đề tài thực trạng giai đoạn 2015 2023 và giải pháp phát triển hoạt động hợp đồng tương lai chỉ số vn30 trên thị trường chứng khoán việt nam

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG

TIỂU LUẬN QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH HỌC KÌ I NHĨM 2 NĂM HỌC 2023-2024

ĐỀ TÀI: THỰC TRẠNG GIAI ĐOẠN 2015-2023 VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG HỢP ĐỒNG

TƯƠNG LAI CHỈ SỐ VN30 TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN : ĐỖ TRƯỜNG SƠN NHÓM THỰC HIỆN: NHÓM 4

<small>HÀ NỘI - 2023</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

ĐIỂM CHỮ KÝ GIÁO VIÊN

(GHI SỐ VÀ CHỮ) (KÝ GHI RÕ HỌ VÀ TÊN)

1 NGUYỄN THỊ TRÀ GIANG A37503 2 TRẦN THỊ THU HIỀN A39058 3 ĐÀO THỊ THANH HUỆ A39214 4 NGUYỄN THỊ THANH THÚY A40305 5 NGUYỄN THỊ THÙY LINH A41207

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

LỜI CẢM ƠN

Sau các tuần học được làm quen và tiếp thu kiến thức với môn học Quản trị rủi ro tài chính, chúng em nhận thức được sâu sắc rằng mình cần phải học hỏi, tìm hiểu và nghiên cứu nhiều hơn, mở rộng tầm nhìn ra thế giới quan. Qua quá trình học tập dưới sự giảng dạy tận tâm, có tầm của giảng viên – thầy Đỗ Trường Sơn, chúng em đã dần định nghĩa, hình dung rõ nét về mơn Quản trị rủi ro tài chính nói riêng và tầm quan trọng của kiến thức nói chung. Dựa vào những kiến thức được học từ giảng viên bộ môn, chúng em đã bắt tay vào nghiên cứu, phân tích và thực hiện đề tài: “Thực trạng giai đoạn 2015-2023 và giải pháp phát triển hoạt động Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 trên thị trường chứng khoán Việt Nam”.

Chúng em xin gửi lời cảm ơn đến Trường Đại học Thăng Long đã đưa mơn học Quản trị rủi ro tài chính vào chương trình giảng dạy. Đặc biệt, chúng em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến giảng viên bộ môn – thầy Đỗ Trường Sơn đã truyền đạt những kiến thức quý báu cho chúng em trong suốt thời gian học tập vừa qua.

Bộ môn “Quản trị rủi ro tài chính” là một mơn học thú vị, vơ cùng bổ ích và có tính thực tế cao, đảm bảo cung cấp đủ kiến thức, gắn liền với nhu cầu thực tiễn của sinh viên. Tuy nhiên, do vốn kiến thức còn hạn chế và khả năng tiếp thu thực tế còn nhiều bỡ ngỡ. Mặc dù chúng em đã cố gắng hết sức nhưng chắc chắn bài tiểu luận khó có thể tránh khỏi những thiếu sót và nhiều chỗ cịn chưa chính xác, kính mong thầy xem xét và góp ý để bài tiểu luận của chúng em được hồn thiện hơn.

Cuối cùng, chúng em xin kính chúc thầy dồi dào sức khỏe, hạnh phúc và thành công trong sự nghiệp giảng dạy.

Chúng em xin chân thành cảm ơn !

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

MỤC LỤC

I. Giới thiệu chung về Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 trên thị trường

chứng khốn Việt Nam...1

1. Lịch sử hình thành...1

2. Tổng quan về Hợp đồng tương lai chỉ số VN30...2

2.1. Khái niệm về Hợp đồng tương lai chỉ số VN30...2

2.2. Danh sách rổ cổ phiếu VN30 mới nhất :...3

2.3. Cách hoạt động của Hợp đồng tương lai chỉ số VN30...5

2.4. Đặc điểm của Hợp đồng tương lai chỉ số VN30...6

2.5. Tiêu chí của Hợp đồng tương lai chỉ số VN30...8

3. Ưu điểm và nhược điểm của Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 trên thị trường chứng khoán Việt Nam...10

3.1. Ưu điểm...10

3.2. Nhược điểm...11

4. Phân biệt Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 và Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ...12

II. Thực trạng Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 trên thị trường chứng khoán Việt Nam...15

1. Thực trạng kinh tế vĩ mô...15

1.1. Kinh tế vĩ mô giai đoạn 2016-2021...16

1.2. Kinh tế vĩ mô giai đoạn 2022-2023...19

2. Thực trạng Hợp đồng tương lai chỉ số VN30...24

3. Khó khăn và thách thức...36

III. Giải pháp phát triển hoạt động Hợp đồng tương lai trên thị trường chứng khoán Việt Nam...37

1. Các giải pháp thu hút nhà đầu tư...37

2. Các giải pháp khác...39

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

I. Giới thiệu chung về Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

1. Lịch sử hình thành.

Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 (VN30 Futures Contract) là một sản phẩm tài chính phái sinh được giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khốn TP.HCM (HoSE) tại Việt Nam. Đây là một cơng cụ tài chính quan trọng cho các nhà đầu tư và các tổ chức tài chính để bảo vệ rủi ro và thực hiện các chiến lược giao dịch liên quan đến chỉ số VN30.

Dưới đây là một số điểm quan trọng trong lịch sử hình thành của hợp đồng tương lai chỉ số VN30:

- Thành lập Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE): Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM được thành lập vào ngày 8 tháng 8 năm 2000, và sau đó trở thành sàn giao dịch chứng khốn chính của Việt Nam. - Chỉ số VN30: VN30 là chỉ số thị trường chứng khoán tập trung vào 30 cơng ty có vốn hóa thị trường lớn nhất và uy tín nhất tại HoSE. Chỉ số này được phát triển để theo dõi hiệu suất của các công ty trong danh mục và là một biểu đồ quan trọng để đánh giá sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.

- Sản phẩm tương lai VN30: Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 được ra mắt vào ngày 10 tháng 8 năm 2017. Điều này cho phép các nhà đầu tư và các tổ chức tài chính tham gia vào giao dịch tương lai dự đoán về hiệu suất của chỉ số VN30 trong tương lai. Điều này mang lại lợi ích trong việc đa dạng hóa danh mục đầu tư và bảo vệ khỏi rủi ro thị trường. - Phát triển và điều chỉnh sản phẩm: Kể từ khi ra mắt, hợp đồng tương lai chỉ số VN30 đã trải qua nhiều điều chỉnh để tăng tính thanh khoản và thu hút nhiều nhà đầu tư hơn. Các quy tắc và điều kiện giao dịch cũng đã được cải thiện để đảm bảo tính cơng bằng và minh bạch trong giao dịch.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2. Tổng quan về Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

2.1. Khái niệm về Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là một loại hợp đồng tương lai được giao dịch trên thị trường tương lai và chứng khoán của Việt Nam. Đây là một cơng cụ tài chính được sử dụng để đặt cược hoặc bảo vệ khỏi rủi ro giá của chỉ số VN30, mà là chỉ số thị trường chứng khoán của Việt Nam, đại diện cho 30 cơng ty có vốn hóa lớn và hoạt động tích cực trên thị trường. Hợp đồng tương lai là thỏa thuận giữa hai bên mua và bán về một giao dịch diễn ra trong tương lai với mức giá được xác định từ thời điểm ký kết hợp đồng. Ở Việt Nam chỉ có hai loại hợp đồng tương lai là Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 và Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ. Nhà đầu tư có thể mua bán Hợp đồng tương lai để đầu cơ hoặc là bù đắp cho sự thua lỗ do việc nắm giữ nhiều danh mục đầu tư, nhiều tài sản cơ sở.

Một số khái niệm cơ bản liên quan đến hoạt động tương lai chỉ số VN30:

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

- Hợp đồng tương lai (Futures Contract): Đây là một hợp đồng tài chính mà hai bên cam kết mua hoặc bán một tài sản (trong trường hợp này là chỉ số VN30) vào một thời điểm trong tương lai, với giá cố định được xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng.

- Chỉ số VN30: Là chỉ số thị trường chứng khoán của Việt Nam, bao gồm 30 cơng ty có vốn hóa lớn và tích cực hoạt động. Giá trị của chỉ số này thường biểu thị sự biến động của thị trường chứng khoán Việt Nam tổng thể.

- Giao dịch tương lai (Futures Trading): Là quá trình mua hoặc bán hợp đồng tương lai chỉ số VN30 trên thị trường tương lai. Người mua hợp đồng tương lai kỳ vọng giá chỉ số VN30 sẽ tăng trong tương lai, trong khi người bán kỳ vọng giá sẽ giảm.

- Giá cơ sở (Underlying Price): Là giá của chỉ số VN30 tại thời điểm mà hợp đồng tương lai được thỏa thuận. Giá cơ sở này là cơ sở để tính tốn lãi/lỗ và thanh tốn cuối kỳ của hợp đồng tương lai.

- Ngày đáo hạn (Expiration Date): Là ngày cuối cùng của hợp đồng tương lai, khi mà người mua và người bán phải thực hiện thanh toán cuối kỳ bằng việc mua hoặc bán tài sản cơ sở với giá cơ sở tại thời điểm đáo hạn.

Hoạt động tương lai chỉ số VN30 cho phép các nhà đầu tư và nhà giao dịch sử dụng các chiến lược đầu tư để kiểm soát rủi ro và cơ hội trên thị trường chứng khốn Việt Nam. Nó cũng có thể được sử dụng như một công cụ để đầu cơ hoặc đánh giá dự đoán về hướng diễn biến giá của chỉ số VN30 trong tương lai.

2.2. Danh sách rổ cổ phiếu VN30 mới nhất : STT Mã chứng khốn Tên cơng ty

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

2 STB Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín

11 SSI CTCP Chứng khốn SSI

16 ACB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu

24 GVR Tập đồn Cơng nghiệp Cao su Việt Nam

28 SAB Tổng CTCP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

2.3. Cách hoạt động của Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là một cơng cụ tài chính phái sinh cho phép các nhà đầu tư mua hoặc bán chỉ số VN30 tại một thời điểm trong tương lai với giá cố định. Dưới đây là cách hoạt động cơ bản của hợp đồng tương lai chỉ số VN30

- Xác định hợp đồng tương lai: Các sàn giao dịch tương lai, như Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) hoặc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), xác định và niêm yết các hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Các hợp đồng này thường có các thơng số cụ thể như ngày đáo hạn, kích thước lơ (lot size), giá cố định, và cơ cấu lãi suất.

- Mua và bán hợp đồng tương lai: Các nhà đầu tư có thể tham gia giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số VN30 bằng cách mua hoặc bán chúng trên sàn giao dịch tương lai. Người mua kỳ vọng giá chỉ số VN30 sẽ tăng, trong khi người bán kỳ vọng giá sẽ giảm.

- Thanh toán lãi/lỗ hàng ngày: Mỗi ngày, giá cơ sở của chỉ số VN30 được xác định, và lãi/lỗ hàng ngày dựa trên sự chênh lệch giữa giá cơ sở và giá hợp đồng tương lai của bạn. Nếu bạn là người mua và giá cơ sở tăng, bạn sẽ có lãi, và ngược lại.

- Ngày đáo hạn: Đây là ngày cuối cùng của hợp đồng tương lai. Tại ngày đáo hạn, các hợp đồng tương lai được chốt lại. Người mua và người bán phải thực hiện thanh toán cuối kỳ bằng cách mua hoặc bán chỉ số VN30 với giá cơ sở tại thời điểm đáo hạn.

- Thanh toán tiền mặt hoặc giao dịch thực tế: Thanh tốn cuối kỳ có thể tiến hành bằng tiền mặt hoặc giao dịch thực tế. Nếu bạn là người mua và

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

giá cơ sở cao hơn giá mua hợp đồng tương lai của bạn, bạn sẽ nhận được tiền từ người bán. Ngược lại, nếu giá cơ sở thấp hơn giá mua hợp đồng của bạn, bạn sẽ phải trả tiền cho người bán.

- Lãi suất qua đêm (Overnight Financing): Nếu bạn duy trì một vị thế mua hoặc bán hợp đồng tương lai qua đêm, bạn có thể phải trả hoặc nhận lãi suất qua đêm, tùy thuộc vào hướng của vị thế và lãi suất thị trường.

Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 cho phép các nhà đầu tư tham gia vào thị trường chứng khốn Việt Nam mà khơng cần phải mua trực tiếp cổ phiếu riêng lẻ. Điều này giúp họ đa dạng hóa portofolio đầu tư và kiểm sốt rủi ro. Tuy nhiên, giao dịch hợp đồng tương lai cũng có thể đòi hỏi hiểu biết chuyên sâu về thị trường và chiến lược đầu tư.

2.4. Đặc điểm của Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

STT Đặc điểm HĐTL Chỉ số cổ phiếu VN30 1 Tên hợp đồng Hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30

2 Mã giao dịch

Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội thực hiện cấp mã giao dịch hợp đồng tương lai đảm bảo cấu trúc mã giao dịch theo quy định của Sở giao dịch Chứng khoán Việt Nam

3 Tài sản cơ sở Chỉ số VN30

4 Quy mô hợp đồng 100.000 VND x Điểm chỉ số VN30 5 Hệ số nhân hợp đồng 100.000 VND

6 Ngày niêm yết 10/8/2017

7 Phương thức giao dịch ^{Phương thức khớp lệnh và Phương thức} thỏa thuận

8 Tháng đáo hạn Tháng hiện tại, tháng kế tiếp, hai tháng cuối 2 quý tiếp theo

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

STT Đặc điểm HĐTL Chỉ số cổ phiếu VN30

Ví dụ: tháng hiện tại là tháng 7. Các tháng đáo hạn là tháng 7, 8, 9 và tháng 12

9 Thời gian giao dịch ^{Mở cửa trước thị trường cơ sở 15 phút} Đóng cửa: cùng thị trường cơ sở 10 ^{Bước giá/ Đơn vị yết}

giá ^{0,1 điểm chỉ số} 11 Đơn vị giao dịch 01 hợp đồng

12 Giá tham chiếu ^{Giá thanh toán cuối ngày của ngày giao} dịch liền trước hoặc giá lý thuyết 13 Biên độ dao động giá +/- 7%

14 Giới hạn lệnh 500 HĐ/lệnh

15 Giới hạn vị thế ^{Theo quy định của trung tâm lưu ký} chứng khoán Việt Nam

16 ^{Ngày giao dịch cuối} cùng

Ngày thứ Năm thứ ba trong tháng đáo hạn, trường hợp trùng ngày nghỉ sẽ được điều chỉnh lên ngày giao dịch liền trước

Là giá trị trung bình số học giản đơn của chỉ số trong 30 phút cuối cùng của ngày giao dịch cuối cùng (bao gồm 15 phút khớp lệnh liên tục và 15 phút khớp lệnh

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

STT Đặc điểm HĐTL Chỉ số cổ phiếu VN30

định kỳ đóng cửa), sau khi loại trừ 3 giá trị chỉ số cao nhất và 3 giá trị chỉ số thấp nhất của phiên khớp lệnh liên tục 21 Mức ký quỹ ^{Theo quy định của trung tâm lưu ký}

chứng khoán Việt Nam

22 Giá dịch vụ ^{Thu tiền cung cấp dịch vụ theo quy định} của Bộ Tài Chính

2.5. Tiêu chí của Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Hợp đồng tương lai VN30, tương tự như các hợp đồng tương lai trên thị trường tài chính, được xác định bởi một số tiêu chí và thơng số cụ thể để đảm bảo tính đồng nhất và minh bạch trong giao dịch. Dưới đây là các tiêu chí quan trọng của hợp đồng tương lai VN30:

- Chỉ số cơ sở (Underlying Index): Hợp đồng tương lai VN30 dựa trên chỉ số VN30, đây là chỉ số thị trường chứng khoán của Việt Nam đại diện cho 30 cơng ty có vốn hóa lớn và hoạt động tích cực.

- Ngày đáo hạn (Expiration Date): Đây là ngày cuối cùng của hợp đồng tương lai, khi mà người mua và người bán phải thực hiện thanh toán cuối kỳ bằng cách mua hoặc bán chỉ số VN30 với giá cơ sở tại thời điểm đáo hạn. Ngày đáo hạn thường được xác định trước và thông báo cho nhà đầu tư.

- Giá cơ sở (Underlying Price): Giá cơ sở là giá của chỉ số VN30 tại thời điểm mà hợp đồng tương lai được thỏa thuận và ký kết. Giá này được sử dụng để tính tốn lãi/lỗ và thanh tốn cuối kỳ của hợp đồng.

- Kích thước lơ (Lot Size): Kích thước lô xác định số lượng hợp đồng tương lai mà người đầu tư phải mua hoặc bán trong mỗi lần giao dịch.

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

tháng 12/2017, có 4 mã hợp đồng được giao dịch là VN30F1801, VN30F1802, VN30F1803 và VN30F1806 đáo hạn vào tháng 1, tháng 2, tháng 3 và tháng 6/2018. Có thể thấy khối lượng giao dịch tăng nhanh chóng từ tháng 8 khi thị trường ra mắt tới cuối năm 2017. Chỉ trong vòng 4 tháng: Tổng khối lượng giao dịch: 1.106.353 hợp đồng. Tính bình qn với 101 phiên giao dịch, khối lượng giao dịch trung bình đạt 10.954 hợp đồng/phiên. Nếu như trong tháng 8, khối lượng giao dịch trung bình phiên chỉ đạt 3.653 hợp đồng thì đến tháng 12, khối lượng giao dịch trung bình phiên tăng gấp 4,7 lần đạt 17.029 hợp đồng.

Trong 4 tháng với 101 phiên giao dịch (theo quy mô danh nghĩa hợp đồng) đạt hơn 96.297 tỷ đồng. Tính bình qn, giá trị giao dịch đạt 953 tỷ đồng/phiên. Trong đó phiên giao dịch ngày 12/12/2017 có khối lượng giao dịch lớn nhất trong 4 tháng qua, đạt 27.994 hợp đồng, tương ứng giá trị giao dịch 2.508,56 tỷ đồng. Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 ra đời cũng đạt được thành quả đáng mong đợi với diễn biến biến động tích cực trong những tháng cuối năm. Nhờ đó chỉ số tương lai ở hầu hết các kỳ hạn đều tăng. Các hợp đồng tương lai kỳ hạn ngắn tiếp tục giao dịch ở mức thấp hơn chỉ số VN30, thanh khoản tập trung vào các hợp đồng kỳ hạn ngắn. Sự biến động mạnh của chỉ số VN30 trong phiên khiến cho hoạt động giao dịch của hợp đồng tương lai tăng mạnh, đặc biệt tại thời điểm cuối tháng 10, đầu tháng 11. Khối lượng mở (OI) toàn thị trường tăng mạnh theo các tháng. Tính đến cuối phiên giao dịch ngày 29/12/2017, tổng khối lượng OI toàn thị trường đạt 8.077 hợp đồng, tăng gấp 3.7 lần so với thời điểm cuối tháng 8, trong đó OI của các mã hợp đồng VN30F1801, VN30F1802, VN30F1803 và VN30F1806 lần lượt là 5.890 hợp đồng, 797 hợp đồng, 1.018 hợp đồng và 372 hợp đồng.

Trong 6 tháng đầu năm 2018, thị trường cơ sở biến động mạnh trong tháng 5 và tháng 6 khi VN30 Index có giai đoạn sụt giảm hơn 100 điểm.Giá các hợp đồng tương lai biến động theo biến động chỉ số thị

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

trường cơ sở. Cụ thể với trường hợp mã hợp đồng tương lai đáo hạn vào tháng 6/2018, tại thời điểm niêm yết trong tháng 10/2017 và đầu năm 2018, khi kỳ vọng đối với thị trường cơ sở tăng, hợp đồng được giao dịch với giá cao hơn chỉ số VN30 Index. Tuy nhiên khi còn một tháng đến thời điểm đáo hạn, giá của hợp đồng tương lai bám sát chỉ số và biến động đồng đều với chỉ số. Thanh khoản tập trung vào hợp đồng kỳ hạn ngắn, nhất là khi thị trường cơ sở biến động. Trong quý II/2018, khối lượng giao dịch phái sinh đạt 4.187.579 hợp đồng, tương ứng giá trị giao dịch theo quy mô danh nghĩa hơn 417.784 tỷ đồng, tăng gấp đôi so với quý I/2018. Lũy kế 6 tháng đầu năm, tổng khối lượng giao dịch và giá trị giao dịch phái sinh đạt lần lượt 5.537.761 hợp đồng. Khối lượng giao dịch bình quân 6 tháng đầu năm 2018 đạt 45.767 hợp đồng/phiên, gấp 4,18 lần so với năm 2017. Trong tháng 5 và 6/2018 thanh khoản thị trường tăng mạnh đạt lần lượt 74.567 và 94.568 hợp đồng/phiên. Khối lượng mở OI tồn thị trường duy trì ổn định trong suốt 6 tháng và đạt 11.812 hợp đồng tại ngày 29/6, tăng 46.24% so với cuối năm 2017.

</div>