hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sở thẩm vụ án hình sự

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.96 MB, 215 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

NGUYỄN THỊ MAI

HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG

TẠI PHIÊN TÒA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, 2021

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suHoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh su

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

NGUYỄN THỊ MAI

HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG

TẠI PHIÊN TỊA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành : Luật Hình sự và tố tụng hình sự Mã số : 9.38.01.04

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Đỗ Thị Phượng 2. TS. Vũ Gia Lâm

Hà Nội, 2021

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tơi, các số liệu và trích dẫn trong luận án đảm bảo tính chính xác, trung thực. Các kết quả nêu trong luận án chưa được công bố trong bất kì cơng trình nào khác. Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của luận án.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thị Mai

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Đỗ Thị Phượng và TS. Vũ Gia Lâm đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tơi trong suốt q trình học tập, nghiên cứu để tơi có thể hồn thành luận án. Tơi xin được gửi lời cảm ơn tới các thầy cô, đồng nghiệp, các nhà khoa học, cán bộ Trường Đại học Luật Hà Nội đã giúp đỡ, tạo điều kiện và có những ý kiến quý báu để luận án của tơi được hồn thiện. Cuối cùng, tơi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã ln động viên, giúp đỡ tơi trong q trình thực hiện luận án.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thị Mai

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BLHS Bộ luật Hình sự

BLTTHS Bộ luật Tố tụng hình sự CQĐT Cơ quan điều tra

HĐXX Hội đồng xét xử KSV Kiểm sát viên NCS Nghiên cứu sinh TAND

TNHS TTHS

Tịa án nhân dân Trách nhiệm hình sự Tố tụng hình sự VKS Viện kiểm sát VKSND

VKSNDTC

Viện kiểm sát nhân dân

Viện kiểm sát nhân dân tối cao VAHS Vụ án hình sự

XXST Xét xử sơ thẩm XHCN Xã hội chủ nghĩa

123docz.net - File bi loi xin lienhe:

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

Biểu 2.1. Tỉ lệ số vụ án phải xét xử phúc thẩm ... 113

Bảng 2.1: Số bị cáo Tịa án tun khơng có tội ... 113

Bảng 2.2: Số vụ án Tòa án trả hồ sơ điều tra bổ sung ... 114

Biểu 2.2. Tỉ lệ số vụ án có luật sư tham gia bào chữa ... 117

Biểu 2.3. Tỉ lệ số vụ án có luật sư tham gia bào chữa năm 2018 ... 118

Biểu 2.4. Tỉ lệ số vụ án có luật sư tham gia bào chữa năm 2019 ... 118

Bảng 2.3. Số vụ án, số bị cáo Tòa án đã xét xử sơ thẩm...128

123docz.net - File bi loi xin lienhe:

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU ... 1 PHẦN TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ... 8 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG TẠI PHIÊN TÒA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ... 36

1.1. Khái niệm, đặc điểm hoạt động tranh tụng tại phiên tịa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ... 36 1.2. Hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm theo mơ hình tố tụng tranh tụng và mơ hình tố tụng thẩm vấn ... 62 1.3. Ý nghĩa của hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ... 67 1.4. Điều kiện bảo đảm hoạt động tranh tụng tại phiên tịa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ... 71 Tiểu kết chương 1………76

Chương 2 QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG TẠI PHIÊN TÒA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH ... 77

2.1. Khái quát lịch sử pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về hoạt động tranh tụng tại phiên tịa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ... 77 2.2. Quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam hiện hành về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ... 86 2.3. Thực tiễn thi hành quy định pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ... 109

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

Tiểu kết chương 2 ... 138

Chương 3 YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG TẠI PHIÊN TÒA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ... 139

3.1. Yêu cầu đối với việc nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ... 139 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ... 144 Tiểu kết chương 3 ... 167

KẾT LUẬN ... 168 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ

PHỤ LỤC

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài

Xét xử là giai đoạn trung tâm của TTHS, tất cả các hoạt động tố tụng trước đó đều nhằm tạo cơ sở cho việc có thể đưa vụ án ra xét xử. Trong đó, XXSTVAHS có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đây là giai đoạn Tòa án tiến hành giải quyết, xử lí vụ án lần thứ nhất bằng cách ra bản án và các quyết định tố tụng cần thiết khác. Hoạt động xét xử là thể hiện tập trung cao độ nhất của quyền tư pháp trong hệ thống pháp quyền. Thông qua bản án và các quyết định, Tòa án sẽ định tội danh đối với hành vi phạm tội của bị cáo, quyết định hình phạt cũng như những vấn đề khác như xử lý vật chứng, vấn đề bồi thường hoặc trong trường hợp bị cáo không có tội thì Tịa án có thẩm quyền ra bản án tun bị cáo khơng có tội và phải ra quyết định trả tự do ngay cho bị cáo (mặc dù bản án sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật và sau đó vẫn có thể bị kháng cáo, kháng nghị). Như vậy chỉ có Tịa án mới có quyền xét xử, tuyên một người là có tội và quyết định hình phạt đối với họ.

Đến thời điểm hiện tại, tranh tụng khơng cịn là vấn đề mới trong khoa học luật TTHS nhưng lại là vấn đề gây nhiều tranh cãi và còn nhiều cách hiểu khác nhau. Thực tiễn thi hành BLTTHS năm 2003 cũng bộc lộ những vướng mắc, bất cập bởi còn nhiều nội dung chưa được cụ thể hóa trong Bộ luật dẫn đến thiếu hành lang pháp lý cho nhiều hoạt động tố tụng. Tịa án là cơ quan duy nhất có thẩm quyền xét xử, ra bản án tuyên một người là có tội và áp dụng hình phạt đối với người đó. Tuy nhiên, việc tổ chức phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp lại chưa thực sự toàn diện, hoạt động tranh tụng tại phiên tòa còn mờ nhạt. Thực tế cho thấy, giữa KSV và người bào chữa gần như khơng có tranh tụng, HĐXX dành nhiều thời gian cho việc xét hỏi bị cáo và các chủ thể tham gia tố tụng khác để tìm ra sự thật khách quan của vụ án (hay đúng hơn là tìm căn cứ để có thể khẳng định bị cáo có tội). Hiện có nhiều ý kiến cho rằng Tịa án đang thực hiện

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

thay chức năng buộc tội của VKS, trong khi Tòa án phải đóng vai trị là trọng tài, phải thật vơ tư, khách quan trong quá trình xét xử. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến niềm tin của người dân vào các cơ quan tiến hành tố tụng và mặc nhiên cho rằng, một người khi bị Tòa án đưa ra xét xử là sẽ đương nhiên bị kết tội.

Trước đòi hỏi của thực tiễn cũng như yêu cầu của công cuộc cải cách tư pháp, BLTTHS năm 2015 ra đời đã có nhiều sửa đổi, bổ sung thể hiện sự đổi mới về kĩ thuật lập pháp, tư duy lập pháp cũng như quan điểm chỉ đạo của Đảng về cơng cuộc đấu tranh phịng chống tội phạm. Một trong những điểm mới rất đáng ghi nhận của BLTTHS năm 2015 đó là quy định về thủ tục tranh tụng tại phiên tòa mà rõ nét nhất là tại phiên tòa XXSTVAHS. Trước đây, BLTTHS năm 2003 quy định về thủ tục xét hỏi và tranh luận tại phiên tòa, BLTTHS năm 2015 đã gộp hai thủ tục này làm một và đổi tên thành thủ tục tranh tụng tại phiên tòa

và bổ sung nhiều quy định nhằm “bảo đảm chất lượng tranh tụng tại các phiên

tòa xét xử, lấy kết quả tranh tụng tại phiên tòa làm căn cứ quan trọng để phán quyết bản án, coi đây là khâu đột phá để nâng cao chất lượng hoạt động tư pháp”. Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về cơ bản đã tạo cơ sở pháp lý cho các

chủ thể thực hiện các hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS nhưng vẫn còn bộc lộ những điểm bất hợp lý như: tại phiên tòa, Thẩm phán chủ tọa là người điều khiển tranh tụng nhưng lại chủ động xét hỏi trước, nhiều trường hợp xét xử vắng mặt người tham gia tố tụng nhưng chưa có căn cứ cụ thể.

Có thể thấy khoa học luật TTHS ngày càng phát triển cả về chất và lượng

trên cơ sở nền tảng là các học thuyết, các quan điểm, ý kiến đánh giá của các chuyên gia. Đây chính là cơ sở lý luận, là tiền đề cho các nhà khoa học thực hiện các cơng trình nghiên cứu của mình. Tuy nhiên, trước sự vận động và biến đổi không ngừng của thế giới tự nhiên, việc nhận thức của con người về một vấn đề khoa học nào đó cũng có sự thay đổi nhất định qua các thời kì. Quan điểm khoa học mới hình thành sau có thể tiến bộ hơn thậm chí phủ nhận quan điểm xuất hiện ở thời kì trước, địi hỏi con người phải nhận thức được và không

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

ngừng tìm tịi nghiên cứu để có thể kiểm chứng. Tri thức về TTHS cũng khơng nằm ngồi quy luật này, do đó các cơng trình nghiên cứu cần đảm bảo có tính mới. Thực tiễn giải quyết VAHS cũng vậy, tương ứng với từng giai đoạn phát triển, từng thời kì, việc thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng cũng như cơng tác lập pháp có ảnh hưởng rất lớn đến việc giải quyết vụ án, các tiêu chí đánh giá hoạt động thực tiễn này cũng có sự thay đổi, số liệu biến đổi qua từng năm địi hỏi phải có những đánh giá, tổng hợp kịp thời.

Dưới góc độ nghiên cứu, trong khoa học TTHS mặc dù đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về tranh tụng nhưng chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách chuyên sâu, toàn diện về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS. Mặc dù BLTTHS năm 2015 đã tạo cơ sở pháp lý cho các chủ thể thực hiện các hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS, tuy nhiên vấn đề đặt ra là quy định của BLTTHS năm 2015 liệu đã thực sự đầy đủ về hoạt động tranh tụng, có đủ để bảo đảm cho hoạt động tranh tụng diễn ra trên thực tế và diễn ra thực sự có hiệu quả hay chưa? Để trả lời câu hỏi này, việc nghiên cứu về những vấn đề lý luận, quy định của pháp luật, thực tiễn tiến hành hoạt động tranh tụng để từ đó đề ra các giải pháp nhằm bảo đảm hoạt động tranh tụng tại phiên tòa là hết sức cần

thiết. Do đó, NCS lựa chọn đề tài “Hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ

thẩm vụ án hình sự” làm đề tài nghiên cứu cho luận án của mình với mong muốn

làm sáng tỏ những vấn đề về lý luận và thực tiễn đang đặt ra.

2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu: trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận về hoạt

động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS, thực trạng quy định của pháp luật TTHS Việt Nam và thực tiễn hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

Nhiệm vụ nghiên cứu: với mục đích nêu trên, luận án sẽ thực hiện những

nhiệm vụ cụ thể sau:

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

- Phân tích, đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

- Nghiên cứu những vấn đề lý luận về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS; làm rõ khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS; phân biệt hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm theo mơ hình tố tụng tranh tụng và mơ hình tố tụng thẩm vấn; đồng thời làm rõ các điều kiện bảo đảm hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

- Phân tích, đánh giá quy định của pháp luật TTHS về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS và thực tiễn thi hành, làm rõ những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập.

- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận về hoạt

động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS, quy định của pháp luật TTHS Việt Nam và thực tiễn thi hành quy định của pháp luật về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

Phạm vi nghiên cứu:

- Về lý luận, luận án tập trung làm rõ khái niệm, đặc điểm của hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS và ý nghĩa của hoạt động này; làm rõ yêu cầu đặt ra nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS. Luận án nghiên cứu hoạt động tranh tụng tại phiên tịa XXSTVAHS theo thủ tục tố tụng thơng thường (không bao gồm các thủ tục đặc biệt như thủ tục rút gọn, thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi, thủ tục truy cứu TNHS đối với pháp nhân).

- Về pháp luật, luận án tập trung nghiên cứu quy định của BLTTHS năm 2015 về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS; các văn bản pháp luật khác có liên quan, đồng thời có sự so sánh, đối chiếu với quy định của BLTTHS

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

năm 2003 để làm rõ những điểm mới tiến bộ trong quy định của BLTTHS hiện hành. Luận án cũng nghiên cứu quy định của pháp luật một số quốc gia trên thế giới về vấn đề này ở mức độ phù hợp với yêu cầu và điều kiện nghiên cứu.

- Về thực tiễn hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS, luận án sẽ đánh giá thông qua việc nghiên cứu các báo cáo, số liệu tổng kết của Liên đoàn Luật sư Việt Nam, VKSNDTC, TAND tối cao trong thời gian 10 năm từ 2010 - 2019; thông qua các bản án XXSTVAHS và biên bản phiên tòa XXSTVAHS.

4. Cơ sở lý thuyết, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu

4.1. Cơ sở lý thuyết của luận án

Cơ sở lý thuyết của luận án là những vấn đề lý luận về quyền tư pháp, lý luận về chức năng tố tụng, mơ hình tố tụng hình sự, cơ sở lý thuyết trực tiếp là cơ sở lý luận chung về tranh tụng và hoạt động tranh tụng.

4.2. Câu hỏi nghiên cứu

Luận án phải trả lời những câu hỏi nghiên cứu sau:

1. Hoạt động tranh tụng tại phiên tịa XXSTVAHS là gì? Hoạt động tranh tụng tại phiên tịa XXSTVAHS có những đặc điểm gì?

2. Hoạt động tranh tụng trong mơ hình tố tụng tranh tụng và mơ hình tố tụng thẩm vấn khác nhau như thế nào?

3. Hoạt động tranh tụng tại phiên tịa XXSTVAHS có những ý nghĩa gì?

4. Pháp luật TTHS Việt Nam quy định như thế nào về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS?

5. Yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS? Để nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tịa XXSTVAHS cần có những giải pháp nào?

4.3. Giả thuyết nghiên cứu

Từ các câu hỏi nghiên cứu nêu trên, giả thuyết nghiên cứu của luận án là: Hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS là tổng hợp hoạt động của các chủ thể buộc tội, gỡ tội, các chủ thể tranh tụng khác và khơng thể thiếu vai trị

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

xét xử của Tòa án. Hoạt động tranh tụng trong mơ hình tố tụng tranh tụng và mơ hình tố tụng thẩm vấn có nhiều điểm khác biệt, việc bảo đảm hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS có những ý nghĩa quan trọng đối với việc giải quyết vụ án. Pháp luật TTHS Việt Nam đã có những quy định khá đầy đủ về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS nhưng vẫn còn một số bất cập dẫn đến thực tiễn tranh tụng còn những hạn chế nhất định. Để nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tịa XXSTVAHS cần có các giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật về tranh tụng, các giải pháp về nguồn nhân lực cũng như cơ sở vật chất và các giải pháp toàn diện khác.

5. Phương pháp nghiên cứu

Luận án được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin và sử dụng những phương pháp nghiên cứu đặc thù sau:

- Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết, phương pháp phân loại và hệ thống hóa lý thuyết được sử dụng để nghiên cứu các tài liệu khác nhau nhằm phân tích, phân loại và sắp xếp, tổng hợp các tài liệu theo nhóm, trên cơ sở đó tạo ra được hệ thống lý thuyết đầy đủ về vấn đề nghiên cứu.

- Phương pháp lịch sử được sử dụng nhằm tìm ra cơ sở phát sinh, quá trình thực hiện hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS qua các thời kì lịch sử khác nhau.

- Phương pháp so sánh được sử dụng để đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước và ngoài nước, đánh giá quy định của pháp luật TTHS Việt Nam qua các thời kì; phương pháp đối chiếu được sử dụng để kiểm chứng thực trạng quy định của pháp luật TTHS về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXST với thực tiễn thi hành.

- Phương pháp diễn dịch, quy nạp được sử dụng để đưa ra ý kiến nhằm triển khai vấn đề cũng như tổng kết lại sau khi đã phân tích, làm rõ các nội dung, nhận định đã trình bày.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

- Phương pháp thống kê, khảo sát thực tiễn được sử dụng trong việc nghiên cứu các báo cáo, số liệu thực tiễn giúp kiểm chứng vấn đề lý luận đã được nghiên cứu.

6. Ý nghĩa khoa học, ý nghĩa thực tiễn của luận án

- Dưới góc độ lý luận, kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung cơ sở lý luận về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

- Dưới góc độ pháp lý, những phân tích, nhận xét, đánh giá của luận án đối với quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam hiện hành về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXST là cơ sở để tiếp tục hồn thiện pháp luật.

- Dưới góc độ thực tiễn, trên cơ sở chỉ ra những ưu điểm, bất cập của hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXST, luận án đề xuất những giải pháp nhằm giải quyết các vấn đề cịn vướng mắc, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXST.

- Kết quả nghiên cứu của luận án là nguồn tài liệu tham khảo cho hoạt động giảng dạy, nghiên cứu và xây dựng, áp dụng pháp luật trên thực tế.

7. Kết cấu của Luận án

Ngồi phần mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung Luận án gồm có 3 chương:

Chương 1: Những vấn đề lý luận về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét

xử sơ thẩm vụ án hình sự.

Chương 2: Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về hoạt động tranh tụng

tại phiên tịa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự và thực tiễn thi hành.

Chương 3: Yêu cầu và giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng

tại phiên tịa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

PHẦN TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1. Tình hình nghiên cứu trong nước

Mặc dù trong BLTTHS năm 1988 và BLTTHS năm 2003, thuật ngữ “tranh tụng” chưa được ghi nhận một cách chính thức nhưng trên thực tế hoạt động tranh tụng vẫn tồn tại và diễn ra tại các phiên tòa, nhất là tại phiên tòa XXST. Do đó, có rất nhiều cơng trình khoa học nghiên cứu về thực trạng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa, chỉ ra những mặt hạn chế và đề ra giải pháp nâng cao chất lượng tranh tụng.

1.1. Nhóm cơng trình nghiên cứu những vấn đề lý luận về nguyên tắc tranh tụng và mơ hình tố tụng tranh tụng

*Nhóm cơng trình nghiên cứu tranh tụng dưới góc độ là một nguyên tắc trong tố tụng hình sự

Về sách chuyên khảo, có thể kể đến cuốn “Về nguyên tắc tranh tụng trong

tố tụng hình sự” của tác giả Nguyễn Văn Hiển, nhà xuất bản Chính trị quốc gia

năm 2011. Đây là cuốn sách có nội dung tương đối đầy đủ về nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng hình sự. Tác giả đã đưa ra khái niệm, phân tích nội dung, ý nghĩa, điều kiện đảm bảo thực hiện, nghiên cứu quy định của pháp luật hiện hành cũng như thực tiễn áp dụng nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng hình sự. Gần đây

nhất có thể kể đến cuốn “Những nội dung mới trong BLTTHS năm 2015” của tác

giả Nguyễn Hòa Bình (chủ biên), nhà xuất bản Chính trị quốc gia năm 2016. Hai

chuyên đề “Hệ thống những nguyên tắc cơ bản của tố tụng hình sự Việt Nam

theo BLTTHS năm 2015” của tác giả Đào Trí Úc và chuyên đề “Nguyên tắc tranh tụng trong xét xử và việc cụ thể hóa trong BLTTHS năm 2015” của tác giả

Trần Công Phàn trong cuốn sách đề cập trực tiếp đến nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo đảm quy định tại Điều 26 BLTTHS năm 2015.

Về luận án, luận văn: Năm 2011, tác giả Nguyễn Thu Hiền đã bảo vệ thành

công luận án “Cơ sở lý luận và thực tiễn của nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

hình sự Việt Nam hiện nay”. Luận án đã làm rõ được một số khái niệm về tranh

tụng, chỉ ra cơ sở lý luận và thực tiễn của nguyên tắc tranh tụng trong TTHS, từ việc phân tích tình hình thực tiễn, tác giả luận án đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nguyên tắc này. Năm 2015, tác giả Hồng

Văn Thành bảo vệ thành cơng luận án “Bảo đảm nguyên tắc tranh tụng trong

phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo yêu cầu cải cách tư pháp ở Việt Nam”. Tác giả luận án đã có những nghiên cứu tiệm cận với nguyên tắc tranh

tụng trong xét xử được bảo đảm, chỉ rõ tranh tụng được thể hiện như thế nào trong phiên tòa XXSTVAHS, những giải pháp mà luận án đưa ra nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nguyên tắc đều gắn với yêu cầu cải cách tư pháp. Ngồi ra,

cịn kể đến luận văn “Nguyên tắc tranh tụng trong luật tố tụng hình sự Việt

Nam” của tác giả Phan Thị Mỹ Hạnh (2004), luận văn“Thực hiện pháp luật đảm bảo nguyên tắc tranh tụng trong xét xử hình sự sơ thẩm ở Việt Nam hiện nay”

của tác giả Nguyễn Tiến Long (2005) đều nghiên cứu tranh tụng dưới góc độ là một ngun tắc trong tố tụng hình sự cần được bảo đảm thực hiện trên thực tế.

Về các bài viết có thể kể đến bài “Nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng hình

sự” của tác giả Nguyễn Đức Mai đăng trên tạp chí Luật học số 2 năm 1996; bài “Nguyên tắc tranh tụng, giải pháp nâng cao chất lượng xét xử sơ thẩm vụ án hình sự” của tác giả Võ Thị Kim Oanh đăng trên tạp chí Kiểm sát, số 17 năm

2006; bài “Bàn về nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng hình sự Việt Nam” của

tác giả Nguyễn Văn Hiển đăng trên tạp chí Nhà nước và pháp luật số 7 năm

2008; bài “Giải pháp đảm bảo nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng hình sự Việt

Nam hiện nay” của tác giả Hồng Văn Thành đăng trên tạp chí Nghề luật số 2

năm 2010; bài “Nguyên tắc tranh tụng và những vấn đề đặt ra đối với sửa đổi,

bổ sung Bộ luật Tố tụng hình sự” của tác giả Trần Văn Độ đăng trên tạp chí

Khoa học kiểm sát số 01 năm 2014; bài “Đề xuất giải pháp triển khai thi hành

nguyên tắc tranh tụng trong ngành kiểm sát nhân dân” của tác giả Phan Văn

Sơn đăng trên tạp chí Kiểm sát số 6 năm 2014; bài “Cần thể chế hóa nguyên tắc

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

tranh tụng trong Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi)” của tác giả Hoàng Thị Liên

đăng trên tạp chí Kiểm sát số 6 năm 2014; bài “Một số kiến nghị góp phần thực

hiện có hiệu quả nguyên tắc tranh tụng tại phiên tịa hình sự” của tác giả

Nguyễn Thị Thúy Hằng đăng trên tạp chí TAND số 11 năm 2014; bài “Nguyên

tắc tranh tụng trong xét xử của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 và việc triển khai thực hiện” đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 21 năm 2017 và bài “Hoàn thiện quy định của BLTTHS bảo đảm nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm”

của tác giả Vũ Gia Lâm đăng trên tạp chí Luật học, số 1 năm 2015; bài “Bình

luận về nguyên tắc tranh tụng trong Dự thảo Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi)”

của tác giả Nguyễn Thái Phúc, đăng trên tạp chí Kiểm sát số 9 năm 2015.

*Nhóm cơng trình nghiên cứu tranh tụng dưới góc độ là một mơ hình (kiểu) tố tụng hình sự

Có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu điển hình như: Năm 2014, tác

giả Nguyễn Thị Thủy với luận án “Mơ hình tố tụng hình sự Việt Nam và vấn đề

áp dụng tố tụng tranh tụng” đã nghiên cứu về mơ hình tố tụng hình sự ở nước ta

hiện nay, chỉ ra ưu điểm của mơ hình tố tụng tranh tụng để có thể vận dụng vào

Việt Nam; luận văn “Quyền công tố trong tố tụng hình sự tranh tụng và việc vận

dụng trong điều kiện Việt Nam” năm 2004 của tác giả Lý Văn Chính; luận văn “Tố tụng tranh tụng và việc tiếp thu nó trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ở Việt Nam” năm 2005 của tác giả Nguyễn Thu Hiền; Bài“Tiến tới xây dựng tố tụng hình sự ở Việt Nam theo kiểu tranh tụng” của tác giả Phạm Hồng

Hải đăng trên tạp chí Nhà nước và pháp luật số 7 năm 2003; bài “Tố tụng tranh

tụng và tố tụng thẩm cứu” của tác giả Trần Đại Thắng đăng trên tạp chí Nghiên

cứu lập pháp số 9 năm 2003; bài “Những tiền đề và thách thức đối với việc áp

dụng tố tụng tranh tụng ở nước ta” của tác giả Nguyễn Thị Thủy đăng trên Tạp

chí Kiểm sát số 15 năm 2013. Những cơng trình này đều tập trung làm rõ các đặc điểm, ưu điểm của mơ hình tố tụng tranh tụng và đề xuất ý kiến áp dụng đối với Việt Nam.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Trong một số cuốn sách chuyên khảo khác, các tác giả lại tập trung vào nghiên cứu việc xét xử, tuy không đề cập trực tiếp đến hoạt động tranh tụng tại

phiên tịa nhưng vẫn có giá trị tham khảo cao như: cuốn “Sổ tay quy trình giải

quyết án hình sự”, TAND tỉnh Bắc Ninh - Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản

Jica (Nxb. Thanh niên, Hà Nội, năm 2012); cuốn “Thủ tục xét xử sơ thẩm trong

luật tố tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Đinh Văn Quế (Nxb. Chính trị quốc

gia, Hà Nội, năm 2001); cuốn “Xét xử sơ thẩm trong tố tụng hình sự Việt Nam”

của tác giả Võ Thị Kim Oanh (Nxb. Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh,

năm 2012); cuốn “Nhiệm vụ của Công tố viên”, Lê Tài Triển (chủ biên), năm 1971; cuốn “Tố tụng hình sự và vai trị của Viện cơng tố trong tố tụng hình sự”,

Nhà Pháp luật Việt Pháp (Nxb. Chính trị quốc gia, năm 1997).

Trong cuốn “Những nguyên tắc cơ bản của luật tố tụng hình sự Việt Nam”

của tác giả Hoàng Thị Sơn, Bùi Kiên Điện (Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, năm 2000). Các tác giả đi sâu phân tích một số nguyên tắc quan trọng nhất chi phối và định hướng cho hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự như nguyên tắc xác định sự thật của vụ án, nguyên tắc suy đốn vơ tội, ngun tắc bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo trong tố tụng hình sự, nguyên tắc xét xử cơng khai… Từ đó các tác giả nêu ra những vấn đề bất hợp lý trong các nguyên tắc đó và đề xuất việc hồn thiện.

Cuốn “Những vấn đề lí luận và thực tiễn cấp bách của việc đổi mới thủ tục

tố tụng hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp” của tập thể tác giả Lê Hữu

Thể, Đỗ Văn Đương, Nguyễn Thị Thủy (Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2013). Cuốn sách đã hệ thống hóa tồn bộ những vấn đề cốt lõi, cơ bản từ lý thuyết đến thực tiễn liên quan đến các thủ tục TTHS; từ đó phân tích, đánh giá tính hiệu quả, khả năng áp dụng của pháp luật tố tụng hình sự hiện hành; đề xuất các giải pháp và hướng sửa đổi, bổ sung luật nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp ở nước ta hiện nay. Cuốn sách dành một phần nói về thủ tục XXSTVAHS, tác giả đưa ra các yêu cầu và đề xuất đổi mới, hoàn thiện thủ tục XXST, trong đó

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

đưa ra ý kiến đề nghị phải đổi mới căn bản thủ tục XXST theo hướng tranh tụng “tòa án chỉ nhận thức sự thật vụ án thông qua xét hỏi, tranh luận, đối đáp giữa KSV với bị cáo, người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác. Trên cơ sở kết quả tranh tụng của các bên mà tòa án ra phán quyết về vụ án. Theo đó, bỏ các quy định khơng thuộc chức năng xét xử của tịa án như thẩm quyền khởi tố vụ án, thẩm quyền xét hỏi chính mà chuyển các quyền này sang cho KSV và người

bào chữa” (trang 389); cuốn “Cải cách tư pháp ở Việt Nam trong giai đoạn xây

dựng nhà nước pháp quyền” của tác giả Lê Cảm, Nguyễn Ngọc Chí (Nxb. Đại

học Quốc gia Hà Nội, 2004); cuốn “Bộ luật Tố tụng hình sự mới, Bộ luật của tiến

trình dân chủ bình đẳng, bảo vệ quyền con người” của tác giả Uông Chu Lưu

(Nxb. Tư pháp, Hà Nội, 2004).

Cuốn “Một số vấn đề về Luật Tố tụng hình sự”, Nxb. Pháp lý, 1985 của tác

giả Võ Thọ. Cuốn sách ra đời trong bối cảnh chưa có BLTTHS, tác giả đã tập hợp những kiến thức phổ thơng của tố tụng hình sự như sự tiến triển của tố tụng hình sự, những nguyên tắc tố tụng, người tham gia tố tụng, các giai đoạn tố tụng. Ngay từ thời điểm đó, tác giả đã đề cập đến những nguyên tắc rất cơ bản của TTHS như “nguyên tắc bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo; mọi cơng dân đều bình đẳng trước pháp luật, tác giả đưa ra chức năng của phiên tòa hình sự, đó là “trong phiên tịa hình sự chẳng những tiến hành kiểm tra tài liệu của giai đoạn điều tra sơ bộ mà còn nghiên cứu những chứng cứ mới được đưa ra trước mặt những người tham gia tố tụng thuộc bên buộc tội và bên bào chữa. Trên cơ sở đó, Tịa án nhìn được tồn diện, kết luận về mọi tình tiết đúng với sự thật, ra bản án hợp pháp và có căn cứ”

1

. Đồng thời, tác giả bước đầu tiếp cận những khái niệm về chức năng buộc tội, chức năng bào chữa: “Công tố viên thực hiện chức năng buộc tội. Người bị hại, nguyên đơn dân sự và đại diện của họ cũng có hoạt động tố tụng theo cũng hướng với công tố viên. Vậy họ cũng đứng về phía buộc tội. Bị cáo và người bào chữa có quyền bào chữa, tức là bảo vệ

1 Võ Thọ (1985), “Một số vấn đề về Luật Tố tụng hình sự”, Nxb. Pháp lý, tr.135.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

quyền tố tụng và lợi ích hợp pháp của bị cáo… Tòa án trên cơ sở sự thực khách quan toát ra từ việc tranh cãi, quyết định bản án một cách vô tư nên chỉ thực hiện chức năng gọi là quyết định chứ khơng có chức năng buộc tội, chức năng bào chữa. Nếu tại phiên tòa, khi Chủ tịch HĐXX xét hỏi và đồng thời vạch lời khai không đúng của bị cáo, lại mượn lời của công tố viên trực diện đấu tranh với bị cáo, thì hóa ra là Tịa án thực hiện chức năng buộc tội. Mục đích mà phiên tịa theo đuổi là làm rõ hành vi phạm tội hay hành vi không có dấu hiệu tội phạm. Nghĩa vụ chứng minh thuộc về CQĐT, VKS. Tịa án khơng có nghĩa vụ chứng minh, chỉ trên cơ sở chứng minh của cơ quan công tố mà quyết định chứ không trực tiếp thực hiện chức năng của cơ quan công tố”

2

. Đây là quan điểm rất đúng đắn và có giá trị đến tận bấy giờ.

Cuốn “Lịch sử luật tố tụng hình sự Việt Nam”, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà

Nội, 2003 của tác giả Trần Quang Tiệp. Tác giả đã hệ thống rất đầy đủ quá trình hình thành và phát triển của luật tố tụng hình sự Việt Nam qua các thời kì: từ thuở sơ khai hình thành nhà nước đến đời nhà Ngô, nhà Đinh, nhà Trần, nhà Tiền Lê, nhà Hồ, nhà Nguyễn rồi đến thời kì thực dân Pháp xâm lược, Cách mạng tháng 8, thời kì xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giải phóng miền Nam, giai đoạn trước và sau khi có BLTTHS năm 1988. Cuốn sách

cho thấy cái nhìn tồn cảnh về hệ thống pháp luật tố tụng hình sự. Cuốn “Tập Hệ

thống hóa luật lệ về tố tụng hình sự”, Hà Nội, 1976, TAND tối cao. Lúc này

cũng chưa có BLTTHS, quá trình tố tụng được thực hiện theo những luật lệ chung, cuốn sách vừa mang tính hệ thống, lại vừa làm rõ, giải thích về trình tự giải quyết một vụ án cụ thể. Chương VIII “Trình tự xét xử sơ thẩm về hình sự” đã trình bày rất rõ các bước, thủ tục để có thể mở một phiên tòa cũng như tiến hành xét xử. Điểm nổi bật nhất là việc tranh luận tại phiên tòa được cụ thể hóa thành các bước sau: “Người bị hại, nguyên đơn dân sự, người có trách nhiệm bồi thường và người có tài sản, quyền lợi có liên quan đến việc phạm pháp trình bày những lý lẽ về những vấn đề có liên quan đến quyền lợi của mình; đại diện

2 Võ Thọ, sđd, tr.140, 141.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

VKSND trình bày kết luận của mình về vụ án; Bị cáo tự bào chữa nhưng nếu bị cáo có người bào chữa thì sau khi người bào chữa đã bào chữa cho bị cáo thì bị cáo có quyền phát biểu bổ sung; những người tham gia tranh luận đáp lại những ý kiến mà mình khơng đồng ý. TAND sẽ kết thúc cuộc tranh luận khi các bên đã được phát biểu ý kiến, mỗi người được trả lời ý kiến của bên kia một lần về mỗi vấn đề còn có ý kiến khác nhau, trừ trường hợp chủ tọa phiên tịa cho phép nói thêm. Việc giải quyết những ý kiến đó như thế nào sẽ do TAND quyết định trong bản án”

3

.

Cuốn “Họ vẫn chưa bị coi là có tội” (Quyền và nghĩa vụ của bị can, bị

cáo), Nxb. Pháp lý, Hà Nội, 1989 của các tác giả Vũ Đức Khiển, Phạm Xuân Chiến. Nội dung cuốn sách chủ yếu đề cập, phân tích quyền, nghĩa vụ pháp lý của bị can, bị cáo theo quy định của BLTTHS năm 1988, đặc biệt phân tích các quyền của bị cáo: quyền được giao nhận quyết định đưa vụ án ra xét xử; quyền tham gia phiên tịa; quyền được nói lời sau cùng trước khi nghị án; quyền kháng cáo bản án hoặc quyết định sơ thẩm; quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng; quyền bào chữa. Cuốn sách chưa đề cập cũng như chưa thể hiện được tư tưởng về tranh tụng tại phiên tịa mà mới chỉ phân tích một số quyền cơ bản của bị cáo, thực chất các quy định như vậy cũng nhằm bị cáo có điều kiện để tranh tụng nhưng tại thời điểm lúc bấy giờ kĩ thuật lập pháp và tư duy lập pháp, tư duy của các học giả còn nhiều hạn chế.

Ngồi ra cịn phải kế đến các cơng trình là đề tài nghiên cứu khoa học, các cơng trình này đều góp phần tạo tiền đề lý luận cho luận án mà NCS triển khai.

Có thể kể đến đề tài khoa học cấp trường “Tổ chức và hoạt động các cơ quan

tiến hành tố tụng hình sự trước yêu cầu cải cách tư pháp” của Đại học quốc gia

Hà Nội năm 2012 (Chủ nhiệm đề tài PGS.TS Nguyễn Ngọc Chí); đề tài nghiên

cứu khoa học cấp nhà nước “Cải cách các cơ quan tư pháp, hoàn thiện hệ thống

các thủ tục tư pháp, nâng cao hiệu quả và hiệu lực xét xử của Tòa án trong Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân” năm 2006 (Chủ nhiệm đề tài

3 Tòa án nhân dân tối cao (1976),“Tập Hệ thống hóa luật lệ về tố tụng hình sự”, Tập I, Hà Nội, tr. 143.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

TS Uông Chu Lưu); đề tài khoa học cấp trường của Trường Đại học Luật Hà Nội

“Hồn thiện pháp luật tố tụng hình sự nhằm nâng cao hiệu quả xét xử theo tinh

thần cải cách tư pháp” năm 2009 (Chủ nhiệm đề tài PGS.TS. Hoàng Thị Minh

Sơn); Hội thảo khoa học “Các chức năng của tố tụng hình sự trong bối cảnh cải

cách tư pháp ở Việt Nam hiện nay” của Học viện khoa học xã hội (2015); đề tài

nghiên cứu khoa học (Khoa Luật, trường Đại học quốc gia Hà Nội) “Tổ chức và

hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự trước yêu cầu cải cách tư pháp” năm 2012 (Chủ nhiệm đề tài PGS.TS. Nguyễn Ngọc Chí); Đề tài khoa học

cấp bộ “Nghiên cứu những cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng mơ hình

tổ chức và hoạt động của VKS ở Việt Nam theo yêu cầu cải cách tư pháp” của

VKSND tối cao, năm 2008. Nhìn chung, các đề tài nghiên cứu khoa học kể trên đều nghiên cứu về tổ chức, chức năng, hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng. Việc nghiên cứu làm rõ các chức năng trong tố tụng hình sự sẽ góp phần bảo đảm các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện tốt vai trò của mình, tránh tình trạng chồng chéo. Đồng thời các đề tài này cũng tạo được nền tảng lý luận cho việc nghiên cứu đề tài luận án của NCS bởi hoạt động tranh tụng trong xét xử luôn gắn liền với chức năng buộc tội của VKS cũng như chức năng xét xử của Tòa án.

Các bài viết về mối quan hệ giữa Tòa án với VKS hay các công trình nghiên cứu chuyên sâu về từng cơ quan, từng chức năng trong tố tụng hình sự cũng được NCS nghiên cứu để hoàn thiện những vấn đề lý luận trong luận án.

Các bài viết như: "Hoàn thiện mối quan hệ giữa Tịa án và VKS trong q trình

giải quyết VAHS" của tác giả Hồ Sỹ Sơn đăng trên Tạp chí Nhà nước và pháp

luật số 2, năm 2005; bài viết "Vai trò của kiểm sát, giám sát trong hoạt động xét

xử" của tác giả Hồ Sỹ Sơn đăng trên Tạp chí Nhà nước và pháp luật số 9, năm

2005; bài viết “Bàn về chức năng tố tụng của Tòa án và vấn đề độc lập của hoạt

động xét xử” của tác giả Nguyễn Mạnh Kháng trên Tạp chí Nhà nước và pháp

luật số 10, năm 2008; bài viết “Chức năng của Tòa án trong tố tụng hình sự

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

trước yêu cầu cải cách tư pháp” của tác giả Nguyễn Ngọc Chí đăng trên tạp chí

Khoa học Đại học quốc gia Hà Nội số 25, năm 2009; bài viết “Hoàn thiện pháp

luật về chức năng tố tụng hình sự của Tịa án trong giai đoạn XXST đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp” của tác giả Nguyễn Thị Tuyết đăng trên Tạp chí Kiểm sát

số 10, năm 2011; bài viết “Mối quan hệ của Tòa án với VKS trong XXSTVAHS”

của tác giả Nguyễn Hà Trang đăng trên tạp chí Dân chủ và Pháp luật số 5, năm

2010, bài viết “Mối quan hệ chế ước theo tố tụng hình sự giữa VKS và TAND

trong giai đoạn XXSTVAHS” của tác giả Trương Đức Thắng, đăng trên Tạp chí

Kiểm sát số 21, năm 2014.

Các cơng trình trong nhóm này cịn bao gồm các bài viết được cơng bố trên

các tạp chí chuyên ngành luật học như: bài “Bản chất của tranh tụng tại phiên

tòa” của tác giả Trần Văn Độ đăng trên tạp chí Khoa học pháp lý số 4 năm 2004;

bài “Bản chất, nội dung tranh tụng tại phiên tịa hình sự và vấn đề hồn thiện

pháp luật tố tụng hình sự” của tác giả Nguyễn Văn Tuân đăng trên tạp chí Dân

chủ và pháp luật số 9 (210) năm 2009; bài “Về tranh tụng tại phiên tịa hình sự”

của tác giả Tống Anh Hào đăng trên tạp chí TAND tháng 3 năm 2005 (số 5); bài

“Về tranh tụng trong tố tụng hình sự” của tác giả Nguyễn Thị Bắc đăng trên tạp

chí Nghiên cứu lập pháp số 9 năm 2003; bài “Một số suy nghĩ về tranh tụng tại

phiên tòa trong cải cách tư pháp” của tác giả Lê Thúc Anh đăng trên tạp chí

TAND tháng 1 năm 2008; bài “Một số vấn đề về tranh tụng trong tố tụng hình

sự” của tác giả Lê Tiến Châu đăng trên tạp chí Khoa học pháp lý số 1 năm 2003.

Nhìn chung, trong các bài viết tác giả tập trung làm rõ một số vấn đề về lý luận của hoạt động tranh tụng như khái niệm, bản chất, phạm vi, nội dung, chủ thể, ý nghĩa của hoạt động này.

Những cơng trình nghiên cứu về mơ hình tố tụng và tổ chức bộ máy Nhà

nước như cuốn “Lược giải tổ chức bộ máy Nhà nước của các quốc gia” (Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội, năm 2007) của GS.TS Nguyễn Đăng Dung chủ biên;

luận án tiến sĩ “Các chủ thể tiến hành tố tụng trong luật tố tụng hình sự Việt

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Nam trước yêu cầu cải cách tư pháp” của tác giả Nguyễn Duy Giảng (2014); bài

viết “Các mơ hình lý luận về tổ chức hệ thống viện công tố trong chiến lược cải

cách tư pháp” của TSKH. PGS Lê Cảm đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 14 năm

2007; bài viết “Cơ quan thực hành quyền công tố trong cải cách tư pháp ở nước

ta hiện nay” của tác giả Đỗ Văn Đương đăng trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp,

số 7 năm 2006; các bài viết đăng trên số chuyên đề “Các cơ quan tư pháp trong Nhà nước pháp quyền”, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, năm 2011 như: bài viết

“Cải cách tư pháp trong cơ cấu tổ chức quyền lực Nhà nước” của GS.TS Nguyễn Đăng Dung, bài viết “Sửa đổi, bổ sung các quy định hiến định về quyền

tư pháp - điều kiện tiên quyết bảo đảm cho thành công của công cuộc cải cách tư pháp ở Việt Nam hiện nay” của TSKH. GS Lê Văn Cảm và TS. Trịnh Tiến Việt;

bài viết “Cơ sở lựa chọn mơ hình tố tụng hình sự đáp ứng u cầu cải cách tư

pháp ở Việt Nam” của TS. Nguyễn Ngọc Chí. Kết quả nghiên cứu trong các cơng

trình khoa học này được NCS kế thừa khi xây dựng các yêu cầu về giải pháp nâng cao chất hoạt động tranh tụng trong giai đoạn XXSTVAHS.

1.2. Nhóm cơng trình nghiên cứu về pháp luật, thực tiễn tranh tụng trong tố tụng hình sự

Điển hình là chuyên đề “Tranh tụng và những giải pháp nâng cao chất

lượng tranh tụng của KSV trong xét xử hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp” của VKSND tối cao, năm 2014 trên cơ sở tổng hợp báo cáo của 63

VKSND cấp tỉnh và 3 Viện phúc thẩm. Đây là cơng trình nghiên cứu dưới góc độ thực tiễn về hoạt động tranh tụng của VKS và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng gắn với bối cảnh cải cách tư pháp.

Về sách chuyên khảo có thể kể đến cuốn “Một số vấn đề về luật tố tụng

hình sự Việt Nam”, Nxb. Tư pháp, 2015 của tác giả Nguyễn Văn Tuân. Tác giả

tập trung nghiên cứu những vấn đề chính của tố tụng hình sự như một số nguyên tắc tố tụng hình sự, chủ thể tố tụng hình sự, thủ tục tố tụng hình sự. Trong đó, tác

giả dành một phần của cuốn sách để viết về “Bản chất, nội dung tranh tụng và

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

vai trò của luật sư trong tranh tụng tại phiên tịa hình sự”. Tác giả đã đề cập

trực tiếp đến tranh tụng dưới góc độ là một hoạt động trong tố tụng hình sự và cho rằng “tranh tụng chỉ diễn ra tại phiên tịa, các hoạt động trước đó chỉ mang tính chuẩn bị, giúp cho các bên tranh tụng trước tịa. Vì vậy, bản chất của tranh tụng là q trình điều tra cơng khai và tranh luận giữa các bên dưới sự điều khiển của Tòa để phân tích, thẩm định, đánh giá chứng cứ nhằm xác định sự thật khách quan của vụ án làm cơ sở để Tòa ra phán quyết, giải quyết vụ án khách quan không thiên vị, đúng pháp luật” (trang 200, 201).

Cuốn “Tranh luận tại phiên tòa sơ thẩm” của tác giả Dương Thanh Biểu

(Nxb. Tư pháp, Hà Nội, năm 2007) tập trung trình bày các kĩ năng tham gia phiên tòa của KSV như kĩ năng nghiên cứu hồ sơ vụ án, kĩ năng chuẩn bị thực hành quyền công tố tại phiên tòa sơ thẩm, kĩ năng thực hành quyền cơng tố tại phiên tịa hình sự sơ thẩm. Tác giả đưa ra và phân tích nhiều quan điểm về tranh luận tại phiên tòa sơ thẩm, theo đó “muốn cho hoạt động tranh tụng có hiệu quả, điều kiện trước hết là sự hoạt động tích cực của hai chủ thể quan trọng: đội ngũ các công tố viên và luật sư bào chữa. Hai chủ thể này phải có sự phát triển cả về số lượng và chất lượng đáp ứng được yêu cầu của cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm”. Trong cuốn sách này, tác giả tập trung nghiên cứu về thủ tục tranh luận tại phiên tịa, đã bước đầu nói đến hoạt động tranh tụng nhưng cịn rất sơ khai và chưa có sự

tách bạch rõ ràng giữa tranh luận và tranh tụng. Cuốn “Chức năng xét xử trong tố

tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Lê Tiến Châu (Nxb. Tư pháp, Hà Nội, 2009),

tác giả làm rõ khái niệm chức năng TTHS, các loại chức năng cơ bản trong TTHS và đặc biệt tập trung vào phân tích về chức năng xét xử trong tố tụng hình sự dưới góc độ luật thực định, thực tiễn áp dụng, trên cơ sở đó đề xuất một số kiến nghị nhằm hồn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả chức năng xét xử. Khi đề cập đến vai trò của Tòa án trong việc thực hiện chức năng xét xử, tác giả đưa ra rất nhiều ý kiến và bình giải các ý kiến này xoay quanh các thủ tục tố tụng tại phiên tịa sơ thẩm, trong đó tập trung vào thủ tục xét hỏi và thủ tục tranh luận. Từ đó, tác giả

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

đưa ra ý kiến nhằm đảm bảo sự phân định rõ ràng các chức năng tố tụng tại phiên tòa sơ thẩm “xác định chính xác, rõ ràng và hợp lý phạm vi của các chức năng buộc tội, bào chữa và xét xử; xác định nội dung của từng chức năng tố tụng; trên cơ sở đó quy định quyền hạn, trách nhiệm của chủ thể thực hiện từng chức năng tố tụng”

4

. Nội dung cuốn sách có sự phân định chức năng giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, phân tích các chức năng tố tụng hình sự trong đó tập trung vào chức năng xét xử. Tác giả đánh giá kết quả đã đạt được trong việc thực hiện chức năng xét xử, nêu những hạn chế, vướng mắc, tìm ra nguyên nhân và chỉ ra vấn đề ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện chức năng xét xử là chất lượng tranh tụng tại phiên tòa, từ đó đưa ra u cầu hồn thiện pháp luật trong bối cảnh cải cách tư pháp.

Cuốn “Hành nghề luật sư trong VAHS” của tác giả Phan Trung Hoài (Nxb.

Tư pháp, Hà Nội, 2012) đề cập vai trò của một bên trong tranh tụng thực hiện chức năng bào chữa, đó là luật sư. Cuốn sách tập trung phân tích các kĩ năng cần thiết của luật sư khi tham gia tranh tụng tại phiên tòa. Cuốn sách là sự đúc kết hơn hai mươi năm hành nghề luật sư bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các đương sự trong vụ án. Điểm nổi bật trong cuốn sách mà tác giả mong muốn đến được với bạn đọc là những định hướng, kĩ năng cần thiết của một luật sư khi hành nghề. Trong cuốn sách, tác giả cũng đặc biệt nhấn mạnh đến nghệ thuật hùng biện, kĩ năng tranh tụng của luật sư tại phiên tịa. Một luật sư giỏi, có kĩ năng tranh tụng tốt hẳn sẽ có vai trị rất lớn trong việc bào chữa cũng như bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp cho thân chủ của mình.

Cuốn “Độc lập xét xử trong nhà nước pháp quyền ở Việt Nam” của tác giả

Lưu Tiến Dũng (Nxb. Tư pháp, Hà Nội, 2012) làm sáng tỏ các quan điểm khoa học về độc lập xét xử, về vai trò quan trọng của độc lập xét xử trong một nhà nước pháp quyền, những yếu tố cơ bản bảo đảm độc lập xét xử. Tác giả đánh giá thực trạng, đưa ra các giải pháp nhằm bảo đảm độc lập xét xử trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN và công cuộc cải cách tư pháp, đồng thời

4 Lê Tiến Châu (2009), “Chức năng xét xử trong tố tụng hình sự Việt Nam”, Nxb. Tư pháp, Hà Nội, tr. 203.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

tác giả cũng khẳng định, bảo đảm độc lập xét xử sẽ là tiền đề cho bảo đảm tranh tụng. Thông qua việc đánh giá thực trạng các cơ sở hiến định và pháp luật về độc lập xét xử nhìn từ góc độ tổ chức, thực hiện quyền lực nhà nước và thực tiễn thi hành, cần đưa ra các giải pháp nhằm bảo đảm độc lập xét xử trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN và công cuộc cải cách tư pháp hiện nay ở nước ta. Tác giả đã chỉ ra bất cập về sự độc lập trong xét xử - một nhân tố chính ảnh hưởng đến chất lượng tranh tụng tại phiên tòa: “quyền tư pháp chưa được xác định một cách rõ ràng, chưa có sự phân cơng hợp lý giữa các quyền tư pháp, hành pháp và lập pháp, chưa có sự thừa nhận chính thức trên thực tế về sự độc lập của quyền tư pháp; và do đó quyền tư pháp chưa được thực hiện một cách độc lập, ít nhất là trong việc thực hiện các thẩm quyền đã được phân công”.

Các bài viết của các tác giả trên tạp chí chun ngành có liên quan có thể kể

đến như: Bài “Một số giải pháp để nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng

của KSV tại phiên tịa sơ thẩm hình sự” của tác giả Nguyễn Hiển Khanh, đăng

trên tạp chí Kiểm sát số 23 năm 2006; bài “Thực trạng tranh tụng tại phiên tịa

hình sự và việc nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp” của tác giả Nguyễn Văn Trượng, đăng trên tạp chí TAND số 13

năm 2008; bài “Một số vấn đề về mối quan hệ giữa tranh tụng trong tố tụng hình

sự với chức năng xét xử của tòa án trong bối cảnh cải cách tư pháp” của tác giả

Nguyễn Trương Tín, đăng trên tạp chí Nhà nước và pháp luật số 10 năm 2008,

bài “Thực trạng và một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng tại

phiên tịa hình sự theo tinh thần cải cách tư pháp” của tác giả Trần Duy Bình

đăng trên tạp chí TAND, số 15 năm 2011; bài “Một số giải pháp nhằm nâng cao

chất lượng tranh tụng tại phiên tịa hình sự” của tác giả Hồ Nguyễn Quân, đăng

trên tạp chí TAND, số 1 năm 2014.

Ngồi ra, có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu là luận văn nghiên

cứu trực tiếp về đề tài như: Luận văn “Tranh tụng trong tố tụng hình sự” của tác

giả Vũ Chí Tồn, (Hà Nội, 2016) đã đưa ra khái niệm: Tranh tụng là một hoạt

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

động tố tụng hình sự được thực hiện bởi các chủ thể tố tụng (bên buộc tội và bên gỡ tội) dưới sự trọng tài của Tòa án để bảo vệ quan điểm của mình và bác bỏ quan điểm của phía đối lập, trên cơ sở đó giúp Tịa án giải quyết vụ án khách quan, toàn diện, đầy đủ, bảo vệ lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của

cá nhân, cơ quan tổ chức; Luận văn “Tranh tụng tại phiên tòa theo pháp luật tố

tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Bùi Thị Hà, năm 2010 đưa ra khái niệm:

Tranh tụng tại phiên tòa là hoạt động của các chủ thể có chức năng đối trọng nhau là buộc tội và bào chữa, thực hiện dựa trên nguyên tắc bình đẳng trong việc đưa ra, làm sáng tỏ, bảo vệ chứng cứ, lập luận của mình và phản bác chứng cứ, lập luận của đối phương, nhằm thuyết phục HĐXX chấp nhận đề xuất của mình, góp phần làm sáng tỏ sự thật khách quan của vụ án, được bắt đầu cùng với thủ

tục bắt đầu phiên tòa và kết thúc khi kết thúc phần tranh luận; Luận văn “Thủ tục

tranh luận tại phiên tịa hình sự” của tác giả Đặng Thị Giao, năm 2011, luận văn

tập trung nghiên cứu về thủ tục tranh luận tại phiên tòa hình sự, trong đó có một phần nghiên cứu về mối quan hệ giữa tranh luận và tranh tụng. Tác giả đưa ra quan điểm khẳng định tranh tụng và tranh luận tại phiên tịa hình sự là các khái niệm không đồng nhất, giữa chúng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, trong đó tranh tụng tại phiên tòa là cái chung (tổng thể) và tranh luận tại phiên tòa là cái riêng (bộ phận cấu thành). Vì vậy, khái niệm tranh tụng tại phiên tịa có nội hàm rộng hơn bao gồm khơng chỉ phần tranh luận mà cả các phần khác (thủ tục bắt đầu phiên tòa, xét hỏi, nghị án và tuyên án), còn tranh luận tại phiên tòa chỉ là một bộ phận cấu thành của tranh tụng và là sự thể hiện một cách tập trung, rõ nét nhất của q trình tranh tụng.

1.3. Nhóm cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án

Các cơng trình khoa học nghiên cứu về hoạt động tranh tụng được tiếp cận dưới các góc nhìn đa dạng, bao gồm các nghiên cứu về thủ tục tranh tụng, các nghiên cứu về quyền của các chủ thể tham gia vào hoạt động tranh tụng cũng như các hoạt động cụ thể của chủ thể tranh tụng, chủ thể điều khiển tranh tụng.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Về sách chuyên khảo có thể kể đến cuốn “Thủ tục xét xử các vụ án hình

sự”, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh, 2003 của tác giả Đinh Văn Quế. Cuốn sách

tập trung phân tích luật thực định về các giai đoạn xét xử trong tố tụng hình sự gồm XXST, xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm và bước đầu đề cập đến hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS trên cơ sở nghiên cứu một số quan điểm khoa học khác. Cuốn sách đề cập đến ý kiến cho rằng “khơng có giai đoạn xét hỏi tại phiên tịa mà chỉ có giai đoạn tranh tụng giữa các bên tham gia tố tụng như thủ tục tố tụng tại phiên tòa của nhiều nước trên thế giới, hoặc gọi là giai đoạn điều tra công khai tại phiên tòa” (trang 186). Đây là quan điểm mà NCS có thể dẫn chứng, làm cơ sở cho việc phân tích các vấn đề lý luận trong đề

tài luận án. Cuốn “Pháp luật hình sự, thực tiễn xét xử và án lệ”, Nxb. Lao động

– xã hội, Hà Nội, 2005, của tác giả Đinh Văn Quế. Nội dung cuốn sách có 2 phần: phần thứ nhất tập trung làm rõ một số nội dung quy định trong phần chung của BLHS năm 1999, phân tích các điểm mới trong BLTTHS năm 2003. Phần thứ hai tác giả bình luận một số vụ án cụ thể để làm rõ các quy định của pháp luật hình sự và tố tụng hình sự. Trong phần thứ nhất, tác giả có phân tích “Một số vấn đề về thủ tục xét hỏi tại phiên tịa sơ thẩm hình sự theo BLTTHS năm 2003” và “Vai trò của chủ tọa phiên tòa trong việc điều khiển tranh tụng tại phiên tịa hình sự”. Hai vấn đề này có mối liên hệ rất chặt chẽ với nhau, để việc xét hỏi tại phiên tịa và hoạt động tranh tụng thực sự có hiểu quả thì vai trị của chủ tịa phiên tịa là hết sức quan trọng, chủ tọa phiên tịa “khơng nên hỏi nhiều mà chỉ nêu vấn đề để KSV và luật sư hoặc người bào chữa hỏi. Trong quá trình xét xử, chủ tọa phiên tòa là người chỉ huy, điều hành”.

Cuốn “Bảo đảm quyền bào chữa của người bị buộc tội”, Nxb. CAND, Hà

Nội, 1999 của tác giả Phạm Hồng Hải. Tác giả nghiên cứu về sự hình thành và phát triển của chế định quyền bào chữa trong TTHS nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, làm rõ mối quan hệ giữa quyền bào chữa và vấn đề bảo vệ quyền con

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

người trong tố tụng hình sự. Tác giả đưa ra khẳng định “quyền bào chữa trong tố tụng hình sự là tổng hịa các hành vi tố tụng do người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị kết án thực hiện trên cơ sở phù hợp với quy định của pháp luật nhằm phủ nhận một phần hay toàn bộ sự buộc tội của các cơ quan tiến hành tố tụng, làm giảm nhẹ hoặc loại trừ trách nhiệm hình sự của mình trong VAHS” (trang

29, 30). Cuốn “Quyền có người bào chữa trong tố tụng hình sự Việt Nam, Đức

và Hoa Kì”, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2013, của tác giả Lương Thị Mỹ

Quỳnh. Tác giả tập trung phân tích trên cơ sở so sánh, đối chiếu quy định của pháp luật quốc tế, của luật tố tụng hình sự Việt Nam, Đức và Hoa Kì về bảo đảm quyền có người bào chữa. Từ đó tác giả chỉ rõ những điểm tương đồng, khác biệt trong hệ thống pháp luật các nước và lý giải. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất các giải pháp góp phần hồn thiện luật tố tụng hình sự Việt Nam, nâng cao hiệu quả bảo đảm quyền có người bào chữa của người bị buộc tội.

Cuốn “Nhiệm vụ của công tố viện”, Lê Tài Triển chủ biên, 1971 tập trung

làm rõ tổ chức, đặc tính, nhiệm vụ dân sự và nhiệm vụ hình sự của cơng tố viện. Tác giả là một trong những người tiên phong trong việc đưa ra cách hiểu về “công tố viện” cũng như “công tố quyền”: “Công tố viện là một định chế mà ta thừa hưởng trong tổ chức tư pháp của người Pháp. Trong xã hội nào cũng vậy, hằng ngày thường xảy ra những sự vi phạm luật pháp, trộm cướp, lừa đảo, đả thương, giả mạo mà xã hội cần phải trừng trị nếu muốn duy trì trật tự. Có những Thẩm phán được giao trách nhiệm thực hiện sự trừng trị ấy. Họ lập hồ sơ việc vi phạm, quyết định nên hay không nên đưa các phạm nhân ra trước tòa để các Thẩm phán tọa xử xét xử về tội trạng của các phạm nhân này. Hành vi đưa các phạm nhân ra trước Tòa để xét xử là sự truy tố. Cái quyền truy tố ấy là cơng tố quyền, vì là quyền của cộng đồng xã hội trừng trị kẻ gian manh qua các đại diện của xã hội. Và các Thẩm phán được giao phó nhiệm vụ xử hành công tố quyền là những Thẩm phán cơng tố. Ở những Tịa Sơ thẩm hay Thượng thẩm, có nhiều

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

Thẩm phán cơng tố, đồn thể này được gọi là cơng tố đồn hay là cơng tố viện”

5

. “Cơng tố viện có tồn quyền truy tố hay không truy tố những việc phạm pháp do cảnh sát báo cáo và dù chưa được báo cáo, Công tố viện có quyền ra lệnh cho cảnh sát điều tra để lâm thời truy tố”

6

. Như vậy, quyền truy tố của công tố viện

khơng bị phụ thuộc vào bất kì cơ quan nào; Cuốn “Xét xử sơ thẩm trong tố tụng

hình sự Việt Nam”, Nxb. Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, 2011 của tác

giả Võ Thị Kim Oanh. Tác giả tập trung làm rõ trình tự, thủ tục tại phiên tòa sơ thẩm theo quy định của BLTTHS năm 2003; làm rõ những bất cập trong thực tiễn xét xử và đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng XXST các VAHS.

Về bài viết, có thể kể đến bài viết “Thủ tục xét xử sơ thẩm trong Tố tụng hình

sự Việt Nam - Thực trạng và phương hướng hoàn thiện” của tác giả Đinh Văn

Quế trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học “Hồn thiện mơ hình tố tụng hình sự Việt Nam đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp - kinh nghiệm Cộng hòa Liên bang Đức” do VKSNDTC và Quỹ Hợp tác quốc tế về pháp luật Cộng hòa Liên bang Đức phối hợp tổ chức từ ngày 9-10/6/2011 tại Hà Nội. Bài viết tập trung làm rõ trình tự, thủ tục tố tụng tại phiên tòa XXSTVAHS, tuy chưa đề cập nhiều đến hoạt động tranh tụng tại phiên tịa nhưng đã góp phần đưa lại cái nhìn toàn diện về thủ tục này và là nguồn tư liệu được NCS khai thác trong quá trình làm luận án.

Về luận án tiến sĩ, có thể kể đến luận án “Hoạt động bào chữa của luật sư

trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự” của tác giả Ngô Thị Ngọc Vân,

năm 2016, tác giả lại tập trung nghiên cứu về hoạt động bào chữa của luật sư tại

phiên tòa - một trong những chủ thể gỡ tội trong tranh tụng; luận án “Chủ thể

buộc tội trong tố tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Lê Thị Thúy Nga năm 2019

nghiên cứu về các chủ thể thực hiện chức năng buộc tội; luận án “Thực hành

quyền công tố trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự” của tác giả Trần

Thị Liên năm 2019 nghiên cứu về chức năng của VKS khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn XXSTVAHS, bao gồm cả phiên tòa sơ thẩm. Do đó, những

5 Lê Tài Triển (chủ biên), (1971) “Nhiệm vụ của công tố viện”, tr. 5, 6.

6 Lê Tài Triển (chủ biên), sđd, trang giới thiệu.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

luận án này là nguồn tài liệu tham khảo rất hữu ích cho NCS trong q trình làm luận án của mình.

Bên cạnh đó cịn rất nhiều bài viết của các tác giả đăng trên các tạp chí khoa học pháp lý có đề cập hoặc có nội dung liên quan đến hoạt động tranh tụng tại

phiên tịa hình sự như: bài “Về việc thực hiện thủ tục xét hỏi kết hợp với tranh

tụng tại phiên tòa” của tác giả Huỳnh Sáng, đăng trên tạp chí TAND, số 3 năm

2004; bài “Những vấn đề rút ra từ việc tổ chức các phiên tịa hình sự theo tinh

thần Nghị quyết số 08 của Bộ Chính trị” của tác giả Hồng Thế Anh đăng trên

tạp chí Kiểm sát, số 1 năm 2005; bài viết “Một số giải pháp, kiến nghị nhằm

nâng cao chất lượng hoạt động luận tội của Kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự” của tác giả Nguyễn Văn Khốt đăng trên Tạp chí Kiểm sát

số 15 năm 2014, bài viết “Đổi mới thủ tục phiên tòa hình sự sơ thẩm theo hướng

bảo đảm nguyên tắc tranh tụng” của tác giả Vũ Gia Lâm đăng trên tạp chí

VKSND số 21 năm 2013.

Bài viết: “Những vấn đề lý luận và thực tiễn về việc xét hỏi của KSV tại

phiên tịa hình sự” của tác giả Đinh Văn Quế, đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 8,

năm 2006 và bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc xét hỏi và

tranh luận của KSV tại phiên tịa hình sự sơ thẩm” của tác giả Nguyễn Chí

Dũng, đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 12, năm 2014 đều đề cập đến vai trò của KSV khi tiến hành xét hỏi tại phiên tòa sơ thẩm. Để có thể tiến hành tranh tụng địi hỏi KSV phải nắm rõ các tình tiết của vụ án, do đó việc KSV có tích cực xét hỏi hay khơng ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng tranh tụng. Các tác giả tập trung nghiên cứu vấn đề lý luận cũng như thực trạng của hoạt động tranh tụng nhằm đưa ra các kiến nghị hoàn thiện quy định của pháp luật.

Ngồi ra, có thể kể đến nhiều bài viết tuy không nghiên cứu trực tiếp về hoạt động tranh tụng nhưng lại nghiên cứu về các yếu tố góp phần đảm bảo và

nâng cao chất lượng của hoạt động tranh tụng như bài viết “Một số giải pháp

nâng cao chất lượng bản luận tội” của tác giả Nguyễn Văn Đoàn, Lê Hồng

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

Phong đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 22, năm 2013; bài viết “Những yếu tố giúp

Kiểm sát viên thực hiện tốt việc tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ thẩm” của tác

giả Hồng Anh Phương, đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 13, năm 2007; bài viết

“Bàn về hoạt động tranh luận của Kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử sơ thẩm

hình sự” của tác giả Nguyễn Trung Kiên, đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 19, năm

2014; bài viết “Nâng cao chất lượng xét hỏi của Kiểm sát viên tại phiên tịa xét

xử sơ thẩm hình sự” của tác giả Nguyễn Trung Kiên, đăng trên Tạp chí Kiểm sát

giới như: bài viết “Tranh tụng tại phiên tịa trong tố tụng hình sự Australia” của tác giả Trần Đại Thắng đăng trên tạp chí Kiểm sát, số 11 năm 2005; “Tìm hiểu

hệ thống tố tụng tranh tụng và tố tụng thẩm vấn”, Thông tin khoa học kiểm sát

số chuyên đề 2+3, Viện Khoa học kiểm sát, 2003; “Luật Tố tụng hình sự Cộng

hịa Liên bang Đức”, Thông tin khoa học kiểm sát số chuyên đề, Viện Khoa học

kiểm sát, 2007; “So sánh pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam và một số nước

trên thế giới”, Thông tin khoa học kiểm sát số chuyên đề 3+4+5+6, Viện Khoa

học kiểm sát, 2008. Cuốn “Những mơ hình tố tụng hình sự điển hình trên thế

giới” của tác giả Tơ Văn Hịa chủ biên (Nxb. Hồng Đức, năm 2012) là sự tập

hợp của các cơng trình nghiên cứu của các chuyên gia nước ngoài về một số mơ

hình tố tụng hình sự trên thế giới như: Chun đề “Mơ hình tố tụng Hàn Quốc”

GS. Byung-Sun Cho, Trưởng khoa Luật, Đại học tổng hợp Chongju, Hàn Quốclàm rõ mơ hình tố tụng hình sự Hàn Quốc, phân tích quyền và nghĩa vụ các

bên trong tố tụng hình sự và xu hướng cải cách mơ hình tố tụng; chun đề “Mơ

hình tố tụng hình sự Trung Quốc” GS. Liling Yue - Giáo sư toàn phần tại Đại

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

học Chính Pháp, Bắc Kinh, Trung Quốc làm rõ mơ hình tố tụng hình sự của Trung Quốc cũng như chức năng của một số cơ quan trong tố tụng hình sự.

Ngồi ra có thể kể đến một số bài viết nghiên cứu về Viện công tố của một số quốc gia trên thế giới, tuy không trực tiếp liên quan đến đề tài luận án nhưng

vẫn có giá trị tham khảo dưới những góc độ nhất định như: Bài viết “So sánh vị

trí, chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của Viện kiểm sát Việt Nam với cơ quan công tố của các nước theo truyền thống pháp luật Châu Âu lục địa (Pháp, Đức)” của tác giả Lại Thị Thu Hà đăng trên tạp chí Thơng tin khoa học Kiểm sát, (Số chuyên đề về VKS) năm 2008; bài viết “Lịch sử ngành cơng tố Hoa Kì và một số gợi mở đối với Việt Nam” của tác giả Đậu Cơng Hiệp, đăng trên Tạp

chí Luật học số 7, năm 2016; bài viết “Viện cơng tố Cộng hịa Liên bang Đức -

quá khứ và hiện tại” của tác giả Vũ Mộc đăng trên Tạp chí Thơng tin khoa học

và pháp lý, VKSND tối cao, số 5+6, năm 2006.

2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngồi

Về tình hình nghiên cứu ở nước ngồi có thể kể đến một số ấn phẩm nghiên cứu về tố tụng hình sự theo pháp luật của một số quốc gia trên thế giới như:

Cuốn“Outline of the U.S.Legal system” (Khái quát hệ thống pháp luật Hoa Kì),

Congressionnal Quarterly, Inc, năm 2001, nội dung cuốn sách đề cập đến những vấn đề chính trong hệ thống pháp luật Hoa Kì như vai trị, chức năng của các cơ quan được giao nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, việc bố trí và tổ chức Tịa án tại các bang và Tòa án liên bang, cơ chế xử lý tội phạm cũng như các hành vi vi phạm

khác; cuốn “Two models of the criminal process” (Hai mơ hình tố tụng hình sự),

H.L.Packer, 1964 nghiên cứu về hai mơ hình tố tụng hình sự điển hình trên thế giới, đó là tố tụng tranh tụng và tố tụng thẩm vấn (xét hỏi) trong đó nhấn mạnh về

tiến trình lịch sử và đặc điểm của từng mơ hình tố tụng; cuốn“The introduction of

jury trials anh adversarial elements into the former soviet union and other inquisitorial countries” (Giới thiệu về bồi thẩm đoàn và các bên đối trọng tại Liên

bang Xô viết cũ và một số nước áp dụng), J.W.Diehm, 2001, cuốn sách tập trung

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

nghiên cứu các quy định trong pháp luật của Liên bang Xô Viết cũ về chế định bồi thẩm đoàn, quyền của các bên đối trọng khi tham gia phiên tòa xét xử.

Cuốn “European Criminal Procedures” (Tố tụng hình sự ở Châu Âu),

Mireille Delmas - Marty and J.R. Spencer, Trường Đại học Cambrigde, Vương quốc Anh, 2002 nghiên cứu về thủ tục tố tụng của một số quốc gia Châu Âu điển hình là Anh, Đức, Pháp, Italia và Bỉ, cuốn sách trình bày về thủ tục tố tụng của các quốc gia nói trên và phân tích vai trị, vị trí của Công tố viên, cảnh sát, thẩm phán, bị cáo và người bị hại trong tố tụng. Tuy có sự khác nhau về tổ chức cơ quan Công tố ở mỗi quốc gia này nhưng hầu hết các quốc gia đều thừa nhận vai trị của cơ quan Cơng tố, Cơng tố viên là cơ quan, người thực hành quyền công tố, truy tố người phạm tội ra trước Tòa án và đề nghị Tịa án áp dụng hình phạt đối với người phạm tội. Đây chính là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của cơ quan công tố ở các quốc gia này. Cuốn sách đã cung cấp cho NCS rất nhiều nội dung về chủ thể của quyền công tố và thực hành quyền công tố ở các quốc gia châu Âu điển hình để làm tư liệu tham khảo cho luận án của mình.

Cuốn “The Japanese way of justice- Prosecuting crime in Japan” (Thủ

tục tư pháp của Nhật Bản - Truy tố tội phạm tại Nhật Bản) của tác giả David T. Johnson, trường Đại học Oxford, Vương quốc Anh, xuất bản năm 2002. Nhật Bản là quốc gia theo mơ hình tố tụng tranh tụng. Hoạt động điều tra do cơ quan công tố và cảnh sát tiến hành, khi có đủ căn cứ để buộc tội một người, công tố viên chuyển cáo trạng cho Thẩm phán và chuẩn bị tài liệu, chứng cứ tranh luận với luật sư khi ra tòa. Tại phiên tịa, luật sư hồn tồn bình đẳng với công tố viên trong việc đưa ra chứng cứ và tranh luận. Trên cơ sở các tài liệu, chứng cứ được đưa ra xem xét, tranh luận tại phiên tòa, Tòa án sẽ đưa ra kết luận giải quyết vụ án. Trong BLTTHS Nhật Bản không quy định về chế độ bồi thẩm, tức là tố tụng hình sự Nhật Bản đã có sự pha trộn giữa mơ hình tố tụng tranh tụng và mơ hình tố tụng thẩm vấn. Việc nghiên cứu về quá trình giải quyết vụ án cũng như trình tự, thủ tục tại phiên tịa theo

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

pháp luật Nhật Bản giúp NCS có được sự so sánh, đối chiếu với pháp luật Việt Nam để đề xuất các giải pháp bảo đảm hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

Cuốn “French Criminal Justice - A Comparative Account of the

Investigation and Prosecution of Crime in France” (Tư pháp hình sự Pháp - So

sánh thống kê về điều tra và truy tố tội phạm tại Pháp) của tác giả Jacqueline Hodgsom, trường Đại học Warwick (Vương quốc Anh), xuất bản năm 2005. Pháp là quốc gia mà mô hình TTHS cũng có sự đan xen của mơ hình tố tụng tranh tụng và mơ hình tố tụng thẩm vấn. Giai đoạn điều tra sơ bộ của Cảnh sát và giai đoạn điều tra của Tồ án có nhiều điểm tương đồng với pháp luật Việt Nam. Tác giả cuốn sách đã phân tích sự khác biệt về cấu trúc pháp lý giữa loại hình tố tụng tranh tụng và loại hình tố tụng thẩm vấn và đưa ra đánh giá toàn diện về vai trị của Cảnh sát, Cơng tố viên, Thẩm phán và Luật sư bào chữa trong hai mơ hình tố tụng này. Nếu theo mơ hình tố tụng tranh tụng thì hai bên gồm người cáo buộc và người bị cáo buộc phải tự mình tìm kiếm, lựa chọn những tài liệu, chứng cứ có lợi cho mình để đưa ra quan điểm, lập luận và trình bày trước Tịa nhằm bảo vệ ý kiến của mình. Theo đó, phiên tòa là trung tâm của tố tụng, là thời điểm mà mọi chứng cứ của các bên được thảo luận và đánh giá theo quy định của pháp luật. Tại phiên tòa, tất cả các chứng cứ mới được cung cấp và đưa ra xem xét một cách đầy đủ, toàn diện nhất cịn việc thu thập chứng cứ trước đó gần như là bí mật đối với các bên. Ngược lại, với mơ hình tố tụng thẩm vấn thì chịu sự chi phối của quyền lực Nhà nước rất lớn, mọi thủ tục trước khi xét xử được đưa ra không phải do các bên mà bởi các cán bộ tư pháp. Khi ra đến phiên tịa thì Tịa án đã có trong tay tất cả các tài liệu, chứng cứ cần thiết cho việc xét xử, và nhiều khi là sự “cơng khai hóa các chứng cứ đã được thu thập” và coi đó là căn cứ để đưa ra phán quyết.

Cuốn “Tư pháp hình sự so sánh” của Philip.L.Reichel (bản dịch Tiếng Việt

- Viện nghiên cứu Khoa học pháp lý, năm 1999) đã cho thấy cái nhìn toàn cảnh

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

của quốc tế về tư pháp hình sự, cách nhìn của Hoa Kì về luật hình sự và tố tụng hình sự trong truyền thống pháp luật của các nước, trong đó có hệ thống cảnh

sát, tịa án, và cơ quan công tố; Cuốn “Prosecuting serious Human Right

violations” (Truy tố các vi phạm nghiêm trọng về quyền con người) của tác giả

Anja Seibert-Fohr trường Đại học Oxfford, Anh quốc, xuất bản năm 2009. Nhìn chung, nội dung các cuốn sách này đều đề cập đến hoạt động của các cơ quan có thẩm quyền giải quyết VAHS, trong đó nổi bật là các hoạt động tiền xét xử, tạo điều kiện cho việc xét xử tại phiên tòa tiến hành được hiệu quả, thuận lợi.

Cuốn “Người tham gia tố tụng theo luật tố tụng hình sự Xơ Viết”, của tác giả R.P.Rakhunốp, Nxb. Matxcơva, 1961 tập trung nghiên cứu về quyền, nghĩa

vụ của người tham gia tố tụng trong quá trình giải quyết VAHS nói chung và tại

phiên tịa nói riêng; cuốn “Giáo trình Luật Tố tụng hình sự Xô viết”,

M.X.Strogovich, Nxb. Khoa học Matxcơva, 1968 cung cấp những thông tin cơ bản nhất những nội dung của Luật tố tụng hình sự Xơ viết, trong đó có một phần rất quan trọng nói đến khái niệm tranh tụng trong tố tụng hình sự; ngồi ra cịn phải kể đến một số cuốn tuy không trực tiếp nghiên cứu về hoạt động tranh tụng

nhưng góp phần tạo ra nền tảng rất quan trọng như cuốn “Criminal procedure

constitution limitations” (Một số hạn chế về thủ tục tố tụng hình sự) của tác giả

Jerold H.Israel, Wayne R.LaFave, 1991; cuốn “Criminal procedure and the

constitutions” (Luật Tố tụng hình sự và hiến pháp),; cuốn“Cases and material on criminal procedure” (Những vụ việc và tài liệu trong tố tụng hình sự), Phillip

E.Johnson, 1940.

Bên cạnh các sách chun khảo cịn có các tài liệu khác cũng có nghiên cứu

về vấn đề này như: Tập tài liệu “Cân bằng quyền lực trong hệ thống tranh tụng”

của Văn phòng Viện trưởng Viện công tố bang New South Wales, Australia, 2001 chủ yếu đề cập đến các yêu cầu nhằm đảm bảo sự cân bằng quyền lực giữa

các chủ thể trong tranh tụng; tập báo cáo “Nghiên cứu tổ chức và hoạt động của

hệ thống tư pháp của năm quốc gia (Trung Quốc, Indonesia, Nhật Bản, Cộng

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

hịa Hàn Quốc và Liên Bang Nga)” theo Chương trình phát triển của Liên Hiệp

quốc, Việt Nam về tổ chức và chức năng của hệ thống tư pháp ở năm nước chọn lọc (Nxb. Tư pháp, 2010) làm sáng tỏ một số chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan tư pháp trong tố tụng.

Các cơng trình nghiên cứu ở nước ngoài kể trên tập trung nghiên cứu những nội dung trong pháp luật tố tụng hình sự nói chung và tranh tụng trong tố tụng hình sự một số nước nói riêng. Do đó, tác giả sử dụng các tài liệu này với mục đích tham khảo, so sánh, đối chiếu với các quy định trong pháp luật Việt Nam về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

3. Đánh giá kết quả nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

Qua khảo sát tình hình nghiên cứu ở trong và ngồi nước có thể thấy hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS đã được rất nhiều nhà khoa học nghiên cứu dưới các góc độ và ở các mức độ khác nhau. Trên cơ sở kết quả các cơng trình nghiên cứu trước đó đã đạt được, NCS tiếp tục nghiên cứu các nội dung chưa được đề cập đến hoặc chưa được làm sáng tỏ. Như vậy, NCS có điều kiện rất thuận lợi trong việc tra cứu, kế thừa những kết quả nghiên cứu đã được thừa nhận nhưng đồng thời NCS phải đưa ra cách thức tiếp cận, triển khai việc nghiên cứu đề tài đảm bảo tính mới, tính cấp thiết, việc nghiên cứu phải tồn diện, chun sâu.

Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu trước đó đã tạo được một hệ thống cơ sở lý luận về các vấn đề như: tranh tụng là gì, tranh tụng được hiểu dưới những góc độ nào. Các nhà khoa học cũng đưa ra những quan điểm khác nhau về tranh tụng tại phiên tòa XXST, những vấn đề được nghiên cứu nhiều nhất là chủ thể thực hiện tranh tụng và phạm vi tranh tụng. Đồng thời cũng có nhiều cơng trình nghiên cứu về quy định của pháp luật, thực trạng hoạt động tranh tụng và đưa ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật về tranh tụng.

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Tuy nhiên, chưa có cơng trình khoa học nào nghiên cứu một cách chun sâu, tồn diện, có hệ thống về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS. Đây cũng là nhiệm vụ mà NCS đặt ra trong quá trình thực hiện luận án của mình.

* Những nội dung nghiên cứu đã sáng tỏ và được kế thừa, phát triển trong đề tài luận án

Dựa vào kết quả tình hình nghiên cứu cho thấy có những vấn đề liên quan đến đề tài luận án đã được các nhà khoa học làm sáng tỏ và được thừa nhận rộng rãi nên NCS sẽ tiếp thu và kế thừa trong luận án của mình, đó là:

Về lý luận: trong số các cơng trình mà NCS tiếp cận, hầu hết đều có sự nhận

thức thống nhất về bản chất, phạm vi của hoạt động tranh tụng tại phiên tịa XXSTVAHS.

Về thực tiễn: các cơng trình nghiên cứu khoa học đã có những nghiên cứu

về thực tiễn lập pháp cũng như hoạt động tranh tụng tại phiên tịa trên thực tế. Trước khi có BLTTHS năm 2015, ở Việt Nam, thuật ngữ tranh tụng chưa được chính thức ghi nhận trong luật, do đó các cơng trình chủ yếu nghiên cứu tranh tụng dưới một góc độ nhất định. Thực trạng hoạt động tranh tụng cũng được nhiều tác giả nghiên cứu nhằm đề xuất giải pháp bảo đảm thực hiện hoạt động này trên thực tế.

Những quan điểm, luận điểm đã được thừa nhận:

- Hoạt động tranh tụng chỉ diễn ra tại phiên tòa mà rõ nét nhất là tại phiên tòa XXSTVAHS; các hoạt động ở các giai đoạn trước tạo tiền đề cho hoạt động

tranh tụng diễn ra;

- Chủ thể của hoạt động tranh tụng là bên buộc tội và bên bào chữa.

Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong các công trình nghiên cứu: phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, phương pháp phân tích,

tổng hợp, so sánh, phương pháp thống kê.

*Những vấn đề liên quan đến luận án nhưng chưa được giải quyết thấu

đáo trong các cơng trình nghiên cứu đã cơng bố

215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:00 PM6:00:00 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:03 PM6:00:03 PM

215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM215Wednesday, June 12, 20246:00:13 PM6:00:13 PM

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

</div>

hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sở thẩm vụ án hình sự

<b>BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP </b>

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI </b>

<b>NGUYỄN THỊ MAI </b>

<b>HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG </b>

<b>TẠI PHIÊN TÒA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ </b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC </b>

<b>HÀ NỘI, 2021</b>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<b>BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI </b>

<b>NGUYỄN THỊ MAI </b>

<b>HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG </b>

<b>TẠI PHIÊN TỊA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ </b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC </b>

<i><b>Chuyên ngành : Luật Hình sự và tố tụng hình sự Mã số : 9.38.01.04 </b></i>

<b>Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Đỗ Thị Phượng 2. TS. Vũ Gia Lâm </b>

<b>Hà Nội, 2021</b>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<b>LỜI CAM ĐOAN </b>

<b>TÁC GIẢ LUẬN ÁN </b>

<b>Nguyễn Thị Mai </b>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<b>LỜI CẢM ƠN </b>

<b>TÁC GIẢ LUẬN ÁN </b>

<b>Nguyễn Thị Mai </b>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<b>DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT </b>

BLHS Bộ luật Hình sự

BLTTHS Bộ luật Tố tụng hình sự CQĐT Cơ quan điều tra

HĐXX Hội đồng xét xử KSV Kiểm sát viên NCS Nghiên cứu sinh TAND

TNHS TTHS

Tịa án nhân dân Trách nhiệm hình sự Tố tụng hình sự VKS Viện kiểm sát VKSND

VKSNDTC

Viện kiểm sát nhân dân

Viện kiểm sát nhân dân tối cao VAHS Vụ án hình sự

XXST Xét xử sơ thẩm XHCN Xã hội chủ nghĩa

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<b>DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU </b>

<i>Biểu 2.1. Tỉ lệ số vụ án phải xét xử phúc thẩm ... 113 </i>

<i>Bảng 2.1: Số bị cáo Tịa án tun khơng có tội ... 113 </i>

<i>Bảng 2.2: Số vụ án Tòa án trả hồ sơ điều tra bổ sung ... 114 </i>

<i>Biểu 2.2. Tỉ lệ số vụ án có luật sư tham gia bào chữa ... 117 </i>

<i>Biểu 2.3. Tỉ lệ số vụ án có luật sư tham gia bào chữa năm 2018 ... 118 </i>

<i>Biểu 2.4. Tỉ lệ số vụ án có luật sư tham gia bào chữa năm 2019 ... 118 </i>

<i>Bảng 2.3. Số vụ án, số bị cáo Tòa án đã xét xử sơ thẩm...128 </i>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<b>MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN </b>

<b>LỜI CẢM ƠN </b>

<b>DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU MỤC LỤC </b>

<b>PHẦN MỞ ĐẦU ... 1 PHẦN TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ... 8 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG TẠI PHIÊN TÒA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ... 36 </b>

<b>Chương 2 QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG TẠI PHIÊN TÒA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH ... 77 </b>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

Tiểu kết chương 2 ... 138

<b>Chương 3 YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG TẠI PHIÊN TÒA XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ... 139 </b>

<b>KẾT LUẬN ... 168 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO </b>

<b>DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ </b>

<b>PHỤ LỤC </b>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<b>PHẦN MỞ ĐẦU </b>

<b>1. Lý do lựa chọn đề tài </b>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<i>và bổ sung nhiều quy định nhằm “bảo đảm chất lượng tranh tụng tại các phiên </i>

<i>Có thể thấy khoa học luật TTHS ngày càng phát triển cả về chất và lượng </i>

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

<i>thiết. Do đó, NCS lựa chọn đề tài “Hoạt động tranh tụng tại phiên tòa xét xử sơ </i>

<i><b>thẩm vụ án hình sự” làm đề tài nghiên cứu cho luận án của mình với mong muốn </b></i>

làm sáng tỏ những vấn đề về lý luận và thực tiễn đang đặt ra.

<b>2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu </b>

<i>Mục đích nghiên cứu: trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận về hoạt </i>

động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS, thực trạng quy định của pháp luật TTHS Việt Nam và thực tiễn hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

<i>Nhiệm vụ nghiên cứu: với mục đích nêu trên, luận án sẽ thực hiện những </i>

nhiệm vụ cụ thể sau:

215Hoat dong tranh tung tai phien toa xet xu so tham vu an hinh suWednesday, June 12, 2024

- Phân tích, đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

- Phân tích, đánh giá quy định của pháp luật TTHS về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS và thực tiễn thi hành, làm rõ những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập.

- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

<b>3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu </b>

<i>Đối tượng nghiên cứu: Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận về hoạt </i>

động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS, quy định của pháp luật TTHS Việt Nam và thực tiễn thi hành quy định của pháp luật về hoạt động tranh tụng tại phiên tòa XXSTVAHS.

<i>Phạm vi nghiên cứu: </i>