(Luận án tiến sĩ) Chuyển Đổi Số Chuỗi Cung Ứng Cà Phê Nhằm Đẩy Mạnh Xuất Khẩu Tại Các Tỉnh Tây Nguyên

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.88 MB, 202 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

Bà GIÁO DĀC VÀ ĐÀO T¾O

<b>TR¯èNG Đ¾I HỉC NGO¾I TH¯¡NG </b>

<b>Ngành: Kinh t¿ qc t¿ </b>

Hà Nái, năm 2023

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

B<b>à GIÁO DĀC VÀ ĐÀO T¾O </b>

<b>TR¯èNG Đ¾I HỉC NGO¾I TH¯¡NG </b>

<b>Ngành: Kinh t quỏc t Mó ngnh: 9310106 </b>

<b>Ngội hỗng dn khoa hỗc: PGS, TS Trn Quỏc Trung PGS, TS Nguyòn Xuân Minh </b>

Hà Nái, năm 2023

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LèI CAM ĐOAN </b>

Tôi xin cam đoan đây là nái dung căa cơng trình nghiên cąu khoa học đác lập căa riêng tơi. Tồn bá số liệu đ°ÿc sử dāng dùng phân tích trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, đã đ°ÿc công bố theo đúng quy định. Các kết q nghiên cąu trong luận án này do chính tơi tự phân tích mát cách trung thực và các kết quÁ này tôi ch°a từng đ°ÿc công bố trong bÃt kỳ nghiên cąu căa tác giÁ khác.

TP.HCM, ngày tháng năm 2023

Tác giÁ

<b>TrÅn Lāc Thành </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>LèI CÁM ¡N </b>

Lßi đ¿u tiên, tác giÁ xin gửi lßi tri ân sâu sắc đến ng°ßi h°ớng dẫn khoa học PGS, TS Nguyễn Xuân Minh và PGS, TS Tr¿n Quốc Trung đã tận tình định h°ớng, h°ớng dẫn, giúp đỡ và đáng viên nghiên cąu sinh trong suốt quá trình học tập, nghiên cąu và thực hiện luận án.

Bên c¿nh đó, tác giÁ cũng xin gửi lßi cÁm ¡n chân thành đến các Th¿y giáo, cô giáo, các nhà khoa học, các tác giÁ nghiên cąu về lĩnh vực chuyên mơn có liên quan đến đề tài luận án đã hß trÿ, cung cÃp thơng tin, cung cÃp cho tác giÁ kiến thąc làm nền tÁng cho quá trình thực hiện luận án.

Sau cùng, tác giÁ cũng xin dành lßi tri ân đến gia đình, ng°ßi thân và b¿n bè, đồng nghiệp về sự khích lệ, ăng há nhiệt tình, t¿o điều kiện và giúp đỡ tác giÁ trong suốt quá trình nghiên cąu.

TP.HCM, ngày tháng năm 2023 Tác giÁ

<b>TrÅn Lāc Thành </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>1. Tính cÃp thi¿t căa đÁ tài nghiên cąu ... 1 </b>

<b>2. Māc tiêu và câu hßi nghiên cąu ... 7 </b>

<b>3. Đái t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu ... 8 </b>

<b>4. Ph°¢ng pháp nghiên cąu ... 9 </b>

<b>5. Nhÿng đóng góp căa luÁn án... 10 </b>

<b>CH¯¡NG 1. C¡ Sê LÝ LUÀN VÀ CHUYÂN ĐàI Sà CHI CUNG ĄNG CÀ PHÊ XT KHỈU ... 12 </b>

<b>1.1. ChuyÃn đái sá và chuãi cung ąng ... 12 </b>

1.1.1. Chuyển đổi số ... 12

1.1.2. Chußi cung ąng ... 14

<b>1.2. ChuyÃn đái sá chuãi cung ąng cà phê xut khầu ... 16 </b>

1.2.1. Chuyn i s chuòi cung ąng ... 16

1.2.2. Chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu ... 20

1.2.3. Chuyển đổi số chußi cung ąng cà phê ... 23

<b>1.3. Táng quan tình hình nghiên cąu vÁ chuyÃn đái sá chuãi cung ąng mặt hàng xuÃt khÇu ... 24 </b>

1.3.1. Các nghiên cąu trên thế giới ... 24

1.3.2. Các nghiên cąu t¿i Việt Nam ... 33

<b>1.4 Mơ hình nghiên cąu chun đái sá chuãi cung ąng cà phê nhÅm đÇy m¿nh xuÃt khÇu t¿i các tãnh Tây Nguyên ... 36 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2.1.2. Tình hình xuÃt khÁu cà phê t¿i các tỉnh Tây Nguyên ... 60

<b>2.2. Tình hình chung vÁ chi cung ąng cà phê xt khÇu, nơng nghiáp tái sinh và chuyÃn đái sá t¿i các tãnh Tây Nguyên ... 67 </b>

2.2.1. Tình hình chung về chi cung ąng cà phê xuÃt khÁu ... 67

2.2.2. Chuyển đổi số trên các rẫy trồng cà phê ... 74

<b>2.3. Phân tích mơ hình chun đái sá chi cung ąng cà phê xuÃt khÇu t¿i các tãnh Tây Nguyên ... 77 </b>

2.3.1. Quy trình nghiên cąu và xây dựng thang đo ... 77

<i>2.3.1.1. Quy trình nghiên cāu ... 77 </i>

<i>2.3.1.2. Thang đo các nhân tố ảnh h°ởng đến chuyển đổi số chuỗi cung āng cà phê xuất khẩu ... 77 </i>

2.3.2. Thiết kế bÁng câu hỏi, thu thập dữ liệu và mô tÁ mẫu nghiên cąu ... 82

<i>2.3.2.1. Thiết kế bảng câu hỏi ... 82 </i>

<i>2.3.2.3. Mô tả mẫu nghiên cāu ... 84 </i>

2.3.3. Kỹ thuật phân tích dữ liệu... 86

2.3.4. Kết quÁ nghiên cąu ... 91

<i>2.3.4.1. Kiểm định chất l°ợng thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha ... 91 </i>

<i>2.3.4.3. Phân tích nhân tố khẳng định (CFA) ... 94 </i>

<i>2.3.4.4. Phân tích mơ hình cấu trúc tuyến tính (SEM) ... 97 </i>

<i>2.3.4.5. Sự t°¡ng đồng, phù hợp với các nghiên cāu hiện có ... 102 </i>

<b>2.4. Thāc tr¿ng chuyÃn đái sá chuãi cung ąng cà phê xuÃt khÇu t¿i các tãnh Tây Nguyên ... 103 </b>

2.4.1 Thực tr¿ng về công nghệ cốt lõi đang sử dāng ... 103

<i>2.4.1.1 Thực trạng sử dụng Internet vạn vật (IoT) ... 103 </i>

<i>2.4.1.2. Thực trạng sử dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) ... 104 </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>2.4.1.3. Thực trạng sử dụng dữ liệu lớn (BID) ... 104 </i>

<i>2.4.1.4. Thực trạng sử dụng các āng dụng (App) ... 104 </i>

2.4.2. Thực tr¿ng Tiến trình chuyển đổi số chi cung ąng (DTP) ... 105

2.4.3. Thực tr¿ng nhóm chi cung ng c phờ ... 105

<b>3.1. ồnh hỗng nhm ầy m¿nh chuyÃn đái sá chuãi cung ąng cà phê xuÃt khÇu t¿i các tãnh Tây Nguyên ... 110 </b>

3.1.1. Bối cÁnh nhu c¿u quốc tế về cà phê ... 110

3.1.2. Định h°ớng phát triển chung ... 111

3.1.3. Định h°ớng cā thể ... 112

<b>3.2. GiÁi pháp nhÅm đÇy m¿nh chuyÃn đái sá chuãi cung ąng cà phê xuÃt khÇu t¿i các tãnh Tây Nguyên ... 114 </b>

<b>3.2.1. VÁ phía các doanh nghiáp trong chuãi cung ąng cà phê xuÃt khÇu ... 114 </b>

<i>3.2.1.1. Xem xét những yếu tố chính để chuyển đổi số thành công trong chuỗi cung āng ... 114 </i>

<i>3.2.1.2. Các b°ớc quan trọng để chuyển đổi số chuỗi cung āng thành cơng ... 116 </i>

<i>3.2.1.3. Thiết lập lộ trình chuyển đổi số trong chuỗi cung āng cÿa doanh nghiệp118 3.2.1.4. Āng dụng công nghệ số phù hợp với từng doanh nghiệp trong chuỗi cung āng ... 121 </i>

<i>3.2.1.5. Xây dựng chiến l°ợc đối với các nhân tố chÿ chốt tác động đến chuyển đổi số chuỗi cung āng ... 125 </i>

<i>3.2.1.6. Giúp nhân viên thích āng với chuyển đổi số ... 128 </i>

<b>3.2.2. VÁ phía ng°éi nơng dân trßng cà phê ... 129 </b>

<i>3.2.2.1. Āng dụng chuyển đổi số trong nơng nghiệp chính xác, hệ thống quản lý trang trại và truy xuất nguồn gốc cÿa cà phê ... 130 </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<i>3.2.2.2. Phối hợp giữa nông nghiệp tái sinh và chuyển đổi số ... 130 </i>

<i>3.2.3.1. Xem xét các chính sách nhân rộng và điều tiết hiệu quả môi tr°ờng sản xuất kỹ thuật số ... 132 </i>

<i>3.2.3.3. Đầu t° c¡ sở hạ tầng sản xuất kỹ thuật số và thiết lập khung pháp lý khuyến khích áp dụng cơng nghệ sản xuất kỹ thuật số... 132 </i>

<i>3.2.3.4. Hỗ trợ đào tạo và phát triển nhân tài ... 133 </i>

<i>3.2.4.1. Tăng c°ờng số hóa trong kiểm sốt nguồn gốc xuất xā cà phê xuất khẩu134 3.2.4.2. Vận động các thành viên trong Hiệp hội tích cực tham gia CĐS ... 134 </i>

<i>3.2.4.3. Thành lập Trung tâm đổi mới kỹ thuật số và xây dựng hệ thống theo dõi, phân tích và ra quyết định theo thời gian thực ... 135 </i>

<i>3.2.4.4. Định hình văn hóa doanh nghiệp với Môi tr°ờng, Xã hội và Quản trị doanh nghiệp (ESG) ... 135 </i>

<b>3.3. Hn ch ca lun ỏn v hỗng nghiờn cąu ti¿p theo ... 136 </b>

<b>CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CĄU CĂA NGHIÊN CĄU SINH ... 141 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

1 Hình 1.1. Các yếu tố chi cung ąng nơng sÁn c¡ bÁn 15 2 Hình 1.2. Mơ hình về sự hÿp tác và hiệu năng căa chußi cung ąng 29 3 Hình 1.3. Mơ hình giÁi pháp về công nghệ trong chuyển đổi số

4 Hình 1.4. Mơ hình lý thuyết về chuyển đổi số chi cung ąng cà

5 Hình 2.1. L°ÿng cà phê xuÃt khÁu qua các tháng giai đo¿n

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

1 BÁng 2.1. Diện tích năng suÃt sÁn l°ÿng cà phê căa 1 số tỉnh

2 BÁng 2.2. 10 thị tr°ßng xuÃt khÁu cà phê lớn nhÃt tháng 8 và 8

3 BÁng 2.3. Thang đo các nhân tố trong mơ hình chuyển đổi số

4 BÁng 2.4. Phân bổ lÃy mẫu nghiên cąu t¿i địa ph°¡ng 84 5 <sup>B</sup>Áng 2.5. Tổng hÿp kết quÁ phân tích chÃt l°ÿng thang đo

6 BÁng 2.6. Các chỉ số kiểm định trong phân tích EFA 93 7 BÁng 2.7. Tổng ph°¡ng sai giÁi thích các nhân tố 93 8 BÁng 2.8. Các chỉ số đánh giá mąc đá phù hÿp trong phân tích

9 BÁng 2.9. Các chỉ số đánh giá mąc đá phù hÿp trong mơ hình

SEM và các nhân tố chuyển đổi số chußi cung ąng <sup>97 </sup>10 BÁng 2.10. Kết quÁ kiểm định quan hệ giữa các nhân tố trong

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

1 AI Artificial Intelligence Trí tuệ nhân t¿o

Continuous

Integration/Continuous Deployment

Tích hÿp liên tāc/Triển khai liên tāc

Forecasting and Replenishment

Hÿp tác lên kế ho¿ch, dự báo và bổ sung

6 CSA Climate Smart Agriculture

Nông nghiệp thơng minh thích ąng với biến đổi khí hậu

7 DTP Digital Transformation Process Tiến trình chuyển đổi số 8 ECR Efficient Consumer Response PhÁn hồi tích cực từ khách

hàng

9 EDI Electronic Data Interchange Trao đổi dữ liệu điện tử 10 ERP Enterprise Resource Planning Ho¿ch định nguồn nhân lực 11 ESG <sup>Environmental, </sup> <sup>Social, </sup> <sup>and </sup>

Governance

Mơi tr°ßng, Xã hái và QuÁn trị doanh nghiệp

13 EVFTA <sup>European Union-Vietnam Free </sup>Trade Agreement

Hiệp định th°¡ng m¿i tự do Liên minh Châu Âu-Việt Nam

Food and Agriculture Organization of the United Nations

Tổ chąc Nông l°¡ng Liên Hiệp Quốc

15 GDP Gross Domestic Product Tổng sÁn phÁm nái địa

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

16 GPS Global Positioning System Hệ thống Định vị Toàn c¿u 17 HRM/HCM <sup>Human resource management/ </sup>

Human capital management QuÁn trị nguồn nhân lực 18 IoT Internet of Things Internet kết nối v¿n vật 19 KPI Key Performance Indicators Chỉ số đánh giá hiệu quÁ

công việc

21 OKR Objectives and Key Results QuÁn trị theo māc tiêu và kết quÁ

22 RFID Radio Frequency Identification Nhận d¿ng qua t¿n số vô tuyến

23 ROI Return On Investment Lÿi tąc đ¿u t°

25 S&OP Sales and Operations Planning Lập kế ho¿ch bán hàng và vận hành

26 SEM <b>Structural Equation Modeling </b> Mơ hình cÃu trúc

management

QuÁn lý quan hệ nhà cung cÃp

28 TCO Total Cost of Ownership Tổng chi phí sá hữu

29 UI/UX User Interface/User Experience Giao diện ng°ßi dùng/TrÁi nghiệm ng°ßi dùng

30 USAID <sup>United </sup> <sup>States </sup> <sup>Agency </sup> <sup>for </sup>International Development

C¡ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ

31 VMI Vender Managed Inventory QuÁn lý tồn kho bái nhà cung cÃp

32 WSN Wireless Sensor Networks M¿ng cÁm biến không dây

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<b>PHÄN Mê ĐÄU 1. Tính cÃp thi¿t căa đÁ tài nghiên cąu </b>

Sự phát triển m¿nh mẽ căa chuyển đổi số (CĐS) và cách m¿ng công nghiệp (CMCN) l¿n thą 4 đang làm thay đổi toàn bá ph°¡ng thąc sÁn xuÃt, cách thąc con ng°ßi làm ra căa cÁi vật chÃt, trao đổi và tiêu thā. Trong bối cÁnh đó, nền nơng nghiệp thế giới cũng bị tác đáng và đang chuyển biến m¿nh mẽ, t¿o ra mát ph°¡ng thąc sÁn xt nơng nghiệp mới ch°a từng có, đ°ÿc gọi là nông nghiệp số (digital agriculture) hoặc nông nghiệp 4.0. Các nông tr¿i đang trá nên thuận lÿi h¡n, hiệu q h¡n, an tồn và thân thiện với mơi tr°ßng h¡n nhß thiết bị thơng minh, hệ thống rơ-bốt và nơng nghiệp chính xác (precision agriculture). Mát tập hÿp các cơng cā, ph°¡ng tiện hữu hình và vơ hình t¿o ra mát sự phát triển có tính chÃt đát phá trong các ngành sÁn xuÃt nông nghiệp và chi cung ąng nơng sÁn đ°ÿc gọi là công nghệ số (digital technology), bao gồm IoT, trí tuệ nhân t¿o (AI), hệ thống thực Áo (CPS - cyber physical system), dữ liệu lớn (big data), cơng nghệ chi khối (blockchain) và l°u trữ

<i>đám mây (cloud storage) (Renda & cáng sự, 2019). </i>

Chi cung ąng (supply chain) nơng sÁn là mát mắt xích căa nền sÁn xt nơng nghiệp cũng có sự thay đổi mang tính cách m¿ng. Nhß ąng dāng công nghệ số, các nhà sÁn xuÃt đã tối °u đ°ÿc các nguồn lực, đáp ąng chính xác các nhu c¿u về hàng hóa nơng sÁn á từng thị tr°ßng và đến từng khách hàng (Chopra & Meindl, 2015). Đối với các đối tác, các trung gian và khách hàng, những mắt xích quan trọng căa chi cung ąng, nhß có cơng nghệ, họ có thể tìm kiếm các nhà cung cÃp, thể hiện sự mong muốn, thỏa mãn hay bÃt mãn và đánh giá năng lực căa nhà cung cÃp và chia sẻ các giá trị ngay tąc thì, á bÃt cą đâu mà họ muốn. Họ cũng có thể đặt hàng, thanh tốn ngay tąc thì mà khơng gặp mát trá ng¿i nào. Dịng chÁy hàng hóa nơng sÁn nhß đó đ°ÿc ln chuyển khơng bị tắc nghẽn. Vì thế, số hóa trá thành mát nhân tố cốt lõi trong chi cung ąng nơng sÁn và là mát lÿi thế c¿nh tranh trong sÁn xuÃt nông nghiệp trong kỷ nguyên CMCN l¿n thą 4 (Kosior, 2018). Chi cung ąng nơng sÁn với nền tÁng kỹ thuật số là tồn bá chi, tÃt cÁ các đối t°ÿng từ nhà sÁn xuÃt cung ąng cho đến các trung gian và khách hàng, ng°ßi tiêu dùng và cÁ cơng chúng đều tham gia chia sẻ các giá trị trong chi. Ví dā, chỉ c¿n mát ąng dāng cài đặt trên điện tho¿i thơng minh, nhà sÁn xt có thể chọn māc bán và khai báo chi tiết, đăng ký theo mẫu; ng°ßi mua thì

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

chọn māc mua, khai báo các thông tin c¿n mua về sÁn phÁm, giá, chÃt l°ÿng, địa điểm mua, hình thąc thanh toán v.v.; hệ thống sẽ tự đáng phân bổ chính xác nhu c¿u căa mọi đối t°ÿng dựa trên hÿp đồng thơng minh (smart contract) theo ngun tắc: Thßi gian thực, nhu c¿u thực, đối t°ÿng thực, địa điểm thực và chuyển giao đúng nh° đã cam kết dựa vào nền tÁng công nghệ Big data, AI, IoT.

Chuyển đổi số (digital transformation) không phÁi là mới đối với ngành cà phê. Tuy nhiên, sự thúc đÁy căa CĐS những năm g¿n đây đã đ°a công nghệ lên hàng đ¿u trong nhiều cuác thÁo luận căa toàn ngành. Bên c¿nh đó, những sự kiện khách quan (nh° đ¿i dịch Covid-19) cũng đóng mát vai trị quan trọng trong việc thu hút sự chú ý đối với quá trình số hóa chi giá trị cà phê. Cā thể, đ¿i dịch đã tác đáng lớn đến hành vi tiêu dùng trên toàn thế giới, tác đáng trực tiếp đến lĩnh vực logistics. Có thể thÃy rằng, chi cung ąng tồn c¿u liên kết với nhau cực kỳ phąc t¿p nên khi bị Ánh h°áng, sự tác đáng sẽ nhanh chóng lan tỏa đến các khâu khác căa chußi cung ąng cà phê, dẫn đến sự gián đo¿n kéo dài trong quÁn lý chi cung ąng cà phê. Với māc đích giÁm thiểu Ánh h°áng căa những tr°ßng hÿp trên, các cơng ty cà phê đang tìm kiếm những ph°¡ng thąc mới để đối phó với thách thąc logistics này. Trong số nhiều giÁi pháp thay thế đang đ°ÿc áp dāng, việc sử dāng công nghệ kỹ thuật số đã bắt đ¿u chąng minh rằng việc đổi mới ho¿t đáng logistics là khÁ thi. Các giÁi pháp tự đáng hóa trong các giai đo¿n khác nhau căa quy trình chắc chắn đang góp ph¿n cÁi thiện hệ thống giám sát và tăng hiệu quÁ ho¿t đáng. Hệ thống bốc xếp tự đáng trong kho, giÁi pháp vận chuyển trên mặt đÃt - nh° ph°¡ng tiện tự vận hành và máy bay khơng ng°ßi lái - hoặc việc sử dāng blockchain để đÁm bÁo theo dõi sÁn phÁm hoặc thu thập dữ liệu để thực hiện hÿp đồng thông minh sau này, là mát vài ví dā về cách thąc mà các giÁi pháp kỹ thuật số có thể t¿o ra sự thay đổi có ý nghĩa trong th°¡ng m¿i và logistics (Khalifé, 2023). Ngoài ra, số hóa là mát thành ph¿n quan trọng để thu hẹp khoÁng cách tài chính và mang l¿i hiệu quÁ cho các ho¿t đáng xuyên biên giới. Th°¡ng m¿i số hóa liền m¿ch sẽ mang l¿i sự chuyển đổi cho nền kinh tế toàn c¿u và làm cho thế giới an tồn h¡n thơng qua tính minh b¿ch cao h¡n và chi cung ąng tồn c¿u m¿nh mẽ h¡n. Mát trong những nguyên nhân gây ra sự h¿n chế trong ho¿t đáng xuÃt nhập khÁu đó là sự chậm trễ trong việc CĐS chi cung ąng. Vì vậy, đối với các bên tham gia (nhà cung ąng, các trung gian và khách hàng) trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

t¿i 5 tỉnh Tây Nguyên, việc tiến hành nghiên cąu Ánh h°áng căa các nền tÁng CĐS chußi cung ąng cà phê (IoT, AI, dữ liệu lớn, các ąng dāng) đến tiến trình CĐS, và tác đáng căa tiến trình CĐS đến các bên tham gia sẽ chąng tỏ rằng nhß thực hiện tốt CĐS chußi cung ąng, ho¿t đáng xuÃt khÁu cà phê t¿i các tỉnh Tây Nguyên sẽ tăng tr°áng m¿nh mẽ h¡n.

Việt Nam đ°ÿc đánh giá là mát trong những quốc gia có tốc đá phát triển nền kinh tế số khá tốt trong khu vực ASEAN. Nền kinh tế số Việt Nam năm 2021 đ¿t 21 tỷ USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm tr°ớc và đóng góp h¡n 5% GDP cÁ n°ớc. Theo nhiều dự báo, nền kinh tế Việt Nam đang thay đổi nhanh chóng nhß ąng dāng công nghệ số. Dự kiến, nền kinh tế số Việt Nam sẽ đ¿t 57 tỷ USD vào năm 2025, đąng thą hai Đông Nam Á, với tốc đá tăng tr°áng 29%/năm (Nguyễn HÁi Vân, 2022). Nhiều doanh nghiệp đã ąng dāng giÁi pháp ph¿n mềm, sử dāng nền tÁng số trong qn lý tài chính kế tốn, bán hàng, marketing trực tuyến, quÁn lý kênh phân phối, quÁn trị kinh doanh hoặc t¿o ra sÁn phÁm, dịch vā mới. Trong xuÃt nhập khÁu, việc duy trì xuÃt siêu liên tāc trong nhiều tháng qua có sự đóng góp đáng kể căa quá trình CĐS, từ thă tāc hành chính, mơi tr°ßng kinh doanh đến ho¿t đáng sÁn xt. Báo cáo th°ßng niên do Bá Kế ho¿ch và Đ¿u t° phối hÿp với C¡ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) thực hiện về <Chuyển đổi số doanh nghiệp 2021: Rào cÁn và nhu c¿u chuyển đổi số= trong khn khổ Ch°¡ng trình hß trÿ doanh nghiệp CĐS giai đo¿n 2021 - 2025, đã tiến hành khÁo sát 1.300 doanh nghiệp á các quy mô khác nhau từ nhiều lĩnh vực ngành nghề. Kết quÁ khÁo sát cho thÃy nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn, rào cÁn khi thực hiện CĐS. Cā thể, 60,1% doanh nghiệp lo ng¿i chi phí đ¿u t° và ąng dāng công nghệ cao; 52,3% doanh nghiệp phÁn ánh khó khăn do thiếu nguồn nhân lực nái t¿i để ąng dāng công nghệ số và thay đổi thói quen căa doanh nghiệp và ng°ßi lao đáng; 45,4% doanh nghiệp phÁn ánh thiếu c¡ sá h¿ t¿ng công nghệ số. Thiếu thông tin về công nghệ số và khó khăn trong tích hÿp các giÁi pháp cơng nghệ số là những rào cÁn tiếp theo, chiếm tỷ lệ l¿n l°ÿt là 40,4% và 38,5%. Các rào cÁn còn l¿i nh° thiếu cam kết, hiểu biết căa ban lãnh đ¿o và quÁn lý doanh nghiệp; thiếu cam kết, hiểu biết căa ng°ßi lao đáng; và sÿ rị rỉ dữ liệu cá nhân, doanh nghiệp xếp á mąc thÃp nhÃt với tỷ lệ l¿n l°ÿt là 32,1%, 26,6% và 23,4% (Huong Diu & Phuong Linh, 2022; Ph°¡ng ThÁo, 2022).

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

Việt Nam là mát quốc gia có sÁn l°ÿng cà phê xuÃt khÁu lớn thą hai trên thế giới nh°ng giá trị sÁn phÁm thu đ°ÿc (giá trị gia tăng) cho các doanh nghiệp Việt Nam l¿i không cao. Các nghiên cąu cho thÃy, Việt Nam chă yếu tham gia vào khâu trồng trọt - khâu mang l¿i giá trị gia tăng thÃp nhÃt trong chußi giá trị. H¿t cà phê sau khi đ°ÿc thu ho¿ch sẽ đ°ÿc chế biến s¡ qua và xuÃt khÁu sang các n°ớc chă yếu là Trung Quốc, Nga, mát số quốc gia Trung Á. SÁn phÁm cà phê căa Việt Nam ít đ°ÿc sử dāng uống trực tiếp mà đ°ÿc pha trán trong cà phê hòa tan hay h°¡ng liệu dùng cho chế biến thực phÁm. Từ đây, th°¡ng hiệu cà phê Việt Nam d¿n bị thay thế bái các nhãn hiệu n°ớc ngồi và doanh nghiệp Việt Nam khơng giành đ°ÿc giá trị gia tăng á các khâu tiếp theo. Sự phát triển không đồng đều giữa các mắt xích trong chi giá trị ngành hàng cà phê Việt Nam đã làm cÁn trá sự phát triển căa ngành (Nguyễn Thị Ph°¡ng Linh, 2017).

Chuyển đổi số chußi cung ąng nơng sÁn nói chung và cà phê nói riêng để thúc đÁy xuÃt khÁu là mát chiến l°ÿc quan trọng căa ch°¡ng trình CĐS quốc gia giai đo¿n 2025 và định h°ớng 2030 đã đ°ÿc Chính phă thơng qua (Quyết định số 749/QĐ-TTg, ngày 3/6/2020). Đây là căn cą pháp lý, c¡ sá chiến l°ÿc, và kế ho¿ch māc tiêu quan trọng để các bá ngành và các địa ph°¡ng triển khai thực hiện CĐS chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu. Tây Nguyên có đÃt đỏ Bazan cùng địa hình, khí hậu rÃt thích hÿp cho cây cà phê phát triển cho năng suÃt và chÃt l°ÿng cao h¡n các vùng khác. Cà phê là thế m¿nh đem l¿i giá trị kinh tế, t¿o thu nhập và nhiều việc làm cho ng°ßi lao đáng t¿i các tỉnh Tây Nguyên, góp ph¿n xóa đói giÁm nghèo và nâng cao đßi sống kinh tế, so với các lo¿i nông sÁn khác cà phê có thị tr°ßng tiêu thā khá ổn định. Chính vì thế, cà phê là cây trồng chă lực, là ngành kinh tế mũi nhọn căa các tỉnh Tây Nguyên. Thực tế hiện nay về CĐS nói chung, CĐS trong nông nghiệp và cây cà phê t¿i các tỉnh Tây Nguyên rÃt chậm ch¿p. Là quốc gia đąng thą hai về sÁn l°ÿng cà phê căa thế giới, nh°ng chÃt l°ÿng sÁn phÁm, sự nổi tiếng và thị tr°ßng chiếm lĩnh căa cà phê Việt Nam rÃt yếu. Tình hình xuÃt khÁu cà phê căa Việt Nam từ năm 2019 đến nay có sự sāt giÁm rõ rệt, giá cà phê xuống thÃp khiến nhiều nơng dân thua lß nặng. Theo báo cáo căa Cāc Chế biến và Phát triển thị tr°ßng nơng sÁn (Bá NNPTNT), xt khÁu cà phê tháng 12/2019 °ớc đ¿t 126.000 tÃn, trị giá 218 triệu USD, lũy kế xuÃt khÁu cà phê năm 2019 °ớc đ¿t 1,59 triệu tÃn, kim ng¿ch 2,75 tỷ USD, giÁm 15,2% về khối l°ÿng và giÁm 22,4% về

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

giá trị so với năm 2018. Điều đáng lo ng¿i là giá cà phê xuÃt khÁu bình quân 11 tháng đ¿u năm 2019 đ¿t 1.724 USD/tÃn, giÁm 8,9% so với cùng kỳ năm 2018. Giá cà phê xuÃt khÁu căa Việt Nam cũng thÃp h¡i nhiều, thậm chí cịn xếp bét bÁng so với các n°ớc có thế m¿nh xuÃt khÁu cà phê (Khánh Nguyên, 2020).

Thị tr°ßng cà phê Việt Nam vẫn cịn những diễn biến phąc t¿p, nhiều răi ro là do sự mÃt cân đối cung c¿u cāc bá và sự tác đáng bái yếu tố biến đổi khí hậu cùng bệnh dịch Covid gây ra. Bá Công Th°¡ng cho biết do Ánh h°áng căa việc vận chuyển nên rÃt nhiều đ¡n hàng căa doanh nghiệp Việt Nam đã bị đối tác EU hăy và chuyển sang nhập khÁu từ các thị tr°ßng khác. Dự kiến chi cung ąng trên tồn c¿u sẽ cịn tiếp tāc đối mặt với răi ro tắc nghẽn đến cuối năm 2022 (Tr¿n Đąc Quỳnh & Văn Thị Minh Hằng, 2021). Giá cà phê sāt giÁm những năm g¿n đây làm cho rÃt nhiều há gia đình trồng cà phê t¿i Tây Nguyên chặt bỏ để chuyển sang trồng cây khác, mát số há đ¿u t° ít cho cà phê vì theo họ đ¿u t° là lß nên chỉ duy trì cho cây tồn t¿i chß khi giá lên. Nguyên nhân gốc rễ căa vÃn đề xuÃt phát từ chußi cung ąng cà phê, bao gồm từ nhà sÁn xuÃt cho đến khâu tiêu thā sÁn phÁm (Nguyễn Thị Mỹ Hằng & Nguyễn Thị Minh Thúy, 2020). Chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu căa các tỉnh Tây Nguyên có điểm yếu tập trung vào các vÃn đề chÃt l°ÿng sÁn phÁm từ nhà sÁn xuÃt cho đến tiêu dùng cuối cùng, đăng ký nhãn hiệu và bÁo há, hệ thống kênh phân phối bán hàng, marketing, truy xuÃt nguồn gốc và chąng nhận quốc tế về quÁn lý chÃt l°ÿng sÁn phÁm (Đß Thị Nga & Lê Đąc Niêm, 2016). So với các n°ớc nh° Brazil, Venezuela, Indonesia, Ethiopia, chÃt l°ÿng cà phê căa Việt Nam thÃp và bán giá thÃp h¡n so với các n°ớc khác là do quy trình sÁn xuÃt, chế biến cà phê ch°a s¿ch và an tồn cho ng°ßi tiêu dùng, ch°a đÁm bÁo phát triển bền vững.

Để giúp ngành cà phê có thể nắm bắt và đuổi kịp với trình đá cơng nghệ về sÁn xt, chế biến và tiêu thā cà phê căa thế giới đáp ąng đ°ÿc nhu c¿u tiêu thā căa thị tr°ßng châu Âu, Mỹ, Nhật BÁn, EU, c¿n đ¿u t° cho chế biến sâu vì thị tr°ßng này °a chng các sÁn phÁm cà phê đã qua chế biến. Vì vậy, c¿n áp dāng nhanh chóng CĐS chi cung ąng cà phê xt khÁu, bao gồm: Số hóa quÁn lý sÁn xuÃt, quy trình canh tác, thu ho¿ch, chế biến, cơng nghệ rang xay, đóng gói và marketing. Nghiên cąu CĐS chi cung ąng cho cà phê xuÃt khÁu trá thành nhu c¿u cÃp thiết trên hai ph°¡ng diện: nghiên cąu học thuật và triển khai thực tiễn. CĐS chußi cung ąng cà phê nhằm t¿o ra

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

sự chuyển biến mới trong sÁn xuÃt, kinh doanh, t¿o ra chußi giá trị cao h¡n cho sÁn phÁm cà phê và nhằm đÁy m¿nh xuÃt khÁu trá thành mát nhiệm vā quan trọng trong chính sách phát triển kinh tế căa các tỉnh Tây Nguyên.

Dựa trên các chỉ dẫn căa Bá Kế ho¿ch và Đ¿u t° và USAID về CĐS cho các doanh nghiệp Việt Nam, nghiên cąu này sẽ khám phá các nhân tố c¡ bÁn căa CĐS chußi cung ąng và sự tác đáng giữa các nhân tố, xây dựng mát mơ hình lý thuyết và kiểm định bằng dữ liệu thực tế thu thập đ°ÿc từ thị tr°ßng và đ°a ra các kết luận khách quan khoa học là mát việc làm có ý nghĩa, khơng chỉ cho ngành cà phê mà cịn cho các nơng sÁn khác. Áp dāng nhanh chóng số hóa vào quÁn lý chi hàng hóa nơng sÁn sẽ giúp các n°ớc đang phát triển đuổi kịp các n°ớc phát triển và tránh đ°ÿc những thua thiệt, răi ro trong xuÃt khÁu hàng hóa nơng sÁn nói chung và cà phê nói riêng bái các lý do nh°: nắm bắt đ°ÿc thông tin thị tr°ßng, khách hàng nhanh chóng kịp thßi; giúp khách hàng và các đối tác dễ dàng tìm kiếm các thông tin về sÁn phÁm căa các nhà cung cÃp; hệ thống logistics ho¿t đáng hiệu quÁ h¡n nhß sự điều phối tự đáng giữa đ¿u vào đ¿u ra và hÿp tác với các bên tham gia chußi cung ąng; rút ngắn đ°ÿc thßi gian chuyển giao các sÁn phÁm cho khách hàng trong chußi nhß hệ thống tự đáng hóa; giÁm các chi phí nh° qn lý, l°u kho, vận chuyển, thßi gian đặt hàng và giao hàng do hệ thống tự đáng tích hÿp trong chi; giúp các nhà sÁn xuÃt, cung ąng, hậu c¿n nhỏ có thể tham gia vào chi mát cách cơng bằng thơng qua việc chia sẻ các giá trị trong chußi. CĐS chußi cung ąng cà phê rõ ràng là mát lÿi thế cho các quốc gia và vùng lãnh thổ trong c¿nh tranh quốc tế về xuÃt khÁu. Tuy vậy nhận thąc về vai trị căa nó cũng nh° m¿nh d¿n chuyển đổi mơ hình từ truyền thống sang CĐS chi cung ąng không phÁi quốc gia nào cũng nắm bắt đ°ÿc mát cách nhanh chóng và Việt Nam cũng khơng là mát ngo¿i lệ.

Nhiều nghiên cąu tr°ớc đây cũng đã xây dựng khung phân tích về CĐS chi cung ąng đối với mát số sÁn phÁm, nh°ng ch°a có nghiên cąu nào đề cập đến khung phân tích CĐS chi cung ąng cà phê xuÃt khÁu căa các tỉnh Tây Nguyên. Cā thể h¡n là ch°a có nghiên cąu nào phân tích Ánh h°áng căa các nền tÁng CĐS chi cung ąng cà phê (Internet v¿n vật, Trí tuệ nhân t¿o, Dữ liệu lớn, Các ąng dāng) đến tiến trình CĐS, và xây dựng mơ hình cÃu trúc tuyến tính SEM để khẳng định mối quan hệ t°¡ng quan giữa các nhân tố trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu.

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

Từ phân tích á trên có thể thÃy, việc luận án lựa chọn nghiên cąu chă đề trên đây là hết sąc c¿n thiết, đặc biệt có ý nghĩa chiến l°ÿc quan trọng đối với các tỉnh Tây Nguyên trong tiến trình đÁy m¿nh xuÃt khÁu mặt hàng cà phê. Kết quÁ căa luận án mong muốn đ°ÿc đóng góp mới cÁ về khía c¿nh khoa học và thực nghiệm, nghiên cąu định l°ÿng về CĐS chußi cung ąng cho cà phê xuÃt khÁu t¿i các tỉnh Tây Nguyên là c¿n thiết vừa mang ý nghĩa khoa học, bổ sung vào lý thuyết về CĐS chi cung ąng cho sÁn phÁm cà phê, mà cịn gÿi ý các chính sách giÁi pháp cho vÃn đề tồn t¿i hiện nay về chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu t¿i các tỉnh Tây Nguyên, đồng thßi, giúp các nhà quÁn lý nhận thÃy t¿m quan trọng căa CĐS chußi cung ąng cà phê và những Ánh h°áng căa nó đến ho¿t đáng xuÃt khÁu cà phê, từ đó giúp các nhà quÁn lý, doanh nghiệp có những đối sách thực thi phù hÿp.

<b>2. Māc tiêu và câu hßi nghiên cąu 2.1. Māc tiêu nghiên cąu </b>

<i><b>- Mục tiêu nghiên cāu tổng quát </b></i>

Nghiên cąu CĐS chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu nhằm thúc đÁy ho¿t đáng xuÃt khÁu cà phê t¿i các tỉnh Tây Nguyên.

<i><b>- Mục tiêu nghiên cāu cụ thể </b></i>

Để thực hiện đ°ÿc māc tiêu tổng quát trên, luận án xem xét các māc tiêu nghiên cąu cā thể nh° sau:

<i>Thā nhất, xây dựng mơ hình nghiên cąu về CĐS chi cung ąng cà phê xuÃt </i>

khÁu.

<i>Thā hai, phân tích Ánh h°áng căa các nền tÁng CĐS chußi cung ąng cà phê </i>

(IoT, AI, dữ liệu lớn, các ąng dāng) đến tiến trình CĐS, tác đáng căa tiến trình CĐS đến các bên tham gia (nhà cung ąng, các trung gian và khách hàng) trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu và thực tr¿ng chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu t¿i các tỉnh Tây Nguyên.

<i>Thā ba, đề xuÃt các giÁi pháp nhằm thúc đÁy CĐS trong chußi cung ąng cà phê </i>

xuÃt khÁu t¿i các tỉnh Tây Nguyên.

<b>2.2. Câu hßi nghiên cąu </b>

Để đ¿t đ°ÿc các māc tiêu nghiên cąu cā thể trên, luận án h°ớng đến trÁ lßi các câu hỏi sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<i>Một là, các nhân tố nào Ánh h°áng đến CĐS chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu </i>

căa các tỉnh Tây Nguyên?

<i>Hai là, Ánh h°áng căa tiến trình CĐS chi cung ąng cà phê xt khÁu đến các </i>

bên tham gia (nhà cung ąng, các trung gian và khách hàng) trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu căa các tỉnh Tây Nguyên ra sao?

<i>Ba là,</i> thực tr¿ng CĐS chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu t¿i các tỉnh Tây Nguyên nh° thế nào?

<i>Bốn là, những giÁi pháp nào có thể thúc đÁy tiến trình CĐS chi cung ąng cà </i>

phê xuÃt khÁu nhằm đÁy m¿nh xuÃt khÁu cà phê t¿i các tỉnh Tây Nguyên?

<b>3. Đái t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu 3.1. Đái t°ÿng nghiên cąu </b>

CĐS chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu căa các tỉnh Tây Nguyên; cā thể là Ánh h°áng căa các nền tÁng CĐS chußi cung ąng cà phê (IoT, AI, dữ liệu lớn, các ąng dāng) đến tiến trình CĐS và tác đáng căa tiến trình CĐS đến các bên tham gia (nhà cung ąng, các trung gian và khách hàng) trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu t¿i 5 tỉnh Tây Nguyên.

<b>3.2. Ph¿m vi nghiên cąu </b>

Luận án nghiên cąu CĐS chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu đ°ÿc giới h¿n trong ph¿m vi xem xét các nhân tố Ánh h°áng đến tiến trình CĐS, sự tác đáng căa tiến trình CĐS đến các nhà cung ąng, các trung gian, khách hàng và cơng chúng trong chi cung ąng cà phê xuÃt khÁu.

Ph¿n lớn các nhà sÁn xuÃt và cung ąng cà phê là các há gia đình nơng dân; các trung gian bao gồm các vựa thu mua, vận chuyển, chế biến nhân và bán cho các công ty xuÃt khÁu. Do sự khác biệt về nhận thąc, cách thąc quÁn lý, nguồn lực nên mối liên kết giữa các bên trong chußi cà phê xuÃt khÁu khá lỏng lẻo. Mặt khác CĐS là mát sự thay đổi về nhận thąc, t° duy và t¿m nhìn gắn với các nền tÁng cơng nghệ số nhằm làm cho chußi ho¿t đáng hiệu quÁ h¡n, tuy nhiên có sự khác biệt khá lớn trong trình đá sử dāng cơng nghệ số căa các bên tham gia chi cung ąng, do vậy CĐS chußi cung ąng cà phê là mát tiến trình với nhiều giai đo¿n. Vì vậy, nghiên cąu này dựa trên các h°ớng dẫn về CĐS căa Bá Kế ho¿ch và Đ¿u t° và USAID, đánh giá thực tr¿ng mąc đá tr°áng thành số căa các bên trong chußi cung ąng và c¡ chế nhằm gắn kết các bên

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu. Trên c¡ sá kế thừa các kết quÁ nghiên cąu tr°ớc đó, tác giÁ xây dựng mát mơ hình nghiên cąu lý thuyết bao gồm các nhân tố Ánh h°áng đến CĐS chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu cùng bá thang đo các nhân tố, thực hiện khÁo sát bằng phiếu điều tra, kiểm định thang đo và mơ hình nghiên cąu; đánh giá thực tr¿ng và đề xuÃt các khuyến nghị cho vÃn đề nghiên cąu.

<b>VÁ ph¿m vi không gian: Nghiên cąu tiến hành phân tích về các ho¿t đáng căa </b>

chi cung ąng cà phê t¿i 5 tỉnh Tây Nguyên là Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Lâm Đồng và Đắk Nông, và nghiên cąu cũng má ráng khÁo sát bằng bÁng hỏi đến với các doanh nghiệp về ho¿t đáng sÁn xuÃt và xuÃt khÁu cà phê căa Tây Nguyên t¿i Tp Hồ Chí Minh, Bình D°¡ng, Đồng Nai.

<b>VÁ ph¿m vi théi gian: Mơ hình nghiên cąu định l°ÿng căa luận án đ°ÿc xây </b>

dựng trên c¡ sá sử dāng số liệu điều tra doanh nghiệp, các bên tham gia trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu căa các tỉnh Tây Nguyên trong giai đo¿n từ năm 2018 đến năm 2022, là giai đo¿n CĐS căa Việt Nam đã có những b°ớc tiến bá rõ rệt khơng chỉ đ°ÿc thể hiện trong chiến l°ÿc CĐS căa chính phă, các Bá ban ngành, các địa ph°¡ng, mà cịn có cÁm nang h°ớng dẫn chi tiết do Bá Kế ho¿ch và Đ¿u t° cùng USAID phát hành. Mặt khác giai đo¿n này xuÃt khÁu cà phê căa Việt Nam nói chung và các tỉnh Tây Nguyên nói riêng có những tiến bá rõ rệt, không chỉ gia tăng đ°ÿc đ¡n hàng mà cịn má ráng đ°ÿc thị tr°ßng tiêu thā. Do vậy, việc lựa chọn giai đo¿n này để nghiên cąu và đề xuÃt các khuyến nghị là phù hÿp với tình hình thực tế.

Luận án kết hÿp đồng thßi cÁ hai cách tiếp cận là định tính và định l°ÿng. Ph°¡ng pháp định tính tập trung vào nghiên cąu tài liệu, thÁo luận nhóm chuyên gia nhằm xác định rõ các nhân tố then chốt cũng nh° các biến giÁi thích và xây dựng bá thang đo cùng mơ hình nghiên cąu. Nghiên cąu định l°ÿng đ°ÿc sử dāng để kiểm định thang đo, kiểm định mơ hình nghiên cąu và kiểm định các giÁ thuyết nghiên cąu. Mơ hình cÃu trúc tuyến tính SEM cùng các kiểm định thống kê t°¡ng ąng đ°ÿc thực hiện trong nghiên cąu này.

Để trÁ lßi cho câu hỏi nghiên cąu thą nhÃt, để xác định và đánh giá mąc đá Ánh h°áng căa các nhân tố đến CĐS chußi cung ąng cà phê; sự Ánh h°áng căa các bên tham gia trong tiến trình CĐS chi cung cà phê xuÃt khÁu, tác giÁ sử dāng kiểm định

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

thang đo (KMO và Cronbach’s alpha); nhân tố khẳng định (CFA) căa mơ hình SEM đ°ÿc trình bày trong ch°¡ng 2 căa luận án.

Để trÁ lßi cho câu hai nghiên cąu còn l¿i, trên c¡ sá bá cÁm nang h°ớng dẫn các b°ớc về CĐS căa Bá Kế ho¿ch và Đ¿u t° phối hÿp với USAID cùng các nghị định căa Chính phă về CĐS, tác giÁ sẽ đề xt quy trình CĐS chi cung ąng cà phê xuÃt khÁu cho các tỉnh Tây Nguyên. Dựa trên phân tích thực tr¿ng và kết quÁ kiểm định căa mơ hình nghiên cąu, tác giÁ sẽ đề xt các khuyến nghị cho vÃn đề nghiên cąu.

<b>5. Nhÿng đóng góp căa luÁn án </b>

Trên c¡ sá kế thừa những nghiên cąu tr°ớc đó, luận án đã có mát số đóng góp nh° sau:

<i>Thā nhất, xây dựng đ°ÿc khung phân tích CĐS chi cung ąng cà phê xt </i>

khÁu căa các tỉnh Tây Nguyên; cā thể là Ánh h°áng căa các nền tÁng CĐS chußi cung ąng cà phê (Internet v¿n vật, Trí tuệ nhân t¿o, Dữ liệu lớn, Các ąng dāng) đến tiến trình CĐS (DTP) và tác đáng căa DTP đến các bên tham gia (nhà cung ąng, các trung gian và khách hàng) trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu;

<i>Thā hai, bằng mơ hình cÃu trúc tuyến tính SEM, khẳng định mối quan hệ t°¡ng </i>

quan giữa các nhân tố trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu và tác đáng cùng chiều giữa các nhóm nhân tố cốt lõi căa CĐS đến DTP và DTP đến các bên tham gia vào chußi cung ąng (nhà cung ąng, các trung gian và khách hàng); tác đáng lẫn nhau căa các bên tham gia vào chußi cung ąng.

tỉnh Tây Nguyên với kết quÁ nghiên cąu thực nghiệm cho thÃy: có bốn nhân tố cốt lõi (Internet v¿n vật, Trí tuệ nhân t¿o, Dữ liệu lớn, Các ąng dāng) căa CĐS đã tác đáng đến DTP căa các doanh nghiệp xuÃt khÁu cà phê; tác đáng DTP đến các bên liên quan (nhà cung ąng, các trung gian, khách hàng) cho thÃy thể hiện mąc đá CĐS trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu căa các tỉnh Tây Nguyên, cā thể: mąc đá CĐS ít thì mąc đá các bên liên quan áp dāng càng ít, ng°ÿc l¿i mąc đá CĐS càng cao thì áp dāng càng nhiều;

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

<i>Thā hai, đề xuÃt các giÁi pháp thiết thực về phía doanh nghiệp xt khÁu cà </i>

phê, ng°ßi nông dân trồng cà phê, c¡ quan quÁn lý nhà n°ớc trong việc thực hiện CĐS chußi cung ąng nhằm đÁy m¿nh xuÃt khÁu cà phê t¿i các tỉnh Tây Nguyên.

Ngoài ph¿n Má đ¿u và Kết luận, luận án gồm 3 ch°¡ng chính, cā thể nh° sau:

<b>Ch°¢ng 1: C¢ së lý luÁn vÁ chuyÃn đái sá chuãi cung ąng cà phê xut khầu ChÂng 2: Thc trng chuyn ỏi sá chuãi cung ąng cà phê xuÃt khÇu t¿i các tónh Tõy Nguyờn </b>

<b>ChÂng 3. ồnh hỗng và giÁi pháp nhÅm đÇy m¿nh chuyÃn đái sá chuãi cung ąng cà phê xuÃt khÇu t¿i các tãnh Tây Nguyên </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<b>CH¯¡NG 1. C¡ Sê LÝ LUÀN VÀ CHUYÂN ĐàI Sà CHUâI CUNG ĄNG </b>

<b>1.1. ChuyÃn đái sá và chuãi cung ąng 1.1.1. ChuyÃn đái sá </b>

Warner và Wager (2019) cho rằng, việc CĐS là mát quá trình đổi mới chiến l°ÿc đang diễn ra mà á đó, những tiến bá trong cơng nghệ kỹ thuật số đ°ÿc sử dāng để xây dựng tiềm lực, làm mới hoặc thay thế mơ hình kinh doanh, ph°¡ng thąc giao tiếp và văn hóa căa doanh nghiệp.

Theo Fitzgerald & cáng sự (2014), CĐS là việc sử dāng các cơng nghệ kỹ thuật số mới để hß trÿ nâng cao ho¿t đáng cốt lõi căa mát tổ chąc hoặc doanh nghiệp (bao gồm nâng cao trÁi nghiệm khách hàng, tăng c°ßng hiệu quÁ ho¿t đáng, hoặc t¿o ra các mơ hình ho¿t đáng mới). Bên c¿nh đó, CĐS là việc ąng dāng công nghệ số (digitalize) vào tÃt cÁ các ho¿t đáng quÁn lý điều hành căa mát tổ chąc doanh nghiệp. Nếu đ¿t hiệu quÁ, nó sẽ làm thay đổi toàn diện (transformation) cách thąc mà mát tổ chąc doanh nghiệp ho¿t đáng, tăng hiệu quÁ hÿp tác, tối °u nguồn lực, tối °u hiệu suÃt làm việc và mang l¿i giá trị cho khách hàng. CĐS là mát sự thay đổi theo cách mà mát tổ chąc sử dāng công nghệ kỹ thuật số để phát triển mát mơ hình kinh doanh số mới, giúp t¿o ra và làm cho phù hÿp h¡n với các giá trị căa tổ chąc đó (Kane & cáng sự, 2015).

Mát doanh nghiệp sử dāng công nghệ kỹ thuật số nh° mát lÿi thế c¿nh tranh trong các ho¿t đáng bên trong và bên ngồi căa mình. Cơng nghệ kỹ thuật số định hình l¿i cÁ c¡ sá h¿ t¿ng và ho¿t đáng/quy trình căa mát doanh nghiệp. Những thay đổi trong công nghệ kỹ thuật số và cách sử dāng là các nguyên nhân chính dẫn đến việc đổi h°ớng căa doanh nghiệp trong quá trình CĐS (Liu & cáng sự, 2011) và q trình chuyển đổi đó gặp phÁi mát số thách thąc sau:

(i) Thiếu t¿m nhìn rõ ràng cho quá trình CĐS

Các tổ chąc c¿n phát triển mát t¿m nhìn rõ ràng về cách thąc đáp ąng nhu c¿u kỹ thuật số căa khách hàng, đặt māc tiêu dựa trên t¿m nhìn đó và thực hiện chúng theo lịch trình và kế ho¿ch (Tiersky, 2017). Việc khơng trình bày rõ ràng māc tiêu mong muốn căa tổ chąc trong quá trình chuyển đổi kỹ thuật số, nguyên nhân và khi nào c¿n thiết, có thể là nguyên nhân căa mát tổ chąc không thành công hoặc không phát triển

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

về mặt kỹ thuật số. Tiersky (2017) cho rằng mát tổ chąc bắt đ¿u số hóa mà khơng có t¿m nhìn giống nh° mát ng°ßi đi trên đ°ßng mà khơng có đích đến.

(ii) Những thách thąc về tổ chąc

Đây là các vÃn đề liên quan đến những trá ng¿i c¿n phÁi v°ÿt qua để chuyển các kỹ thuật và tiêu chuÁn theo thông lệ sang những tiêu chuÁn mới (Maltese, 2018) vì bá máy hành chính phąc t¿p khơng muốn thực hiện đổi mới (Wolf & cáng sự, 2018). Vì quá trình chuyển đổi liên quan đến nhà quÁn lý, nhóm kỹ thuật và các thành viên khác, nên mát số đối t°ÿng có thể làm gián đo¿n quá trình CĐS, vì trách nhiệm và quy trình căa họ có thể bị thay đổi. Tiersky (2017) lập luận rằng quá trình chuyển đổi đối với mát số ng°ßi mang ý nghĩa khơng chắc chắn, mát thách thąc đối với vai trò hoặc vị thế căa họ và, trong tr°ßng hÿp xÃu nhÃt, có thể là mÃt việc làm và sự an toàn căa gia đình họ.

iii) Những thách thąc về văn hóa

Những ng°ßi lao đáng trẻ tuổi d°ßng nh° cái má h¡n với các cơng nghệ mới và do đó ăng há CĐS, trong khi những ng°ßi lao đáng lớn tuổi gặp khó khăn trong việc hiểu tác đáng căa CĐS đối với sự đÁm bÁo công việc căa họ (Wolf & cáng sự, 2018). Mát q trình CĐS thành cơng bắt đ¿u nh° mát q trình chuyển đổi văn hóa, do đó, khi tập trung vào việc thay đổi văn hóa, cÃp quÁn lý và cÃp chuyên môn phÁi hiểu những thay đổi/chuyển đổi này tác đáng nh° thế nào đến toàn bá tổ chąc (Schmidt, 2019).

Các ví dā về thách thąc nêu trên chąng minh rằng CĐS là mát quá trình phąc t¿p c¿n đ°ÿc quÁn lý bái mát nhà lãnh đ¿o có năng lực, mát nhà lãnh đ¿o thßi cơng nghệ số. Kỹ năng lãnh đ¿o thßi cơng nghệ là sự kết hÿp giữa văn hóa kỹ thuật số, năng lực kỹ thuật số, đặc điểm lãnh đ¿o và nhà lãnh đ¿o có khÁ năng ra quyết định nhanh chóng và đúng đắn, có thể tác đáng đến hành đáng căa ng°ßi khác để đ¿t đ°ÿc hiệu suÃt mong muốn và hiệu quÁ (De Waal & cáng sự, 2016) đồng thßi t¿o ra các ý t°áng sáng t¿o nhằm t¿o ra giá trị cho khách hàng, thiết kế các dịch vā hß trÿ kỹ thuật số mát cách nhanh chóng bằng cách sử dāng các công nghệ tiên tiến và xây dựng năng lực căa tổ chąc để cung cÃp các dịch vā đó nhằm đáp ąng mong đÿi căa khách hàng (Tanniru, 2018). El Sawy & cáng sự (2016) đã định nghĩa lãnh đ¿o thßi công nghệ số

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

là triển khai những điều đúng đắn cho thành công chiến l°ÿc căa số hóa cho doanh nghiệp và hệ sinh thái kinh doanh căa doanh nghiệp.

Các ho¿t đáng CĐS có thể bao gồm từ việc số hóa dữ liệu quÁn lý, kinh doanh căa doanh nghiệp, áp dāng công nghệ số để tự đáng hóa, tối °u hóa các quy trình nghiệp vā, quy trình quÁn lý, sÁn xuÃt kinh doanh, quy trình báo cáo, phối hÿp công việc trong doanh nghiệp cho đến việc chuyển đổi tồn bá mơ hình kinh doanh, t¿o thêm giá trị mới cho doanh nghiệp, thay đổi bÁn chÃt doanh nghiệp. Điều này góp ph¿n t¿o ra doanh nghiệp logistic, xuÃt nhập khÁu...ho¿t đáng theo ph°¡ng thąc mới dựa trên kết nối các hệ thống công nghệ, dữ liệu và xử lý thông tin tự đáng (Ernst & Young, 2011; Bá Kế ho¿ch và Đ¿u t° và USAID, 2021). à cÃp đá cơng ty, CĐS có nghĩa là tích hÿp các giÁi pháp số vào cốt lõi căa doanh nghiệp, thay đổi sâu sắc cách ho¿t đáng căa doanh nghiệp bằng cách t¿o ra các quy trình kinh doanh mới, trÁi nghiệm khách hàng và văn hóa tổ chąc. Nó khơng chỉ tái t¿o l¿i những ph°¡ng pháp truyền thống mà cịn có thể sáng t¿o những ph°¡ng pháp mới để đáp ąng những kỳ vọng thay đổi căa thị tr°ßng (FSI, 2023).

<b>1.1.2. Chuãi cung ąng </b>

Chußi cung ąng là mát m¿ng l°ới liên kết các tổ chąc cùng đÁy nguyên vật liệu, hàng hóa đến ng°ßi tiêu dùng (La Londe & Masters, 1994). Thơng th°ßng, nhiều tác nhân tham gia sÁn xuÃt mát sÁn phÁm và đ°a sÁn phÁm đến ng°ßi tiêu dùng cuối cùng trong mát chußi cung ąng; nhà sÁn xuÃt vật liệu, linh kiện, c¡ sá lắp ráp, nhà bán sỉ, nhà bán lẻ, nhà vận chuyển là thành viên căa chußi cung ąng (Nguyen, 2015).

Mentzer & cáng sự (2001) định nghĩa chußi cung ąng là mát tập hÿp gồm ba hoặc nhiều tác nhân (tổ chąc hoặc cá nhân) tham gia trực tiếp vào tr°ớc và sau dịng sÁn phÁm, dịch vā, tài chính và/hoặc thông tin từ th°ÿng nguồn đến khách hàng. Tác giÁ cũng phân lo¿i chußi cung ąng thành ba lo¿i. Chi cung ąng trực tiếp, bao gồm mát cơng ty, mát nhà cung ąng và mát khách hàng tham gia vào dịng sÁn phÁm, dịch vā, tài chính và/hoặc thơng tin. Chußi cung ąng má ráng, bao gồm nhiều nhà cung ąng, nhiều khách hàng và các tổ chąc trung gian, tÃt cÁ đều tham gia vào dòng sÁn phÁm, dịch vā, tài chính và/hoặc thơng tin và chi cung ąng đa d¿ng là mát m¿ng l°ới các tổ chąc (tác nhân) có sự kết nối và phā thuác lẫn nhau để cùng hÿp tác làm

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

việc, kiểm sốt, qn lý, cÁi thiện dịng chÁy căa vật liệu và thông tin từ các nhà cung cÃp cho đến khách hàng cuối cùng (Mentzer & cáng sự, 2001; Christopher, 2010).

Theo Min & Zhou (2002) thì hệ thống tích hÿp chi cung ąng là sự kết nối căa nhiều ho¿t đáng, q trình kinh doanh có liên quan đến nhau để t¿o ra sÁn phÁm cuối cùng nh° ho¿t đáng mua sắm nguyên vật liệu; ho¿t đáng thêm giá trị gia tăng bằng quá trình chuyển đổi nguyên vật liệu thành sÁn phÁm cuối cùng; ho¿t đáng thêm giá trị gia tăng về thßi gian và không gian qua ho¿t đáng l°u trữ, vận chuyển; ho¿t đáng tổ chąc trao đổi thông tin giữa các thành viên trong chußi cung ąng.

Mát chußi cung ąng c¡ bÁn đ°ÿc minh họa nh° hình 1 d°ới đây

Nh vy, chuòi cung ąng là mát hệ thống các tổ chąc, con ng°ßi, thông tin, ho¿t đáng và các nguồn lực liên quan tới công tác chuyển sÁn phÁm/dịch vā từ nhà cung cÃp tới khách hàng. Ho¿t đáng căa tÃt cÁ các tác nhân tham gia chußi nh° nhà cung cÃp, nhà sÁn xuÃt, nhà kho, các công ty cung cÃp dịch vā, và các cửa hàng bán lẻ và các yếu tố khác nhằm đ°a sÁn phÁm đ°ÿc sÁn xuÃt, phân phối đúng nh° mong muốn căa khách hàng và đ¿t đ°ÿc các māc tiêu căa tổ chąc.

Đối với dịch vā về logistics và quÁn lý chußi cung ąng, doanh nghiệp c¿n chú trọng đến 7 yếu tố sau đây liên quan đến logistics. Đó là 7Rs (cịn gọi là <7 Đúng=), đÁm bÁo sự sẵn có và khÁ năng sẵn sàng đáp ąng đ°ÿc nhiều ng°ßi chÃp nhận bao gồm các nái dung sau (Rutner & Langley, 2000): 1. Đúng sÁn phÁm (the right product); 2. Đúng số l°ÿng (the right quantity); 3. Đúng điều kiện (the right

Dịng thơng tin Dịch vā bên thą 3

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

condition); 4. Đúng địa điểm (the right place); 5. Đúng thßi gian (the right time); 6. Đúng khách hàng (the right consumer); 7. Đúng chi phí (the right cost). Để đÁm bÁo ho¿t đáng logistics trong chußi cung ąng theo đúng 7Rs kể trên, c¿n có mát hệ thống qn lý hiệu q và khơng thể thiếu cơng nghệ hß trÿ. Nền tÁng cơng nghệ số, CĐS và CMCN l¿n thą 4 chính là mát giÁi pháp tối °u cho vÃn đề này.

<b>1.2. ChuyÃn đái sá chuãi cung ąng cà phê xuÃt khÇu 1.2.1. ChuyÃn đái sá chuãi cung ąng </b>

Chuyển đổi số chußi cung ąng ra đßi cùng với sự xuÃt hiện căa CMCN l¿n thą 4 đối với các nhà máy, doanh nghiệp. IoT và dữ liệu lớn là nhân tố chính điều khiển chi. Với sự kết hÿp, các cơng nghệ bổ sung nh° công nghệ nhận d¿ng đối t°ÿng bằng sóng vơ tuyến (RFID), cÁm biến, GPS, trao đổi dữ liệu điện tử (EDI) và thiết bị cÁm biến thông tin&, tÃt cÁ ho¿t đáng trong chi cung ąng có thể dễ dàng đ°ÿc theo dõi. Điều quan trọng đối với các ho¿t đáng căa chußi cung ąng là đáp ąng bÁy yêu c¿u chính là đúng chÃt l°ÿng, đúng lúc, đúng chß và đúng hàng hóa với đúng số l°ÿng, đúng điều kiện và đúng chi phí. Bằng cách °ớc tính thơng tin từ các sÁn phÁm và vật liệu, có thể dự đốn các răi ro có thể xÁy ra trong quy trình chi cung ąng và có thể đ°a ra cÁnh báo tr°ớc (Gnimpieba & cáng sự, 2015).

Chuyển đổi số chußi cung ąng đề cập đến sự đổi mới công nghệ và số hóa chi cung ąng căa mát tổ chąc. Bằng cách này doanh nghiệp có thể phÁn hồi nhanh chóng và chính xác h¡n tr°ớc bÃt kỳ răi ro tiềm Án nào làm gián đo¿n ho¿t đáng kinh doanh, từng b°ớc nâng cao năng lực c¿nh tranh trong mơi tr°ßng kinh doanh ngày càng trá nên khốc liệt nh° hiện nay (Diginet, 2021). Ngoài ra, CĐS chi cung ąng là q trình sử dāng cơng nghệ số trong quÁn lý chußi cung ąng nhằm khai thác các c¡ hái thị tr°ßng và đáp ąng tốt h¡n các nhu c¿u căa khách hàng, đem l¿i lÿi thế c¿nh tranh cho các tổ chąc và cá nhân tham gia trong chußi. Những °u điểm v°ÿt trái căa CĐS chußi cung ąng là: CĐS trong quÁn lý chußi cung ąng cho phép doanh nghiệp đ¿t đ°ÿc lÿi thế c¿nh tranh bằng cách sử dāng các nguồn lực hiệu quÁ h¡n, làm cho mọi giai đo¿n trong chußi cung ąng căa họ sáng săa h¡n, minh b¿ch h¡n và hiệu quÁ h¡n, g¿n h¡n với nhu c¿u căa khách hàng và nâng cao chÃt l°ÿng căa q trình ra quyết định. Bên c¿nh đó, đÁm bÁo chußi cung ąng sẽ ngày càng linh ho¿t và sớm có những mơ hình kinh doanh mới hiệu q (Ưzkanlısoy & Akkartal, 2021).

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

Trong h¡n mát thập kỷ qua, các nhà nghiên cąu và các nhà quÁn lý kinh doanh đã tập trung sự chú ý đến sự hÿp tác trong chußi cung ąng nhằm cÁi thiện hiệu suÃt căa từng thực thể trong chußi cũng nh° tồn bá chi cung ąng. Cā thể căa sự hÿp tác này đ°ÿc thể hiện trong luồng thông tin ổn định đ°ÿc chia sẻ trong chi. Ví dā nh° Hÿp tác lên kế ho¿ch, dự báo và bổ sung (CPFR), QuÁn lý tồn kho bái nhà cung cÃp (VMI), PhÁn hồi tích cực từ khách hàng (ECR). Các nái dung này đã đ°ÿc công bố trong các nghiên cąu căa Ưzkanlısoy & Akkartal (2021).

Với sự hß trÿ căa công nghệ số, sự hÿp tác này t¿o ra mát hiệu q rõ rệt trong chi cung ąng vì nó cho phép các bên tham gia trong chi có thể nắm bắt và xử lý các thông tin nhanh chóng, chính xác và kịp thßi về xu h°ớng biến đáng căa sÁn phÁm/dịch vā, về l°ÿng hàng tồn kho giúp các bên điều tiết đ°ÿc l°ÿng hàng hóa cung ąng và sự phÁn hồi căa khách hàng để điều chỉnh các chiến l°ÿc và kế ho¿ch cung ąng. Đây cũng là mơ hình mới căa chi cung ąng trong kỷ ngun số (Ưzkanlısoy & Akkartal, 2021). Ph¿n nái dung sau đây mô tÁ mát số công nghệ CĐS c¿n thiết để cÁi thiện hiệu suÃt chußi cung ąng.

Theo Tavana & cáng sự (2022), IoT liên quan đến việc kết nối các đối t°ÿng với Internet trong thế giới vật chÃt để chia sẻ dữ liệu. Ngoài ra, IoT cho phép các đối t°ÿng nghe, nói, hành đáng và c° xử mát cách thơng minh. Là mát c¡ sá h¿ t¿ng hệ thống m¿ng tồn c¿u, các máy móc, thiết bị tự đáng có thể t°¡ng tác và cáng tác với nhau, IoT nhằm māc đích kết nối các thiết bị điện tử khác nhau mọi lúc, mọi n¡i và t¿o ra các ho¿t đáng th°¡ng m¿i bên trong và bên ngồi cơng ty chẳng h¿n nh° thị tr°ßng (Dolgui & cáng sự, 2018; Gupta & cáng sự, 2020). IoT có mát vai trị quan trọng trong chi cung ąng và dẫn đến việc tự đáng hóa các luồng sÁn phÁm từ nhà cung cÃp đến khách hàng (Gerduz & Bhattacharjya, 2017). IoT giúp theo dõi vị trí hàng hóa/dịch vā và ph°¡ng tiện theo thßi gian thực. Sử dāng các cÁm biến khác nhau đ°ÿc gắn trên ph°¡ng tiện vận tÁi, ng°ßi quÁn lý có thể theo dõi các điều kiện bÁo quÁn căa các lô hàng, bao gồm nhiệt đá, áp suÃt, đá Ám và các biện pháp khác liên quan đến chÃt l°ÿng và tình tr¿ng sÁn phÁm. IoT cũng cung cÃp mát cách m¿nh mẽ và an toàn để trao đổi thơng tin trong chi cung ąng, tăng quy trình ho¿t đáng, giÁm răi ro và chi phí, đồng thßi cÁi thiện khÁ năng phân khúc, khÁ năng hiển thị, tính minh b¿ch, khÁ năng thích ąng, tính linh ho¿t và Áo hóa (HaddadPajouh & cáng sự, 2021).

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

Dữ liệu lớn là thuật ngữ cho các tập dữ liệu quá lớn hoặc phąc t¿p mà ph¿n mềm ąng dāng xử lý dữ liệu truyền thống không đă khÁ năng để xử lý. Các tác vā trên các tập dữ liệu rÃt lớn này gồm l°u trữ, phân tích, qn lý dữ liệu, tìm kiếm, chia sẻ, chuyển giao, trực quan hóa, truy vÃn, cập nhật và bÁo mật thông tin hiện đang là những thách thąc đối với khoa học xử lý dữ liệu. Theo Tavana & cáng sự (2022), phân tích dữ liệu và phân tích thơng tin giúp đ¿t đ°ÿc māc tiêu, tăng doanh thu, giÁm chi phí sÁn xuÃt hoặc dịch vā, tăng tính trung thực và tăng trách nhiệm giÁi trình. Phân tích dữ liệu lớn đ°ÿc sử dāng trong chi cung ąng thơng qua nhiều cơng nghệ khác nhau nh° cÁm biến, mã v¿ch, RFID và IoT để tích hÿp và phối hÿp. Dữ liệu lớn cho phép các cơng ty giÁm chi phí ho¿t đáng, cÁi thiện sự linh ho¿t căa chußi cung ąng và tăng sự hài lịng căa khách hàng khi thị tr°ßng thay đổi nhanh chóng, và cuối cùng làm cho các công ty này v°ÿt trái. Trong thực tế hiện nay, việc phân tích dữ liệu lớn trong các ąng dāng IoT nh° là số liệu thống kê và tham khÁo để phân tích dự báo, phân tích hành vi ng°ßi dùng, và ąng dāng ph°¡ng pháp xử lý dữ liệu nâng cao (bao gồm trí tuệ nhân t¿o) (Yang & Ctg, 2017).

Theo Aydan (2019), AI là trí tuệ do con ng°ßi lập trình t¿o nên với māc tiêu giúp máy tính có thể tự đáng hóa các hành vi thơng minh nh° con ng°ßi. Trí tuệ nhân t¿o khác với việc lập trình logic trong các ngơn ngữ lập trình là á việc ąng dāng các hệ thống học máy để mơ phỏng trí tuệ căa con ng°ßi trong các xử lý mà con ng°ßi làm tốt h¡n máy tính. Cā thể, trí tuệ nhân t¿o giúp máy tính có đ°ÿc những trí tuệ căa con ng°ßi nh°: biết suy nghĩ và lập luận để giÁi quyết vÃn đề, biết giao tiếp do hiểu ngơn ngữ, tiếng nói, biết học và tự thích nghi.

Tự đáng hóa và tăng c°ßng cơng nghệ số cho phép chi cung ąng kỹ thuật số đ¿t đ°ÿc những cÁi tiến lớn về đá chính xác, tốc đá, chÃt l°ÿng và chi phí. Có bốn thc tính cốt lõi hß trÿ q trình chuyển đổi chi cung ąng thơng th°ßng thành chußi cung ąng kỹ thuật số (Sanders & Swink, 2020):

1. Chuyển đổi số chußi cung ąng là <số hóa=

TÃt cÁ bắt đ¿u với dữ liệu. ¯u điểm chính căa CĐS chi cung ąng là cung cÃp dữ liệu hiện t¿i, chính xác, đ¿y đă và có liên quan. Mặc dù ngày nay, các cÁm biến và hệ thống quÁn lý giao dịch cung cÃp cho các nhà quÁn lý chußi cung ąng mát l°ÿng dữ liệu khổng lồ, nh°ng thơng th°ßng chỉ mát ph¿n nhỏ trong số đó đáp ąng cÁ bốn tiêu

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

chí này. Theo đó, việc phát triển khÁ năng cÁm nhận, nắm bắt, chuÁn hóa và làm s¿ch dữ liệu có giá trị chiến l°ÿc và nhanh chóng xử lý dữ liệu đó thành các d¿ng (thơng tin) hữu ích là mát b°ớc quan trọng đ¿u tiên h°ớng tới sự tr°áng thành căa kỹ thuật số trong doanh nghiệp.

2. Chuyển đổi số chi cung ąng là <tích hÿp=

Các nhà quÁn lý chußi cung ąng ngày càng e ng¿i về việc có quá nhiều dữ liệu nh°ng l¿i thiếu thơng tin mà họ có thể sử dāng thực tế. Thông tin đ°ÿc t¿o ra khi dữ liệu đ°ÿc kết hÿp, trích lọc, cÃu trúc và báo cáo theo những cách hữu ích. Các nhà qn lý th°ßng sử dāng thuật ngữ <khÁ năng minh b¿ch= để truyền đ¿t khÁ năng này. Các giao dịch và thông tin liên l¿c tự đáng cung cÃp khÁ năng minh b¿ch hß trÿ trong lập kế ho¿ch và ra quyết định tích hÿp theo thßi gian thực. Sự tích hÿp này là dÃu hiệu căa CĐS chußi cung ąng. BÁng điều khiển, hệ thống cÁnh báo, tháp điều khiển làm cho tập hÿp thông tin nhiều h¡n, trá nên dễ quan sát h¡n và cho phép ng°ßi qn lý có thơng tin để họ có thể xử lý.

3. Chuyển đổi số chi cung ąng là <thơng minh=

Tính sẵn có căa thơng tin phong phú, theo thßi gian thực cho phép phân tích sâu h¡n và hiểu rõ h¡n về nguồn c¿u, nguồn cung và các quy trình ho¿t đáng. Thông tin và dữ liệu cùng với các khÁ năng phân tích thuật tốn cho phép cÁ rơ-bốt và con ng°ßi ra quyết định phỏng đốn trong mọi tình huống, dự đốn các kết q có thể xÁy ra, đánh giá các răi ro cũng nh° đ°a ra và thực hiện các hành đáng phù hÿp.

4. Chuyển đổi số chi cung ąng có <tính thích ąng=

Thc tính cốt lõi cuối cùng căa CĐS chußi cung ąng là khÁ năng thích ąng, khÁ năng hành đáng dựa trên những hiểu biết sâu sắc có đ°ÿc mát cách nhanh chóng và hiệu quÁ. Thuác tính này ít đ°ÿc liên kết nhÃt với <số hóa=, nh°ng nó có thể có tác đáng lớn nhÃt đến hiệu suÃt. Dữ liệu, thông tin và hiểu biết sâu sắc sẽ có ít giá trị nếu các ho¿t đáng cố định và bÃt biến đến mąc các nhà quÁn lý không thể nắm bắt các c¡ hái có đá nh¿y cÁm theo thßi gian. Dự đốn từ việc phân tích là chính xác nhÃt trong ngắn h¿n. Do đó, để nhận ra tồn bá giá trị căa CĐS chi cung ąng, CĐS phÁi có khÁ năng phÁn hồi nhanh chóng và hành đáng dựa trên tính thơng minh mà nó t¿o ra.

Mặt khác, CĐS cho phép chi cung ąng đ°ÿc kiểm sốt tập trung thơng qua tháp kiểm sốt chi cung ąng. Tháp kiểm sốt chi cung ąng là yếu tố trung tâm có

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

thể nắm bắt tồn bá khÁ năng giám sát, cung cÃp khÁ năng tổ chąc và xử lý tốt h¡n. Nó hiển thị đ¿y đă thông tin từ các nhà cung cÃp, sÁn xuÃt, phân phối đến khách hàng cuối cùng. Thay vì hy vọng rằng các đối tác trong chußi cung ąng sẽ chia sẻ thông tin, chußi cung ąng kỹ thuật số đ°ÿc thiết lập để tự đáng chia sẻ thơng tin khi nó đ°ÿc t¿o ra á mọi thßi điểm. Với thơng tin đ¿y đă và khÁ năng hiển thị, doanh nghiệp có khÁ năng nhìn tr°ớc các răi ro chẳng h¿n nh° sự chậm trễ giao hàng hoặc các vÃn đề tài chính. Nó có thể phát hiện ra vÃn đề á đâu, chẳng h¿n nh° sự chậm trễ trong việc vận chuyển vật t° đến nhà máy hoặc sự chậm trễ căa nhà kho. Nó cũng có khÁ năng tiến hành lập kế ho¿ch với phân tích kịch bÁn 'điều gì xÁy ra nếu' để hiểu ý nghĩa căa các lựa chọn quyết định khác nhau và để tiến hành phân tích răi ro liên quan đến các nhà cung cÃp. Điều này có nghĩa là chi cung ąng kỹ thuật số cung cÃp khÁ năng quÁn lý chußi cung ąng cao h¡n, v°ÿt xa khÁ năng 'nhìn thÃy' mà cịn 'thÃy tr°ớc' và cuối cùng giúp nhà quÁn lý đ°a ra quyết định tốt h¡n (Schrauf & Berttram, 2016).

Chuyển đổi số chußi cung ąng cà phê nhằm đÁy m¿nh xuÃt khÁu là mát xu h°ớng tÃt yếu trong sự phát triển kinh tế trong kỷ nguyên số hóa và CMCN l¿n thą 4 vì nó làm thay đổi tận gốc rễ t° duy quÁn lý cho đến các ho¿t đáng tác nghiệp căa các bên tham gia trong chußi cung ąng, giúp chußi cung ąng hiệu quÁ h¡n trong c¿nh tranh thị tr°ßng, thỏa mãn nhu c¿u khách hàng và lÿi nhuận căa các tổ chąc (Kersten & cáng sự, 2017).

Nh° vậy, CĐS chi cung ąng là q trình dùng công nghệ để giÁi quyết các vÃn đề kinh doanh, thiết lập mát t¿m nhìn về cách các ąng dāng kỹ thuật số có thể cÁi thiện mąc đá dịch vā, chi phí, sự linh ho¿t và hàng tồn kho, đồng thßi tối °u hóa ho¿t đáng kiểm sốt qn lý, minh b¿ch thông tin từ nhà cung cÃp đến ng°ßi tiêu dùng cuối cùng trong chußi cung ąng.

<b>1.2.2. Chuãi cung ąng cà phê xuÃt khÇu </b>

Cà phê là mặt hàng nông sÁn chă chốt đ°ÿc giao dịch trên thị tr°ßng tồn c¿u, có tác đáng kinh tế đáng kể á nhiều quốc gia trồng lo¿i cây này (Kittichotsatsawat & cáng sự, 2021). Các đặc tính về mùi th¡m và h°¡ng vị, cũng nh° các đặc tính cung cÃp năng l°ÿng và tiếp thêm sinh lực đã khiến cà phê trá nên cực kỳ phổ biến (Giraldi-Díaz & cáng sự, 2018; Hameed & cáng sự, 2018).

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

Vịng đßi căa mát h¿t cà phê điển hình bắt đ¿u từ giai đo¿n sinh tr°áng và bao gồm nhiều chă thể với các lÿi ích và °u tiên khác nhau (Bothiraj & cáng sự, 2020; Ikhwana, 2018). Các quốc gia t¿i 3 châu lāc (Châu Phi, Châu Mỹ, Châu Á) đều có nhiều giống cà phê khác nhau. Các công ty cà phê t¿i 3 châu lāc đều có chính sách th°¡ng m¿i trực tiếp và các chuyên gia cà phê đi khắp thế giới để giao dịch trực tiếp với những nông dân đ°ÿc biết đến. Họ đến thăm các trang tr¿i, xem và quan sát các giai đo¿n phát triển, thu hái và chế biến, và ký hÿp đồng theo các nhu c¿u và số l°ÿng c¿n thiết. Nhß đó, sÁn phÁm chính (cà phê nhân) đáp ąng nhu c¿u căa ng°ßi tiêu dùng cà phê.

Điều quan trọng đối với các công ty là ký kết các hÿp đồng vào thßi điểm thích hÿp. Bá phận thu mua phối hÿp với bá phận tiếp thị để dự đoán nhu c¿u cho những tháng tiếp theo, phân tích và dự đốn giá cà phê, và thực hiện các đ¡n đặt hàng (hÿp đồng) c¿n thiết. Các bá phận tài chính và th°¡ng m¿i cũng chịu trách nhiệm lo¿i bỏ mọi nguy c¡ từ các giao dịch này, bÁo vệ công ty và đÁm bÁo dòng tiền. Bá phận thu mua hÿp tác với bá phận logistics trong giai đo¿n vận chuyển, từ trang tr¿i đến đ¡n vị sÁn xuÃt căa công ty. Bá phận logistics chịu trách nhiệm tiếp nhận và xử lý các đ¡n đặt hàng cũng nh° l°u trữ h¿t cà phê h¿t xanh từ các c¡ sá sÁn xuÃt. Về mặt sÁn xuÃt, các quy trình tiếp theo là rang, đóng gói và bÁo quÁn các sÁn phÁm cuối cùng. Các cửa hàng bán lẻ đặt hàng sÁn phÁm và quy trình lÃy hàng - đóng gói diễn ra hàng ngày để vận chuyển sÁn phÁm đến các m¿ng l°ới. Cuối cùng, khi các đ¡n đặt hàng đến cửa hàng cà phê, các sÁn phÁm cà phê đ°ÿc l°u trữ cho đến khi bán cho ng°ßi tiêu dùng cuối cùng. Ng°ßi tiêu dùng cuối cùng có thể mua sÁn phÁm bằng cách đến các cửa hàng hoặc đề nghị giao hàng tận n¡i bằng cách đặt hàng qua điện tho¿i, web hoặc ąng dāng di đáng. Trong suốt quá trình này, việc theo dõi và giám sát cà phê là rÃt quan trọng trong ngành cà phê. Quá trình giao hàng có nhiều khía c¿nh c¿n cÁi thiện để đáp ąng mong đÿi căa khách hàng và giÁi pháp về công nghệ là giÁi pháp phù hÿp nhÃt. Mát trong những lĩnh vực quan trọng nhÃt c¿n kiểm tra và tối °u hóa là quy trình giao hàng chặng cuối. Toàn bá ngành bán lẻ, đặc biệt là thực phÁm và đồ uống, ho¿t đáng dựa trên việc tối °u hóa chặng cuối. Kỳ vọng căa ng°ßi tiêu dùng rÃt cao và có sự c¿nh tranh rÃt lớn để thành cơng trong việc giao hàng an tồn, phù hÿp và nhanh chóng (Zisimopoulos, Vlachos và Tsoulfas, 2022).

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

Theo Nguyen (2015), đối với ngành cà phê, chi cung ąng cà phê th°ßng có sự tham gia căa các thành viên nh°: nhà cung cÃp nguyên liệu đ¿u vào, nhà sÁn xuÃt và nhà phân phối. Các nhà cung cÃp đ¿u vào bao gồm các chi nhánh, cơng ty con căa doanh nghiệp, ng°ßi nơng dân và các đ¿u mối t¿i các tỉnh trồng cà phê. Các nhà sÁn xt chính là những ng°ßi chế biến cà phê từ ngun liệu thơ. Nhà phân phối chính là những nhà nhập khÁu cà phê căa Việt Nam t¿i các thị tr°ßng lớn nh° Đąc, Mỹ, Nhật BÁn, EU& Các nhà phân phối này sẽ bán sÁn phÁm cà phê căa mình cho các cơng ty chế biến cà phê hịa tan hoặc các sÁn phÁm có liên quan khác để thu lÿi nhuận.

Trong quá trình ho¿t đáng, chi cung ąng khơng chỉ t¿o điều kiện thuận lÿi cho ho¿t đáng căa doanh nghiệp mà còn giúp doanh nghiệp t¿o đ°ÿc vị thế c¿nh tranh tốt trên thị tr°ßng quốc tế, đÁy m¿nh sÁn xuÃt và mang về lÿi nhuận đáng kể. Trong nghiên cąu về chußi cung ąng cà phê bền vững căa Behrens & cáng sự (2006), trao đổi nguồn lực trong mối quan hệ giữa các trình tự qn lý và phát triển chi cung ąng cà phê bền vững là không thể tách rßi, vì tÃt cÁ các thành viên tham gia đều chia sẻ với nhau và với toàn bá hệ thống các nguồn lực vật chÃt và phi vật chÃt. QuÁ cà phê, h¿t cà phê, sÁn phÁm cà phê chế biến, nguồn lực tài chính, năng l°ÿng thiên nhiên, nguồn nhân lực hay những giá trị chuÁn mực đÁm bÁo tính bền vững cho xã hái và mơi tr°ßng tự nhiên& đều là những nguồn lực phÁi có trong chi cung ąng. Nếu các thành viên tham gia trong chi tìm đ°ÿc những nguồn lực phù hÿp với mình, các thành viên sẽ đ°ÿc cung cÃp những nguồn lực c¿n thiết để tiếp tāc sÁn xuÃt.

Cuối cùng, mát hệ thống đánh giá kết quÁ chußi cung ąng để xác định những điểm tích cực, tiêu cực và tìm ra giÁi pháp cho các vÃn đề phát sinh là không thể thiếu. Đối với mßi chußi cung ąng, nên thành lập mát bá ph¿n giám sát để đánh giá hiệu quÁ ho¿t đáng á từng b°ớc, khuyến khích những đóng góp có lÿi và giÁm thiểu những tác đáng có h¿i đến mơi tr°ßng, xã hái và kinh tế (Carter & Rogers, 2008; Hutchins & Sutherland, 2008). Điều này giống nh° trong chußi cung ąng cà phê; mßi thành viên tham gia có mát māc tiêu khác nhau và điều này tách biệt với māc tiêu chung là phát triển bền vững. SÁn phÁm cà phê chỉ có thể đ°ÿc sÁn xuÃt lâu dài nếu các yêu c¿u đ°ÿc xem xét và đáp ąng mát cách thÃu đáo nhÃt. Thông qua hệ thống đánh giá căa mình, mßi thành viên sẽ có cách điều chỉnh phù hÿp nhằm cÁi thiện ho¿t đáng kinh doanh và mang l¿i lÿi ích cao nhÃt cho họ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

<b>1.2.3. ChuyÃn đái sá chuãi cung ąng cà phê </b>

Kittichotsatsawat & cáng sự (2021) đã đ°a ra mát đánh giá quan trọng về các bài báo nghiên cąu liên quan đến việc sử dāng dữ liệu lớn trong nông nghiệp nói chung và đặc biệt là trong ho¿t đáng cà phê. KhoÁng cách giữa ąng dāng hiện có căa dữ liệu lớn và công nghệ hiện đ¿i trong nơng nghiệp thực tế nói chung và trong chi cung ąng cà phê đã đ°ÿc xác định. Theo đó, kết quÁ căa việc ąng dāng dữ liệu lớn và nông nghiệp số đ°ÿc kỳ vọng sẽ: (a) nâng cao tiêu chuÁn chÃt l°ÿng và nâng cao đá tin cậy căa sÁn phÁm; (b) giÁm chi phí với hiệu quÁ sÁn xuÃt tốt h¡n; (c) nâng cao tiêu chuÁn sÁn xuÃt và sÁn phÁm; và (d) kết hÿp các công nghệ mới bằng cách giới thiệu quÁn lý c¡ sá dữ liệu từ việc nghiên cąu để tối đa hóa lÿi nhuận căa quy trình sÁn xt. Do đó, dữ liệu lớn kết hÿp với nơng nghiệp số có tiềm năng đ¿y hąa hẹn trong vận hành trang tr¿i cà phê thông minh, cuối cùng mang l¿i lÿi nhuận lớn h¡n cho lĩnh vực này. Dữ liệu có giá trị cũng có thể đ°ÿc áp dāng và dự đốn tÃt cÁ các ho¿t đáng, bao gồm thßi tiết và biến đổi khí hậu, quÁn lý đÃt đai, cây trồng, thổ nh°ỡng, nguồn cung cÃp l°¡ng thực và an ninh, bÁo hiểm nơng dân và tài chính nhằm t¿o ra tăng tr°áng cà phê bền vững.

IoT là tÃt cÁ về kết nối, cÁm biến, theo dõi, trực quan hóa dữ liệu, điện toán biên (edge computing) và quÁn lý thiết bị. Vì vậy, khơng có gì ng¿c nhiên khi tồn bá chußi cung ąng liên quan đến việc quÁn lý h¿t cà phê - bao gồm trồng trọt, thu ho¿ch, vận chuyển, rang, bán và tiêu thā sÁn phÁm cuối cùng - đã sẵn sàng cho IoT. IoT có khÁ năng thực hiện nhiều nhiệm vā. Nơng dân có thể trồng các lo¿i cây trồng khỏe m¿nh h¡n bằng cách sử dāng ít tài ngun h¡n. Ng°ßi qn lý vận chuyển và nhận hàng có thể nhanh chóng truy cập dữ liệu để theo dõi. Các nhà rang xay có thể đÁm bÁo họ có cài đặt phù hÿp và nhiệt đá chính xác cho mßi mẻ cà phê. Và nhân viên pha cà phê có thể pha và phāc vā cà phê á nhiệt đá vừa phÁi. IoT cũng có mặt để kết nối - thông qua những bá định tuyến (router) và cổng (gateway) di đáng - cho phép máy móc, con ng°ßi và quy trình giao tiếp lẫn nhau. AI cũng sẽ trá thành trā cát. Trong khi AI vẫn đang á giai đo¿n đ¿u, ngành cà phê sẽ ngày càng phā thuác vào cơng nghệ này. Điều đó có nghĩa là AI và học máy (ML) sẽ giúp giÁm thiểu sai sót và cÁi thiện kết quÁ trong quá trình canh tác, rang xay, pha chế và cung cÃp dịch vā cà phê (Locke, 2021).

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

Cà phê có chi cung ąng rÃt dài. Chi cung ąng bắt đ¿u với những ng°ßi trồng và thu ho¿ch h¿t cà phê, và bao gồm các nhà kho, đái xe vận tÁi, máy rang biến h¿t cà phê xanh thành tÃt cÁ các h°¡ng vị th¡m ngon, và rang từ rang nhẹ đến espresso, cũng nh° nhiều lo¿i hình ho¿t đáng bán lẻ bán cà phê đóng gói và cà phê nóng. Có thể liệt kê mát số ąng dāng căa từng cơng nghệ IoT đối với mßi thực thể trong chi cung ąng cà phê: (i) ng°ßi trồng cà phê sử dāng giám sát thiết bị, dịch vā định vị địa lý, điện tốn biên, cÁm biến đÃt; (ii) cơng ty vận chuyển cà phê sử dāng giám sát nhiệt đá, dịch vā định vị địa lý, điện toán biên, trực quan hóa dữ liệu; (iii) nhà kho l°u trữ cà phê sử dāng giám sát nhiệt đá, cÁm biến đÃt, trực quan hóa dữ liệu, tự đáng hóa; (iv) ng°ßi rang xay sử dāng giám sát nhiệt đá, tự đáng hóa; (v) nhà bán lẻ là quán cà phê, nhà hàng sử dāng giám sát thiết bị, giám sát nhiệt đá, trực quan hóa dữ liệu, tự đáng hóa; (vi) nhà bán lẻ là cửa hàng t¿p hóa sử dāng giám sát thiết bị, giám sát nhiệt đá, điện toán biên, trực quan hóa dữ liệu, tự đáng hóa. Ngồi ra, các tr°ßng hÿp sử dāng IoT đang gia tăng khi nhiều doanh nghiệp tìm kiếm các khÁ năng hiệu quÁ nh° tự đáng hóa và trực quan hóa dữ liệu để quÁn lý các quy trình kinh doanh căa họ. Vì vậy, đây chỉ là mát cách để hình dung ph°¡ng thąc mà cơng nghệ hß trÿ các khía c¿nh khác nhau căa thị tr°ßng cà phê đang phát triển. Nói cách khác, cơng nghệ IoT đang đ°ÿc ąng dāng theo nhiều cách khác nhau trong ngành cà phê. Các nhà phát triển sÁn phÁm và những ng°ßi trong chi cung ąng cà phê có rÃt nhiều ąng dāng và sử dāng IoT trong quÁn lý cà phê, đồng thßi ngày càng có nhiều tổ chąc đ°ÿc thành lập để phāc vā ngành này. Chẳng h¿n, tổ chąc Trace Coffee Beans đã t¿o ra mát nền tÁng toàn c¿u, sử dāng cơng nghệ chi khối và IoT, để theo dõi chi cung ąng cà phê hồn chỉnh từ trang tri n ngòi tiờu dựng (Locke, 2021).

<b>1.3.1. Cỏc nghiờn cu trờn th giỗi </b>

Mỏt s tác giÁ đã tập trung phân tích vai trị căa công nghệ trong CĐS và CMCN l¿n thą 4 trong quÁn lý chußi cung ąng.

Chuyển đổi số đang làm thay đổi thế giới nông nghiệp. Ngày càng có nhiều cơng nghệ mới đ°ÿc sử dāng, chẳng h¿n nh° IoT, có tác đáng đáng kể đến tính bền vững căa chi cung ąng. Đây là hệ thống m¿ng internet mà các thiết bị thông minh

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

đ°ÿc kết nối thơng qua các cÁm biến có thể sử dāng dữ liệu này để kích ho¿t các ho¿t đáng khác nhau. Do luồng thơng tin kỹ thuật số theo thßi gian thực, có đá chính xác cao và lÿi thế căa nó trong qn lý quy trình và dịch vā, IoT nhanh chóng trá nên phổ biến trong nhiều ngành khi đ°ÿc tích hÿp với các cơng nghệ khác. Khi học máy đ°ÿc áp dāng cho dữ liệu cÁm biến hoặc máy bay khơng ng°ßi lái trên các nền tÁng IoT nh° Watson căa IBM, các hệ thống quÁn lý sẽ trá thành hệ thống trí tuệ nhân t¿o thực. H¡n nữa, IoT và việc sử dāng các công nghệ cÁm biến làm giÁm khoÁng cách cung c¿u, cÁi thiện chÃt l°ÿng thực phÁm và an ninh l°¡ng thực (Aslan, 2022).

Việc canh tác trong nơng nghiệp có thể đ°ÿc thay thế bằng chiến l°ÿc canh tác dựa trên dữ liệu nhß số hóa. Nơng dân có thể đ°a ra những đánh giá tốt h¡n bằng cách phân tích và đánh giá dữ liệu về thßi tiết, các lo¿i h¿t giống khác nhau, chÃt l°ÿng đÃt, nguy c¡ dịch bệnh, dữ liệu lịch sử, xu h°ớng thị tr°ßng và giá cÁ (De Clercq & cáng sự, 2018). Dữ liệu cũng c¿n thiết đối với t°¡ng lai căa doanh nghiệp. Những cơng nghệ mới có Ánh h°áng lớn đến việc giÁm thiểu sự không chắc chắn vì chúng cho phép thu thập dữ liệu chính xác vào thßi gian thực và khi đ°ÿc kết hÿp với khÁ năng ra quyết định tự đáng và thông minh, sẽ giúp nâng cao hiệu q, tính bền vững, thích ąng, từ đó t¿o sự linh ho¿t trong tồn bá chi cung ąng từ nông tr¿i đến bàn ăn (Lezoche & cáng sự, 2020).

Có rÃt nhiều định nghĩa về Trí tuệ nhân t¿o (AI). Đó là mát ph°¡ng pháp giúp tự đáng hóa các tác vā và quy trình bằng cách mơ phỏng các chąc năng nhận thąc t°¡ng tự nh° căa con ng°ßi. Hiện t¿i, các ąng dāng căa trí tuệ nhân t¿o vào các lĩnh vực nghiên cąu nơng nghiệp đ°ÿc dự đốn quan trọng nhÃt và trong t°¡ng lai g¿n vì tính ąng dāng dễ dàng trong các ho¿t đáng nông nghiệp và t¿o nên những giÁi pháp đối với các vÃn đề c¿n cÁi tiến trong nông nghiệp. Robot nông nghiệp, giám sát cây trồng và đÃt, và phân tích dự đốn là ba lĩnh vực chính căa AI trong nơng nghiệp. Ngay khi có kế ho¿ch và quÁn lý hàng tồn kho tốt h¡n, ąng dāng AI trong quÁn lý nơng sÁn giúp dự đốn thßi h¿n sử dāng, dự đốn tối thiểu số l°ÿng và giÁm lãng phí (Dadi & cáng sự, 2021). Bên c¿nh đó, sÁn phÁm nơng nghiệp không đáp ąng các tiêu chuÁn quốc tế do nông dân không đă kiến thąc và hiểu biết sâu sắc về thị tr°ßng. Vì vậy, họ khơng thể c¿nh tranh với các doanh nghiệp, dẫn đến nông dân thiếu c¡ hái tìm kiếm thị tr°ßng mới và gia tăng thị ph¿n trong t°¡ng lai (FAO, 2017). Những vÃn đề này phÁn

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

ánh thực tế là ng°ßi nơng dân vẫn thiếu các công cā để phát triển bền vững, đặc biệt là tăng năng suÃt trong sÁn xuÃt dài h¿n. Do đó, các doanh nghiệp đang tập trung vào phân tích dữ liệu lớn để nâng cao năng suÃt và kiểm sốt chÃt l°ÿng căa hệ thống quy trình sÁn xt. Vì vậy, phân tích dữ liệu lớn có thể đ°ÿc áp dāng để phát triển, cÁi thiện, tăng năng suÃt và gia tăng hiệu quÁ. T°¡ng tự nh° vậy, dữ liệu lớn đ°ÿc áp dāng cho việc vận hành và kiểm soát hệ thống để đáp ąng nhu c¿u căa cÁ nơng dân và ng°ßi tiêu dùng. Ngày nay, ngày càng có nhiều ng°ßi quan tâm đến việc nghiên cąu dữ liệu lớn và áp dāng nó vào các tổ chąc trong lĩnh vực nông nghiệp (Kittichotsatsawat & cáng sự, 2021).

Liopa-Tsakalidi & cáng sự (2013), sau cùng, quÁn lý thông tin đang trá thành mát nhiệm vā ngày càng thách thąc đối với nông dân, đặc biệt là về l°ÿng dữ liệu và sự phąc t¿p căa các quy trình trong canh tác quÁn lý cây trồng. Mát trong những chąc năng đòi hỏi khắt khe nhÃt là thu thập dữ liệu và truy xuÃt nguồn gốc các sÁn phÁm nông nghiệp. Canh tác quÁn lý cây trồng bao gồm các h°ớng dẫn mà nông dân sử dāng để thực thi các hành đáng nhằm sÁn xt các sÁn phÁm nơng nghiệp an tồn, đồng thßi quan tâm đến mơi tr°ßng. Mơi tr°ßng lý sinh và khí hậu nơng nghiệp cũng có thể rÃt quan trọng đối với sự thành công căa các công nghệ nông nghiệp mới, chẳng h¿n nh° chÃt l°ÿng đÃt, nguồn n°ớc, địa hình, thay đổi nhiệt đá theo mùa hoặc sự hiện diện căa sâu bệnh có thể gây h¿i cho cây trồng.

Mát trong những thay đổi đáng kể nhÃt trong việc sử dāng thiết bị di đáng trong nông nghiệp là sự phát triển căa các giao thąc giám sát, hệ thống giám sát, quÁn lý trang tr¿i và công nhân trang tr¿i. Việc giám sát nông nghiệp tự đáng đã tăng lên đáng kể với việc triển khai các cÁm biến không dây và m¿ng cÁm biến g¿n đây. Nhiều hệ thống giám sát là từ đ¿u đến cuối, theo dõi các quy trình sÁn xuÃt thực phÁm từ khâu gieo h¿t ban đ¿u cho đến khi đ°a ra thị tr°ßng (Woodill, 2012). Māc tiêu căa nghiên cąu này là mô tÁ ąng dāng quÁn lý sÁn xt hiện đ¿i thơng qua Hệ thống qn lý tích hÿp cho sÁn xuÃt nông nghiệp. Ąng dāng đang đ°ÿc triển khai với việc khai thác các công nghệ mới và di đáng (ąng dāng dành cho điện tho¿i thơng minh và máy tính bÁng). Nh° vậy, những cơng nghệ này giúp chi cung ąng nơng nghiệp và thực phÁm có thể phát triển thành mát hệ thống kết nối m¿ng dữ liệu, thông minh, có khÁ năng thích ąng và tự trị. Các ho¿t đáng căa quy trình nơng nghiệp sẽ đ°ÿc tự đáng tích hÿp

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

trong chi thực phÁm thơng qua các cơng nghệ theo māc đích căa ng°ßi tiêu dùng cuối cùng (Lezoche & cáng sự, 2020).

Bên c¿nh đó, hiện t¿i yêu c¿u rÃt khắt khe căa thị tr°ßng thế giới về chÃt l°ÿng h¿t cà phê khi xt khÁu, đó là tỷ lệ h¿t chín, chÃt l°ÿng nhân rang, tỷ lệ h¿t bị vỡ khi rang dễ bị cháy khét vì cÃu t¿o h¿t khơng hoàn hÁo h¿t, h¿t bị mốc do bÁo quÁn, dẫn đến chąa đác tố gây h¿i sąc khỏe.&Cà phê Việt Nam khi xt khÁu th°ßng có 3 mối nguy h¿i quan trọng th°ßng gặp phÁi, đó là mối nguy h¿i về hóa học (thuốc trừ sâu và d° l°ÿng thuốc trừ sâu, đác tố tự nhiên, phân hăy thực phÁm, phā gia, chÃt t¿o màu không đ°ÿc sử dāng, các chÃt gây dị ąng thực phÁm); mối nguy h¿i về sinh học (bao gồm ký sinh trùng và vi khuÁn gây bệnh); mối nguy h¿i vật lý (nhiễm bÁn thăy tinh hoặc kim lo¿i) (Ritachi, 2021). Theo Vneconomy (2010), yêu c¿u đặt ra là tiêu chuÁn hóa cà phê. Māc tiêu là cung cÃp cho cÁ ng°ßi bán và ng°ßi mua mát sự đÁm bÁo về nguồn gốc, đặc tính và chÃt l°ÿng hàng hóa. Để thực hiện và đÁm bÁo đ°ÿc yêu c¿u này, việc CĐS trong chußi cung ąng cà phê xuÃt khÁu là hết sąc c¿n thiết.

Từ góc đá căa các nhà nghiên cąu, Lezoche (2020) trong nghiên cąu đã chỉ ra rằng ngành nông nghiệp đã tích cực trong đổi mới kỹ thuật số trong nhiều thập kỷ. Đặc biệt là những tiến bá trong nơng nghiệp chính xác, viễn thám, rơ bốt, hệ thống thơng tin qn lý trang tr¿i cùng hệ thống hß trÿ ra quyết định đã má đ°ßng cho kỹ thuật số áp dāng ráng rãi chuyển đổi trong trồng trọt và thực phÁm. Những phát triển g¿n đây, chẳng h¿n nh° điện tốn đám mây, IoT, dữ liệu lớn, chi khối, rơ bốt và AI, cho phép tích hÿp các dòng phát triển biệt lập cho đến nay vào các hệ thống thông minh, kết nối căa các hệ thống.

Yuan & cáng sự (2016) khẳng định công nghệ blockchain t¿o ra cuác cách m¿ng trong hệ thống giao thông thông minh và sử dāng blockchain trong các ąng dāng chußi cung ąng và công nghiệp khác nhau hiện đang đ°ÿc triển khai ráng rãi. Blockchain đã đ°ÿc áp dāng trong chußi cung ąng á mát số dự án nghiên cąu và phát triển, nghiên cąu học thuật nh° triển khai blockchain trong chußi cung ąng d°ÿc phÁm (Apte & Petrovsky, 2016); kết hÿp IoT với blockchain để hình thành mát mơ hình kinh doanh mới cho các dịch vā IoT (Zhang & cáng sự, 2017).

Tian (2016) kết hÿp RFID và blockchain để xây dựng chußi cung ąng nơng sÁn thực phÁm có thể truy xt nguồn gốc. Mát đóng góp g¿n đây căa Korpela & cáng sự

</div>