Khoá luận tốt nghiệp: Pháp luật về bảo hiểm xã hội tự nguyện và thực tiễn thực hiện

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.46 MB, 62 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

BỘ TƯ PHÁP BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

Chuyên ngành: Luật lao động và An sinh xã hội

KHÓA LUẬN TÓT NGHIỆP.NGƯỜI HƯỚNG DAN KHOA HOC

TS. ĐỒ NGÂN BÌNH

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

LOI CAM DOAN

Tôi xin cam đoan đập là công trinh nghiên cửa cũa riêng tôi debt sự hướng dẫncủa TS. Đỗ Ngân Binh và sự giúp đỡ của Trung tâm Thuyền thông, Bảo hiểm xãhội Viet Nam. Từ những Miễn thức được học trong suốt quả trình vừa quatai Trường Đại học luật Hà Nội và thực tiễn trong qué trình cơng tác, lầm việcvới Trung tâm Truyền thơng và một số tài liệu tham khảo, tôi đã ting hop thơng.tin và chỉnh sửa dé hồn thành khóa iuận tốt nghiệp. Các kết luân, số liệu trongkhóa huận tốt nghiệp là trưng thực, đãm bảo độ tin cập

Do trình độ cồn han ché nên Rida luân cita tôi không tránh khỏi những sai sótrất mong được Qu’ Thằy/Cơ đóng góp ý kiến.

Tôi xin chân thành cảm on!

Xác nhận của Tác giả khóa luận tốt nghiệpGiảng viên hướng dẫn (KS và gin rỡ họ tên)

TS. Đỗ Ngân Bình. Bùi Thị AnhDANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TƯ VIET TAT TUBAYDU

ASK ‘An snh sã hội

BHXH Bão hiệm sẽ hội

BHEH trnguyên | — Bão hiếmzãhõi trnguyên.

MB Người lao động,NSDLD Người sử đụng lao đồng,

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

MỤC LỤC

Mục he TrangTrang phi bia

1.12. Đặc điễm của bảo hiểm xã hội ft nguyện.

1.2. Một số vấn đề lý luận về pháp luật bảo hiểm xã hội tự nguyện.

12.1. Sự cần thiết phải

66671.13. Vai trò của bảo hiém xã hội tự nguyện 89êu chỉnh bằng pháp luật với bảo hiểm xã hoi te

PHAP LUẬT HIEN HANH VE BẢO HIỂM XA HOI TỰ NGUYEN VÀ

THUC TIEN THỰC HIEN 18

2.1. Quy định về đối trong tham gia, phương thúc và mức đóng BHXH tự

nguyện và thực tiễn thực hiện. 18

3.1.1. Quy định pháp luật về đối tượng tham gia, phương thức và mức đồngbio hiém xã lội tie nguyện. 18

2.2. Cac chế độ bảo hiểm xã hội t nguyện. 38

3.2.1. Chế độ Inn trí. 28

iii

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

2.2.2. Chế độ từ tuất 32.3. Quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện. 36

CHƯƠNG 3. 40

MOT SỐ KIEN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN VÀ NANG CAO HIỆUQUA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYÊN... 40Ở VIỆT NAM 40

3.1. Các yêu cầu cơ bản của việc hoàn thiện pháp luật bảo hiểm xã hội tự

nguyện. 40

3.1.1. Phit hợp với chink sách và định hướng phát trién Báo hiểm xã hội củaDing và Nà nước: 403.1.2. Dim bảo công bằng trong bão vệ thu nhập của mọi người lao động... 413.1.3. Mỡ rộngphạm vi các đối tượng tham gia luướng tới bao phi toàn bộ lựctượng lao động xã lội 413.2.1. Dé xuất nâng mưức hỗ trợ tiên đóng bão hiém xã hội te nguyện tit ngânsich Nhà nước 4

3.2.2. B6 sung thêm các chế độ cho bio hié tự nguyện như ché độ ơmdau, thai sân, tai nan lao động - bệnh nghề nghiệp 43.2.3. Rat soái, điều chỉnh quy định về lộ trợ cap tit twat 44

3.3. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thục hiện pháp luật về bao

"hiểm xã hội tự nguyện. 4

3.3.1. Đây mạnh: hoạt động tuyén truyền phô biến pháp luật về bảo hiểm xãlội te nguyện theo lurớng da dang hóa các lành thức trién khai và phỗi hợpig chính trị tie Trưng ương đến địa phurơng... 44140 mg ệ lợi dé người lao động dé ding tiép cận và thamgia Bào hiểm xã hoi tự nguyện. 46

3.3.4, Tăng cường áp dung các mg dung công nghệ thông tin vào công tỏcquõn ƠĐ v t chute thc hin Bo him xó hội tự ugrạ 4

KET LUẬN 49DANH MỤC TÀI LIEU THAM KHẢO. 50

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

MopAU1. Tính cấp thiết của đề tài

BHXH từ nguyện la chính sich ASXH của Đăng, Nhả nước với mục tiêugop phan nông cao đời sống, chăm sóc sức khỏe nhân dân, khơng vì mục tiêu lợinhuận. Tại ky hop Quốc hơi khố XI (năm 2006), Quốc hội đã thơng qua LuậtBHXH có hiệu lực từ ngày 01/01/2007, trong đó quy định chỉnh sách BHXH tựnguyên thực hiến kể từ ngày 01/01/2008; tiếp theo là Luật BHXH số58/2014/QH13 ngày 20/11/2014. Đây lả hành lang pháp lý quan trong để triểnkhai thực hiện chính sách BHXH nói chung, BHXH tw nguyên nói riêng choNLD trên ton quốc.

‘Nhu vậy, chính sách BHXH tu nguyện được triển khai thực hiện từ năm.2008 nhằm tạo cơ hội cho mọi NLD 6 khu vực phi chính thức được tham giaBHXH. Tinh đến năm 2018, sau 10 năm triển khai thực hiện, số người tham giaBHXH tự nguyện vẫn chưa phat triển tương xửng với tiém năng, Tuy nhiên,ngày 23/5/2018, Hội nghị lẫn thứ bay Ban Chấp hành Trung wong khỏa XII banhành Nghĩ quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH củng với địnhhướng thực hiện “BHXH toan dân”, Nghị quyết số 102/NQ-TW ngày 03/8/2018của Chính phũ thực hiện giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH choUBND tỉnh, thành phổ và coi đó là chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội của địaphương, công tac phát tnén BHXH tự ngun đã có nhiêu but phá.

Theo thơng kê của BHXH Việt Nam, năm 2018, toàn quốc đã có trên.271.000 người tham gia BHXH tự nguyên, tăng hơn 52.900 người, tương ứngtăng 23,0% so với năm 2017. Năm 2019, con sé nảy đã tăng lên gin 574.000người, tăng 296.700 người, tương ứng tăng 17,1% so với năm 2018, chiếm.1,17% so với lực lượng lao động trong đô tuổi lao động Đặc biệt, số người tham.gia BHXH tu nguyên tăng mới trong năm 2019 đã bằng tổng sé người tham giaBHXH tự nguyên phát triển được của cả 11 năm trước công lại

Qua 15 thực hiện (2008 - 2023), thực tế cho thấy chính sich BHXH tựnguyên đã đáp ứng được yêu cầu và nguyên vong của đồng dio NLD, đặc biệt làđối với những lao động đã tham gia dong BHXH bắt buộc đến tudi nghĩ hưu ma

1

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

chưa đũ 20 năm đóng BHXH bất buộc được tham gia đóng BHXH tự nguyên đểđũ 20 năm hưởng chế đơ hưu trí. Tuy nhiên, trên thực tế chính sách BHXH tựnguyện chưa thực sự thu hút được sự quan tâm của người dân ở khu vực phíchính thức.

Tinh đến hết q 1/2023, cả nước có hơn 33 triệu lao động phi chính thức,trong đỏ số lao đồng có tham gia BHXH tr nguyên là khoảng 1,46 triéu người,chiếm ti lệ chỉ khoảng 3%. Tính chung giai đoạn 2016 - 2022, tốc độ tăngtrưởng bình quân số người tham gia BHXH tự nguyện đạt 38,0394/năm. Đến hếttháng 7/2023, số người tham gia BHXH tư nguyên là 1,45 triệu người, đạt79,7% kế hoạch giao. Đáng chú ÿ, theo thơng kê của BHXH Việt Nam, tính đến.thời điểm hiên tai, số người dừng không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyên cósu hướng tăng

Theo ghi nhận thực tế, một trong những nguyên dẫn đến chính sichBHXH tự nguyện chưa thực sự thu hút NLD lá hiện nay BHXH tự ngun chỉcó chế đơ hưu trí, tử tuất, phải đóng ít nhất 20 năm mới được hưởng lương hưu.Điều nay cho thay can có những sự điều chỉnh để chính sách nảy hap dẫn va phủhop với NLD, đặc biệt lả NLB trong khu vực phi chỉnh thức. Bởi hiện nay đốitương lao động thuộc diện tham gia BHXH tư nguyện chiếm khoảng 70% lựclương lao đơng. Do đó việc hoàn thiên pháp luật va thực hiện các quy định phápluật về BHXH tự nguyện có hiệu quả thì hệ thống an sinh xã hội ở nước ta mớicó thé phát triển thực sự ving chắc. Vì vay việc ban hành va sia adi các quyđịnh về BHXH tự nguyên lả một vấn dé cấp thiết va phù hợp với nguyên vongcủa đại đa số NLD. Đây lả nhu cầu chính đáng và thiết thực cin được Nhà nướcvà xã hội quan tâm thực hiện.

“Xuất phát từ nhận thức vẻ nhu cầu noi trên, với mong muốn đóng gop mộtphan công sức của bản thân vào việc đánh giá thực trang quy định của pháp luậtvề BHXH tư nguyện với thực té thực hiện, cùng với sự giúp đổ tên tinh của cácthấy, cô giáo và bạn bẻ, học viên quyết định chọn dé tai: “Pháp Init về Báokiểm xã hộ

tựnguyện và thực tiễn tlưực hiện” để làm khóa luận tot nghiệp của.

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

2. Tình hình nghiên cứu dé tài

Thời gian qua, những cơng trình nghiên cứu về măng dé tải Pháp luật véBHXH tự nguyên chỉ chiêm một phan nhỏ trong hệ thơng ASXH. Có thể kể đến.một số cơng trình nghiên cứu như.

+ Pham Ngọc Ha (năm 2010), Để tài “Cúc giải pháp lăng cường BHXHhenguyén cho nông dân ở tinh Quảng Nanˆ- BHXH tinh Quảng Nam.

+ BHXH tinh Binh Định (năm 2016), Để tải “Phát triển đối tượng thamgia BHXH tự nguyên trên địa bản tinh Bình Đinh-Thực trang và giải pháp

+ BHXH tinh Quảng Binh (năm 2017), Để tai “M6 rộng đối tượng thamgia BHXH tự nguyên trên địa bàn tinh Quảng Bình

+ Nguyễn Sỹ Đức (năm 2014), Để tải “Pháp iuật vê Báo hiểm xã hội tự.nguyên ở Việt Nam — Thực trang và hướng hoàn thiện”. Luận văn tốt nghiệpThạc sĩ Luật học.

+ Nguyễn Đức Long (năm 2020), “Pháp iuật về bdo hiém xãsỹ, ThS. Nguyễn Đức Long (2020)

+ Đỗ Hang Quân (năm 2020), “Tham gia Bảo hiém xã.

nay cũa người lao động 6 Imyên Đoan Hing. tinh Phú Thọ”, Luận văn Thạc ä“Xã hội học, Trường Đại học Công Doan.

+ Võ Lan Anh (năm 2015), “Thực trang pháp luật về Bảo hiễm xã hội tenguyên ở Việt Nam”, Luân văn Thạc si học, chuyên ngành Luật Kinh tế, KhoaLuêt, Đại học Quốc gia Hà Nội

+ Vé sách chuyên khảo: Trên Hoàng Hai, Lê Thi Thúy Hương (2011),Pháp luật an sinh xã hội ~ kinh nghiệm của một số nước đối với Việt Nam, Nhaxuất ban Chính trị Quốc gia, Ha Nội.

Các để tải nêu trên dưới những khía cạnh khác nhau, điều kiện về thờigian, không gian khác nhau đã đưa ra những nhận xét, đánh giá vả kết luân cógiá trị, góp phân mở réng đối tượng và phát triển bên vững BHXH tự nguyện.Tuy nhiên nhin chung các tác giã mới chỉ đừng lại ở một số van dé ly luận, tổng,quan và thực tiễn thực hiện ma chưa đi sâu vào nghiên cứu pháp luật của Việt

3

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

Nam về BHXH tự nguyện. Vi vậy, với dé tài nay, học viên sé tập trung di sâuvào nghiên cứu vả tim hiểu thực trang các quy định của pháp luất Việt Nam vẻBHXH tự nguyên để từ đó có thể dé ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện phápTuật về BHXH từ nguyên, thu hút tối đa sự quan tâm của NLD, đặc biết là khuvue lao động phi chính thức.

3. Mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu của để tài

= Mục đích nghién cứu: Làm rõ các quy định của pháp luật Việt Nam

hiện nay vé BHXH tự nguyên, tir đó để xuất những giải pháp nhằm hoàn thiênpháp luật về BHXH tự nguyện trong thực tế, thu hút sự tham gia của NLB.

- Nhiệm vụ nghiên cứu: Làm rõ một số vẫn dé về lý luận cia BHXH tự

nguyện, các quy định của pháp luật vé BHXH từ nguyện tại Việt Nam hiện nay,các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật va thực hiện hiệu quả về BHXH tựnguyên

~ Pham vi nghiên cứu: Khéa luận tập trung nghiên cửu trong phạm vi

như sau: (1) Nêu bat một số van dé lý luận vẻ BHXH tự nguyên; (2) Phân tích.và đánh giá thực trạng các quy định pháp luật BHXH tự nguyện vả thực tiễn.thực hiên, (3) Một sé kiến nghĩ các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệuquả thực hiện pháp luật BHXH tự nguyện hiện nay.

4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghĩ

- Cơ sở lý luận: Khoa luận được thực hiên đựa trên cơ sở lý luận của chit

nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hé Chi Minh va các quan điểm, đường lối củaDang, chính sách, pháp luật của Nha nước về BHXH tự nguyên.

- Phương pháp nghiên cứu: Mơ ta, tổng hop, phân tích, sơ sảnh trên cơ

sở thu nhập số liệu từ các cơ quan thực hiện, nhận xét thực tiễn thực hiên, từ đóđể xuất, kiển nghị mét số giải pháp nhằm hoan thiện chính sách về BHXH tựnguyện. Ngồi ra cịn kế thừa vả phân tích các kết quả nghiên cứu của các tácgiả, các bai viết trên các báo, tạp chí co liên quan đến để tải nghiền cứu.

§. Kết cầu của khóa luận.

Ngồi phân mở dau, kết luận, danh mục tai liệu tham khảo, danh mục cácchữ viết tắt, nội dung của luân văn gém 3 chương,

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Chương 1: Một sé van đề lý luận về bảo hiểm xã hội tự nguyện vả pháp.luật về bảo hiểm x4 hội tư nguyện.

Chương 2: Pháp luật hiện hanh về bão hiểm xd hội tự nguyện vả thực tiễnthực hiện

Chương 3: Một sé kiển nghị nhằm hoản thiên va nâng cao hiệu quả thực.‘hién pháp luật về bão hiểm x4 hội tự nguyên ở Việt Nam.

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

MOT SO VAN DE LY LUAN VE BAO HIEM XAHOITUNGUYEN VÀ PHÁP LUAT VE BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYEN

11. Một số vấn đề lý luận về bảo hiểm xã hội tự nguyện.

LLL. Khái niệm bio ội tự nguyện

BHXH có lịch sử hình thảnh và phát triển tử rất lâu, sự tổn tại của nó 1atất yêu, hiện có nhiều khái niêm về BHXH do có nhiễu cách tiếp cân BHXH.khác nhau. Nhưng khái niệm được hiểu một cách chính zác nhất theo Tổ chứcLao động quốc té (ILO) thi: BHXH là sự dim bảo thay thé hoặc bù đắp mộtphan thu nhập đổi với NLD khi họ gặp phải những biển cổ rủi ro lam giảm hoặcmất khả năng lao đồng hoặc mắt việc lam, bằng cách hình thành va sử dụng mốtquỹ tải chính tập trung do sự đóng góp của NSĐLĐ, NLD va sự bão trợ của Nhanước, nhằm đâm bao an toàn đời sống cho NLD và cho gia đính ho, góp phẩn.bảo đăm an tồn zã hội.

Voi tác dụng to lớn trong việc giảm gảnh năng ngân sách, cdi thiện đờisống cho NLD, bão dim ASXH bên vững, BHXH phát triển rộng rãi để bao damcho moi NLD déu được tham gia, do đó trong x hội xuất hiện hình thức BHXH.tư nguyện Hiến nay, trên thé giới tổn tai hai mơ hình BHXH tự nguyên: (1) ThứL, BHXH tự nguyên áp dụng như la một hình thức BHXH bổ sung choBHXH bắt buộc, (2) Thứ hai, BHXH tư nguyện mỡ cho bất cứ người dân mao tựnguyện tham gia. Mặc dù mang tinh chất tự nguyên nhưng chính sách BHXH tựnguyén vẫn la chính sách do Nhà nước ban hảnh nhằm dam bảo quyển lợi chocác bên tham gia. Nha nước quy định mức đóng góp để hình thảnh Quỹ BHXH.tự nguyện đủ lớn để chỉ trẻ cho người tham gia BHXH tự nguyện va zây dựngcác chế đô ma người tham gia BHXH được hưởng, bảo dim bù đắp rủi ro chongười tham gia BHXH tư nguyên. Dưới góc dé tiếp cân đó, có thể đưa ra kháiniêm vẻ BHXH tư nguyên như sau: BHXH tự nguyên 1a một loại hình BHXHdo Nha nước ban hành dé đảm bảo thay thé hoặc bù đắp một phân thu nhập đổivới người dân khi ho gặp phải những biển cổ rồi ro lam giảm hoặc mat khả năng,lao đơng bằng cách hình thành va sử dung một quỹ tài chính tập trung do sự tự

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

nguyên đóng góp mốt phan thu nhập cia người dân, nhằm dim bão an toản đờisống cho ho va gia định họ, góp phn bao dim an toán zã hội

Nhu vậy, tủy vào điều kiên kinh tế - xã hội cũng như mức đô phát triển,mỗi quốc gia xây dựng cho minh một chính sách riêng, nhưng tưu chung hiển cóai loại hình BHXH là. BHXH bất buộc và BHXH tư nguyên.

BHXH bất buộc lả loại hình được áp dung cho những NLD lam việc trongkhu vực chính thức, bao gồm. cán bộ, cơng chức Nha nước và những NLÐ cóquan hệ lao động én định. Đối với loại hình này, cả hai bên trong quan hệ laođơng (NLD và NSDLĐ) đền có trách nhiệm tham gia đóng gop tao dựng quỹBHXH bất buộc.

Cơn BHXH từ nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức ma ngườitham gia được lựa chon mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập củatrình La hình thức tự tham gia của NLD để hình thánh quỹ BHXH ty nguyện vaNha nước có chính sách hỗ trợ tiên đóng để người tham gia hưởng chế độ hưutrí và từ tuất

1.12. Đặc điễm của bảo hiểm xã hội ft nguyện

BHXH tự ngun là một loại hình BHXH, do đó mang đẩy đủ các đặcđiểm của BHXH nói chung. Xuất phát tir bản chất của BHXH là quá trình tổ(su đếnchức dén bù hậu quả của những rồi ro 2 hội hoặc các sự kiện bão

‘bu này được thực hiện thông qua quá tình tổ chức vả sử dụng quỹ tiền tế tậptrung, hình thánh do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH va các nguồn thuhop pháp khác của quỹ BHXH, Nhằm bu dap hoặc thay thể một phan thu nhậpcho NLD khi ho bị giảm hoặc mắt thu nhập do bi giảm hoặc mất kha năng laođông hoặc sức lao đồng không được sử dụng, Nhằm gop phẩn bảo đảm an tonkinh tế cho NLD vả gia đình họ, đồng thời góp phân bảo dim an toản x hội), cóthể thay BHAXH nói chung có một số đặc trưng cơ bản sau:

Tint nhất, NLD khi tham gia BHXH được đảm bảo thu nhập (bảo hiểm).cả trong và sau q tình lao đơng Nói cách khác, khi tham gia vio quan hệBHXH và dim bảo các diéu kiện luật định, NLĐ được bảo hiểm cho tới lúcchết

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Thứ hai, các sự kiện bao hiểm trong BHXH liên quan đến thu nhập củaNLD gồm: ốm đau, tai nan lao đông, bệnh nghề nghiệp, thai sin, mắt việc lam,giả yêu, chết.

Thứ ba, NLB khi tham gia BHXH có quyền được hướng trợ cấp BHXH,tuy nhiên quyển này chỉ có thể trở thánh hiện thực khi ho thực hiên đẩy đủ nghĩavụ đồng BHXH.

Bên cạnh những đặc điểm trên, BHXH tự nguyện còn mang những nétđặc trừng riêng có như sau:

- Đối tượng tham gia BHXH tự nguyên thưởng khơng có quan hệ laođộng chính thức, đa phan là những NLD tư tạo việc làm, nông dân, ngự dân valao đông tự do.

- Việc tham gia BHXH từ nguyên mang tính chất t nguyện, phụ thuộc.vào ý chi của chủ thể tham gia

- BHXH tự ngun cịn có tỉnh linh hoat trong thiết kế chế độ, mức đóng,cách thức đóng phù hợp với nhu cầu của người tham gia.

1.1.3. Vai trò của bio hiểm xã lội tự nguyện

Trong những năm qua, chính sách BHXH của Việt Nam đã từng bước,được hoàn thiện, hướng tới mỡ rộng phạm vi bao phủ, tạo cơ hồi cho mọi ngườidân trong việc tiếp cân, tham gia, thụ hưởng chính sảch, gop phan bảo dimASXH, dim bão quyển va lợi ich chính đáng của người dân

Trong hệ thơng ASXH thì hệ thống BHXH giữ vai trò trụ cột, bên vững,nhất. Phát triển BHXH sẽ là tién dé va điểu kiện để thực hiện tốt các chính sách.ASXH, gop phan phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Vì vậy, cùng với cácloại hình BHXH bat buộc, BHXH tự ngun có vai trò quan trong đổi với NLDcũng như sự phát triển bên vững của xã hội nói chung Cụ thể

Thứ nhất, BHXH tự ngun có vai trị quan trong đổi với NLD. Do đổitương tham gia BHXH tự nguyên là những NLD tư do, héu như khơng có quanhệ lao động với chủ sử dụng lao động, thu nhập thường thấp, không én địnhnhư nông dân, những người kinh doanh, buôn bán tự do,

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Thứ hai, việc tham gia BHXH tư nguyện cịn giúp NLD có ý thức trongviệc tiét kiệm dau tư những khoản nhỏ, đều din để có nguồn dựphịng can thiếtchi đùng khi gia cả, mất sức lao động, gop phan dn định cuộc sống cho bản thân.và gia định khi khơng cịn khả năng lao đồng,

Thứ ba, BHXH từ nguyên tạo ra cơ chế chia sẽ rủi ro, nơng cao tính cơng,đồng xã hội, cùng truyền thống đồn kết, gắn bó giữa các thảnh viên trong zãhội và góp phan thực hiện cơng bằng xã hội, phân phối lại thu nhập xã hội trêncơ sở sự tương trợ dé thiết lập hệ thống ASXH bên vững, là sự chuyển dich thunhập của những người khde mạnh, may mắn có việc làm, thu nhập én định chonhững người ôm, yếu, gặp phải những bién co rủi ro trong lao đông sản xuất vatrong cuộc sông. Vi vay, BHXH gop phẩn làm giảm bớt khoảng cách giữa ngườigiảu va người nghèo.

The he quỹ BHXH do các bên tham gia đóng góp được tích tụ tập trùng,rất lớn, phan quỹ nhản rỗi được đem đầu tư cho nén kinh tế tạo ra sự tăngtrưởng, phát triển kinh tế vả tạo công ăn việc lâm cho NLĐ.

1.2. Một số vấn đề lý luận về pháp luật bảo hiểm xã hội tự nguyện.

12.1. Sự cần thiết phải điều chính bằng pháp luật với bão hiém xã hộiTựnguyện

Hiện nay, mỗi quốc gia đều nhìn từ những đặc điểm vẻ kinh tế - x8 hội —chính trị ma thiết kế mơ hình BHXH riêng, phủ hợp với trinh độ phát triển cũng.như nhu câu của NLD. Do đó, hiện nay trên thé giới có nhiều mơ hình thực hiệnBHXH như. Mơ hình BHXH nhà nước thuần túy (mổ hình nay có đặc điểm làquản lý được mọi đối tượng trong thị trường lao động, có quỹ BHXH đủ khảnăng chỉ t các trợ cắp BHXH trong moi trường hop), Mơ hình BHXH quốc giavà BHXH ngành (bắt buộc) (ỡ mơ hình nay, ngoải hệ thống BHXH quốc gia,pháp luật BHXH cho phép tổ chức BHXH ngànhHĩnh vực phù hợp với nhữngđặc thù vẻ nghệ nghiệp. Vi dụ hệ thing BHXH cho công chức, thực hiện các chéđô BHXH cho công chức và viên chức công, hệ thông BHXH cho quân đội, hệthông BHXH cho nhân viên hàng không, đường sắt..); Mé hình BHXH kết hopgiữa bắt buộc va tự nguyện. Ở mơ hình nay, mỗi quốc gia lại thiết kế cho minh

9

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

một hệ thông BHXH khác nhau, nhưng tựu chung lại, có thé chia các quốc gianay thành hai nhóm, tương ứng với 2 loại hình BHXH tư nguyên như sau:

Ahóm thi nhất, BHXH tự nguyên được thực hiên trên cơ sở nên tăng củaBHXH bất buộc và được gọi là BHXH tự nguyện bỗ sung.

Aóm thứ hai, BHXH tự nguyên được thiết kế tén tại song song và độclập với BHXH bất buộc, trong đây BHXH tư nguyện được áp dung cho các đổitương là nông dân, lao động nông thôn, lao động trong các hộ gia đính, các nơng,trai có quy mơ nhõ, những người tự tạo việc lâm,

Tai Báo cáo Tổng quan kinh nghiệm quốc tế về BHXH của một số nướctrên thé giới (tháng 5/2023), Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết: Đồbao phủ cia BHXH gin liễn với mức thu nhập bình quân đầu người (ty 18thuận), thu nhập binh quân đâu người cảng cao thi diện bao phũ BHXH cơng lớnvà ngược lại. Khơng có q đang phát triển nao thành công trong việc mở.tông diện bao phủ BHXH nêu chỉ trơng chữ vào việc quy đính NLB tham giaBHXH bit buộc. Tắt c& các nước thành công trong việc mỡ rộng diện bao phủBHXH đều kết hop hải hòa giữa quy định việc tham gia BHXH bất buộc vaBHXH tự nguyện có sự hỗ trợ của nha nước.

Ví du: Diên bao phủ BHXH ở Trung Quốc dat 75% đến từ 30% do quyđịnh tham gia BHXH bit buộc va 40% đến tir việc Nha nước quy đính ngườidân tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước.

12.2. Nội dung cầm điều chính bằng pháp luật đơi vTự nguyện

** Đối trợng, phương thức đóng và mức đóng bảo hiểm xã hội tự

+ Đổi tượng tham gia BHXH tự nguyên: Theo các mô hinh BHXH tựnguyện nêu trên có thể thay ring, với mỗi một mơ hình lại có đổi tượng tham giakhác nhau, cụ thé: Đối với mơ hình BHXH tự nguyện bé sung, đối tượng tham.gia BHXH tự nguyện không bị loại trừ những NLD thuộc diện tham gia BHXH.bat buộc. Ma theo đó, moi NLD khi có nhu câu déu được quyển tham gia BHXH.tự nguyện theo quy định của pháp luật. Khi đó, ho tự nguyên đóng góp một phản.

bảo hiém xã

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

thu nhập của mình vào Quỹ BHXH theo chế dé tự nguyên, từ đó nâng cao quyểnthụ hưởng của mình, đặc biệt là quyển thu hưởng chế độ hưu trí được áp dụngphd biển ở các nước phát triển, do thực tế ở các nước nay chế độ BHXH đã phanào phổ quất được các lực lương lao động trong xẽ hội, nên pháp luật các quốcgia này quy định đối tượng tham gia thường là những NLD và doanh nghiệptham gia BHXH bắt buộc.

Đối với mơ hình BHXH tự ngun tổn tai độc lập với BHXH bất buộc,thưởng thi đổi tương tham gia BHXH tự nguyện là những người trong độ tuổilao đồng và không thuộc dién tham gia BHXH bắt buộc, ho thực hiện đóng phíBHXH để bảo hiểm cho minh hoặc cho người thân được hưởng BHXH. Nhưvay, BHXH từ nguyên ở mơ hình nay được áp dung cho tất cả những NLDthuộc khu vực "phí chính thức” (như nơng dân, NLD tự do, tiểu thong...) và cóthể nói mọi đổi tượng trong xã hội, không phân biệt thành phân kinh tế, vingtriển, mức thu nhập nếu cỏ nhu cầu vả điều kiện déu cỏ thể tham gia BHXH tựnguyên

Tir điều kiên kinh tế - xã hội của đắt nước, Việt Nam đã xây dựng các quy.định BHXH tự nguyện theo mơ hình coi đây la một chế độ BHXH song songvới BHXH bất buộc mà khơng áp dụng hình thức BHXH tự nguyện bỗ sungTheo đó, đổi tượng tham gia BHXH bắt buộc và đối tượng tham gia BHXH tựnguyện ở nước ta là khác nhau. Cụ thể (1) Đối tương tham gia BHXH bất buộclà NLD có quan hệ lao đông chỉnh thức và NSDLĐ; (2) Đổi tương tham giaBHXH tự nguyên lai là những NLD thuộc khu vực khơng chính thức, nhữngNLD khơng thuộc diện tham gia BHXH bất buộc

+ Phương thức đóng BHXH ty nguyên: Hiện nay người tham gia BHXH.tự nguyên có thé chọn nhiễu phương thức đóng khác nhau như 1 thing, 3 tháng,6 tháng, 12 tháng... Tuy nhiên, phương thức thu theo dia phương (từng xã,phường, tr trên) như hiện nay còn chưa thuận tiên cho người tham gia. Do đó,cần thiết phải đa dạng phương thức đóng dé việc tham gia của NLD được dễdang hơn như thu qua tài khoăn nộp của người khác (con, cháu, bổ, me,....),đóng qua giao dịch điện tử, đồng hộ cho người tham gia... tức là khai thác thu,

"1

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

đóng ỡ mọi hình thức sao cho có hệ thống dif liêu tập trung tồn quốc, với sư hỗtrợ của công nghệ thông tin, da dạng phương thức thu sẽ tao điều kiện tốt nhấtcho người tham gia

+ Mức đóng BHXH tư nguyên. Hiện nay việc tham gia BHXH tự nguyênphụ thuộc rất nhiễu vào thu nhập của người dân Với mức đóng phí BHXH tựnguyện hiện nay theo quy đính bằng 22% mức tiên lương tối thiểu chung la khácao so với người có thu nhập thap, công việc bap bênh, không ổn định.

** Các chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Thực tế mỗi quốc gia trên thé giới sẽ thiết ké các chế độ của BHXH tựnguyện với những quy định đặc thủ riêng để phù hợp với điều kiện chính trị,kinh tế - xã hôi, cũng như tâm lý của người dân. Theo quy định của Tổ chức Laođộng Quốc tế (ILO) tại Công tước số 102 vẻ các chế độ BHXH thông qua ngày.28/06/1952, để dam bao mức tối thiểu thì trong BHXH các nước thành viên cânlựa chọn ít nhất là ba trong chín chế đồ sau: chấm sóc y tế, trợ cấp ôm đau, trợcấp thất nghiệp, tro cấp hưu trí, trợ cấp tai nạn lao động, bênh nghé nghiệp, trợcấp gia định, trơ cấp thai sản, trợ cấp tàn tật, trợ cấp tiễn tuất. Trong đó, phải cóít nhất một trong các chế đơ: bao hiểm thất nghiệp, hưu trí, tai nan lao động,"bệnh nghề nghiệp, tan tật và tién uất,

Tai Việt Nam, hiện BHXH tự nguyên chỉ mới được thiết kế với hai chế đồlà chế độ hưu trí va chế độ từ tuất. Có thể biểu điều nay xuất phát từ một số lýdo sau:

Thứ nhất, chế độ hưu trí và từ tuất là những chế đơ quan trong đối vớiNLD, nó khơng chỉ nhằm ổn định cuộc sống của một cả nhân hay của một nhómngười mà là vẫn dé an sinh của tốn xã hội. Nếu như ốm dau, tai nan lao động,‘vénh nghề nghiệp, mắt việc lam... 1a những sự kiện rủi ro có thể hoặc khơng théxây ra với NLD thì ngược lại, tuổi gia la một quy luật tat yêu của đời người.

Thứ hai, do dic điểm của đôi tương tham gia BHXH tư nguyện là những,NLD có việc làm không én định, thu nhập thấp nên khả năng tải chính cia họcịn han chế, nếu áp dụng tắt cả các chế đô như đổi với BHXH bất buộc (ôm

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

đau, thai sản, tai nạn lao động, bênh nghề nghiệp, hưu trí, tử tudt) thì sé rất ítngười có khả năng them gia

Thứ ba, hoạt động quản lý nha nước đối với BHXH từ nguyện khác hẳn.so với BHXH bat buộc, đặc biết là việc thu, chỉ, quản lý quỹ. Hơn nữa, nước talại chưa có nhiễu kinh nghiệm trong việc thực hiện chế độ nảy. Vi vậy, nếu ngaytừ đâu chúng ta thực hiên cho tất cả các chế độ như ở loại hình BHXH bất buộcthì khả năng vân hành, thực hiện sé gặp nhiễu trở ngại, hiệu quả của BHXH tựnguyện thấp vả muc tiêu đất ra khó thực hiện được

** Quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Quỹ BHXH nói chung là quỹ tải chính độc lập với ngân sách nha nước,được hình thành từ đồng góp cla NLĐ, NSDLD va có su hỗ tr của Nha nước

Theo đó, Quỹ BHXH tự nguyện là một quỹ được hình thành từ sự đóng,góp của NLD tham gia BHXH tư nguyên, ở một số nước còn có thêm sự hỗ trợcủa Nha nước va các tổ chức ngành nghề khác, được sử dung chủ yéu để chỉ trảtrợ cấp cho những trường hợp được hưởng chế độ BHXH tự nguyên theo quyđịnh

Hiện nay, Quỹ BHXH tư nguyên thường được tổn tại dưới hai hình thức1a quỹ độc lập để đầm bảo tinh chủ đồng và hiệu quả của quỹ; Hoặc trực thuộc.Quỹ BHXH cing với Quỹ BHXH bắt buộc và Quỹ Bao hiểm thất nghiệp. Hiệnnay, ở nước ta Quy BHXH tự nguyên đang được quản lý chung với Quy BHXHbat buộc và Quỹ Bao hiểm thất nghiệp thông qua Qúy BHXH, do Nha nướcthông nhất quân lý theo định hướng chung

Hiện tai, phẩn lớn nguồn thu Quỹ BHXH tự nguyên của các nước trên thégiới được hình thành tử sự đóng góp cia NLĐ tham gia, sư hỗ trợ của Nha nướcvà các tổ chức ngành nghề khác trong xã hội. Tuy nhiên, ở mỗi nước tùy thuộcvào diéu kiện kinh tế ma quy định tỷ lệ đơng gop la khác nhau.

Ngồi các khoản đồng góp kể trên, Quỹ BHXH tự nguyện cịn có nhữngngn thu khác như. nguồn thu từ hoạt động đâu tư quỹ với nhiễu hình thứckhác nhau (lãi tiên gửi ngân hang, lãi đầu tư trai phiều, cỗ phiên, lãi cho thuê tatsản, lãi đầu tr vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dich vu, ...), Tién do các

l3

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

18 chức trong và ngoài nước ting hồ cho Quỹ BHXH tư nguyện và các khoăn thụkhác

1.3. Quá trình phát triển của pháp luật về bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Chính sách BHXH ở Việt Nam bắt đâu thực hiện từ năm 1962 theo Nghịđịnh số 218/CP ngày 27/12/1961 của Hội đồng Chính phủ ban hanh Điểu lệ tamthời về các chế đô BHXH đối với công nhân viên chức Nha nước, bao gim chủyếu các chính sách vé hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản va tai nạn lao động, đốitương chỉ bao gồm lao động khu vực nha nước. Ngân sách nha nước chiu tráchnhiệm chỉ tả các chế độ BHXH.

Bước vào thời kỳ Dai mới va hội nhập quốc tế, với sự phat triển của nên.kinh tế nhiều thanh phan, chính sách BHXH cũng từng bước được sửa đổi, bésung, mỡ rộng ra các khu vực kinh tế khác. Cương lĩnh xây dựng đắt nước trongthời kỳ quá đô lên Chủ ngiĩa xã hội (1901) để ra mục tiêu "thiết lập một hệthống đồng bộ vả da dang về bảo hiểm vả trợ cấp zã hội...”. Cương lĩnh bésung, phát triển năm 2011, với quan điểm “Thực hiện tiến bô và công bằng 28hội ngay trong từng bước và từng chính sách” đã phát triển mục tiêu “Hoanthiên hệ thông an sinh sã hoi”

Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 26/5/1997 của Bộ Chính tị vẻ tăng cường,lãnh dao thực hiện các chế độ BHXH nêu rổ “BHXH la chính sách lớn củaĐăng và Nhà nước gép phần đâm bảo én định đời sẵng cho người lao động, éninh chính trị, trật he an tồn xã lôi, thúc đây su nghiệp xây dưng đắt nước, bảovề Tổ quắc

Ở Việt Nam, tham gia BHXH được xac định la nguyên vọng chính đáng.của moi NLD, và nhu cẩu tham gia BHXH tự nguyên la rất lớn. Từ lâu các quyđịnh về BHXH tư nguyên đã được manh nha hình thành từ trong các quy địnhvề BHXH bat buộc, cụ thể. Liên hiệp xi tiểu thủ công nghiệp Trung ương đãban hành Quyết định số 202/BCNLĐ ngày 15/11/1982 kèm theo Điều lệ tamthời về các chế độ BHXH đổi với xã viên các hợp tác xã và các tổ hợp sản xuấttiểu thủ công nghiệp.

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Nam 1994, tai kỹ họp thứ 5 Quốc hội khoá IX đã thơng qua Bộ Luật Laođộng có hiệu lực từ ngấy 01/01/1995, trong đó đã quy định một chương riêng vềchính sách BHXH.

Tiệp đó, tại kỳ họp Quốc hội khố XI, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày29/6/2006, Quốc hội đã thơng qua Luật BHXH có hiệu lực từ ngày 01/01/2007,trong đó đã dành Chương IV (từ Điều 69 đền Điều 79), Mục 2 Chương IV (tirĐiều 98 đến Điều 101) và một số điều khoản có liên quan để quy định về BHXHtư nguyên. Theo đó, quy định vẻ BHXH tự ngun này chính thức có hiệu lực,được triển khai thực hiện tử ngày 01/0/2008 và được hướng dẫn thực hiện tạiNghị dink số 190/2007/NĐ-CP hướng dẫn một số điều của Luật BHXH vẻBHXH tự nguyện, Thông tw so 02/2008/TT-BLĐTBXH hướng dẫn thực hiệnmột số điều của Nghị định số 190/2007/NĐ-CP vả Nghỉ định số 134/2008/NĐ-CP của Chính phủ điều chỉnh thu nhập tháng đóng BHXH đổi với người tham.gia BHXH tư nguyên

Ngày 20/11/2014, Quốc hội nước Cộng hoa xã hơi chủ nghĩa Viết Nam.khóa XIII, kỳ hop thử 8 đã thơng qua Luật BHXH năm 2014, trong đó có những,quy định mới ưu việt hơn về BHXH tự nguyên, có hiệu lực từ ngày 01/01/2016,Nghị dinh số 134/2015/NĐ-CP ngày 29/12/2015 của Chính phũ quy định chi tiếtmột số điều của Luật BHXH vẻ BHXH tư nguyên, Thông tư số 01/2016/TT-BLDTBXH ngày 18/2/2016 của Bộ Lao đơng Thương bình va sã hội quy địnhchi tiết vả hướng dẫn thi hành một số diéu của Luật BHXH về BHXH tựnguyện. Đây là hảnh lang pháp lý quan trọng để triển khai thực hiện chính sách.BHXH nói chung, BHXH tự ngun nói riêng cho NLD trên tồn quốc.

Luật BHXH năm 2014 thay thé Luật BHXH số 71/2006/QH11 trong đó,có những điêu chỉnh bổ sung, sửa đổi nỗi bật về BHXH tự nguyên như. Thựchiện linh hoạt chính sách BHXH tư nguyện như đa dạng mức đóng và phươngthức đóng góp, giảm mức đóng góp tối thiểu, Nha nước hỗ trợ tiền đóng BHXHtự nguyện (Điêu 87 Luật BHXH năm 2014).

Song song với qua trình triển khai thực hiện Luật BHXH năm 2014, Ban.Chấp hành Trung wong Dang Khoa XII tiếp tục xem xét chủ trương cải cách

15

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

chính sách tiễn lương, BHXH va ưu dai người có cơng với cách mang và đưavào Chương trình lam việc toên khố. Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã giao cho Bancán sự dang Chính phủ nghiên cứu Để an cải cách chính sách BHXH để trìnhBan Chấp hảnh Trung ương Khoá XII tại Hội nghị lần thứ 7 điễn ra đầu năm.2018 độc lập với Để án cải cách chính sách tiên lương cũng như vẫn dé cải cáchchính sách tu đấi người có cơng

Sau gần 2 năm triển khai nghiên cứu, lấy ý kiến séu, rồng đối với Để án.cải cách chính sách BHXH, Bơ Chính trị đã trình va được Ban Chấp hanh Trungtương Khố XII thơng qua Nghỉ quyết số 28-NQ/TW vẻ cải cach chính sáchBHXH tại Hội nghị lần thứ 7 diễn ra vào tháng 5 năm 2018 (sau đây viết tắt laNghĩ quyết số 28-NQ/TW)

Có thể nói, Nghị quyết số 28-NQ/TW đã kể thừa và phát

trương, quan điểm của Đăng về van dé cải cách chính sách BHXH, đưa ra những,các chủ.

mục tiêu bao trùm va cụ thể cũng như 11 nội dung cdi cảch căn bản cũng như 05nhóm nhiém vụ, giải pháp toản điển. Chính vi thé, giai đoạn năm 2018 đến nay,cơng tác tổ chức triển khai thí hanh Luật BHXH năm 2014 một mặt tuên thủ.nghiêm các quy định pháp luật về BHXH; một mat được cập nhật, bé sung, điềuchỉnh phủ hợp với tinh than cải cách tai Nghị quyết số 28-NQ/TW vả tinh hình.thực tiễn kinh tế - xã hội của đất nước

Nghị quyết số 28-NQ/TW vé cải cách chính sách BHXH cũng với địnhhướng thực hiện “BHXH toan dân”, Nghị quyết số 102/NQ-TW ngày 03/8/2018của Chính phủ thực hiện giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH choUBND tỉnh, thành phổ và coi đó là chỉ tiêu phát triển kinh tế 2 hội của diaphương, công tác phát triển BHXH tự nguyên đã có nhiễu bứt phá. Điểu nàykhẳng định, Dang, Nhà nước, Chính phủ rat quan tâm, coi trong đền chính sáchnày,

"Với quyết tâm đưa Nghĩ quyết 28-NQ/TW nói riêng và các chính sách ansinh xã hội nói chung đi vảo cuộc sóng, thời gian qua, BHXH Việt Nam đã ndlực, triển khai nhiễu giải pháp va đạt được những kết qua tích cực. Năm 2018,tồn quốc đã có trên 277.000 người tham gia BHXH tự nguyên, tăng hơn 52.900

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

người, tương ứng tăng 23,6% so với năm 2017. Năm 2019, con số nảy đã tănglên gắn 574.000 người, tăng 296.700 người, tương ứng tăng 107,1% so với năm2018, chiếm 1,17% so với lực lượng lao động trong độ tuổi lao động. Đặc biệt,số người tham gia BHXH ty nguyên tăng mới trong năm 2019 đã bang tổng sốngười tham gia BHXH tư nguyên phát triển được của cả 11 năm trước công lại

17

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

** Đối trong tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Theo quy định tại khoản 5 Điểu 2 Luật BHXH năm 2006 và Điều 2 Nghịđịnh số 190/2007/NĐ-CP hướng dẫn một sé điều của Luật BHXH vé BHXH tựđóng bio hiém xã lội

nguyện thì người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam trong đồ tuổilao đông, không thuộc diện ap dung của pháp luật về BHXH bất bude, bao gồm:

“1. NLB làm việc theo HĐLĐ có thời han dưới 3 thing: 2. Cẩn bộ Khôngchuyên trách cấp xã, 3. Người tham gia các hoạt đông sẵn xudt, kinh doanh,dich vụ, ké cả xã viên không hưỡng tiền lương tiền công trong các hợp tác xaliền hop hợp tác xã, 4. NLD tự tao việc làm; 5. NLD làm việc cô thời hạn ởnước ngồi mà trước đó chuea tham gia BHẨH bắt buộc loặc đã nhân BHXHmột lần, 6. Người tham gia khác

Đến Luật BHXH năm 2014 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2016), chúng ta đãcó những sửa đổi quan trọng về quy định đối tượng tham gia BHXH tự nguyên,củ thé tại khoản 4 Đi

Việt Nam từ đũ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tương tham gia BHXH bắt'tuộc. Như vậy, Luật BHXH năm 2014 đã bỏ quy định về tuổi tran tham giaBHXH tự nguyện, tạo điều kiện cho những đổi tượng đã hết tuổi lao động (Namâu 2 quy định người tham gia BHXH tự nguyên là công dân

từ đủ 60 tuổi trở lên và Nữ từ đủ 55 tuổi trở lên) nhưng có nhu câu và đủ điềukiện được tham gia BHXH tu nguyên. Đây được đảnh giá la

‘mang tinh wu việt của Luật BHXH năm 2014, góp phẩn mỡ rộng đối tương tham.mmới nỗi bật và

gia BHXH từ nguyên

Cụ thể, theo Thông tư số 01/2016/TT-BLĐTBXH ngày 18/2/2016 của BộLao động Thương binh và x4 hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

điều của Luật BHXH 2014 về BHXH tự nguyện, hiện nay, doi tượng tham giaBHXH tự nguyên quy định tại Khoản 1 Điều 2 Nghị định số 134/2015/NĐ-CPJa công dân Việt Nam từ đũ 15 tuổi trở lên vả không thuộc đổi tượng tham giaBHXH bất buộc theo quy đính của pháp luật vẻ BHXH, bao gồm:

a) NLD lâm việc theo HĐLĐ có thỏi hạn dưới 03 tháng trước ngay 01tháng 01 năm 2018, NLD lam việc theo HĐLĐ có thời han đưới 01 tháng tửngày 01 tháng 01 năm 2018 trở đi,

9) Người hoạt đông khơng chun trách ỡ thơn, ấp, bản, sóc, lang, tổ dân.phd, khu, khu phổ,

©)NLP giúp việc gia đình,

đ) Người tham gia các hoạt động sản suất, kinh doanh, dich vụ không,hưởng tiên lương,

đ) Xã viên không hưởng tiền lương, tién công lam việc trong hop tác xã,Tiên hiệp hợp tác sã,

£) Người nông dân, NLD tự tao việc lm bao gồm những người tự tổ chứchoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đính,

@ NLD đã đủ Điều kiện về tuổi đời nhưng chưa di Điều kiện vẻ thời gian.đóng để hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật về BHXH,

th) Người tham gia khác.

Các đối tương quy định trên sau đây gọi chung là người tham gia BHXHtự nguyên

** Phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Hiện nay, Khoăn 2 Điều 87 của Luật BHXH 2014 quy định phương thứcđóng BHXH như sau

(1) Người tham gia BHXH tự nguyên được chon một trung các phươngthức đóng sau đây để đóng vào quỹ hưu trí va tử tuất:

+ Đóng hang tháng,

19

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

« Dong 12 tháng một lần,

* Đóng một lan cho nhiều năm về sau nhưng không qua 5 năm một

Dong một lên cho những năm còn thiểu đối với người tham gia

BHXH đã di điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định.nhưng thời gian đóng BHXH cịn thiếu khơng q 10 năm (120tháng) thì được đóng cho di 20 năm dé hưởng lương hưu.

(2) Trường hợp người tham gia BHXH đã đũ tdi nghĩ hưu theo quy định‘ma thời gian đã đóng BHXH cịn thiéu trên 10 năm néu có nguyện vọng thì tiếptục đóng BHXH tự nguyên theo một trong các phương thức quy định trên chođến khi thời gian đóng BHXH cịn thiểu khơng quả 10 năm thì được đóng mộtlân cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu theo quy định tại Điểm eKhoản 1 Điều 87 Luật BHXH 2014

**Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Mức đồng BHXH tự nguyên theo Khoản 1 Điều 87 cia Luật BHXH 2014và theo phương thức đóng tại Khoản 1 Điểu 9 Nghị định số 134/2015/NĐ-CPngày 29/12/2015 của Chính phủ quy định chỉ tiết một số diéu của Luật BHXH2014 về BHXH tư nguyên được quy định như sau:

(1) Mức đóng hang tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham.gia BHXH tự nguyên lưa chon,

Mar % x Met

Trong đỏ: - Mat: Mức dong BHXH tư nguyện hing thing,

- Mint: mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tựnguyện lựa chon.

Mge= CN + mx 50.000 (đồngtháng)Trong đó:

- CN: Mức chuẩn hơ nghèo của khu vực nông thôn tại thời Điểm dong(đông/tháng).

~m: Tham số tự nhiên có gia trị từ 0 đến n

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Mức thu nhập tháng người tham gia BHXH tự nguyên lựa chọn thấp nhấtbang mite chuẩn hô nghèo của khu vực nông thôn, cao nhất bằng 20 lần mứclương cơ sở

(2) Mức đóng 03 tháng hoặc 06 tháng hoặc 12 tháng một lẫn được sắcđịnh bằng mức đóng hang tháng theo quy định tại Khoản 1 Điều nay nhân với 3đổi với phương thức đóng 03 tháng, nhân với 6 đối với phương thức dong 06tháng, nhân với 12 đối với phương thức dong 12 tháng một lẫn.

(3) Mức đóng một lẫn cho nhiễu năm về sau theo quy định tại Điểm đKhoản 1 Điển 9 Nghĩ đính này được tinh bằng tổng mức đóng của các thángđóng trước, chiết khẩu theo lãi suất dau tư quỹ BHXH bình qn tháng doBHXH Việt Nam cơng bó của năm trước liên kê với năm đóng.

(4) Mức đóng một lần cho những năm còn thiếu theo quy định tai Điểm eKhoản 1 Điều 9 Nghị định nay được tinh bằng tổng mức dong của các tháng còn.thiếu, áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm zã hội bình qn thángdo BHXH Việt Nam cơng bé của năm trước lién kể với năm đóng

(6) Trường hop người tham gia BHXH tự nguyên đã đóng theo phươngthức đóng 03 tháng hoặc 06 thang hoặc 12 tháng một lan hoặc đồng một lẫn chonhiễu năm vé sau theo quy định tại Khoản 2 và 3 Điển này mã trong thời gian đó"Thủ tưởng Chính phi điều chỉnh mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nơng thơn thìkhơng phải diéu chỉnh mức chênh lệch số tiên đã đồng

(© Trường hop người tham gia BHXH tự nguyên đã đóng theo phươngthức đóng 03 thang hoặc 06 tháng hoặc 12 tháng một lan hoặc đồng một lẫn chonhiều năm về sau theo quy định tại các Điểm b, c, d và đ Khoản 1 Điều 9 Nghịđịnh này mà trong thời gian đó thuộc một trong các trường hợp sau đây sẽ đượchồn trả một phan sé tiên đã đóng trước đó:

a) Dừng tham gia BHXH tự nguyện và chuyển sang tham gia BHXH batbude,

bì

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Số tiên hodn trả cho người tham gia BHXH tự nguyên trong trường hopquy định tại Điểm a và Điểm b Khoản này hoặc hoàn trả cho thân nhân NLDtrong trường hợp quy định tại Điểm c Khoản này được tinh bang số tiên đã đóng.tương ứng với thời gian cịn lại sơ với thời gian đồng theo phương thức đóngnéu trên va khơng bao gồm tién hỗ trợ đóng của Nha nước (nêu có).

Dang chú ý, hiện nay nha nước quy dinh mức hỗ trợ và đối tượng được hỗ.trợ đóng BHXH tự nguyên như sau:

**Mức hỗ trợ và đối trợng hỗ trợ:

Người tham gia BHXH tự nguyện được Nha nước hỗ trợ tiền đóng theo tylệ phan trăm (%) trên mức đóng BHXH hang tháng theo mức chuẩn hộ nghèocủa khu vực nông thôn quy định tại Khoan 1 Biéu 10 Nghi định nay, cu thể

a) Bằng 30% đổi với người tham gia BHXH tư nguyên thuộc hô nghéo,b) Bằng 25% đối với người tham gia BHXH tư nguyên thuộc hộ cânnghèo,

Bên cạnh đó, Nha nước khuyến khích các cơ quan, tổ chức va cá nhân hotrợ tiên đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện. Căn cứ váo điềukiện phát triển kinh tế - zã hội vả khả năng ngân sách nh nước trong từng thờikỷ, Chính phủ sẽ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiễn đóng cho người tham giaBHXH tr nguyên cho phù hợp,

- Thời gian hỗ tro tùy thuộc vào thời gian tham gia bão hiểm xã hội tựnguyện thực tế của méi người nhưng không quá 10 năm (120 thang)

~ Phương thức hỗ trợ

a) Người tham gia BHXH tự nguyện thuộc đổi tượng được hỗ tro nộp sốtiên đóng BHXH phần thuộc trách nhiệm đóng của mình cho cơ quan BHXHhuặc đại lý thu BHXH tư nguyên do cơ quan BHXH chỉ định,

+) Định kỷ 03 tháng, 06 tháng hoặc 12 thang, cơ quan BHXH tổng hợp sốđổi tượng được hỗ trợ, số tiên thu của đối tượng và số tiên, ngân sách nha nướchỗ trợ theo mẫu do BHXH Việt Nam ban hành sau khi có ý kién thống nhất củaBộ Tài chính, gửi cơ quan tai chỉnh để chuyển kanh phí vào quỹ BHXH,

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

©) Cơ quan tài chính căn cứ quy định về phân cấp quản lý ngân sách củađịa phương và bang tổng hợp đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, kinh phíngân sách nha nước hỗ trợ do cơ quan BHXH chuyển đến, có trách nhiệm.chuyển kinh phí vào quỹ BHXH mỗi quý một lan; chậm nhất đến ngày 31 thang12 hằng năm phải thực hiện xong việc chuyển kinh phí hỗ trợ vào quỹ BHXHcủa năm đó.

- Kinh phí hỗ trợ tién đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyên.do ngân sách địa phương đảm bão theo phân cấp ngân sách Nha nước hiện hành,ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương ngân sách khó khăn.

212. Thực n thực hiện việc xác định đối tượng, placong thưức đóngvà mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện

- Luật BHXH năm 2014 đã quy định cụ thé đối tượng tham gia BHXH bấtbude, BHXH tự nguyện tao thuân lợi cho việc tổ chức thực hiện Luật. Kết quảsau 06 năm thực hiện Luật BHXH năm 2014 cho thấy đổi tượng tham giaBHXH noi chung tăng dẫn qua các năm, từ 13,06 triệu người tham gia năm.2016 lên đến gần 16,55 triệu người tham gia năm 2021 (tăng 26,72% so với năm2016). Trong đỏ, đổi tượng tham gia BHXH tự nguyên tăng manh từ khoảng 0,2triêu người tham gia năm 2016 lên gén 1,45 tiêu người tham gia năm 2021,chiếm 3,25% luc lương lao động trong đồ tuổi (tăng 7,25 lẫn so với năm 2016),lần năm 2021 cỏ 1% lực lượng lao đôngtrong độ tuổi tham gia BHXH tự nguyên” trong Nghĩ quyết số 28-NQ/TW.

Bang 1: Số người tham giaBHXH giai đoạn 2016 ~ 2021hoàn thảnh vượt mức mục tiêu đặt ra

(Đơn vi tinh: người, %)

Năm 7 TOIT OF my T808 2021

Sẽ ngườitham gia

BHXH bắt

12 851 833 | 13 596 146 | 14455 069 | 15204036 | 15050944 | 15097007

Sang

bộ 203871 x

4243 | 271190 | 558109 | 1.125236 | 1440800,tham gia

33

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

BAREnguyệnTye ava

LLLD tong | 043% | 04m | 05% | 1144 | 234%

đô tôi

Tông sô

người them - |13055104 |13820389 | 14132259 | 15.162145 | 16 116 180 | 16546827gia BHXH

‘Theo quy định trên có thé thay, đối tượng tham gia BHXH tư nguyên theoquy định của pháp luật hiên nay là rất rong Chính sách, pháp luật vẻ đổi tươngtham gia BHXH tư nguyên vẻ cơ bản đã đáp ứng được nhu câu của lực lươnglao đông muôn tham gia BHXH. Tuy nhi

khai thực hiện vẫn còn nhiều bat cập lam han chế khả năng tham gia của các đốitrong thực tế việc áp dụng vả triển.tương BHXH từ nguyên

Về mặt số lượng, ngay từ khi chính sách BHXH tự nguyên bat đầu được.triển khai thực hiện từ năm 2008 và đến nay, qua 15 năm thực hiện, số ngườitham gia BHXH tự nguyên đã tăng lên một cach dang kể, từ hơn 6 nghìn người

vào năm 2008 lên đến 1,487 triệu người! (ước tinh đến 30/6/2023). Năm 2017

-trước thời điểm có Nghỉ quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương

toàn diện bởi địch COVID-19. Cu thé, năm 2018 - năm đâu tiền thực hiên Nghịquyết số 28, toàn quốc đạt trên 277.000 người tham gia, tăng hơn 52.900 người

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

(23,6%) so với năm 2017. Đền năm 2020, đã có trên 1,128 triều người, tăng gấp3 lẫn so với năm 2019, bằng cả 12 năm trước công lai, cao hơn 1,1% so với chỉtiêu năm 2021 Nghị quyết số 28 đặt ra.

Theo số liêu thống kê của BHXH Việt Nam, ước tính đến 30/6/2023, sốngười tham gia BHXH tự nguyên là 1,487 triều người, tăng 163 nghìn người sovới cũng kỷ năm 2022

Tuy nhiên, để đánh giá tốc độ phát triển của doi tượng tham gia BHXH tự.nguyên, người số lượng người tham gia BHXH tăng lên hang năm, chúng taphải do lường được mức độ bao phủ của BHXH tự nguyên, dé la tỷ lệ % của đổitương thực tế tham gia BHXH tự nguyên so với số lương lao động thuộc điệntham gia BHXH tư ngun vả tốn bơ lực lượng lao đông. Sé lượng người thamgia BHXH cũng như tỷ lệ đối tượng tham gia BHXH tự nguyên trong lực lượnglao động là sự phân ánh mức dé bao phủ của hệ thông BHXH tự nguyện và mứcđô tham gia của NLD đối với chính sách BHXH tư nguyên. Trên thực tế, tỷ lêtham gia BHXH tự nguyên cảng cao thi mức độ an toản cho tudi giả hoặc khigặp rủi ro khác cảng cao, tức là ASXH cảng cao. Mặc khác, mức độ bao phủ củaBHXH ty nguyện cũng phan ảnh sự tiên bộ xã hội của một quốc gia. Xu hướngchung là BHXH tự nguyện đều hướng tới đảm bảo an toản cho moi thành viêntrong xã hội, phòng ngửa giảm thiểu và khắc phục rủi ro. Tuy nhiên, ở Việt Nam.hiện nay, đến hết tháng 7/2023, số người tham gia BHXH tự nguyên là 1,45triêu người, đạt 79,7% kế hoạch giao, tăng 122 nghìn người so với cùng ky năm2022. Theo các chuyên gia về ASXH, so với quy mô lao đông, số người thamgia BHXH tự nguyên như trên vẫn chiếm tỷ lệ rat nhõ, mới đạt khoảng 3% lựclương lao đông trong độ tuổi. Đây 1a một con số cin rất khiếm tôn so với hingchục triệu lao đồng trong khu vực phi chính thức.

Theo ghi nhân thực tế từ phía NLD và mét số chuyên gia vẻ ASXH,nguyền nhân dẫn dén thực trang NLĐ chưa mãn ma với BHXH tự nguyện là do

Thứ nhất, theo các chuyên gia về ASXH, nguyên nhân chính xuất phát tửnhững quy định pháp luật về BHXH tư nguyên chưa hap dẫn được người dân,chưa có tính khuyến khích so với các bảo hiểm khác, cụ thé lả các quy định về

25

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

thời gian để được hưởng ché độ hưu trí, và quy định của pháp luật hiện hành vềcác chế đô của BHXH tư nguyên chưa da dang

Về thời gan điều kiên để hưởng chế độ hưu trí, một bơ phận người dân,đặc biệt là người dân thuộc khu vực nơng thơn có nguồn thu nhập tương đổi ơnđịnh nhưng vấn e ngại tham gia đóng BHXH từ nguyện vi cho rằng, thời giantham gia đóng BHXH tw nguyện để đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí la quádài, phải đũ 20 năm.

Bên cạnh đỏ, vẻ các chế đô của BHXH tự nguyên, trong khi người tham.gia BHXH bat buộc được hưởng 05 chế độ (chế độ dai hạn gầm hưu trí, tử tuất,ngắn han gồm ôm đau, thai san, tai nan lao đông - bệnh nghề nghiệp) thì ngườitham gia BHXH tự nguyên chỉ được hưởng 02 ché độ di hạn, chưa có các chếđơ ngắn han. Trong khi dé chính các chế độ ngắn han lại được nhiều người dân.quan tâm vì nó giải quyết nhu câu trước mắt, tác động tức thời và khi người dân.tham gia ho cũng được hưởng quyển lợi gin nhất chứ không phải chờ đủ 20 nămđể hưởng chế độ hưu tri. Do vậy, những quy định nảy chính la yếu tố gây nên.tâm lý e ngại, thiểu hap dẫn người dân tham gia BHXH tự nguyện.

Thứ hai, phần lớn NLD thuộc đối tượng tham gia BHXH tự ngun laođơng trong khu vực phi chính thức, vi vậy họ chủ yếu tự tạo cơng ăn việc lam,trình đô, kỹ năng nghề nghiệp, thu nhập không én định nên khơng congn tai chính để tham gia bảo hiểm lâu dai.

Thứ ba, mắc dù thời gian qua công tác truyền thơng vé chính sich BHXHnói chung va BHXH tự nguyên nói riêng được đầy manh “dén từng ngõ, gỗ từngnha”, tuy nhiên vẫn còn một bộ phận người dân chưa quan tâm, chưa hiểu hết vécác chính sách cũng như quyển lợi được hưởng khi tham gia đóng BHXH tựnguyện Bên cạnh đó, NLD nhất là lao động trẻ chưa nhân thức đây đủ tầm quantrong của việc tham gia BHXH, chưa ác định rổ việc tích lũy khi còn trẻ

Thực tế trên cho thấy, việc mở rộng pham vi bao phủ của BHXH tựnguyện vẫn còn nhiều thách thức khó khăn ở trước mắt và lâu dai, diéu đáng lưutam, trở ngại nhất là thái độ của người dân, NLD đối với chính sách BHXH tựhạn chế

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

nguyện. Bên cạnh đó là những hạn chế, vướng mắc cịn tén tại trong chính sách,các quy đính pháp luật về BHXH tự nguyện

- Như đã nêu ở trên, hiện nay người tham gia BHXH tư nguyên đượcchọn một trong nhiều phương thức đóng để đóng vào quỹ hưu trí va tử tuất như.Đóng hing tháng, Đóng 03 tháng một lẫn, Đóng 06 tháng một lẫn, Đóng 12tháng mt lẫn, Đóng một lẫn cho nhiễu năm vẻ sau nhưng khơng q 5 năm mốtlân, Đóng một lan cho những năm cin thiểu đổi với người tham gia BHXH đãđủ điều kiện vẻ tuổi để hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóngBHXH cịn thiêu khơng q 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 nămđể hưởng lương hưu.

Việc linh động phương thức đóng BHXH tw nguyện theo quy định trênthời gian qua tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện Bởitrong trưởng hop NLD tích cóp được có thể đóng 3 tháng một lên, hoặc khơngNLD cũng có thé đóng 1 thang 1 lẩn theo quy định.

Đặc biét, người tham gia BHXH từ nguyện được đóng một lan cho nhiềunăm về sau (nhưng không quá 05 năm mốt lẫn) hoặc đóng một lẫn cho nhữngnam cịn thiểu đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng.lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng BHXH cịn thiếu khơng q 10năm (120 tháng tham gia BHXH) thi được đóng cho đủ 20 năm để huring lươngưu. Điều nay có nghĩa rằng, trường hợp người tham gia BHXH đã đủ tuổi nghĩ'trưu theo quy định (nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi) ma thời gian đã đóng BHXHcon thiểu khơng q 10 năm, có nguyện vong tiếp tục đóng BHXH tự nguyện đểhưởng lương hưu, thì duoc dong một lẫn cho thời gian còn thiểu va thời điểm.hưởng lương hưu được tính từ tháng lién ké sau thang đóng di sổ tiên chonhững năm cịn thiếu. Đây lả điểm mở rơng của quy đính tại Luật BHXH năm2014 so với các quy định trước đây.

- Theo quy định hiến hảnh, mức đông BHXH tự nguyên hang tháng bang22% mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tư nguyện lựa chọn néu sosảnh với mức thu nhập của những đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là laođộng từ do, thu nhập thấp và không én đính... thi mức đóng nảy là kha cao va

bì

</div>