Luận án thạc sĩ Luật học: Thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Toà án nhân dân

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (57.04 MB, 113 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

(Xuâ 2Z0âtt„ Phie+ TT : BNEENENNTNE ———

| THAM QUYỀN XÉT Xử SƠ THAM Củđ TOA

K đN NHÂN DAN

Chun ngành : LUẬT HÌNH SỰ

Mã số : 5.05.14

LUẬN ÁN THẠC SỸ KHOA HỌC LUẬT

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC :

PTS. Nguyên Văn Tuân

HÀ NỘI - 1996

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

Lời mở đầu

Chương thứ nhất

Tham quyền xét sử sơ thẩm hình sự của

Toa án nhân dân các cấp từ năm 1945 đến 1998

11Thẩm quyền xét xử sơ thẩm hình sự của

Toà án nhân dân các cấp từ năm1945 đến1959

Thẩm quyền xét xử sơ thẩm hình sự của

Tồ án nhân dân các cấp theo pháp luật hiện hành

2.1. VỊ trí vai trị của tồ án nhân dân

2.2. Khái niệm. căn cứ và ý nghĩa của việc phân địnhthẩm quyền xét xử sơ thẩm hình sự của tồ án nhân dân

2.3. Thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Toà án nhân dân

các cấp

<small>Chương thứ ba</small>

Thực tiễn áp dụng pháp luật về thẩm quyền xét xử sơ thẩm

hình sự của Tồ án nhân dân các cấp và một số kiến nghị

3.1. Thực tiễn áp dụng pháp luật về thẩm quyền xét xử

sơ thâm hình sự của Tồ án nhân dân các cấp

3.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện thẩm quyềnxét xử sơ thâm hình sự của Tồ án nhân dân các cấp

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

LỜI MỞ ĐẦU

Thực hiên Nghị quyết Dai hội Đảng toàn quốc lần thứ VI và

VI, trong những nam gần day, cùng với việc đối mới mọi mặt của

nền kinh tế - xã hội, nước ta đã có những tiến bộ trong việc đổimới hệ thống chính trị nhằm từng bước xây dựng và hồn thiệnnền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền lực thuộc về nhân

Báo cáo chính trị của Ban chấp hành trung ương Đảng cộngsản Việt Nam tại Dai hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII khang

định :" ... Điều quan trọng để phát huy tính dan chủ là xây dung và

hồn chỉnh hệ thống pháp luật, khơng ngừng tăng cường pháp chế

xã hội chủ nghĩa".!

Cải cách bộ máy Nhà nước là một vấn đề quan trọng trong

quá trình đổi mới hệ thống chính trị nhằm nâng cao hiệu lực quản

lý của các cơ quan Nhà nước, trong đó cải cách hệ thống tư pháp

được Đảng và Nhà nước coi là một trong mười nhiệm vụ lớn trước

mắt phải thực hiện trong quá trình đổi mới.

Tại hội nghị tập huấn công tác Tư pháp năm 1993, Thủ

tướng Võ Văn Kiệt chỉ rõ :" Cải cách Tư pháp bao gồm việc đổi

mới và hoàn thiện tổ chức, hoạt động của các cơ quan như toà án,Tư pháp, kiểm sát..."*. Trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ VIII đã nêu rõ :" Củng cố kiện toàn bộ máy các cơ quan Tu

<small>| "Văn Kiện Đại hội Dang toàn quốc lần thứ VII" - NXBCT Quốc gia - Hà Nội - 1991, Tr. 92 Xem bài trình bày của đồng chí Phan Văn Khai, Uy vién Bo Chính tri, Phó thu tướng Chính phu</small>

<small>truyền đạt Nghị quyết hội nghị làn thứ 8 Ban chấp hành trung ương Dang tại Hoi nghị cán bộ tồn</small>

<small>3 Xem "Hài phát biểu cua Thu tướng Võ Van Kiệt, Uỷ viên Bo Chính tri Ban Chấp hành Trung ương</small>

<small>Đang cong san Việt Nam, Thu tướng Chính phu tai Hoi nghị tập huấn chuyên dé cong tác Tư pháp</small>

<small>ngày 03/3/1993" - Trong cuốn Mot so bài nói và viết cua lãnh dao Dang và Nha nước tì về ngành</small>

<small>Tư pháp - Vien nghiên cứu Khoa học Pháp lý - Bộ Tư pháp - trang 104.105.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

pháp. Phân định lại thẩm quyền xét xử của toà án nhân dân, từngbước mở rong thẩm quyền xét xử sơ thẩm cho Toà án nhân danhuyện +. Đối với Toà án vấn dé đổi mới về tổ chức và hoạt động

cho phù hợp tình hình mới trở thành yêu cầu bức xúc trong giai

đoạn hiện nay. Nhằm thực hiện mục tiêu này, nhiều cơ quan

nghiên cứu, các nhà khoa học cũng như các cơ quan áp dụng pháp

luật đang tích cực nghiên cứu nhằm tìm ra các giải pháp hữu hiệuđể nâng cao hiệu quả hoạt động của Toà án - Nhiều vấn dé quyđịnh trong Bộ luật tố tụng hình sự trở thành đề tài để nghiên cứutrong đó có vấn đề thấm quyền xét xử sơ thẩm của Toà án các cấp.Đây là một vấn đề đang có nhiều ý kiến khác nhau về lý luận cũng

như trong thực tiễn áp dụng.

Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam (được Quốc hội thơng qua

ngày 28 - 6 - 1988, có hiệu lực thi hành kể từ ngày O1 - 1 - 1989)

là một bộ phận cấu thành của hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa.Pháp luật tố tụng hình sự điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinhtrong quá tỉnh điều tra, truy tố, xét xử... "nhằm phát hiện chính

xác, nhanh chóng và xử lý cơng minh, kip thời mọi hành vi phạm

tội... góp phần bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ các quyền

và lợi ích hợp pháp của công dân giáo dục công dân nghiêm chỉnh

chấp hành pháp luật và tôn trọng quy tắc của cuộc sống xã hội chủ

nghĩa" (Điều | Bộ luật TTHS).

Quá trình từ khi khởi tố vụ án hinh sự đến khi xét xử là một

qua trinh phức tạp, bao gồm nhiều hoạt động, nhiều giai đoạn khácnhau. mỗi giai đoạn thể hiện một phần của hoạt động tố tụng trong

đó giai đoạn xét xử là giai đoạn rất quan trọng, mang tính quyết

định. Điều 10 Bo luật TTHS quy định "không ai có thể bị coi là có

<small>* Văn kien Đại hoi đại biểu toàn quốc Lin thứ VIII - NXBCT Quốc gia - Hà Nội - 1996, 1.132</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

tội và phải chịu hình phạt nếu khơng có bản án kết tội của Tồ án

đã có hiệu lực pháp luật.

Xét xử sơ thấm là một giai doan của tố tụng hình sự, trongđó Tồ tiến hành giải quyết và xử lý vụ án bang việc ra ban ánhoặc các quyết định cần thiết khác nhằm quyết định về thực chấtcủa vụ án.

Một trong những đặc điểm của hoạt động xét xử của Tồ ánlà có tinh tổ chức chặt chẽ về mặt pháp lý. Khi xét xử motvụ việc cụ thể, Tồ án phải tn thủ theo những trình tự, thủ tục

luật định một cách nghiêm ngặt, không được tuỳ tiện bo qua motthủ tục nào. Bộ luật tố tụng hình sự quy định chỉ tiết, chặt chẽ

trình tự thủ tục và thẩm quyền trong việc giải quyết các vụ án hìnhsự. Một trong những quy định đó là quy định về thẩm quyền xétxử. Vi phạm về thẩm quyền xét xử có nghĩa là vi phạm quy địnhcủa pháp luật tố tụng, khi đó quyết định của Tồ án sẽ bị kháng

cáo, kháng nghị và vụ án sẽ được xét xử lại.

Bộ luật tố tụng hình sự ra đời đã có ý nghĩa rất thiết thực cho

các cơ quan tiến hành tố tụng nói chung và cho Tồ án nói riêngtrong hoạt động của mình. Một trong những chế định quan trọng

của luật tố tụng hình sự là chế định về thẩm quyền xét xử sơ thầm.

Qua thực tiễn áp dụng chế định này đã có tác dụng rất tích cựctrong hoạt động xét xử án hình sự. Tuy nhiên cịn có những hạnchế nhất định do điều kiện về kinh tế - xã hội của nước ta đã thay

đổi. đòi hỏi phải được sửa đổi. bổ sung cho phù hợp. Trong khi đó

qua nhiều năm. việc nghiên cứu về vấn dé này chưa nhiều và chimới đánh giá ở một khía cạnh hẹp của vấn dé - chỉ đánh giá. xem

xét một phần nhất định liên quan đến thâm quyền xét xử cua Toa

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

an. Những công trinh nghiên cứu được dang trên các sách báo

Pháp lý cịn rất ít. Đáng chú ý là cơng trình nghiên cứu của tác gia

Võ Thọ - "Một số vấn đề về luật tố tụng hình sự" - Trong đó tác giadé cập đến những vấn dé pho thơng của tố tụng hình sự, nhữngngun tác tố tụng, người tham gia tố tụng, các giai đoạn tố tụng,

qua đó có thể nắm được bản chất của tố tụng hình su’. Tác gia Lê

Kim Qué trong " Những điều cần biết về điều tra, truy tố, xét xử và

thi hành án” cũng chỉ phân tích, đánh giá một cách sơ lược vềthẩm quyền xét xử của Toa án°. Tác giả Dang Quang Phương - Phótiến sĩ, Viện trưởng Viện khoa học xét xử của Tồ án nhân dân tơi

caomới khái quát "vài nét về quá trình hình thành và phát triển của

Toà án nhân dán..."” gắn liền với sự phát triển về thẩm quyền xétxử cua Toà án... Qua sự đánh giá trên cho thấy việc nghiên cứumột cách đầy đủ và toàn diện về thẩm quyền xét xử sơ thẩm củaTồ án các cấp khơng chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận mà cịn có ý

nghĩa về mặt thực tiễn, góp phần tìm ra phương pháp đấu tranh

phịng chống tội phạm thơng qua cơng tác xét xử của Toà án.

Tham quyền xét xử của Toà án các cấp là một chế định quantrọng trong pháp luật về tố tụng hình sự, bao gồm: thẩm quyền xétxử sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thấm nhưng mục đích

nghiên cứu cua dé tài này chỉ giới hạn nghiên cứu các vấn đề có

liên quan đến thấm quyền xét xử sơ thâm cua Tồ án.

Trước hết, mục đích của luận án là làm sáng tỏ quá trình

phát triển những quy định về thẩm quyền xét xử của Toà án gán

<small>° Xem : Lé Kim Quế Những điều cần biết vẻ điều tra, truy 16, xét xử và thi hanh án: NXB Pháp lý </small>

<small>“Xem : Đăng Quang Phương Vài nét về quá trình hình thành và phat triển cua Toa an nhân dan </small>

<small>-BP se Vem aANTTN £m @ Nai</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

liền với sự phát triển của hệ thống Toà án qua các thời kỳ từ năm1945 đến nay, trong đó tập trung nhiều đến việc nghiên cứu thấmquyền xét xử sơ thẩm hình sự của Tồ án các cấp theo pháp luật tốtung hình sự hiện hành. Trên cơ sở đó, tác gia đưa ra các đề xuất,kiến nghị nham hoàn thiện pháp luật về thẩm quyển xét xử sơthẩm hình sự của Tồ án các cấp, góp phan nâng cao hiệu qua hoạtđộng của các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự nói chung và Tồ

an nói riêng.

Mục dich và phạm vi nghiên cứu nói trên, đặt ra cho luận an

giải quyết các nhiệm vụ cụ thể sau đây :

<small>ve , x Pig è z ° Pa ` 5 2 - SN</small>- Khái quát về thâm quyền xét xử sơ thâm hình sự cua Toa

án nhân dân các cấp từ năm 1945 đến trước khi có Bộ luật tố tụng

hinh sự (1988);

<small>r3 è z ° ` } Ss 3 ^ ˆ z _ A“</small>- Thâm quyền xét xử sơ thâm của Toà án nhân dân các cấptheo pháp luật hiện hành;

- Thực tiễn áp dụng pháp luật về thẩm quyền xét xử sơ thẩmhình sự và một số kiến nghị nhằm hồn thiện pháp luật về thẩm

quyền xét xử sơ thâm hình sự cuả Toà án các cấp.

Luận án được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩaMác - Lê nin, trong quá trình nghiên cứu, tác gia đã su

dụng tác phẩm của các nhà kinh điển của Chủ nghĩa mac - Lê nin.

các văn kiện Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam đề cập đến vấn đề

củng cố pháp chế xã hội chủ nghĩa, cải cách và đổi mới hệ thống

tư pháp ở nước ta. Nội dung của luận án được tác giả hồn thành

dua trén những thơng un chính thức đã được cơng bố, những baocáo của một số cơ quan pháp luật ở trung ương và địa phương.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

nhất là các báo cáo, thống kê và các tài liệu của Toà án. Trong quá

trình thực hiện bản luận án này, tác gia đã tiến hành khảo sát, trao

đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp ở Toà án nhân dân tối cao.

Toà 4n nhân dân Thành phố Hà Nội và Toà án huyện, thị tinh Hàtay, đồng thời tác gia còn nghiên cứu thực tiễn cơng tác xét xử các

vụ án hình sự, đặc biệt là các vụ án được xét xử từ khi áp dụng Bọ

luật tố tụng hình sự (năm 1989) đến nay.

Những luận điểm được phát triển trong luận án dựa trên cáccơng trình nghiên cứu của các nhà khoa học pháp lý đã được đăng

trên các sách báo pháp lý hiện nay.

Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã sử dụng cácphương pháp :hệ thống, logic - pháp lý, lịch sử, so sánh... trong đósử dụng nhiều phương pháp lịch sử để phân tích đánh giá q trình

vận động và phát triển của các quy định pháp luật về thẩm quyềnxét xử hình sự sơ thẩm ở nước ta kể từ khi thành lập nước đến nay.

Luận án là cơng trình chun khảo đầu tiên, nghiên cứu một

cách hệ thống và toàn diện về thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Toà

án các cấp. Những kết luận và kiến nghị trong luận án có ý nghĩa

cả về mặt lý luận và thực tiễn, nó là căn cứ cho việc hoàn thiện

pháp luật cũng như việc áp dụng pháp luật. Luận án cũng có thể

dùng làm tài liệu tham khảo cho các lớp tập huấn cán bộ pháp lý,các trường giảng dạy pháp luật cũng như các cán bộ đang công tác

tại cơ quan pháp luật hiện nay.

Luận án được thực hiện với khối lượng phù hợp với các quyđịnh chung của Nhà nước bao gồm lời nói đầu, ba chương. kết

luận và danh mục các tài liệu tham khảo.

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

sac bén nhất để củng cố và bao vệ lợi ich của giai cấp thống trịthì giai cấp thống trị sử dụng Nhà nước như là một công cụ

trong xã hội. Pháp luật ra đời cùng với su ra đời cua Nha nước đãtrở thành công cụ mà Nhà nước sử dụng để thực hiện và bảo vệquyền lực của mình. Đồng thời chỉ có Nhà nước mới có quyền ban

hành pháp luật và thực hiện su quan lý cua mình đối với mọi tang

lớp trong xã hội. Toà án là nơi tập trung thể hiện quyền uy của giai

cấp thống trị. Các nhà nước chủ nô, Nhà nước phong kiến, đếnNhà nước tư sản đều có các tồ án để bảo vệ và duy trì quyền lựcthống trị, bắt các giai cấp khác phải phục tùng theo ý chí của giaicấp thống trị.

Hệ thống các Toà án nhân dân ở nước ta được hình thành vàphát triển gắn liên với những giai đoạn phát triển của cách mạng

nước ta. Các Tồ án nhân dân đãvà đang góp phần quan trọng vàosự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Bảng hoạt động xét xử của mình, các Tồ án nhân dân đã thể hiện

chất lượng hoạt động và uy tin của hệ thống tư pháp trong Nhanước xã hội chủ nghĩa.

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

Sau những năm dài dưới ách thống trị của thực dân Pháp,

nhân dân Việt nam đã đứng lên làm cuộc cách mạng dân tộc dân chủ.

Ngay sau khi cách mạng tháng tám thành cơng, Nhà nước dân chủ

cộng hồ non tre đứng trước nhiệm vụ cấp thiết là củng cố chínhquyền cách mạng, xây dung, bảo vệ chế độ dân chủ nhân dân, bao

vệ quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, xoá bỏ hệ thốngpháp luật thực dân, phong kiến và xây dựng hệ thống pháp luật

mới để quản lý xã hội, giữ vững nền độc lập dân tộc.

Trong những ngày đầu sau khi gianh chính quyền, Chính

phủ đã có chủ trương thủ tiêu bộ máy của chính quyền cũ, do đó

trong thang 9 - 1945 Chính phủ lâm thời Việt Nam dân chủ cong

hoà đã ra nhiều sắc lệnh về vấn đề này, đồng thời khẩn trương xây

dựng Nhà nước dân chủ nhân dân. Toà án là một trong những bộphận quan trong cua bộ máy Nhà nước, là công cụ đắc lực để bao

vệ thành qủa cách mạng và bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhândân. Chính vì vậy ngày 13 - 9 - 1945 Chủ tịch Chính phủ lâm thời

Việt Nam dân chủ cơng hồ đã ra Sắc lệnh số 33C thiết lập Toà án

quân sự», đánh dấu sự ra đời của Toà án ở nước ta.

Theo như Sắc lệnh trên thì "sẽ lập một Toà án quân sự ở Bắc

bộ : tại Hà Nội, Hải Phịng, Thái ngun, Ninh Bình, ở Trung Bộ,tại Vinh, Huế, Quảng ngãi; ở Nam bọ, tại Sài gòn, Mỹ tho , uy bannhân dân Trung bộ và nam bộ, trong địa hạt 2 bộ ấy, có thể đạo đạtlên chính phủ xin mở thêm Tồ án qn sự ở những nơi trong vếukhác” (điều 1), Nhiệm vụ cua toà án quân sự là :” Toà án quân sựSẼ xu tất ca các người nào phạm vào một việc gi có phương hai

<small>*~ Xem cơng hảo năm 1945. trang 20</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

đến nền độc lập của nước Việt nam dân chủ cộng hoà; trừ khi

phạm nhân là binh sỹ thi thuộc về nhà binh tự xử lấy theo quan

luật" (điều 2). "Ở những nơi xa các Toà án quân sự đã lập rồi.

Chính phủ, trong những trường hợp đặc biệt, có thể cho uy ban

nhân dân địa phương thành lập một Tồ án qn sự có quyền xửtrong một thời ky..." (diéu7).

Để tránh việc tranh chấp về thẩm quyền theo lãnh thổ, ngày

26 - 4 - 1945 Chủ tịch Chính phủ cách mạng lâm thời Việt nam

dân chủ cộng hoà đã ra sắc lệnh quy định thẩm quyền của các tồ

an qn sự".

Theo đó, thẩm quyền theo lãnh thổ của các Toà án quân sự

được xác định là : Toà án quân sự Hà Nội xét xử các vụ án xảy ratại thành phố Hà Nội và các tỉnh Hồ Bình, Phú Thọ, Sơn Tây, Hà

Đơng, Vĩnh n, Phúc Yên, Hưng Yên, Bắc Ninh, Bắc Giang; Toà

án quân sự Hải phòng xét xử các vụ án xảy ra tại thành phố Hải

phòng và các tinh Hải Dương, Kiến An, Quảng Yên, Hải Ninh ;Toà án quan sự tinh Thái nguyên xét xử các vụ án xảy ra tại tinhThái Nguyên, Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Cạn, Tuyên Quang, HàGiang, Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La; Toà án quân sự Ninh

bình xét xử các vụ án xảy ra tại Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam,

Thái Bình: Tồ án quân sự Vinh xét xử các vụ án xảy ra tại ThanhHố, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình; Tồ ân quân sự Huế xét xử

các vụ án xảy ra tại Quang Trị, Thừa Thiên. Quang Nam (kể ca ĐàNăng).

<small>“ Xem công báo nam 1945, trang 27</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

Toà án quân sự Quảng Ngãi xét xử các vụ án xảy ra tại các

tính trung bộ ở phía nam tỉnh Quảng Nam; Toà án quân sự Sài gon

Xét xử các vụ án xay ra tại thành phố Sài gòn, chợ lớn và unh Gia

Định, Tân Bình. Tây Ninh, Biên Hồ, Bà Rịa, Ơ Cấp, Gị Cơng.

Tân An, Cơn Đảo; Toà án quân sự Mỹ Tho xét xử các vụ án xảy ratại các tinh khác thuộc nam bộ.

Được nua thang sau, do yêu cầu của nhiệm vụ xét xử, ngày

29 - 9 - 1945 Chính phủ lâm thời Việt nam dân chu cộng hoa ra

Sac lệnh số 34B'0, đặt một Toà án quân su tai Nha trang. Theo Saclệnh này thì Tồ án qn sự Nha trang xét xử các vụ án xảy ra tại

các tinh Khánh Hoà, Dac Lắc, Đồng Nai, Phan Rang, Phan Thiết

(điều 2) và do đó có sự điều chỉnh thẩm quyền theo lãnh thổ của

Tồ án qn sự Quảng Ngãi, Kon Tum, Bình Định, Phú Yên

Đến ngày 28 - 12 - 1945 Chủ tịch chính phủ lâm thời Việt

nam dân chủ cộng hồ ra Sắc lệnh số 77C thiết lập một Toà án

quân sự tại Phan thiết và giao cho Uy ban nhân dân Trung bộ ấn

định thẩm quyền theo lãnh thổ của các Toà án quân sự Quảng

ngãi, Nha Trang, Phan Thiết!!.

Thực tế cho thấy, trong những ngày đầu giành được chính

quyền cách mạng, Nhà nước Việt nam non trẻ đã rất chú trọng đến

xây dựng một bộ máy nhà nước nói chung và hệ thống Tồ án nói

riêng nhằm bảo vệ thành quả của cách mạng. Mặc dù vậy hệ thống

Toa án quân sự cũng không đủ sức để dam đương được nhiệm vụ |

<small>LẺ Xem công bio nam 1045, trang 19 - 20“Cong bao nam T945, trang 40 - $1</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

xét xử, nên trong thời gian này việc xét xử một số vụ án hình sự

thường (các vụ án thuộc loại ít nghiêm trọng như : các tơi xâm

phạm sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tài sản của cơng dân; xâm

phạm trật tự an tồn xã hội...) được tạm thời giao cho các ban Tư

pháp trong các Uy ban nhân dân cấp huyện và uy ban nhân dân

cấp tinh đảm nhiệm.

Trước tinh hình pháp luật cịn thiếu, nhà nước ta chủ trươngtạm thời cho phép Toà án áp dụng các quy định của pháp luật cũmiễn là không trái với nguyên tắc độc lập và chính thể dân chủcộng hoà (Sắc lệnh số 47 - SL ngày 10- 10 - 1945)1.

Bên cạnh đó các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã khẩn

trương xây dựng văn bản pháp luật mới. Cùng với sự phát triển củanhà nước, pháp luật kiểu mới ở nhà nước dân chủ cũng được phát

triển ngày càng hồn chỉnh.

Để Tồ án qn sự có khả năng phát huy vai trị của mình

ngày 15 - 1 - 1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 07 - SL;

tiếp đó ngày 14 - 2 - 1946 ký sắc lệnh số 21/SL bổ sung thẩmquyền của Tồ án qn sự. Nhu vậy, có thể nói tổ chức của Tồ

án qn sự ln được củng cố đáp ứng yêu cầu ngày càng cao củasứ mệnh bảo vệ Tổ quốc.

Để tăng cường bộ máy Tư pháp, Chính phủ đã ban hành Sac

lệnh số 13 - SL ngày 24 - 1 - 1946 quy định thành lập hệ thống

Tồ án Tư phap's, trong đó đã quy định cụ thể cách tổ chức hệ

<small>12 Điều 75 - sac lệnh số 63 - Cóng báo 1945, trang 26 - 27L3 Xem công báo năm 1945, trang 36, 37</small>

<small>I3 Xem công báo năm 1946, trane 70, 71. 134, 135. 136lŠ Xem công báo năm 1946, trang 70, 71, 134, 135. 136</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

thống Toà án Tư pháp cũng như thẩm quyển xét xử của các cấp

Toà án.

Theo sắc lệnh này thì hệ thống Tồ án ở nước ta ngồi Tồan qn sự và Tồ án binh cịn có các Tồ thượng thẩm ở 3 kỳ,đóng tại : Hà Nội, Huế và Sài gịn. (tồ thượng thẩm Bắc Kỳ đóngtại Hà Nội; Tồ thượng thẩm Trung kỳ đóng tại Huế; và tồ thượngthẩm Nam kỳ đóng tại Sài gịn), đồng thời Sắc lệnh cũng quy định

quan hệ tố tụng giữa các Toà án với nhau.

Ngày 23 tháng 8 năm 1946, chính phủ ra Sắc lệnh số 163/SL

thành lập Tồ án binh lâm thời, trụ sở đặt tại Hà nội. Toà án binh

lâm thời có thẩm quyền xét xt"... các quân nhân phạm phap...”,

"... những nhân viên các ngành chuyên môn trong khi quân đội,

những người làm việc cho quân đội như cơng nhân, chủ thầu khi

phạm pháp có liên can đến quân đội..." va" những người thuộc bat

cứ hạng nào mà phạm pháp ở trong các đồn trại, quân y viện, nhàđề lao binh... hoặc phạm pháp làm thiệt hại đến quân đội".

Ngày 16 tháng 2 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc

lệnh số 19/SL, thành lập Tồ án binh khu. Mỗi khu đặt một Toà ánbinh khu, "về phương diện quản trị, Toà án binh khu thuộc quyền

Uy ban kháng chiến khu" va" ... về phương diện chun mơn, các

Tồ án binh đều thuộc quyền qn pháp cục - Bộ quốc phòng”.

Ngày 25 thang 4 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sac

lệnh số 45/SL thành lập Toà án binh tối cao ma”... quan hạt là toàn

cõi nước Việt nam dân chủ cộng hoà".

Ngày 28 tháng 5 năm 1947, Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Bộtrương Bọ quốc phong đã ký Thông lệnh số 60 - TT gửi các cap chi

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

huy quân đội quốc gia về tổ chức và thẩm quyền Toà án binh mặttrận : Tồ án binh mat trận có thấm quyển xét xử những ngườithuộc bất cứ hạng nào quả tang phạm vào ở những địa điểm đương

tác chiến, một trong những tội sau này : phản quốc, gián điệp, cướp bóc, - nhũng nhiễu dân chúng...”

-Đến ngày O5 tháng 7 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh kýSac lệnh số 59/SL, thành lập Toà án binh khu Trung ương dat tạiBộ quốc phịng. " Tồ án binh khu Trung ương có thẩm quyền xét

xử các nhân viên phạm pháp thuộc các cơ quan Trung ương của Bộquốc phòng và Bộ tổng chỉ huy, kể cả Trung đoàn trưởng trở lên”!„O

Mặc dù trên đây là những văn bản đầu tiên quy định các vấndé mang tính nguyên tắc nhưng đó là những vấn dé cơ bản làm

tiền đề cho những quy định khác của pháp luật tố tụng hình sự sau

và sơ cấp (điều 63); các nhân viên Thẩm phán đều do chính phủ bố

<small>IS - Xem "Cúc Toa án quân sir nắng cao chất lượng hiện gu vết Xự và đến tranh nhịng chêng tơi</small>

<small>phạm” - Parts Le Đức Thu. chanh an TAQSTW - Tạp chi TAND số 8/05</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

nhiệm (điều 64); khi xét xử việc hinh thi phải có Phụ thẩm nhân

dân tham gia ý kiến nếu là việc tiểu hình , hoặc cùng quyết định

với Thấm phán nếu là việc đại hình (điều 65); quốc dân thiểu số có

quyền dùng tiếng nói của mình trước Tồ án (điều 66); các phiêntồ đều phải công khai, trừ những trường hợp đặc biệt (điều 67).

Trong khi xét xử, các viên Thẩm phán chỉ tuân theo pháp luật, các

cơ quan khác không được can thiệp (điều 69)...

Bước vào giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp, hệ

thống Toà án được tăng cường để đảm bảo thực hiện những nhiệm

vụ mà Đảng và Nhà nước đã đề ra trong giai đoạn cách mạng này.

Trong thời gian này ở nước ta tồn tai các loại Toà ân : Toà ánquân sự, Toà án binh và hệ thống các Toà án Tư pháp.

Hệ thống toà án Tư pháp theo Sắc lệnh số 13/SL ngày 24 - |

- 1946 chỉ tồn tại đến năm 19501,

Tuy là Toà án cách mạng nhưng hệ thống và cơ cấu tổ chứccơ bản vẫn theo kiểu thời Pháp thống trị. Các cán bộ Tư pháp làm

việc trong các Toà án này chủ yếu là những người làm việc trong

bộ máy hành chính và Tư pháp của chế độ cũ, vì thế họ còn mangnặng quan điểm, tư tưởng của nền Tư pháp tư sản.

Bước sang năm 1950 là năm có nhiều biến đổi quan trọng vềtổ chức và hoạt động của hệ thống Toà án cách mang. Dang vàNhà nước ta tiến hành cái cách bộ máy Tư pháp, tăng cường tính

chất dân chủ trong hoạt động của Toà án, cải tiến luật tố tụng để

đam báo xét xử nhanh chóng, đỡ tốn phí cho nhân dân.

<small>F7 Nem cơng báo nam 1946, Trang 64. 71</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

Cuộc cải cách đầu tiên được thể hiện bằng việc Chủ tịchChính phủ Việt nam dân chủ cộng hoà ra Sac lệnh số 85/SL ngày

25 - 5 - 1950 quy định đổi tên Toà án. Hệ thống Toà án tư pháp

nay đổi thành các Toà án nhân dân. Theo sắc lệnh này, về tổ chức

"Toà án sơ cấp nay gọi là Toà án nhân dân huyện, Toà án đệ nhịcấp nay gọi là Toà án nhân dân tính, Hội đồng phúc án nay gọi là

Toà phúc thẩm, Phụ thẩm nhân dân nay gọi là Hội thẩm nhân dân”(điều 1). Cũng theo Sắc lệnh này, Chính phủ đã mở rộng thâmquyền của Ban tư pháp cũ trong việc phạt vi cảnh nhằm giải quyết

một số việc ít quan trọng Ở địa phương. Về thủ tục được quy định

đơn giản, đễ áp dụng để bảo đảm việc giải quyết được nhanh

chóng trong cả việc hình (án hình su) lẫn việc hộ (án dân sự). Mục

đích của cuộc cải cách lần này là nhằm bảo dam nguyên tắc dân

chủ trong tổ chức va hoạt động của toà án, tạo điều kiện cho nhândân tham gia vào hoạt động xét xử của Tồ án, đồng thời có điều

kiện để giám sát hoạt động của cơ quan xét xử. Cuộc cải cách lần

này cịn có mục đích tổ chức lại hệ thống Toà án cho gọn, nhẹ,thống nhất và hoạt động có hiệu quả nhằm đảm bảo cho Tồ ánnhân dân trở thành công cụ đắc lực, sắc bén của Nhà nước, bảo vệquyền lợi ích của nhân dân.

Trong năm 1950, Chủ tịch nước còn ra nhiều Sắc lệnh khácquy định về tổ chức và hoạt động của Toà án nhân dân. Thủ tướngchính phủ ra các thơng tư hướng dẫn, cu thể hố các Sac lệnh.

Theo thơng tư số 2] - TTg ngày 07 - 6 - 1950 của Thủ tướng chính

phù giải thích việc thi hành Sac lệnh số 130 SL ngày 05 6 I950 quy định liên hệ giữa Uy ban kháng chiến hành chính và các

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

-cơ quan chun mơn :"đối với ngành xử án - Uy ban có thể vạchđường lối cho một vụ án xét thấy quan trọng. Tuy nhiên Tồ án

khơng nhất thiết phải theo. Tồ án có thể. xử khác nhưng phải nói

ly do, Uy ban có thé giao cơng tổ viên khang cáo lên Toà an trên”!

Sac lệnh số 155 - SL ngày 17 - 11 - 1950 quy định thành lập

tại mỗi liên khu một Toà án quân sự. Các Tồ án qn sự hiện có

khơng tổ chức theo đúng Sac lệnh này đều bị bãi bỏ. (điều 1)!

Sac lệnh số 156 - SL ngày 17 - 11 - 1950 quy định tại mỗiliên khu sẽ thiết lập một Tồ án liên khu khi nào có điều kiện. Tồ

án liên khu sẽ do Nghị định của Thủ tướng chính phủ thiết lập

(điều 1)20,

Sắc lệnh số 157 - SL ngày 17 - 10 - 1950 quy định trong

những vùng tạm bị địch chiếm đóng có thể thiết lập một tồ án gọi

là Toà án nhân dân vùng tạm bị chiếm?!. Tồ án nhân dân vùng

tạm bị chiếm có thẩm quyền của Toà án nhân dân huyện, Toà án

nhân dân tỉnh và Toà án quân sự. Các bản án đều được thi hànhngay. Về việc binh và hộ, Toà án nhân dân vùng tạm bị chiếm

thuộc quyền điều khiển của Toà án nhân dân tỉnh. Nếu quản hạt

của Toà án nhân dân vùng tạm bị chiêm là một tỉnh thì trực thuộcquyền điều khiển của Toà án nhân dân liên khu hoặc Toà phúcthầm. Về việc xét xử các việc thuộc thẩm quyền của Toà án quân

sự, Toa án nhân dân vùng bị tạm chiếm thuộc quyền điều khiến

<small>!Š - Xem cong báo nam 1950 - trang 301. 302</small>

<small>l1 „ Xem cong bao nam 1950; trang 302. 303, 305, 306</small>

<small>2". Xem cong báo nam 1950: trang 302. 303, 305, 306</small>

<small>- Ac cong háo nau T950; trang 302, 3063, 305, 305</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

của Toà án quân sự liên khu. Nếu có Tồ án nhân dân liên khu thìthuộc quyền điều khiển của Toà ân này.

Đến năm 1953. Dang và nhà nước chủ trương tiến hành cuộc

vận động giảm tô và cải cách ruộng đất. Để đảm bảo cho việc thựchiện tốt các chính sách này, giữ gìn trật tự an tồn xã hội, củng cố

chính quyền cách mang, Chủ tịch nước Việt nam dân chủ cộng hoa

đã ra Sắc lệnh số 150/SL ngày 12 - 4 - 1953 thành lập Toà án nhân

dân đặc biệt ở những vùng phát động quần chúng thực hiện vận

động cải cách ruộng đất. Tồ án đặc biệt có nhiệm vu trừng trìnhững kẻ phản cách mạng, cường hào gian ác, những kẻ chống lại

hoặc phá hoại chính sách cải cách ruộng đất; xét xử những vụtranh chấp về tài sản, ruộn đất có liên quan đến các vụ án trên; xétxử những vu tranh cãi về phân định thành phần giai cấp. Các Tồ

an nhân dân đặc biệt khơng xét xử những việc hình (những vụ án

hình sự) và những việc hộ (những vụ án dân sự) thuộc thẩm quyềncủa Toà án nhân dân thường. Đối với những vụ án phản cách mạng

phức tạp và phải xét xử lâu dài thì do Uỷ ban hành chính liên khu

quyết định chuyển sang Tồ án nhân dân thường xét xử. Các Thamphán của toà án nhân dân đặc biệt chủ yếu là trung, bần, cố nơngtrong đó có cán bộ chính trị là chủ chốt. Một nửa số Thẩm phán

do Uy ban kháng chiến hành chính tỉnh lựa chọn, cịn một nửa do

nơng hội huyện cử ra. Khi làm xong nhiệm vụ thì các Toà án nhândân đặc biệt giải tán.

Sau khi miền bắc hồn tồn giải phóng, đất nước bước sang

giải đoạn cách mạng XHCN. Trong điều kiện. hoàn cảnh mới.

Dang và nhà nước chủ trương mở rộng dân chủ nên đã thống nhat

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

áp dụng nguyên tac 2 cấp xét xử ở Toà án quân sự và Toà án nhân

Tại hội nghị lan thứ 14 (tháng 11 - 1958) Ban chấp hành

Trung ương Đảng đã chủ trương tăng cường Nhà nước dân chủ

nhân dân và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với chính

<small>quyền các cấp từ Trung ương đên cơ sở. Bộ máy nhà nước nói</small>

chung, Tồ án nhân dân nói riêng được tăng cường và cải cách

Tháng 4 - 1958 Quốc hội đã quyết định thành lập Toà án

nhân dân tối cao và Viện công tố trung ương (nay là Viện kiểm sát

nhân dân tối cao). Sau khi Quốc hội quyết định thành lập Tồ ánnhân dân tối cao và Viện cơng tố Trung ương, ngày 24 - 12 - 1958,

Thủ tướng Chính phủ có Thơng tư số 556/TTg cụ thể hố nhiệmvụ của các cơ quan bảo vệ pháp luật bao gồm : Cơng an, Cơng tố

Khái qt chung q trình hình thành, phát triển về tổ chức,

hoạt động và thẩm quyền của Toà án nhân dân trong giai đoạn từ

cách mạng tháng 8 - 1945 đến năm 1959 cho thấy giai này đượcchia thành hai bước : Bước thứ nhất là từ năm 1945 đến năm 1949.

Trong bước này chúng ta đã hoàn toàn bãi bỏ Toà án của chế độthực dân phong kiên. thiết lập những Toà án nhân dân mới, trong

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

đó Tồ án qn sự đã đóng vai trị quan trọng trong việc trấn áp

mạnh mẽ bọn phản cách mạng. Bước thứ hai là từ năm 1950 đến

năm 1959, trong bước này có sự chuyển biến mạnh mẽ cả về tổchức và hoạt động của Tồ án nhân dân. Tính nhân dân được thể

hiện rõ nét cả trong tổ chức và hoạt động xét xử của Toà án nhândân. Tuy nhiên quá nhấn mạnh đến tính cách mạng, tính nhân dân

nêu nhiều cán bộ Tồ án khơng được chú trọng đào tạo về cơng tác

chun mơn, tuy vậy, thực tiễn cho thấy các Tồ án đã góp phầnquan trọng trong cơng cuộc bảo vệ và củng cố chính quyền cáchmạng, bảo vệ chế độ dân chủ nhân dân, ổn định tỉnh hình đấtnước, góp phần vào việc xây dựng một trật tự xã hội mới. Nhìn

chung các Tồ án được pháp luật quy định thẩm quyền xét xửtương đối cụ thể, phù hợp tình hình thực tế của đất nước trong thời

kỳ đó.

1.2. THẤM QUYỀN XÉT XỬ SƠ THẤM HÌNH SU CUA TOA ÁN NHÂN

DÂN CAC CAP TỪ NĂM 1959 DEN NĂM 1980

Sau chiến thắng Điện biên phủ (năm 1954), miền bắc nước ta

được hồn tồn giải phóng, cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân

đã hoàn thành, miền bắc đi theo con đường XHCN không qua giảiđoạn phát triển tư bản chủ nghĩa. Miền nam cịn tạm thời bị Mỹ

chiếm đóng - cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân cịn chưa hồn

thành. Hiến pháp 1946 khơng cịn phù hợp với điều kiện mới,

nhiệm vụ mới để cụ thể hoá đường lối chiến lược ma đại hội Dangtoàn quốc lần thứ II] đã vạch ra là : xây dựng chủ nghĩa xã hộimiền bác và đấu tranh giải phóng miền nam thống nhất đất nước.Dang ta chủ trương tăng cường nhà nước dân chủ nhân dan va tang

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

cường sự lãnh đạo của Đảng đối với chính quyền từ trung ương

đến cơ sở. Theo đó bộ máy nhà nước được tăng cường thêm một

bước, đồng thời Toà án nhân dân cũng đánh dấu một bước pháttriên mới.

Ngày 31 - 12 -1959, tại ky họp thứ 11, Quốc hội đã chính

thức thông qua bản Hiến pháp mới. Đây là bản Hiến pháp xã hội

chủ nghĩa đầu tiên ở nước ta. Trên cơ sở những quy định của Hiến

pháp 1959, tại ky hop thứ nhất, Quốc hội nước Việt nam dân chucộng hồ khố II đã thong qua Luật tổ chức Tồ án nhân dân ngày26 - 7 - 1960. Lnật này đã cụ thể hoá những quy định về tổ chức,

nhiệm vụ, thẩm quyền của Toà án nhân dân. Tuy nhiên, luật nàycũng chỉ quy định có tính chất ngun tắc về thẩm quyền của Toàán nhân dân các cấp mà khơng quy định cụ thể về tổ chức của Tồ

an nhân dân ở mỗi cấp.

Để kiện toàn tổ chức Toà án nhân dân các cấp và bảo đảm

việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, n gày 23 - 3 -

1961 Uỷ ban thường vụ Quốc hội thong qua pháp lệnh quy định cu

thể về tổ chức của Toà án nhân dân tối cao và tổ chức của các Tồ

án nhân dân địa phương.

Nhìn chung các ngun tac hoạt động xét xử của Toà án

nhân dân trước đây được quy định trong Pháp lệnh và Luật tổ chức

Toà án nhân dân đều được kế thừa, ghi nhận lại day đủ, chính xác,

rõ ràng hơn các Sắc lệnh trước đó. Ví dụ : ngun tắc mọi cơng

dân đều bình đăng trước pháp luật; Nguyên tác thấm phán và hộithâm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật: nguyên tắc xét xử công

khai...

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

Tại điều 97 trong chương VII] của Hiến pháp 1959 quy định:Hệ thống xét xử của nước Việt nam dân chủ cộng hoa gồm có :”

Tồ án nhân dân tối cao, các Tồ án địa phương và Toà an quân

sự. Trong trường hợp cần thiết Quốc hội có thể quyết định thànhlập Tồ án đặc biệt”. Do đặc điểm về tổ chức hành chính, các Toà

ân địa phương ở nước ta thời kỳ này, ngoài các Toà án nhân dântinh, thành phố trực thuộc Trung ương và cấp tương đương, các

Toà án nhân dân cấp huyện cịn có các Tồ án khu tự trị. Ở khu tự

trị Việt Bắc và khu tự trị Tây bắc, tổ chức các Toà án địa phương

sẽ do Hội đồng nhân dân khu tự trị quy định căn cứ vào Hiến pháp

1959 và Luật tổ chức Toà án nhân dân nam 1960, cịn việc quan lý

Tồ án địa phương được giao cho Toà án nhân dân tối cao.

Chế định về thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Toà án nhân

dân các cấp được ghi nhận cu thể và phù hợp với tinh hình chính

trị lúc đó nhằm góp phần "bảo vệ chế độ dân chủ nhân dân, trật tựxã hội, tài sản xã hội chủ nghĩa ở miền bắc và sự nghiệp đấu tranh

thực hiện thống nhất nước nhà”.

Tham quyền nay được các van bản pháp luật quy định cụ thé

đối với các cấp Toà án như sau :

1.2.1. Tham quyền xét xử sơ thẩm hình su của Tồ án nhân

dân cấp huyện

Điều 16 luật tơ chức Tồ án nhân dan năm 1960 quy định :

"Toà án nhân dân huyện ... và cấp tương đương xử sơ thâm những

vụ án hình su ... do pháp luật quy định thuộc thẩm quyền của các

Toa án đó. Tồ án nhân dân huyện ... có nhiệm vụ phan xử những

việc hình sự nhỏ khơng phải mở phiên tồ”,

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của công tác xét xử ở cấp huyện,

địi hoi Tồ án nhân dân cấp huyện cần được Kiện tồn thêm. Vì

thế Pháp lệnh quy định cụ thể về tổ chức của Toà án nhân dân tốicao và tổ chức Toà án nhân dân địa phương ngày 23 - 3 - 1961 quy

định :” Toà án nhân dân cấp huyện có quyền phân xử những việc

hình sự nhỏ khơng phải mở phiên tồ, sơ thẩm những vụ án hìnhsự có thể phạt từ 2 năm tù trở xuống”, Ngồi ra cịn có nhiệm vụxây dựng tổ chức Tư pháp và hướng dẫn cơng tác hồ giải ở các thị

trấn, xã phường và tuyên truyền pháp luật trong nhân dân.

Thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân cấp huyện theo như

quy định trên đã bảo đảm được phần lớn việc trấn áp và trừng trịkip thời kẻ phạm tội, đồng thời giảm bớt những vụ án phải đưa lênToà án nhân dân tỉnh trong điều kiện thơng tin, liên lạc rất nhiềukhó khăn.

Những việc hình sự nhỏ khơng phải mở phiên tồ là việc

thuộc thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân cấp huyện, đó là

những vụ việc phạm pháp nhỏ trong nhân dân, tính chất, mức độ ítnghiêm trọng. Đối với những loại việc này,Toà án nhân dân cấphuyện được phân xử dựa trên cơ sở chủ yếu áp dụng biện pháp xửlý hành chính, xử phạt vi cảnh, khơng cần phải có sự truy tố của

Viện kiểm sát nhân dân. Toà án có thể thụ lý những việc đó căn cứ

vào báo cáo của Uy ban hành chính xã kiêm Tư pháp hoặc hồ sơ

do Công an huyện hay Viện kiểm sát nhân dân huyện chuyển sang.

Trong những hồ sơ đó chủ yếu là sự việc, chứng cứ đã rõ ràng vàphải dam bao yêu cầu chung của công tác xét xử là xử phạt đúng

<small>-- - Xem công báo nam T961 - trang 217</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

người, đúng tội, không được tha nhầm kẻ phạm pháp mà không

được làm oan người vô tội, xử phạt nặng quá hoặc nhẹ qua đều

không phù hợp với yêu cầu của việc giáo dục và cải tạo kẻ phạm

pháp và cũng không phù hợp với yêu cầu của nhiệm vụ.

Nếu sau khi nghiên cứu, xem xét hồ sơ vụ án mà Toà ánnhận thấy việc phạm pháp có tính chất nghiêm trọng thì Tồ án

phải thao luận với Viện kiểm sát truy tố kẻ phạm tội theo trình tự

chung về tố tụng hình sự. Nếu Tồ án nhận thấy khơng cần thiết

phải xử lý, áp dụng biện pháp cưỡng chế của Tồ án thì có thể giaocho Uỷ ban hành chính xã kiêm Tư pháp giáo dục, hay cảnh cáo

người vi phạm.

Trước tinh hình đế quốc Mỹ leo thang đánh phá miền bắc,

yêu cầu các Toà án nhân dân huyện phải phát huy tốt hơn nữa vai

trò của minh nhằm trấn áp bon phan cách mang, bảo vệ trật tự trị

an và tăng cường đồn kết trong nhân đân góp phần thực hiện tốt

nhiệm vụ "vừa sản xuất, vừa chiến đấu". Toa án nhân dân tối caođã ra Thông tư số 02 - TT/TATC ngày 20 - 2 - 1966 hướng dẫnviệc thực hiện thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân cấp huyện

trong tình hình mới. Theo đó Tồ án nhân dân cấp huyện có quyềnxử phạt tù từ 2 năm trở xuống. Những loại việc mà Toà án nhân

dân cấp huyện được trực tiếp thụ lý và xét xử là :- Tội trộm cắp, lừa đảo thông thường

- Tội tham ô hoặc đầu cơ tích trữ khơng có quy mơ lớn. sốtiền và tài sản tham ô hoặc giá trị hàng hố đầu cơ, tích trữ khơnglớn.

- To1 bn lậu

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

- Tội đánh người thành thương không gây thành cố tật,

khơng gây nguy hiểm đến tính mạng

- Tội săn bắn nhầm làm người bị thương

- Tội không tôn trọng luật lệ giao thông gây nên tai nạn làm

- Tội cưỡng bách giao cấu

-Tội có hành vi dam 6 (ối tiết)

- Tội xâm hại đến hạnh phúc của người khác gây tác hại

nghiêm trọng

- Tội đánh bạc

- Tội nấu rượu lậu

- Tội mổ trâu bị trái phép

Ngồi ra cịn một số loại tội khác mà Toà án nhân dân cấptỉnh có thể giao cho Tồ án nhân dân cấp huyện xét xử, cụ thể là :

- Tội tuyên truyền xun tạc, chống phá chính sách khơng

phải vì mục đích phản cách mạng hoặc tuyên truyền phản cách

mạng (hoặc) chống phá chính sách vì mục đích phản cách mạng

nhưng khơng có tổ chức mà bị cáo khơng phải là phần tử nguy

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

- Tội chữa thuốc, nạo thai gây chết người

- Tội săn bắn nhầm làm chết người

- Tội thiếu tỉnh thần trách nhiệm gây thiệt hại cho tài sản củanhà nước, tài sản của Hợp tác xã hoặc gây tai nạn chết người.

- Toi không tôn trọng luật lệ giao thông gây nên tai nan làm

chết người

- Tội giết trẻ sơ sinh

Thực tế công tác xét xử tồn tại trong thời gian này cho thấycác Toà án nhân dân cấp huyện bắt buộc phải thỉnh thị lên Toà ánnhân dân tỉnh (xin đường lối giải quyết) trước khi xét xử, đó lànhững vụ án mà việc định tội có thể dẫn đến dễ bị lẫn lộn, nhầm

lẫn về tội danh như tội đánh người thành thương, tội cố ý giếtngười chưa thành, tội cố ý gián tiếp giết người ... và những tội ít

khi xảy ra hoặc những tội mà Toà án nhân dân huyện mới gặp lần

Việc xét xử những vụ mà bị cáo phạm tội trong trường hợp

tái phạm (đã bị xử phạt bằng một bản án nay lại phạm tội mới), thìáp dụng hình phạt tội mới cũng khơng được vượt q 2 năm tù,

nhưng nếu bị cáo phải thụ hình cả tội cũ và tội mới , tổng hợp hình

phạt 2 tội là trên 2 năm tù giam có thuộc thẩm quyền xét xử của

Tồ án nhân dân cấp huyện khơng? Theo công văn số 713 - TTngày 11 - 9 - 1967 của Toà án nhân dân tối cao gửi Toà án nhân

dân tinh Hà tây về thẩm quyền của Toà án nhân dân cấp huyệntrong việc xét xử những việc tái phạm thì giải thích như sau :

Theo điều 9 và điều 12 của Pháp lệnh quy định cụ thể về tổ

chức của Toà án nhân dân tối vao và tổ chức Toà án nhân dân địa

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

phương ngày 23 - 3 - 1961 thì tỉnh thần nội dung của Luật là giaocho Toà án nhân dân cấp huyện xét xử sơ thẩm những vu án ít

quan trọng và ít phức tạp, cịn những việc quan trọng, phức tạp vànhững việc phải xử trên 2 năm tù thì Tồ án nhân dân tỉnh phải lấy

lên để xét xử sơ thẩm, chỉ giao cho Toà án cấp huyện xử những vụ

án mà thời gian bị cáo phải thụ hình về tội mới và tội cũ khơng

q 2 năm tù, nếu nhận thấy thời gian đó có thể vượt q 2 năm tù

thì Tồ án huyện phải đưa việc đó lên cho Tồ án nhân dân cấp

tinh xét xử sơ thẩm. Để đảm bảo cho các Toà án nhân dân cấphuyện thực hiện đúng thẩm quyền của mình và xét xử được chính

xác, Tồ án nhân dân cấp huyện phải báo cáo lên Toà án nhân dâncấp tỉnh mỗi khi gặp những loại việc này để nếu xét thấy cần thiếtthì Tồ án nhân dân cấp tinh ra quyết định lấy vu án lên để xét xửso thâm.

1.2.2. Tham quyền xét xử so thẩm hình sự của Tồ án nhân

dân tinh, thành phố trực thuộc Trung ương

Tham quyền của Toà án nhân dân cấp tỉnh được quy định tại

điều 18 cua Luật tổ chức Toà án nhân dân năm 1960 là :" Toà án

nhân dân tỉnh, Thành phố trực thuộc Trung ương hoặc đơn vị hànhchính tương đương có quyền xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự... do pháp luật quy định thuộc thẩm quyền của các Toà án dé và

những vụ án thuộc thẩm quyền của Tồ án nhân dân cấp dưới mà

các Tồ án đó lấy lên để xt". Trong Pháp lệnh quy định cụ thể vềtơ chức của Tồ án nhân dân tối cao và tổ chức các Toà án nhân

dân địa phương ngày 23 - 3 - 1961 cũng ghi nhận :” Toà án nhân

dân unh. Thành phố và cấp tương đương trực thuộc Trung ương có

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

quyền sơ thẩm những vụ án hình sự khơng thuộc thẩm quyền cua

Tồ án nhân dân Thành phố thuộc tính, thi xã, huyện ... và nhữngvụ án thuộc thâm quyền của các Toà án đó nhưng xét thấy quan

trong, phức tap cần lấy lên để xt".

Như vậy, Pháp luật không quy định cụ thể loại tội nào thuộcthẩm quyền xét xử sơ thẩm của Toà án nhân dân cấp tỉnh, mà chỉdựa trên cơ sở thẩm quyền của Toà án nhân dân cấp tỉnh. Cũng cónghĩa là : loại trừ các loại việc thuộc thẩm quyển xét xử cua Toaán nhân dân cấp huyện, số còn lại là thuộc thẩm quyền sơ thẩmcủa Toà án nhân dân cấp tỉnh, tuy nhiên pháp luật cịn mở rộngthẩm quyền xét xử sơ thẩm cho Tồ án nhân dân cấp tỉnh là nếu

xét thấy vụ án thuộc loại quan trọng (như nhằm mục đích phục vụ

chính trị địa phương) hoặc những vụ án có nhiều tình tiết phức tạp

(như khó đánh giá chứng ct...) thì Tồ án nhân dân cấp tinh cũngcó quyền lấy lên để xử và cũng coi là thuộc thẩm quyền sơ thẩm

của Toà án nhân dân-cấp tỉnh theo điều 12 pháp lệnh quy định cụ

thể về tổ chức của Toà án nhân dân tối cao và tổ chức Toà án địa

phương ngày 23 - 3 0 1961 quy định :" Toà án nhân dân cấp huyện

có quyền sơ thẩm những vụ án hình sự mà có thé phạt từ 2 năm tùtrở xuống". Như vậy có nghĩa là Tồ án nhân dân cấp tỉnh có thẩmquyền xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự có mức hình phạt trên 2

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

Xét xử sơ thẩm của Toa án nhân dân cấp tỉnh đối với những vụ án

có một trong các điều kiện sau :

- Những việc có tính chất khó khăn, phức tạp hoặc có ảnh

hưởng chính trị lớn, phải vận dụng nhiều chính sách của Đảng và

cấp, đại biểu Quốc hội, Linh mục, Nhân sỹ... đối với những việc

này khơng nhất thiết Tồ án nhân dân cấp tỉnh phải lấy lên để xét

xử mà chỉ nên lấy những việc nếu xét thấy xét xử ở cấp tỉnh thì tốt

- Những việc phạm pháp hoặc những vu kiện tụng xét thấycần đưa ra xét xử để giáo dục cho cán bộ, nhân dân của nhiềuhuyện hoặc của toàn tỉnh.

Ngoài ra Tồ án nhân dân cấp tỉnh cịn phải căn cứ vào thực

tiễn, trình độ nghiệp vụ của thẩm phán Toà án nhân dân cấp huyện

cũng như can cứ vào từng nội dung của từng vụ án có cơ sở cho là

phức tạp để lấy lên để xử. Thông thường Toà án tỉnh lấy lên để xửsơ thẩm trong những trường hợp sau :

Những vụ án mà bị cáo phạm nhiều tội, tổng hợp hình phạtbuộc bị cáo chấp hành phạt chung trên 2 năm tù và những vụ án

tuy phạm một tơi song phải áp dụng hình phạt trên 2 năm tù.

<small>~`- Xem cong bao num 1906, trang 11S</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

Ví dụ : Vụ Nguyễn Văn Ba (ở Đan phượng - Hà Tây) bị truytố về tội ” không tôn trọng luật lệ giao thông gây nên tai nạn làm

người bị thương”, có mức hình phạt phải 4p dụng trên | năm tù và

tội ” đánh bạc” cũng có khung hình phạt phải áp dụng trên | nam

tù. Do vậy, nếu tổng hợp hình phạt thì bị cáo bị phạt trên 2 năm tù

nên Toà án nhân dân huyện Dan phượng phải đưa vụ án lên Toà an

nhân dân tỉnh Hà Tây thụ lý, xét xử sơ thẩm theo thẩm quyền”.

Những vụ án mà bị cáo đã bị phạt từ nhưng cho hưởng antreo, lại tái phạm (phạm tội mới), hình phạt áp dụng cho tội mới

cũng chỉ 2 năm tù trở xuống nhưng nếu bị cáo phải thụ hình cả 2

tội thì tổng số thời gian bị cáo phải thụ hình sẽ trên 2 năm tù, thì

cũng thuộc thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Tồ án nhân dân cấp

Vi dụ : Vu Nguyễn Văn Sửu (ở Mỹ Đức - Hà tây), bi cáo da

bi xử phạt 15 tháng tù nhưng cho hưởng án treo về tội " trộm cap"

thời hạn tinh từ ngay-19 - 9 - 1966, đến tháng 1 - 1967, y lại phạm

tội ” đầu cơ tích trữ” có mức hình phat cả 2 tội là 27 tháng tù (trên

2 năm tù), do đó Tồ án nhân dân tỉnh Hà Tây là Tồ án có thẩm

quyền xét xử sơ thẩm vụ án nay.

Nhìn chung, những hướng dẫn trên đây của Toà án nhân dântối cao đã giúp cho các Toà án nhân dân cấp huyện và cấp tỉnhbước đầu xác định rõ được những vụ án thuộc thẩm quyền xét xử

của mình để nhanh chóng xét xử kịp thời, bảo đảm việc xét xử

đúng pháp luật. đồng thời tránh tỉnh trạng sử quá nhẹ vì chưa nhận

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

thức hết tính chất nghiêm trọng của vụ án hoặc xử lý quá nặng đối

với tội phạm nhất thời vì tham lam khơng có mục dich phan cách

trong các khu tự trị, các Toa án nhân dân khu tu trị được thành lập

theo Luật tổ chức Toà án nhân dân năm 1960.

Theo điều 2 Luật tổ chức Tồ án nhân dân năm 1960 thì ởcác khu tự trị Việt Bắc và Tây bac, tổ chức Toà án nhân dân dia

phương do Hội đồng nhân dân khu tự trị căn cứ vào Hiến pháp

năm 1959 và Luật tổ chức Toà án năm 1960 guy định. Ngày 02 - 3

- 1963, Uỷ ban thường vụ Quốc hội phê chuẩn Điều lệ "quy địnhcụ thể về tổ chức của Toà án nhân dân các cấp trong khu tự trị Việt

bắc", và ngày 09 - 4 - 1963, Hội đồng nhân dân khu tự trị Tây bắc

cũng ban hành "điều lệ quy định cụ thể về tổ chức của Toà án nhândân các cấp trong khu tu trị Tây bác”. Điều lệ này được Uy ban

thường vụ Quốc hội phê chuẩn tại quyết định số 185 - NQ - TVQH

ngày 09 - 7 - 1963

Nội dung các Điều lệ quy định Toà án nhân dân khu tự trị có

thâm quyền xét xu:

+ Sơ thẩm những vụ án hình sự... thuộc tham quyền của Toaán nhân dân cấp dưới nhưng xét thấy quan trong hoặc phức tạp laylên để xử.

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

+ Phúc thẩm những bản án hoặc quyết định sơ thẩm của Toàán nhân dân tỉnh bị chống án hoặc bị kháng nghị

+ Xử lại những vụ án do bản thân minh hoặc do Toà án nhândân cấp dưới đã xử mà bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp

luật nhưng Tồ án nhân dân tối cao giao cho xử lại.

Về thẩm quyền xét xử sơ thẩm thì Tồ án nhân dân khu tư trichỉ có quyền xét xử những vụ án hình sự thuộc thẩm quyền củaTồ án cấp dưới nhưng có nội dung phức tạp hoặc nhằm phục vụnhiệm vụ chính trị địa phương và xét thấy cần thiết phải lấy lên đểxử pháp luật không quy định cụ thể những loại án cụ thể nào thuộcthẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân khu tự trị.

Điều lệ còn quy định cụ thể về tổ chức của Toà án nhân dân

các cấp trong khu tự trị Việt bắc và Tây bắc. Cơ cấu Tồ án khu tự

trị gồm có : Tồ án nhân dân khu, các Toà án nhân dân tỉnh, các

Toà án nhân dân Thị xã và huyện.

Ngoài chức năng, nhiệm vụ xét xử, Tồ án nhân dân khu cịncó nhiệm vụ xây dựng tổ chức Tư pháp trong khu và tổ chức việctuyên truyền, giáo dục pháp luật trong nhân dân; mở lớp huấn

luyện thẩm phán Toà án nhân dân thị xã, huyện và thư ký Tồ ánđể góp phần đào tạo cán bộ địa phương theo chính sách dân tộc

của nhà nước. Đối với Toà án nhân dân tỉnh thì ngồi chức năng.

nhiệm vụ xét xử các vụ án theo thẩm quyền cịn có nhiệm vụ xây

dựng tổ chức Tư pháp ở địa phương, huấn luyện cán bộ Tư pháp

cho thị trấn và xã; to chức tuyên truyền, giáo dục pháp luật trong

nhân dân.

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

1.2.4.Tham quyền xét xử sơ thẩm hình sự của Tồ án nhân dântối cao

Điều 103 Hiến pháp năm 1959 của nước ta quy định :” Toàan nhân dân tối cao là cơ quan xét xử cao nhất của nước Việt namdân chủ cộng hoà. Toà án nhân dân tối cao giám đốc việc xét xử

của Toà án nhân dân địa phương, Toà quân sự và Toà án đặc biệt".Về thẩm quyền xét xử sơ thẩm hình su của Tồ án nhân dân

tối cao, Điều 2] Luật tổ chức Toà án nhân dân ngày 14 - 7 - 1960

quy định :" Toà án nhân dân tối cao có thẩm quyền sơ thẩm nhữngvụ án do pháp luật quy định thuộc thẩm quyền của Toà án nhândân và những vụ án thuộc thẩm quyền của Toà án nhân dân cấp

dưới mà Toà án nhân dân tối cao lấy lên để xét xử".

Dé cụ thể hơn thẩm quyền xét của Toà án nhân dân tối cao,Pháp lệnh quy định cụ thể tổ chức của Toà án nhân dân tối cao và

các Toa án nhân dân địa phương ngày 23 - 3 - 1961 quy định :”

Tồ hình sự Tồ án nhân dân tối cao có quyền sơ thẩm đồng thờichung thẩm những vụ án do pháp luật quy định thuộc thẩm quyềncủa Toà án nhân dân tối cao và những vụ án thuộc thẩm quyền của

Toà án nhân dân cấp dưới nhưng Toà án nhân dân tối cao xét thấy

cần lấy lên để xử bản án sơ thẩm đồng thời là chung thẩm có hiệu

lực thi hành ngay, bị cáo khơng có quyền chống án". Những vụ án

hình sự thuộc thẩm quyền xét xử sơ thẩm đồng thời là chung thẩm

là những vụ án mà bị cáo phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, chứng

cứ rõ ràng, gây căm phan lớn trong nhân dân, dư luận quan chúng

đòi hỏi phải xử lý thật nghiêm khắc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

Ví dụ : Vụ án mà bị cáo đã có hành vi giết chết người, sau đó

lại dem chặt thành nhiều mảnh ... hoặc các vụ án mà bị cáo đã cóhành vi cố ý huỷ hoại làm thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản

của nhà nước...

Việc giải quyết theo thủ tục này đòi hỏi phải thật khântrương, có tác dụng tích cực ngăn chặn tội phạm xảy ra, góp phần

đấu tranh, phịng chống tội phạm, bảo vệ quyền lợi chính đáng của

nhân dân, do đó có tác dụng phục vụ kip thời nhiệm vụ chính tnquốc gia.

Đối với những vụ án thuộc thẩm quyền của Tồ án nhân dâncấp dưới (thơng thường là án thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà

án nhân dân cấp tinh, thành phố), nhưng Toà án nhân dân tối cao

lấy lên dé xử là những vụ án nghiêm trọng hoặc những vụ án liên

quan đến nhiều cấp, nhiều ngành ở Trung ương mà Toà 4n tối cao

thấy để xử ở cấp dưới sẽ gặp nhiều khó khăn nên lấy lên để xử.Pháp luật quy định thẩm quyền xét xử sơ thẩm đồng thời làchung thẩm đối với Toà án nhân dân tối cao đã có ý nghĩa rất thiếtthực, góp phần quan trọng vào việc phòng chống tội phạm, nhất là

trong thời kỳ này, khi cách mạng đã chuyển sang giai đoạn xây

dựng chủ nghĩa xã hội mà trong đó pháp chế xã hội chủ nghĩa

đang trở thành công cụ đắc lực bảo đảm cho việc bảo vệ và xâydựng chủ nghĩa xã hội.

1.2.5 Tham quyền xét xử hình sự của Toà án nhân dân đặc biệt

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

Trước tình hình Miền nam vừa giải phóng, chế độ thực dân

kiểu mới do Đế quốc Mỹ dựng lên đã bị đánh đổ hoàn toàn nhưngtan dư của chế độ cũ vẫn chưa bị quét sạch, nhiều tên phan động

câu kết thành 6 nhóm nap dưới sự điều khiển của Mỹ lén lút quaylại chống phá cách mạng. Thực tế xã hội còn rất nhiều phức tạpnhất là nạn đầu cơ tích trữ, lũng đoạn thị trường, gây khó khăn cho

việc phát triển kinh tế, làm mất ổn định về an ninh chính trị... Dođó, để đáp ứng u cầu trừng trị bọn tội phạm một cách nghiêmkhắc, kịp thời trấn áp mạnh mẽ kẻ thù giai cấp, ngày 25 - 5 - 1976

Hội đồng chính phủ cách mạng lâm thời cộng hoà Miền nam Việtnam đã ban hành quyết định số 29 - QD cho phép thành lập Toà ánnhân dân đặc biệt. Theo quyết định này, Toà án nhân dân đặc biệtđược thành lập để xét xử bọn tội phạm là những tên tư sản mại bảnphạm tội lũng đoạn, đầu cơ tích trữ, phá rối thị trường, tàng trữ vũkhí, tài liệu địch, thơng đồng với bọn phản cách mạng tìm cách

chống phá cách mạng hoặc tổ chức vượt biên trốn ra nước ngoài;

những tên tiếp tay cho bọn phản cách mạng ở trong nước và ngoài

nước. Tồ án nhân dân đặc biệt có thẩm quyền xét xử sơ thẩmđồng thời chung thẩm những đối tượng phạm tội.

Sau khi Quốc hội của ca nước thống nhất, ngày 24 11

-1976, Uy ban thường vụ Quốc hội ra nghị quyết thành lập Toà án

nhân dân đặc biệt. Theo nghị quyết số 181 NQ/QHK6 ngày 23 1 - 1978 của Uy ban thường vụ Quốc hội, Toà án nhân dân đặc

-biệt được thành lập có thẩm quyền xét xử những toi phạm đặc -biệt

nghiêm trọng về trật tự xã hội xảy ra tại thành phố Hồ Chí Minh

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

đối với những tội phạm như : giết người, cướp của, tống tiền, đối

nhà, tổ chức lưu manh, trộm cap ...

Tóm lại, trong giai đoạn từ 1959 đến 1980, tổ chức và hoạiđộng, cũng như thẩm quyền của Tồ án nhân dân các cấp có nhữngđặc điểm sau đây :

- Toà án nhân dân đã được tổ chức thành một. hệ thống từ

trung ương đến huyện, thị xã phù hợp với điều kiện và đặc thù củachế độ chính trị, kinh tế - xã hội của nước ta trong giai đoạn này.

- Trong tổ chức và hoạt động của Toà án nhân dân bảo đảmsự tham gia của nhân dân, thể hiện bằng chế độ bầu cử các chức vụChánh án, phó chánh án, thẩm phán Toà án nhân dân các cấp vànguyên tắc xét xử của Tồ án nhân dân có Hội thẩm nhân dân

tham gia.

- Tổ chức Toà án nhân dân theo nguyên tắc kết hợp thẩm

quyền xét xử với đơn vị hành chính lãnh thổ.

- Toà án nhân dân thực hiện chế độ hai cấp xét xử. Điều đó

ng thể hiện là Nhà nước ta đã chú trong, bảo đảm quyền và lợi

ích chính đáng của nhân dân.

- Việc quản lý Tồ án nhân dân địa phương do Toà án nhândân tối cao đảm nhiệm, nhưng thực chất Toà án địa phương songtrùng trực thuộc. Toà án nhân dân tối cao chủ yếu quản lý về côngtác sap xếp bộ máy làm việc, số lượng biên chế, trình Uy ban

thường vụ Quốc hội phê chuẩn tổng biên chế của Toà án dia

phương, quản lý về công tác xét xử. Uy ban nhân dân địa phươngquan lý va cap kinh phí hoạt động cũng như sắp xếp nhân su. cu

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

thể Chánh án, Phó chánh án, các Tham phán do Hội đồng nhân dân

cùng cấp bầu ra.

1.3. THÂM QUYEN XÉT XỬ SƠ THẤM HÌNH SỰ CUA TOA ÁN NHÂNDAN CAC CAP TỪ NAM 1980 ĐẾN 1988

Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thong

nhất, và nhất là từ năm 1980 nhiệm vụ chiến lược đã được Đảng và

Nhà nước ta đề ra là thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược lớn : xây

dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc Việt nam xã hội chủnghĩa, do vậy địi hỏi các cơ quan pháp luật nói chung và Tồ án

nói riêng phải tăng cường cuộc đấu tranh phịng chống tội phạm,

kiên quyết trừng trị những tên lưu manh, côn đồ, những tên tái

phạm nguy hiểm, phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng, những phầntử lợi dụng chức vụ quyền hạn để chiếm đoạt tài sản xã hội chủ

nghĩa, tài sản của công dan,

Chủ trương của Đảng và Nhà nước được nêu trong chỉ thị số

33 - TC/TW ngày 21 - 1 1978 của Bộ chính trị - Ban chấp hành

Trung ương Dang là xây dung cơ cấu nông nghiệp ở huyện. Như

vậy cấp huyện không chỉ đơn thuần là cấp hành chính mà cịn làcấp quản lý mọi mặt kinh tế - xã hội. Do đó, yêu cầu mở rộng

thẩm quyền xét xử cho Toà án nhân dân cấp huyện để đấu tranh

phòng chống tội phạm là đòi hỏi cần thiết trong thời gian này.

Ngày 18 - 12 - 1980 Quốc hội nước cộng hoà xã hội chủnghĩa Việt nam khố VI, kỳ họp thứ 7 đã thơng qua Hiến pháp củanước Việt nam thống nhất.

Hiến pháp nam 1980 đã kế thừa và phát triển trên cơ sở Hiếnpháp năm 1959. Để cụ thể hoá các quy định của Hiến pháp năm

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

1980 về tổ chức và hoạt động của Toà án nhân dân,Quốc hội nước

cong hồ xã hội chủ nghĩa Việt nam đã thơng qua luật tổ chức Toàán nhân dân ngày 03 - 7 - 1981.

Luật tổ chức Toà án nhân dân năm 1981 đã kế thừa và phat

<small>3 A r “ éz2 & x ~ ^" & ” `</small>triển Luật tô chức Toà án nhân dân năm 1960, thâm quyền cua Toàan nhân dân được quy định tại điều 36 của luật này và cụ thể như

1.3.1 Tham quyền xét xử sơ thẩm hình su của Tồ án nhân dâncấp huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh

Điều 36 - Luật tổ chức Toà án nhân dân năm 1981 quy định :

" Các Toà án nhân dân quận, thị xã, huyện, thành phố thuộc unh

có quyền sơ thẩm những vu án hình su trừ những loại việc sau :

- Những tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia

- Những tội phạm hình sự khác có tính chất nghiêm trọng,

phức tạp, gây hậu quả lớn

- Những vụ án mà Toà án nhân dân tỉnh và cấp tương đương

lấy lên dé xét xử.

So với luật tổ chức Toà án nhân dân năm 1960, Luật tổ chức

Toà án nhân dân năm 1981 đã tăng thẩm quyền xét xử các vu ánhình sự đối với Tồ án nhân dân cấp huyện. Thẩm quyển xét xử

theo sự việc đã được mở rộng hơn.

Để cụ thể hoá về thẩm quyển xét xử của Toà án nhân dân

cấp huyện, Thông tư liên ngành số 04 - TTLB ngày 06 - 2 - 1982của Toà án nhân dan tối cao - Viện kiểm sát nhân dân tối cao - BOnội vụ - Bộ Tư pháp đã hướng dẫn cụ thể việc thực hiện thâm

quyền xét xử của Toà án nhân dân cấp huyện đối với những tội

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

phạt từ 5 năm tù trở xuống nhưng đối với các tội tham ô, cướp giật

tài sản xã hội chủ nghĩa thì khung | của hình phat lại là 7 năm tù

trở xuống, như vậy các Toà án nhân dân cấp huyện xét xử nhữngtội phạm về hình sự mà khung | của hình phat do luật quy định từ

7 nam tù trở xuống.

Toà án nhân dân cấp huyện cũng được xét xử theo khung 2

những tội phạm nói trên nếu vụ án khơng có tính chất nghiêmtrọng và có những tỉnh tiết cho phép xử nhẹ bảng hình phạt tương

đương với khung |. Đó là những trường hop sau :

- Tội phạm chưa bị phát giác mà kẻ phạm tội thành thật thútỘI VỚI co quan điều tra ;

- Kẻ phạm tội đã có những hành động ngăn chặn hoặc làm

giảm bớt tác hại của tội phạm ,

- Trước khi bị xét xử kẻ phạm tội tự nguyện bồi thường sửa

chữa thiệt hại hoặc tích cực sửa chữa thiệt hại đã xảy ra 3- Phạm tội gây thiệt hại khơng lớn,

Có thể cho rằng, trong khi chưa có Bộ luật hình sự và Bộ luật

tố tụng hình sự, Thơng tư liên ngành nói trên đã giúp cho việc xét

xử của Toà án nhân dân cấp huyện được thuận lợi. Tuy nhiên trong

thực tế áp dụng cho thấy một số vấn đề bất hợp lý, trường hợp Toàan nhân dân cấp huyện xét xử theo khung 2 có mức hình phạt trên

7 năm tù, song do vụ án có tính chất ít nghiêm trọng và có những

tinh tiết cho phép xử nhẹ tương đương với khung 1, như vay, mặc

dù chưa xử thì người Tham phán đã xác định dự kiến là chỉ có thể

áp dụng mức hình phạt dưới 7 năm tù. Như vậy là không khách

quan, trái với nguyên tac thấm phán và hội thẩm nhân dân chỉ tuân

theo pháp luật, bởi vì hình phat áp dung đối với người phạm tôi cụ

</div>