng và tái oxy hỏa?2 r Hậu quadầnđềncácphán ủngoxy hóa phức tạp. tàngphán ứng

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

viêm,tảng trương liregiaocam và rối loạn chức nàng nội mõ.dẫn đen tãicấu trúcphếquan.12 Điềunàylàmnặng thêm tinhtrạng hen cua bệnhnhân.

<i>OSA vòphán ủng viêm loan thán</i>

OSA làm táng phan ửng viêm tạichồ vã toàn thân, đượccoi là yếu tổ

quan trọng nhất trong anh hươngcùa OSA lẽn HPQ?l' 51 Phan ứng viêm tại chồdocáccơ che cơ học gãy tôn thương niêmmạc do ngây/4 Phàn úngviêm toàn thân dặc (rưng bơi Sựgia táng các cytokin và chcmokin tiên viêmnhư

ycu tố hoại tứu(TNF-a), protein phan ứng c (CRP). Interleukin-6(IL-6).12

Bệnh nhân OSA cõ nồng độcác chẩt gày viêm trong máu cao hơn so với

người khoe mạnh?4 Tinh trạng viêm quámửc ớ đường thơ dưới có thêdần

den bệnh hen. lãm lâng nguy cơxuấthiện cơn hen cấp linh hoặc cơn hen ác

tinh gãy tử vong?4

<i>Trào ngược dựdàyth ire quan</i>

Trào ngược dạ dãy thực quân (GERD) gặp ư 58- 62% bệnh nhân

OSA?2 Tắc nghèndường thơdườngthơtrên gây tầngáp suất âm trong lồng ngực,tảnglằn suất GERD.dóngvai trị quan trọng trong cơ chế bệnh sinh cua

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

hen.1215■: GERD có thê trực ticpgâycơnhendo tơn thương niêm mạcdường

hơ hấp bơicác hạt hơi nướccó chứa axit và pepsin cua dạ dãy hoặc axit mật và trypsin cua tá tràng12. Mặtkhác.GERD gián ticp gâyhen thòng qua cơ che

trung gian hoặc phan xạ co that phe quản.12

<i>Yều tổ tùng trường nội mò mạch mâu</i>

Yen to tàng trương nội mòmạch máudóngvai trị quan trọng trong cơ chế bệnh sinh cua hen vá OSA? Yentốtângtrường nội mò mạchmáulà một glycoprotein nhạy cam với tinh trạng thiểu oxy. dođó OSA và hen có the thúc đẩysựxuấthiện yếu tổnày.1215 Ngược lại. yếu tốtáng trương nội mị mạch máugópphầngây viêm pheqn,tângđápứngvãtái tạo mạchmáu ơ nhùng

bệnhnhânhen cõ OSA.12

Leptin lá một protein được san xuất từ mị mờ lưu thơng trong máu có tác động lẻnvùngdưới dồi de tạocámgiácno và lủngcường trao dôichất.12u Nồngdộ leptin tảng cao ơ bệnhnhân OSA.12 Các nghiên cứuchothấyleptin đượcsânxuấtcụcbợtại dường hơ hấp?4 gópphần làmtângphảnứngdường thờvàđóngvai trị quan trụng trong cơchebệnh sinh cua HPQ vã OSA.12

Ngáy trong OSA có thê gãy tơn thương mỏ mem xung quanh dường thơ trên và mùi do tần sỗ rung cua nó và dần den viêm đường thờ?1 Ngoài

chấn thươngcơhọc. sự gia tăngâm thanh phế vị trong các dm ngưng thơ do

OSA sè kíchhoạtcácthụthe muscarinictrong dường thớ trung tàm. dẫn đến co thatphequan vã cáccơn hen VC đem?1

<i>Gián doụn giấc ngũ</i>

Thay dơi cấutrúc giấc ngu cỏ thè góp phần vào tương tác hai chiểu giữa OSA vã hen.12 Giấc ngứ bị giãn đoạn do OSA cỏ thê gãy tâng sức can dường thơ vã co thắt phe quan.' Bệnhnhàn HPQ thường có rồi loạn nhịp thơ

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

trong giai đoạn giấc ngu chuyêndộngmat nhanh (REM) nhiều hơn so với người

<i>Roilo(IIIchứcnũng tim mạch</i>

Tình trạng thiếu oxy gián đoạn và phân manh giắc ngú trong OSA cỏ the lãmtàngkích thích giaocam vá tângãp lựcảm trong lồng ngựcdảndến lãnggánhthất trái từng dọt. từđó làmxuấthiện hoặc nặng thêm mức độsuy

tim?':' Suy timdầnđến kiêm sốt HPQ khó khànlum?12':

1.2. Đặc diem lâm sàng, cận lãm sàng hen phe quan có ngưng thửtắc nghẽn khi ngũ

<i>1.2.1.Triệu chtiiig lâm sàng</i>

<i>1.2.1.1.Trífit chứng cư nũng</i>

<i>aị Tnệuchữngvề(tèm</i>

Triệuchứngban đêmcùa IIPQvà OSA có thếchồnglấp với nhau?; ;Ỹ Bệnh nhãnhen có OS/\ thườngcócáctriệuchúngVCdèm bao gồmngáydai dàng, thờ nặngnhọc,ho về dèm. ngu khơngn giầc?5•*

A&Ậr: gộp khoang96.7%các trường hựp?5 ?J' Ngáy lã tinh trạng âm

thanh dượctạorado sự rung niêm mục vã mó xung quanh dường hơ hấp trên khi có luồng khơng khi di qua chỏ hẹp. Ngây lã biêu hiện ban dầu cua hẹp

dường hơhấptrịn và khihẹphãn tạoratắcnghẽn thi xuấthiệnOSA.

<i>Gang sức hôhấp khi ngũ:</i> gặp ớ 36.8% trưởnghợp. ' Cha mẹ thường mõ tatré có cơn thớ mạnh, thớ gắng sức khi ngũ. triệu chửng này hết nều tré

thayđờitưthế hoặc thứcgiấc.

<i>Khị khè, khó thừ trong cơn hen cấp: </i>Chu yểu khó thơ ra. nếu nhẹ khó thơ chi xưầt hiộnkhigangsửc.khi ho, khi khóc. cười... trường hợpdiên hình khó thờ biéuhiện liêntục. khó thơ ra. có tiếng khị khè, cò cư thường gặpvề

dèm. gần sáng.’ Khò khê là yểu lỗ nguycơ gây khó vào giấc ngủ. ngú khơng

n. buồn ngũ ban ngàyvàmệtmoi/9

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

<i>Ho-. </i>Lúc dầu có thê ho klian. saucónhiềudờmdài. hodaidăng, hoxuẩt hiện nhiều vào nữa đêm vãvềsáng? Hovã khỏ khé trong hen lãm giảm chắt

lượng giấcngu cua tre. làm tăng số lẩnthức giấc trongdemvà khó ngu trơlại.15

<i>Cơn ngưngthởdượcchứng kiến:</i> là lý do phổbiến dưatre đi khám,

gặp ờ 57.1% trườnghọp. ' Triệu chửngnày có giátrị chân đốn nhưng khơng đảnhgiáđượcmửcđộnậng cua bệnh.

<i>Cíint giác ngạt thừ hoặcngưng thở khi ngõ:</i>trethứcdậygiừadèmvới cam giác ngưng thơ. lo sợ. điều nãy phan ánh giai đoạn thức giấc do tắc

nghèn khi ngu.

<i>Mất ngữ</i>trethưởng khó di vàogiấc ngu. ngủ khơng n giấc,haythay dối vị trí ngứ51 Trebéo phi vã ngưngthớtắcnghẽn nặng cóthể thíchngũ ngồi hay

tựa vàogổi.Mấtngủkéodài là một triệu chứng cua OSA dochất lượnggiấc ngủ

suy giám dothứcdậy nhiều lầntrongđêm.3031

<i>btTriệuchứng ban ngày</i>

Triệu chững ban ngây ơ trehencó OSA thườngkhơngdiênhĩnh'5 3 Ngồi triệu chửng cơn hen cap. một sotre có thê biêu hiệnbuồn ngu ban ngày vả mệt

moi dogiẳc ngu banđêm gián đoạn? 5 Buồn ngu ban ngày có tương quan với

mứcđộnặngcua hen vàOSA, tuy nhiên ít gập ớ tre em? ’ ’ Một số triệu chứng kháccóthê gặp baogồm thơ bằngmiệng,haymắcnhiêmkhnhơhấp. nhiễm

trùngtaitáiphát,cùngnhư có vẩn dề vềnghevànói. buồn nơn. nơn.khó nuốt

do phì dại VA- amidan?

Cáctriệu chứngkhác là hậu qua cua hen có OSAxãy ra ban ngày bao

gồm: Giám tập trung, giam chúý. suy giam tri nhớ. thay dổi tinh tinh (kich

dộng, trầm cám) và rốiloạntângdộng giam chú ỷ.19 3

<i>L2.1.2. Triệu chủng thựcthế</i>

Khám lãm sàngbệnh nhànhen cóOSA thường không phát hiện triệu chững gi trừ khi bệnh nhân dang trong cơnhen cấp?9 Trong cơn hen. nghe

phối cá tiếng ran rít. ran ngáy, tiếng khókhẽ. hoặc khơng nghethấyri rào phế

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

nang ờ bệnhnhãnhennặng-nguy kịch.Neu tre bị hen kéo dãi. lồng ngụccõ thè bị biếndạng/

Khám đường hô hấptrên: phát hiệncác cấutrúc giãi phẫu bấtthường

làmhẹp đường hòhấptrênvàtảngsứccánđườngthớ trong lúcngủnhưhàm

dưới dưa ra sau, vẹo vách ngân, cánh mùi xẹp. thiêu san xương hàm dưới,

lười to dãy... và dậc biệt là amidan và VA. Amidan và VA quá phát la

nguyênnhânphôbiếnnhấtgây OSA ỡ tre em/8 50 ■

Khâm thằn kinh: phát hiện các dấu hiệu rối loạn hanh vi vàrồi loạn làngdộng giam chú ý.

<i>1.2.2. Cận lâm sàng henphequán cà ngưngthởtắcnghènkhi ngũ</i>

<i>1.2.2.1.Thủmdị chức nàngvàxétnghiêmchấn đốn hen phế qn </i>

<i>a) Do chức năng hô hấp</i>

Các thông số đánh giá chức nánghôhấpđược thốngnhất gồm 18thơng số. trong đó có cácthịng số hơ hấp chinh sau:258 59

<i>Hãng1.1. Cácthông số hô hấp cư hti/T '9</i>

<small>FVC</small> ^{Forced vital capacity: Dung tich sồng tho}

<small>Forced Expiratory Volume during 1st second: The tich thờ ra gang sức trong giây dầu tiên</small>

<small>> 85%</small>

<small>Forced expiratory' flow at 25-75%: Lưu lượng thơ ra khoang giừa của dung tích sổng gảng sức</small>

<small>>60%</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

TrongHPQ. có bangchửng giới hạn luồng khi ihưra thếhiện rỗi loạn thõngkhi lằc nghẽn: it nhất một lần trong quy trinh chán đốn có FEVI thấp (binh thường> 85% so với lý thuyết), FEV1/ FVC giám (ơ trccm. binh

thường >90% so với lý thuyết)?59

Các thõngsổdượcsirdụngkhiđánh giátấc nghèn đường dần khí nhó ớ treem: FEF25- 75<60% so với lỳ thuyết. FEF25 hoặc FEF50< 60% so với lỹ thuyết?15

<i>Nghiệm phápphục hói phê quan:</i>

Đo ITVI trước vã sau khi dùngsalbutamol dưới dạng phun hít với liều lượng200mcgsau 10-20phút.NeuFEVI tângtrên 12% vãtrẽn 2001111 thi coi lã nghiệmpháp phục hồiphe qn dương tinh chimg lo loạithơng khi tẩcnghèncó

dãp ứng vớithuốcgiànphe quan? '■ Nghiệm pháp phục hồi phequandương tinh

lã dục tnmgcuahen, nhưng nghiệmpháp âm tínhkhi lâm lần đầucùngkhơng

loại trừ bệnh nhân khơng hen mà cịn phụ thuộc vào lâm sàng và các xét

nghiệm khác.*

<i>Nghiệm pháp gày cothấtphề quan:</i>

Nghiệm pháp hit mcthacholin và nghiệm pháp gang sức hô hap giúp

góp phẩn chấn đốn tre bị HPQ. ' Tuy nhiên phán ứng quá mức cua phế

quân đốivới mcthacholincũng gặp ơbệnhnhàn viêm mũi dị ứngvàcác bệnh

phôi mãn khác nhưxơnang phôi, dị săn phế quan phôi, bệnh phôi lác nghèn

mạn tinh, nên một so nghiên cứu gợi ý dùng nghiệm phápgắng sức hô hẩp thi

dụchiệuvớihen hơn?

<i>bfCác phương pháp khàc</i>

<i>Do nồngđộ oxit ntmc n ong khi thứ lít:</i>

Nồngdộ oxit nitric trong khi thớ ra (FENO) ớbệnh nhânhen vàOSA

thưởng cao hơn ngườikhóe mạnh.1159 42 NgưởngFENO giúp chần đoản và

theodôidientrị ờtre hennhưsau?511

- FENO <20ppb: binh thường.

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

- FENO từ 20- 35ppb: lãng cóỷ nghĩa (cằn dựa vào nguyên nhân dấu hiệu lâmsàng đè đưa ra chân đoàn).

- FENO > 35 ppb: táng cao(viêm lãng bạchcẩu ái toan ờ nhùng bệnh nhãn cỏ triệuchứng).

<i>Phề thân ký: </i>cho phépđo lườngcác thêtích phối tình, thêtích khí cặn (RV) và dung tích phơi tồnphần(TLC)?"STýlệ RV/TLC đo lường bầykhi và có độnhạy khi đánhgiá ớ hennhẹ. ngắt quàng. Do kháng lực đường dẫn

khiđặchiộuchophépđánhgiátấc nghèn nhẹ. thậm chi ơtrê nho? ‘9

<i>Do dao dộng xungký:</i> lã kỳ thuật không xâm lấn dựa vào tín hiệu khàng lực dường dẫnkhivàkháng trờ phơi trong thi thờbinh thường.'59 Kỳ thuật này có thethựchiệnđượcờtrctừ 3 tuôi trờ lèn.

<i>Chụp Xquang phôi:</i> bệnh nhãn hen nhẹ. X- quang phơi binh thường,

khi bệnhnặnghơn có thêthấydầuhiệu ứ khi/

<i>Càcxét nghi fill dịừng</i>

Test lâyda với dị nguyên hô hap. làmdơn gian và nhanh, có độnhạy

cao.'4' Trong khi dó. nồng dộ globulin miễn dịch E huyết thanh (IgE) đặc hiệuđộ tin cậy kem h<m. dất hơn. nhưng có thêlàm khi bệnhnhân không hợp tác, hoặc nếu liền sư gợi ý phan vệ. chàm nặng, chửng da vè nỗi hoặc khi bệnh nhân đã dùngthuốckháng histamin? Tuy nhiên,lest lay da hoặc định

lượng IgE đặc hiệu dương tinh khơng có nghĩa là dị nguyên đỏ gây triệu chứnghô hấp: phơi nhièm với dị nguyên và moi quan hệ cua nó với triệu chứng pháidược xác định dựa vào tiềnsứ bệnh nhãn?

Tươngtự.hiệntượnglãng bạch cầuáiloanvà nồng độ IgEhuyết thanh giúp cho chân đốn nhimg khơng khàng định là hcn và ncu ket qua binh thườngcùngkhơng loại trừ hen?4’

<i>1.2.2.2.Thàm dị chức nàngchan dốn ngưng ihơtắc nghèn khingùa)Dodakýhơhầp</i>

Hiện tại. có hai phươngtiện thường dùng đè chấn đoán xác định OSA

là da kỷ hô hấp vàda kỷ giắc ngũ?6112530

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

Da kỷhơ hẳp (RPG)là kỳ thuật thám dịchophép chân đốnhội chứng

ngưng thơ khi ngú, cỏ thê được thực hiện ơ phòng khám ngoại trú hoặc tại

nha i: Kỳ thuật này đơn gian hơn, it tốn kẽmhơn so vớidaký giẳc ngũ.44 bao gồm các phép do: Luồng khi thơ. các gắng sức hơ hấp. đođộ bào hịa oxy

máu. nhịp tim. diệntâmdồ?;s'°

<i>Theo địi lngkhithớ:</i>qua mặt nạmùihoặc mật nạ miệng nịivới máy hô hảp ký. Cam biến nhiệt mũi miệng là phương tiện tot nhắt dê phát hiện

ngưng thờ nhưng lại có độnhụy khơng cao đè pháthiện giám thỡ. Vi vậy.dê pháthiệncá ngưng thỡ và giam thơ thường kếthợpdoluồngkhi thơ vớicam biến nhiệt mùi miệng.44

<i>Cácgắng sức hơhấp: </i>nhằm mụcđíchpháthiện sự khơngdồng bộ giữa luồng khi thớ và cơhóhấp. Đánh giágắng sức hô hấp dựa vào sự phát hiện

chuyếnđộng ngực bụng quacam biền ngực bụng. Dặc tinh cùa OSA là còn chun động ngực bụng nhưng khơngcó/ giam luồngkhi qua mùi- miệng. Sự vằngmậthồntồncua chun dộnglồnthengựcvà bụng khi có ngimg thơ

cho thay ngưng thở cỏ nguồn gốc trung ương. Biên độ dápứng cũa cáccăm biến không phai là đường thăng mà là các dường dao động."

<i>Do độhào hòa oxynongmản(SpO2ị: </i>dấu hiệugợi ýOSA dirới dạng

giam SpO2 tái diễn dụng ràngcưa. Giam SpO2 có thê gợi ýđến tinh trang

giám thơng khi phe nang. SpO2 không cho biết ngưng thớ trung ương hay ngưng thơ tác nghèn mà chi chobiết bất thườnghô hấp dẫn đến giam nồng độ bão hòaoxyvàmứcdộ giam là bao nhiêu.44

<i>Diện làm (tồ:</i> phát hiện rỗi loạn nhịp lim di kèm với rối loạn hô hấp

trong giấc ngu. Trong da ký hô hấp. diện tâm dồ thường dược đo bang hai diệncựcdật ờ thành trước ngực.44

<i>Thơ ngây:</i> tinh trạng thơ ngáy sè được ghi nhận lại qua các bộ phận

cam ứng cùa máydokhi ngáy làmtấc nghẽn mộtphần dường thớ.44 Các chi số thuthậpdược trong da ký hò hấp khi ngu:10 5 44

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

<i>Ngưng thơtắcnghẽn: </i>một cơn ngưng thơ lầc nghẽn đượcghi nhộn khi cógiam >90% hoặc mất hỗn tồn biênđộ tin hiệu cua dịng khi thơ ra cho

biếncổhô hẩp sovới biênđộ đường cơ sớ trước dó. và sự kiệnnày kéo dài it

nhất hai lần thờ hoặc thời gian cùa hai lần thờ cơ bân (ngưng lưu lượng khi

mùi- miệng ít nhâl trong 10 giây)kèm theogang sức hơ hàp hít vào cicơn

ngưng thờ. Khoang thời gian ngưng thơdược tính từ cuổi cúa nhịp thớ cuối cùng den lúcbắt dầu nhịp thơ đầu tiên/

<i>Ngưng thớtrưng ương:</i> ngưng lưu lượng khi mùi ít nhắt trong 10 giây

vã khơng có gắng sức hơ hấp khingưng thơ/

<i>Ngưngthơhơn hợp:</i> một biến cố hôhấpdược đánh dấu lâ một ngưng

thớ hỗn hợp nếu tin hiệu dõng khíđãp ứng được thời gian vã các tiêuchuẩn biên dộ cua ngưng thờ tắc nghèn và khới dầu như ngưng thơ trung ương

nhưng kếtthúcbanggắng sức hỏ hấp/

<i>Giamthir. </i>Định nghía giám thờ chưa có sự thốngnhấtròràng. Biến cố

này cỏ thèdược ghi nhậnkhi giam biênđộ dịng khivớithờigian ít nhắt là 10 giây và kèmtheomột trong cáctiêuchuânsau/

- Giam biêndộ tin hiệu dòng khi >50% so vớibiênđộ ban dầu với ít nhất

90% thời gian cua sự kiện.

- Giam dưới 50% hay có hình anh dạng binh nguyên thi hit vào kèm theo giam dộ bão hóa oxy do qua da it nhất 3% vã/ hoặc kèm cơn thức tinh thống qua.

<i>Chisơnginìg thơ</i> (apnea index- Al): số lần ngưng thơ tấc nghẽn và/ hoặc trung tâm trong mồigiờ ngu/6

<i>Chìsơ giam</i> //;ơ (hypopnea index- HI): số lần giam thờ mồi giờ ngu/6

<i>Chi sốngưng-giam thớ</i> (apnea- hypopnea index- AHI): Lã số lượng

cơn ngưngthớ và giamthơ trong I giờngũ.dược tinh toán dựa trẽn kết qua

ghi cua máy da kỷ hô hấp/6 5

AHI số cơnngưng thơ 4 sốcơn giảm thơ/ thời giancũa giấc ngu (phút) x60

<i>hỉDơđaký giầc ngu</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

Đa kỷgiấc ngủ (PSG) là sự kết hợp cua điện não dỗ giấc ngu và da kỷ

hô hấp. Đakỷ giấc ngu giúp ghi dồngthời nhiều tham số sinh lý liênquanden trạng thãi thức và ngu. bao gồm:4' diện nàodồ. nhãn càu dồ. diện cơ. lưu

lượng khi thờ qua mũi- miệng, vận dộng thành ngực, bụng, tư thế cơ thê.

ngáy, diện tim. nòng độbào hòa oxytrong mâu. do cư dộng chân.PSG là tiêu

chuần vàng trong chân đoánOSA. giúp xácdịnhmứcđộnặng và đánh giá các

rối loạn giấc ngu khác có thecùnghiệndiện với OSA 6 5: Tuynhiên đa ký giấc ngũ thường khó triển khai do địi hỏi xây dựng phịng đo và các trang

thiết bi đi kèm. dặc biệt khó thựchiệnờtreemdo sự khơng hợp tác cua tre.

<i>c) Giátrịcùa(lakỹhị hap</i>

Dodakýhơhấp trong diều kiện không giám sát(loại 11) thuận tiệnhơn

da ký giấc ngu vi có the thực hiện vào ban ngày (giấc ngu trưa), tại nhà.

khơng cần có mật kỳ thuật viên thảm dị giầc ngu. lạo diêu kiệnthuận lợicho

chân đồn OSA ơ cangười lớn và tre em/5 4

Hiệuqua vã độ chinh xác chân dơãn cua da ký hô hap khi ngũ (loại II)

dà dược so sánhvới da ký giấc ngu (loạiI). Nghiên cửu chothayđộnhạycua RPG là90.9% (95% CI: 79.6- 100%)vàđộdục hiệu lã 94.1% (95% CI: 80-100%).46 Dồng thời. RPG cỏ độ chinh xác cao trong chân đoán OSA khi so với PSGơ những bệnhnhânnghi ngờ OSA trênlâm sàng.45

<i>/ỉ áng ỉ. 2. So sánh ưakýhôhẩpvùưaký giấc ngủ16</i>

Da ký giác ngu Da ký hơ hấp - Tiêu chuanvãng de chần đốn

Ưu diêm - Có thê xác địnhcó rối loạn giấc ngủ khác kèmtheo

- Được theo dôi bơi nhânviêny te trong suốt quá trinhdo

- Giá thành réhơn

- Thuận tiện hon(thực hiệntại

- Thoái máichongười bệnh

-Giáthành cao hon

Nhược - Chưa phổ biến

diêm -Có thê giấc ngũ khơnggiong như tụi nhà

- Khơng đánh giã dược tồn diệnnhư đa kýgiấc ngu - Cóthe phái thực hiện tiếp da kỷ giấcngu nếu kèt qua không rò ràng

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

<i>d) Rộ câu hài gũicngu tre em</i>

Nhiều bộ câu hói đà dược sir dụng rộng rài dế sàng lọcOSA 0 trc cm

và người lớn như Bộ câu hịigiấc ngu irẽcm (Pediatric Sleep

Questionnaire-PSQ).bộ câu hói Epworthdànhchotrêem.OSA-18. Brouilette Score...' ’ 4 Trong đỏBộcàuhói giấc ngu trêemPSQ rútgọn- thang đoSRDB(hiệnnay dược gọi tai là Bộ câuhoi giấc ngu trecmPSỌ)do Chen in cũngcộng sự xây dựng và hồn thiện tử những nảm 2000 lã cơng cụ sàng lọc OSA dược sư

dụngthườngxuyên cho tre em/ 45

Bộ câu hôi giấc ngu trêem phiên banđầyđubao gồm 5 câuhỏi mờ.49

càu hoidóng về tần suất cáctriệu chửnglãmsàng rối loạn giấc ngu ờ treem

và thói quen di ngu cua ue.! Tẩn suất xuấthiệncác triệuchứng rối loạn giấc

ngủ dược phân loại thành 5 mức lừ 0 điềm (không bao giờ) đến 4 diêm

(thường xun). Tuy nhiên, bộ càu hói trịn có một so nhược diêm như dài

dòng và phức tạp gãy khỏ khảnchongườichàm sôc tre khi dọc và tràlời. một số câu hoi trùng lập... Dođó nảm 2000. nhầm mụcdich sàng lọc OSA trên làm sàng. Chervin cúng cộng sự dàxây dựng và hoàn thiện Bộ câu hoi giấc

ngu trecmPSQ nít gọn- thang đo roiloạngiấc ngu (PSQ- SRDB) gom 22câu hoidóng có liênquanchặt chè với chân đốn OSA ờ tre em (Phụ lục I).48

Bộ càu hoi giấc ngutre em PSỌ yêu cầu người châm sóctretrực tiếp tra lời.4 Bộ câu hói nằm gọn trong I tranggiấy bao gồm 22 câu dược chia thànhcác nhõm:s câu hoi về ngu ngáy/ rối loạngiấcngứ. 4 càu hôi VC buồn

ngu ban ngày.4 câu hoi về các triệu chứngkhác thưởng gặp trong OSA ớ tre

em (tiêu dem. daudầu về buồisáng, béo phi.chậm lên cân) và 6 câu hoi ve rỗi loạn tângđộng- giam chú ỷđược lấy từ Tiêu chuấn chân đoánhội chửng

Tângdộng giám chú ý trong Cam nang Chân đoánvà Thống kê Rồi loạnTàm thần (DSM- 5).4 49 Câu trã lời được linh diêm như sau: "Cỏ" I diêm.

"Không" vả "Không biết" 0diêm. Diêm PSỌdược tinh bang ty lệ giừa số câu trá lời “Cơ" và tống sốcâuhoi tra lời "Có” hoặc "Khơng", loại trừcác

càu trà lời lã "Không biềt”. PSQ > 0.33gợi ý tới OSA ớtrê em.4

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

Bộ câu hoi giấc ngu tre em PSQ có độ nhạy chán đoán là 78% vả độ

đặc hiệu 72% và đã được xác thực dựa vàochân đoán OSA bang do dakỷ

giấc ngu/ Hệ sốtươngquanSpearman r lầnlượt cho từng thang diêm là ngu ngáy: 0.92 (p <0.0001). buồn ngũ: 0,66 (p = 0.0010). hãnh vi: 0.83 (p <0.0001)và toàn bộ thang điểm: 0.7 5 (p <0.0001). ĐiểmCronbach's alpha cho từngthang diêm: ngủngáy: 0,86: buồn ngũ: 0.66; hành vi: 0.84; và toàn

bộ thang diem PSỌ: 0.89.1 Ngày nay bộ cảu hoi giấc ngú trcemđangđược

sứ dụng rộng rãi trong cà chân doán lâm sàng và trong các nghiên cửu VC

OSAờtre cm.4 055

Mặc dù PSQ lá một công cụ hiệu quã trong sàng lọc OSA ờ tré em.

nhưng nóvẫn có hạn chế. Diemhạn chế dầu tiên cùa PSQ là bấtkỳcâutrálời

nào đượcđánh dấu là “Khơngbiết" đều khơng dược tinh diêm, dịi hoi cha mẹ phái nắm rò tinh trạng bệnh cua trê. nếu nhiều horn 30% cảu trả lời "Không biết” thi bộcàu hoi sê khơng cịn giã trị? 4S Diêm hạn chế khác cùabộ càu hoi PSỌ là tác giá đưa vảobộcâuhoi6tiêu chí chân đốn rói loạnlâng

dộng-giam chú ý từ DSM- 5.4 Mậc dùcóbằngchứngchothầytriệu chứng cua rỗi

loạn tàng dộng-giam chú ỷ và OSA ỡ trè em là tương lự nhau, và trong một số trường hợp có liênquan,chúng lã nhừng triệuchữngtươngdối không dục

hiệucua OSA ờtreem khi so sánhvớicác triệu chứngnhưcơn ngưng thơkhi ngủ.20 Ngoài ra. cáctriệuchứng giam tập trung và hiếuđộngcua rỗi loạntâng

dộng- giamchú ý dè phát hiện hon trong sinh hoạt hàng ngày khiến cha mẹ tre de nhớ lụi các biêu hiện này hơn. Khi tinh đen các yếu tổ này. có thê

phong dỗn rang diêm PSQ có thè bị anh hướng bơi các triệu chửng không

dặc hiệu hơn lã các triệu chửng dặc hiệu. Đẽ giam nguy cơPSỌ dương tinh

giã. bệnh nhãn nên dược đánh giá rối loạn tàng dộng- giam chú ýdồng thời hoặc trước khithựchiệnBộcâuhóiPSỌ.

Bộ câu hoi giấc ngu trecmPSQđượcchimgminhhiệu qua trong chân

đoản OSA ớtrêhen có OS.A °'; DiemPSQcómốitươngquan thuận vớichi

sổ AHL dồngthời diêm PSQ càng cao thi mứcđộ kiêm soát hen càng kém. ■

Hiệphội Hịhấp Châu Âu đã cơngnhộnPSQ cơ vai trơ chân đốn vã theodõi

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

(láp ứngdicu trị OSA. cùng nhưđành giá anh hươngcua OSA lên sức khoe tâm thần cua tre? Bộ cáu hoi giấc ngu tre em PSỌ dã dược chinh nhóm tác gia xây dựng PSQchuyêndịch sang nhiều ngôn ngừ khác nhau, trong dócó

phiên bánTiếng Việt và dà dược sư dụng trong nghiên cứuve OSA tại Việt Nam?04 Chúng tôi dà xin dưực ban quyền cua nhóm tãc gia cho phẽp sứ

dụng bộ câu hời PSQ phiên ban Tiêng Việt trong nghiêncimnãy.

<i>e)Các phương pháp khác</i>

<i>Ghiừtnhoặc tptay videogiấcngu: </i>ghi lại các chuyền dộnghơ hấp cùa

bệnh nhãn có thê xác định cácgiaiđoạn cùa giâm thờ và ngưng thớ. Dáy là kỳ

thuật không xâm lấn. dễ sứ dụng, hiệu qua. cỏ dộ nhạy vả độ dặc hiệu cao

giúp chan đoán OSA? Tuy nhiên kỳ thuật này không phàn biệt ngưng thơ trung ương vàngưng thớ tầcnghèn.

<i>Do độhào hòa oxỵ don thuầntrong đêm:</i> dâu hiệugợi ý OSA là giam dộ bào hòa oxydạng ràng cưa? Phươngpháp này không phân biệt ngưng thơ

trung ương hay lac nghèn. Độ bão hỏa oxy bình thưởng khơng loại trử chân đoánOSA.

<i>Nộisoi tai mùi họng trong giẩc ngũ:</i> sư dụng ống nội soi mèm di qua mùi nham đánh giá vị tri tắc nghèncùngnhưmửcdộtắc nghèn cua đường hô

hấp trênkhingu?Tuynhiêndâylã phương phápxâmlấndodó có nhiều biền chửng: chay máu mũi. co thắt thanh quan.

<i>Chân dỗn hình anh thăm dịOSA:</i> bao gồm X- quang sọ thảng

nghiêng, chụp cat lớp vi tinh, chụp cộng hương tử: giúp đánh giã mô mềm

đường thờ. pháthiệncácbắtthường?

<i>ỉ)ịnh lượng các dan ấn sinh học: </i>từ máu,nướctiêu,nướcbọt và khithớ ra nhưIL-6.IL-IO... có thê giúp chân đốnOSA?

<i>1.2.3. Chắn doản henphỉ’ (Ịttan có ngưng thơ tấc nghẽn khi ngó</i>

Bệnh nhãn cỏ du tiêu chuấn chấn đốn hen theo G1NA 2020: vã tiêu

chuẩn chân đoán OSA cùaHiệpHội Giấc ngu Hoa kỳ? 's

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

<i>1.23.1.Chắnđoản hen phề quan</i>

<i>Tiền sư cỏ các n iêu chữngcua dường hòhấp:</i>Triệuchứngđiên hinh lã

ho. khỏkhẽ. thờ nhanh vãnặngngực.

- Bệnh nhân hcnthường có nhiềuhơnmột trong số các triệu chứng trên - Các triệu chửng thường thay đồi theo thời gian vã khác nhau về

- Triệuchủng cua bệnhthườngxayra và nặnghơnkhi bị nhiễm virus.

<i>Cóbằng chứng thay(lồi chứcnâng hị hắp so vớt tre khoe niựnh: có </i>

mộthay nhiều hơn trong số các nghiệm pháp sau dương tinh giúp khăng định

chắn đoán.

- FEVI tâng lớn lum 12% so vóigiá trị ban dầusau nghiệm phápphục hồiphequán.

- Daodộng trung binh lưu lượng dinh PEF ban ngày trung binh > I3%.:

- Nghiệm phápgắng sức hôhấp dương tinh: giám FEV1 > 12% so với ban dầu hoặc PEF > 15%.'

- Nghiệm phápgày co thắt phếquandươngtinh(thường ớtrê lờn).:

- Giũanhùnglầnkhám dao động FEV1 > 12% l»ặcdaodộngPEF > 15%.:

<i>Tiềnsưban thân và gia dinh: </i>Tiềnsư trê có cãctriệuchứnghỏhấptái

đi tái lại. trc cỏ the bị viêm mùi dị ứng hoặc eczema. Tiền sứ gia dinh có

người bị hen. cơ dịa dị ứng.Tuy nhiên cácdấuhiệu này không đặc hiệu cho hen vã khơng phái gộp ỡ tầtcácáckiều hinh hen.

<i>1.23.2.Chânđốn ngưng thờtẳcnghènkhi ngu</i>

Theo tiêu chan chân đoán cùa Hiệp Hội Giấc ngú Hoa Kỳ:425 Bệnh nhàn cô tiêuchuânA và' hoặc B +tiêuchuân c.

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

A. Triệu chửng ngu gật ban ngày q mức khơng giái thích bơiyểu tố nào khác.

B. it nhất 2 trong sổ tiêu chuẩn sau: Ngáy nặng, ngưng thớ về đem. thức

dậy liên tục trong dèm. giấc ngũ khơng có sự nghi ngơi, mệt moi ban

ngày, thay dơi sự lậptrung.

c . Đa ký giầc ngu hoặc da ký hị hấp

Đa kýgiấc ngulả tiêuchuẩnvàng de chân đốn. Tuy nhiên đồivới tre emtiêuchuẩnvề da kýgiấc ngũ thường rất khókhán, đặcbiệtvới trê nhô.Vi

vậy cáctác giá khuyến cáo chân đoản OSA dựa vàomáyđo đa ký hôhấp với chi sổ ngưng thớ- giám thơ AHI>1 lần/ giờ.

Xác định mứcđộnặngcua OSA dựa vào chi sổ AHI.

• Nhẹ: 1< AHI < 5 lần/ giờ

- Trungbinh: 5 < AHI < 10 lần/giờ - Nặng: AHi > 10lần/ giờ

Giátrị cua AHI chi cóý nghĩa khi nókét hợp với nhừng dẩu hiệu lãm sàng. Mứcđộnặng cua OSA không chi dựa vào chi so AH1 màphai tinhden

sự anh hưởng đến chấtlượng cuộc sống.

1.3. Đặc diem l ối loạn tảng động giâm chú ý ỡ hen phe quăn có ngưng

thờ tắc nghen khingu

HPQ và OSA có thègãyhậu quà nghiêm trọng lẽn hệ tim mạch, rỗi loạn chuyển hóa. giâm tốc độtáng trướng, pháttriểnthe chất cuatre.' ‘516 ■5 4

Ởtre em. hậuqua cua hen có OSA lên hệ thần kinh phô biểnvã nghiêm trọng

hơn so với người lớn. do dặc diêmhệ thần kinh cuatre nhạycam vớitinh trạng thiếu oxy do OSA và henphếquângãy ra? 16" Nhiều nghiên cứu cho

thấy cómối liên quangiừahen có OSA với tình trạng suy giam nhận thức, trầm cam hoặc các rồi loạn hành vi khác như hiếu dộng thãi quá. giam tập

trung, hành vi hungtinh,dậc biệt là rỗi loạnlângdộng giam chúý.10'1323 30

</div>