230 lời gải đáp về Bệnh trẻ em pot

MC LC
PHÊÌN MƯÅT CHÙM SỐC KHI BẾ BÕ BÏÅNH 2

PHÊÌN HAI NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI TÛÂNG PHÊÌN THÊN THÏÍ 17

I. ÀÊÌU 17
II. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI CƯÍ 30
III. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI NGÛÅC 35
IV. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI PHÊÌN BNG 46
V. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI TAY, CHÊN, XÛÚNG 63
VI. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÍ LIÏN QUAN TÚÁI BƯÅ PHÊÅN SINH DC VÂ BÂI TIÏËT 73
VII. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ LIÏN QUAN TÚÁI DA 80
VIII. NHÛÄNG HIÏÅN TÛÚÅNG LIÏN QUAN TÚÁI SÛÁC KHOỄ 95
IX. TAI NẨN 120
X. CẤC BÏÅNH KHẤC ÚÃ TRỄ EM 131
XI. L THUËT VÂ PHÛÚNG PHẤP 146

PHÊÌN MƯÅT

CHÙM SỐC KHI BẾ BÕ BÏÅNH

Bế bõ bïånh - Bẩn cêìn phẫi lâm gò ?

Viïåc àêìu tiïn lâ quan sất Bế k àïí nối cho bấc sơ biïët nhûäng
triïåu chûáng ca bïånh. Vò úã bïn con, nïn cấc bâ mể dïỵ nhêån àûúåc
ngay sûå thay àưíi bêët thûúâng qua nết mùåt, tđnh tònh, sûå hoẩt àưång
ca con. Thđ d bẩn nhêån thêëy da ca Bế bõ mêín àỗ chiïìu qua. Cêìn
phẫi nối àïí bấc sơ biïët, vò sấng nay, khi bấc sơ cố mùåt thò da ca Bế
cố thïí lẩi bònh thûúâng rưìi.

Sau khi bấc sơ vïì, bẩn cêìn phẫi tiïëp tc theo dội sûå chuín biïën
ca bïånh vâ thûåc hiïån nhûäng lúâi chó dêỵn ca bấc sơ àïí chûäa bïånh
cho Bế.

Sûå cố mùåt ca ngûúâi mể bïn con, gốp phêìn khưng nhỗ túái viïåc
trõ bïånh cho Bế vò ngoâi phêìn cho con ëng thëc theo àún ca bấc
sơ, côn cố tiïëng nối, n cûúâi vâ bân tay ca ngûúâi mể, lâm cho Bế
cẫm thêëy n têm.

1. NHÛÄNG DÊËU HIÏÅU CA SÛÁC KHOỄ

A. Khi bế khoễ mẩnh

- Trổng lûúång cên ca Bế bònh thûúâng.

- Nết mùåt tûúi tónh, mùỉt sấng. Khi bïë Bế, bẩn cẫm thêëy mấ Bế
cùng, mất.

- Bế tỗ ra vui vễ, ham chúi, ch túái mổi ngûúâi vâ mổi vêåt
chung quanh.

- Bế ùn cố vễ ngon miïång, ng n giêëc. Phên bònh thûúâng.

B. Khi bế bïånh


- Bế st cên.

- Nết mùåt tấi, mùỉt qìng khưng cố ấnh mùỉt.

- Bế ngêåm ngốn tay khi ng, giêëc ng khưng lêu. Bế khưng ch
gò túái chung quanh.

- Bế ln cûåa qåy, giêåt mònh, dïỵ qëy khốc.

- Bế khố ng.

- Bế khưng chõu ùn hóåc ùn đt. Khưng chõu ëng hóåc àôi ëng
bêët thûúâng (vò cún sưët lâm cú thïí mêët nûúác).

2. KHI NÂO CÊÌN ÀÛA CON TÚÁI BẤC SƠ

Nhiïìu bâ mể ngẩi àûa con túái bấc sơ, mâ chó túái gùåp bấc sơ àïí kïí
bïånh ca con thưi. Vò nhûäng triïåu chûáng bïånh ca trễ cố thïí thay
àưíi tûâng giúâ, nïn viïåc kïí bïånh nhû vêåy chûa à. Tûâ ho túái sûng
phưíi, tûâ ài tûúát túái tònh trẩng cú thïí bõ thiïëu nûúác nhiïìu khi chó cố
mưåt bûúác.

Trễ câng nhỗ, câng cêìn phẫi àûa ngay túái bấc sơ, mưỵi khi chấu
sưët, ho, nưn ối, ài phên lỗng nhiïìu lêìn hay nhiïìu ngây. Kïí cẫ nhûäng
triïåu chûáng nhû bưỵng nhiïn qëy khốc mâ khưng rộ ngun nhên,
hay khưng chõu ëng nûúác.

Àưëi vúái cấc chấu àậ lúán thò cố thïí nhòn vâo tònh trẩng tưíng quất
ca sûác khỗe, xem cố àiïìu gò àùåc biïåt khưng. Sưët cao chûa chùỉc àậ lâ
dêëu hiïåu trêìm trổng. Trấi lẩi, hiïån tûúång àau tûâng cún úã vng
bng, lẩi lâ àiïìu cêìn phẫi ch mâ chó cố bấc sơ múái tòm àûúåc
ngun nhên vâ hûúáng dêỵn chûäa trõ.

Tốm lẩi, nïëu bẩn àõnh àûa chấu túái bấc sơ, hậy chín bõ trûúác

àïí trẫ lúâi mưåt sưë cêu hỗi cố liïn quan túái chấu vïì thên nhiïåt, trẩng
thấi phên vâ cấc nhêån xết khấc ca bẩn vïì chấu bế. Cng nïn nối
vúái bấc sơ rùçng chấu cố tiïëp xc vúái ai cng cố nhûäng triïåu chûáng
nhû chấu khưng àïí bấc sơ suy nghơ vïì mưåt sưë bïånh lêy lan. Trong
lc chúâ àúåi, chûa cố bấc sơ, hậy àïí chấu nghó ngúi, bònh tơnh. Trấnh
nhûäng núi ưìn âo, nhiïìu tiïëng àưång. Khưng nïn cho chấu dng bêët
k mưåt thûá thëc gò nïëu khưng àûúåc bấc sơ hûúáng dêỵn tûâ trûúác.

Nïëu chấu sưët, hậy cho chấu ëng nûúác.

3. NHÛÄNG CÊU HỖI VÏÌ VIÏÅC SÙN SỐC KHI BẾ BÕ BÏÅNH

- Bế àang sưët cố nïn àûa chấu túái bấc sơ khưng

D chấu bế sưët cao, cng vêỵn cố thïí àûa ài àûúåc. Chó úã phông
khấm bïånh, bấc sơ múái cố nhiïìu phûúng tiïån àïí khấm bïånh cho
chấu.

- Cố cêìn choâng chùn (mïìn) cho chấu khưng?

Nïëu chấu àang sưët, khưng nïn àùỉp thïm chùn vò nhû thïë sệ
lâm thên nhiïåt tùng thïm. Giûä nhiïåt àưå phông tûâ 20o - 22oC khưng
àïí giố la, úã àiïìu kiïån nhû vêåy, chấu chó cêìn mùåc mưåt bưå qìn ấo
ng, rưång, thoấng lâ à.

- Cêìn sùn sốc thïë nâo cho bế dïỵ chõu?

Cùn phông cêìn thoấng vâ à êëm. Nïëu lêu khưng múã cûãa sưí,
hậy chuín chấu bế sang phông khấc mưåt lất, trong khi lâm vïå
sinh: quết nhâ, thay vẫi trẫi giûúâng Sau àố, àống cûãa lẩi nïëu cêìn,

àïí trấnh giố, rưìi lẩi chuín chấu vïì.

Hâng ngây, vêỵn lau mùåt, cưí, rûãa tay, chên cho chấu nhû bònh
thûúâng.

Bẩn cố thïí tùỉm cho chấu nhûng ch pha nûúác úã nhiïåt àưå 37oC
vâ phông tùỉm phẫi kđn, khưng cố giố.

Trong sët thúâi gian bõ ưëm, chấu bế nâo cng mën cố bưë hóåc
mể, ưng, bâ úã bïn cẩnh. Viïåc nây lâm cho Bế thêëy n têm vâ an
i Bế rêët nhiïìu, mưỵi khi Bế bõ khố chõu. Nïëu ngûúâi lúán khưng cố
àiïìu kiïån úã gêìn Bế, cố thïí cho Bế àưì chúi, sấch cố hònh vệ mâu àïí
Bế giẫi trđ.

Khưng nïn àïí Bế nhêån thêëy nết mùåt lo lùỉng, u sêìu ca ngûúâi
lúán vïì bïånh tònh ca Bế.

- Cêìn lâm gò khi bế ra nhiïìu mưì hưi

Nïëu Bế sưët vâ ngûúâi àưí mưì hưi, thïë lâ tưët. Vò àố lâ phẫn ûáng
ca cú thïì àïí lâm thên nhiïåt hẩ xëng. Nïn lau khư mưì hưi vâ thay
qìn ấo cho Bế.

- Cố cêìn bùỉt chấu nùçm tẩi giûúâng khưng?

Nïëu Bế thêëy ngûúâi mïåt, Bế sệ tûå àưång nùçm nghó. Nhûng nïëu
Bế khưng mën nùçm, thò khưng nïn bùỉt båc. Cûá àïí Bế ngưìi dêåy
hóåc ài lẩi trong phông. Ài têët (vúá) cho chấu.

Àưëi vúái cấc chấu bõ bïånh cêìn phẫi chûäa trõ lêu hóåc àang trong

thúâi gian phc hưìi sûác khỗe, cûá àïí chấu chúi bònh thûúâng. Chó nïn
trấnh nhûäng trô chúi lâm chấu bõ kđch àưång vâ khưng cho chúi vúái
trễ khấc àïí trấnh sûå lêy nhiïỵm.

- Chïë àưå ùn ca trễ bõ bïånh nhû thïë nâo?

Vúái trễ sú sinh, nïëu chấu khưng bõ ài tûúát, cố thïí cho ùn nhû
bònh thûúâng; khưng nïn ếp chấu ùn vâ ch cho chấu ëng nûúác
thïm.

- Nïëu bế bõ ài tûúát, thò ngûng cho b sûäa vâ cho ùn theo chïë àưå
riïng (coi phêìn cấc bïånh trễ em).

- Vúái trễ àậ lúán, cố thïí cho ùn sp, nûúác rau, chëi nghiïìn,
bấnh bđt cưët (bấnh mò nûúáng 2 lêìn), bấnh bđch quy.

Nïëu chấu cố dêëu hiïåu khỗi bïånh, dêìn dêìn trúã lẩi chïë àưå ùn bònh
thûúâng.

Ch : Khưng nïn ếp båc cấc chấu ùn

- Nïëu Bế bõ sưët, hậy cho chấu ëng nhiïìu nûúác ban ngây cng
nhû ban àïm, vò sưët lâm cú thïí cấc chấu thiïëu nûúác. Àïí chấu dïỵ
ëng, ngoâi nûúác trùỉng cố thïí cho Bế ëng nûúác cam, nûúác chanh,
nûúác sp, nûúác rau, nûúác àûúâng v.v

Thûúâng cấc chấu thđch ëng nûúác mất hún lâ nûúác nống. Hậy
cho cấc chấu ëng nûúác mất - nhêët lâ cấc chấu hay bõ nưn ối. Nïëu
cấc chấu khưng chõu ùn thò cấc loẩi nûúác àûúâng, sp, mêåt ong, nûúác
cúm cng cố thïí cung cêëp cho cấc chấu mưåt đt calo.

Giúâ giêëc sùn sốc nïn nhû thïë nâo?

Nïn tûå quy àõnh giúâ giêëc, thđ d vâo bíi sấng vâ 5 giúâ chiïìu
bẩn sệ ào nhiïåt àưå cho chấu, lau rûãa mùåt, ngoấy lưỵ mi, cho ëng
thëc hay bưi thëc. Viïåc sùn sốc cố giúâ giêëc nhû vêåy àúä lâm chấu bõ
mïåt hún lâ phẫi àiïìu trõ lan man cẫ ngây.
Sau khi sùn sốc chấu, bẩn nïn ghi thên nhiïåt ào àûúåc lc sấng,
lc chiïìu vâo giêëy cng vúái cấc hiïån tûúång (nïëu cố) nhû: nưn ối, ài
tûúát, ho àïí chín bõ nối lẩi cho bấc sơ biïët, khi bấc sơ túái thùm,
hóåc nối qua àiïån thoẩi.

Nïëu bấc sơ cho biïët bïånh ca bế thåc loẩi lêy lan

Nïëu Bế mùỉc bïånh cố thïí lêy lan, phẫi cấch ly Bế vúái cấc trễ
khấc, kïí cẫ cấc ngûúâi lúán àang cố mang.

Ch : Khưng àïí thëc trong têìm tay trễ em

Nhiïìu ngûúâi àïí thëc àiïìu trõ bïånh cho cấc chấu úã gêìn chưỵ cấc
chấu nùçm, àïí tiïån sûã dng. Nhû vêåy rêët nguy hiïím, nhêët lâ àưëi vúái
cấc chấu àang trong tíi thêëy cấi gò lẩ cng cho vâo miïång.

Thëc àiïìu trõ cng phẫi ëng àng liïìu lûúång vâ àng lc.

Cấc chấu nhỗ thûúâng dïỵ bõ mâu sùỉc viïn thëc, hóåc võ ngổt
ca thëc hêëp dêỵn.

4. MƯÅT VÂI VÊËN ÀÏÌ CHUN MƯN.

Ào thên nhiïåt úã hêåu mưn nhû thïë nâo?

Lêëy ưëng ào nhiïåt àưå àậ lau rûãa sẩch, vêíy ưëng àïí mûác thy ngên
xëng dûúái 36oC rưìi bưi mưåt đt vadúlin vâo àêìu ưëng.

Àưëi vúái trễ sú sinh, àùåt bế nùçm ngûãa, mưåt tay nùỉm lêëy 2 chên
bế giú lïn, côn tay kia àt tûâ tûâ phêìn àêìu, cố àûång thu ngên bïn
trong vâ àậ àûúåc bưi va-dú-lin vâo hêåu mưn ca Bế, túái gêìn hïët
phêìn nây. Lâm xong àưång tấc nây, tiïëp tc giûä phêìn côn lẩi ca ưëng
ào trong tay.

Àưëi vúái trễ lúán hún, àïí trễ nùçm sêëp rưìi àt ưëng ào nhiïåt àưå tûâ tûâ
vâo hêåu mưn. Trong thúâi gian àïí ưëng ào trong hêåu mưn, nhúá àùỉp
mïìn cho chấu khỗi lẩnh. Cêìn àïí ưëng ào trong hêåu mưn, đt nhêët lâ 2
pht.

Nïëu cấc chấu vûâa chúi àa xong, hậy àïí chấu nghó ngúi đt nhêët
1 tiïëng, rưìi múái tiïën hânh lêëy nhiïåt àưå. Cêìn ch bưi va-dú-lin vâo
àêìu ưëng ào vâ àt tûâ tûâ vâo hêåu mưn chấu bế. Àưång tấc nây, nïëu
lâm mẩnh hóåc vưåi vâng cố thïí lâm xêy sất bïn trong hêåu mưn vâ
chẫy mấu. Àậ cố nhiïìu trûúâng húåp nhû vêåy.

Tẩi nhiïìu nûúác, ngûúâi ta lêëy thên nhiïåt bùçng cấch cho ngêåm
nhiïåt kïë úã miïång, hóåc kểp vâo nấch. Nhûng cấc cấch àố khưng
chđnh xấc bùçng cấch ào úã hêåu mưn.

Bùỉt mẩch úã cưí tay thïë nâo?

Àùåt ngốn trỗ hóåc ngốn trỗ vâ ngốn giûäa lïn cưí tay ca Bế, úã
phêìn gưëc ngốn tay cấi, khi Bế àïí ngûãa bân tay, bẩn sệ thêëy nhõp

àêåp ca mẩch mấu cưí tay. Trễ câng nhỗ, nhõp àêåp câng mau. úã trễ
sú sinh, sưë nhõp àêåp bònh thûúâng trong 1 pht tûâ 120 - 140 àêåp. Trễ
2 tíi: 110 àêåp/pht. Trễ 6 tíi: 60 - 80 àêåp/pht. Sưë nhõp àêåp nây
sệ cao hún bònh thûúâng khi trễ khốc, hay hoẩt àưång mẩnh.

Khi Bế ưëm, sưë nhõp àêåp sệ khưng giưëng bònh thûúâng vò mẩch
àêåp sệ ëu hún.

Khấm hổng thïë nâo?

Àưëi vúái trễ nhỗ, cêìn phẫi cố mưåt ngûúâi thûá 2 gip sûác thò bẩn
múái khấm hổng cho Bế àûúåc. Ngûúâi nây bïë chấu bế trïn lông, cho
mùåt chấu hûúáng vïì phđa ấnh sấng, giûä tay chên chấu, àïí chấu tûåa
ngûúâi vâo mònh rưìi dng 1 tay êën nhể vâo trấn chấu àïí àêìu chấu
ngẫ vïì phđa sau.

Ngûúâi khấm ngưìi phđa trûúác chấu bế, mưåt tay lâm Bế múã miïång
ra, côn tay kia dng cëng 1 chiïëc thòa (mỵng) êën lûúäi chấu bế
xëng vâ bẫo chấu kïu : "a a ". Nhû vêåy, bẩn sệ nhòn rộ a-my-
àan úã hổng Bế.

5. LÂM GỊ KHI BẾ SƯËT?

Khưng àùỉp hóåc cho trễ mùåc thïm qìn ấo

Chó mùåc mưåt bưå qìn ấo ng cho thoấng. Khưng àùỉp chùn dẩ
hóåc len. Nïëu cêìn, chó àùỉp chùn àún (nhû khùn trẫi giûúâng). Nhiïåt
àưå trong phông khoẫng 20oC lâ vûâa.

Thëc thûúâng dng

Hai thûá thëc thûúâng dng àïí trõ sưët vâ hẩ nhiïåt lâ thëc
aspirine (acide acếtylsalicylique) vâ thëc paracếtamol. Cêìn àïí bấc
sơ chó àõnh liïìu lûúång, nhûng cấch dng chung nhû sau :
- Lûúång thëc tđnh bùçng sưë viïn thëc dng trong 24 giúâ ph
thåc theo sưë cên nùång hóåc sưë tíi ca trễ. Bẩn cêìn nhúá lûúång
thëc tưëi àa àûúåc dng. Khưng àûúåc cho Bế ëng quấ lûúång tưëi àa
àố.

- Lûúång thëc nây àûúåc chia thânh nhiïìu phêìn àïí ëng thânh
nhiïìu àúåt trong ngây. Thđ d: mưỵi ngây ëng 2 viïn chia lâm 4 lêìn,
mưỵi lêìn nûãa viïn.

Mưåt sưë ngûúâi lúán phẩm sai lêìm lâ cho trễ ëng hïët cẫ liïìu 1 lêìn.
Khi thëc hïët tấc dng, thên nhiïåt ca trễ tùng cao àưåt ngưåt gêy ra
chûáng co giêåt rêët àấng ngẩi úã trễ.

- Mưỵi thûá thëc cố thïí àûúåc trònh bây dûúái cấc dẩng khấc nhau
nhû viïn, àống gối, sirư, viïn àùåt úã hêåu mưn v.v Khi dng, cêìn
biïët rộ mưỵi viïn, mưỵi gối, mưỵi thòa tûúng ûáng vúái lûúång thëc lâ
bao nhiïu? Nhiïìu thëc mang tïn khấc nhau nhûng trong thânh
phêìn cng cố aspirine hay paracếtamol. Búãi vêåy, cêìn àổc cưng thûác
ca thëc àïí khỗi cho ëng nhiïìu thëc cng tấc dng.

- ASPIRINE cố trong cấc loẩi thëc mang tïn khấc nhau nhû
Catalgine, Juvếpirine, Aspếgic v.v Liïìu lûúång thûúâng dng lâ
0,05 g/ngây cho 1 kg cên nùång. Khưng bao giúâ àûúåc vûúåt quấ
0,lg/ngây cho 1 kg ìn nùång. Thđ d: mưåt àûáa trễ nùång 12 kg, cố thïí
ëng trong ngây (24 giúâ) mưåt lûúång aspirine bùçng 0,05 g x 12 = 0,6
g. Lûúång thëc trïn àûúåc chia thânh 6 lêìn ëng. Mưỵi lêìn ëng 0,1 g

cấch lêìn sau 4 giúâ, nghơa lâ cûá 4 giúâ lẩi ëng 0,1 g aspirine.

PARACETAMOL cố trong cấc thëc mang tïn Efferalgan,
Dolipran. Liïìu lûúång thûúâng lâ 0,02 - 0,03g (20 - 30 mg) cho mưỵi
kilưgam cên nùång, trong 24 giúâ. Lûúång thëc nây cng àûúåc chia
lâm 6 lêìn ëng, mưỵi lêìn cấch nhau 4 giúâ.

Hiïån nay, cấc bấc sơ cố xu hûúáng cho dng paracếtamol nhiïìu
hún lâ aspirine vò paracếtamol dïỵ àûúåc bưå mấy tiïu hốa hêëp th.

- Cố thïí dng xen kệ 2 thûá aspirine vâ paracếtamol, 1 lêìn
aspirine, 1 lêìn paracếtamol. Nhû vêåy, sệ giẫm àûúåc lûúång thëc ca
mưỵi thûá.

Phûúng phấp hẩ nhiïåt tûâ bïn ngoâi

- Ngêm nûúác: Nïëu dng thëc rưìi mâ thên nhiïåt vêỵn chûa hẩ
xëng, cố thïí tùỉm cho chấu bế bùçng nûúác cố nhiïåt àưå thêëp hún thên
nhiïåt ca Bế tûâ 1 - 2oC, trong thúâi gian 10 pht. Cố thïí cho chấu
ngêm nûúác 2 - 3 lêìn trong ngây.

Nhûng, nïëu thêëy mùåt Bế tấi hóåc ngûúâi run phẫi bïë chấu ra
khỗi nûúác; choâng khùn vâ lau khư ngay cho chấu.

- Chûúâm nûúác àấ: Àûång nûúác àấ vâo mưåt ti vẫi hay cao su rưìi
àùåt vâo gấy, hóåc nấch, hấng, cố àïåm mưåt lúáp vẫi hay len. Cố thïí
lâm nhiïìu lêìn trong ngây vâ thay nûúác àấ khi àậ tan hïët.

Nïëu khưng cố nûúác àấ, àùỉp khùn têím nûúác mất lïn trấn cng
àûúåc.

- Nhỗ mi: Nïëu bấc sơ àậ chó àõnh dng thëc nhỗ mi cố
khấng sinh, hậy dng dng c bốp - ht bùçng cao su, rûãa lưỵ mi cho
Bế bùçng dung àõch sếrum sinh hổc. Sau àố, dng ưëng nhỗ giổt nhỗ
thëc vâo lưỵ mi ca chấu.

Sau khi dng, phẫi rûãa ưëng nhỗ giổt bùçng cưìn 90o.

Trûúác khi dng thëc nhỗ mi, àïí thëc vâo mưåt chến nûúác êëm
àïí hêm cho thëc êëm lïn.

- Xưng: Àưí nûúác nống vâo bưìn tùỉm hay mưåt chêåu lúán rưìi pha
mưåt thòa sp dêìu khuynh diïåp hóåc benjoin vâo. Phông tùỉm àống
kđn àïí húi bưëc lïn khưng bõ thoất ra ngoâi. Bïë chấu bế trïn tay hóåc
àïí chấu chúi úã dûúái sân cố trẫi khùn. Khoấc mưåt khùn tùỉm quanh
ngûúâi Bế, khưng cêìn mùåc qìn ấo. Mưì hưi Bế sệ ra nhiïìu. Húi nûúác
nống cố dêìu sệ thêëm qua da àûúåc Bế thúã hđt vâo phưíi.

Sau khi Bế ra mưì hưi, qën khùn quanh ngûúâi rưìi bïë ra khỗi
phông tùỉm, lau khư ngûúâi cho Bế. Ch khưng àïí Bế bõ lẩnh khi ra
khỗi phông. Phûúng phấp nây rêët tưët cho trễ em bõ sưët vò àau hổng.

- Tht - Lêëy nûúác àun sưi, àïí ngåi, nhûng côn êëm. Cho thëc
àậ àûúåc bấc sơ chó àõnh vâo nûúác. Nïëu chó mën cho Bế õ àûúåc, cho
1/2 mỵng câ-phï thëc bicarbonate de soude hóåc mưåt mỵng câ-
phï dêìu ư-liu hay parafine ngun chêët vâo nûúác khëy nûúác cho
thëc tan.

Dng ưëng bốp ht nûúác lïn bưi trún àêìu ưëng, bùçng vadúlin, àûa
àêìu ưëng tûâ tûâ vâo hêåu mưn rưìi bốp nhể ưëng cho nûúác tûâ tûâ vâo råt.

Khi nûúác àậ vâo hïët, rt ưëng ra vâ bốp 2 bïn mưng Bế cho khđt lẩi
àïí giûä nûúác trong 2 - 3 pht, rưìi cho Bế ngưìi bư àïí Bế "ài" ra.
6. MƯÅT SƯË ÀƯÅNG TẤC CHUN MƯN

Àùỉp gẩc êím: Theo sûå chó àõnh ca bấc sơ, nïëu bẩn cêìn àùỉp gẩc
lïn mưåt vïët thûúng hóåc cấi nhổt, lêëy mưåt miïëng gẩc ngêm vâo nûúác
êëm cố pha cưìn 90o (pha 1 thòa sp cưìn vâo 1 bất nûúác). Àùåt gẩc lïn
nhổt vâ cûá 10 - 15 pht, lẩi lâm lẩi.

Àûát tay hóåc vïët thûúng: Viïåc àêìu tiïn lâ rûãa vïët thûúng. Rûãa
k bùçng xâ phông, khưng àïí àêët, cất hóåc gai úã lẩi trong thõt. Sau
àố bưi thëc sất trng, trûúác khi bùng lẩi.

Dng bùng dđnh (Bùng keo) - Cấc loẩi bùng dđnh cố sùén gẩc vâ
thëc sất trng àïìu cố bấn sùén úã hiïåu thëc. Dng loẩi bùng nây
cng phẫi thay hâng ngây. Nïëu trong ngây, bùng bõ bêín, phẫi thay
cấi khấc.

Båc bùng: Nïëu vïët thûúng chẫy mấu, cêìn rûãa sẩch, bưi thëc
sất trng, àùỉp mưåt miïëng gẩc lïn rưìi lêëy cën bùng båc lẩi. Khưng
àûúåc båc chùåt àïí mấu vêỵn lûu thưng àûúåc phẫi lâm sao àïí chưỵ cố
vïët thûúng khưng vò båc bùng mâ phưìng lïn tđm lẩi, vâ súâ thêëy
lẩnh.

Nïëu båc bùng úã àêìu, àïí khi ng bùng khưng bõ tåt ra àưåi cho
trễ mưåt cấi m lûúái hay m ng.

Nhûäng àiïìu cêìn trấnh: Khi chûúâm nống cho cấc chấu bùçng cấc
dng c bùçng cao su, ti chûúâm v.v phẫi xem cêìn thêån nt ca ti
cố kđn khưng. Bổc mưåt khùn ngoâi ti chûúâm trûúác khi chûúâm cho

trễ. Cố rêët nhiïìu trễ bi bỗng vò chûúâm. Àưëi vúái nhûäng chấu nhỗ,
khưng àûúåc dng cưìn, rûúåu long nậo hay rûúåu bẩc hâ àïí xoa vng
ngûåc nïëu khưng cố kiïën vâ sûå chó àõnh ca bấc sơ.

Tiïm chđch cho trễ: Àưëi vúái cấc trễ sú sinh, ngûúâi ta trấnh
khưng tiïm mưng mâ chó tiïm vâo bùỉp ài. Cưng viïåc nây nïn àïí
ngûúâi khấc lâm, bưë mể chó nïn àûáng bïn cẩnh àïí dưỵ dânh vâ an i
chấu chûá khưng nïn lâm ngûúâi ph tấ cho ngûúâi lâm àau chấu.

7. DNG THËC CHO TRỄ

Bế bõ sưët vâ bẩn cho rùçng chấu bõ viïm hổng. Lêìn trûúác anh Bế
cng bõ nhû vêåy, vâ bấc sơ àậ cho ëng thëc. Loẩi thëc nây côn
thûâa, vêỵn àïí trong t thëc. Vêåy, cố nïn cho Bế ëng thëc ?

Khưng nïn!

Vò cố nhiïìu thûá bïånh khấc nhau cng bùỉt àêìu lâm cho hổng
viïm àỗ. Nïëu bẩn cho chấu ëng thëc nhû vêåy, khi cêìn khấm bïånh
àïí àiïìu trõ cho chấu, bấc sơ sệ gùåp nhiïìu khố khùn, vò nhûäng triïåu
chûáng ban àêìu ca bïånh chđnh àậ bõ thëc lâm biïën mêët rưìi!

Trong khi chûa cố bấc sơ, bẩn cố thïí trõ bïånh cho chấu nhû thïë
nâo?

Nïëu trễ:

Bõ sưí mi : Nhỗ thëc nhỗ mi (sếrum sinh hổc), dng viïn
thëc àùåt úã hêåu mưn cố thânh phêìn dêìu thưng, dêìu khuynh diïåp.

Bõ ài tûúát nhể: Trễ trïn 6 thấng: ngûng cho ëng sûäa, cho ëng
cấc dung dõch chưëng hiïån tûúång cú thïí mêët nûúác (cố bấn sùén úã hiïåu
thëc), nûúác câ rưët, khoai têy nghiïìn, chëi nghiïìn.

Bõ tấo bốn: Dng viïn thëc àùåt úã hêåu mưn hay dêìu parafine.

Bõ ho: Dng si rư ho cố thânh phêìn thëc thûåc vêåt vâ khưng cố
Codeine.

Bõ giêåt mònh, khố ng: Nûúác hoa cam, loậng.

Bõ àau bng: ëng đt nûúác pha mêåt ong.

Ngoâi nhûäng loẩi thëc vâ biïån phấp vư hẩi trïn, khưng àûúåc
cho trễ dng bêët cûá thëc gò nhêët lâ cấc loẩi thëc khấng sinh vâ
sulfamide, kïí cẫ thëc bưi ngoâi da. Cêìn trấnh cẫ cấc loẩi thëc nhỗ
mi lâm co tïë bâo mâng mi nhû Privine, Tizine, Naphtasoline

Kïí cẫ thëc sưët aspirine cng khưng àûúåc dng tûå do, khưng cố
sûå chó àõnh ca bấc sơ.

Liïìu lûúångkhấc nhau, tấc dng khấc nhau

Cêìn cho trễ dng thëc àng liïìu lûúång, àng cấch dng àậ
àûúåc bấc sơ chó dêỵn.

Nïëu trễ khưng chõu ëng thëc hóåc ëng khưng à liïìu lûúång
do bấc sơ chó àõnh, cêìn phẫi bấo cho bấc sơ àïí tòm cấch àiïìu trõ khấc.
Vò ëng khưng à liïìu, bïånh khưng khỗi.
Cêìn ch tn theo àng cấch dng thëc: ëng lâm bao

nhiïu lêìn trong ngây? Mưỵi lêìn cấch nhau bao lêu?

Khưng àûúåc tûå tùng liïìu lûúång thëc

Thëc ëng quấ liïìu sệ gêy ngưå àưåc, tajo ra nhûäng phẫn ûáng cú
thïí nhû mêín àỗ, phất ban, chûúáng bng

Thấi àưå ca ngûúâi lúán khi cho trễ ëng thëc

Khưng nhûäng cêìn lâm sao cho trễ hiïíu rùçng phẫi ëng thëc àïí
khỗi bïånh, mâ ngûúâi lúán cng phẫi tin nhû thïë àïí cố thấi àưå cûúng
quët vúái trễ. Mưåt àûáa trễ phẫi ëng thëc sệ nhòn vâo thấi àưå
cûúng quët hay lûúäng lûå ca ngûúâi lúán àïí ty cú ûáng xûã.

Tuy vêåy, nïn giẫi thđch cho Bế hún lâ dng biïån phấp mẩnh.
Khưng bùỉt båc nhûng cng khưng nùn nó. Nïn nối dõu dâng àïí Bế
hiïíu: viïåc ëng thëc lâ àiïìu khưng thïí khấc àûúåc! Trấnh khưng ếp
ëng thëc bùçng sûác mẩnh, vò thëc d lỗng hay rùỉn, cố thïí xëng
theo àûúâng hư hêëp vâo phưíi gêy hêåu quẫ rêët nguy hiïím.

Cấc biïån phấp cho trễ ëng thëc

Nïëu thëc viïn, tấn ra thânh bưåt rưìi trưån vúái nûúác àûúâng. Nïëu
thëc cố võ àùỉng, rêët àùỉng, nïn pha vúái mûát quẫ cố võ chua hóåc
mêåt, sưcưla, chëi nghiïìn. Nïëu trễ nhê ra, cêìn coi xem chấu àậ
ëng àûúåc bao nhiïu àïí cho chấu ëng thïm mâ khưng quấ liïìu
lûúång.

Trấnh khưng trưån thëc vúái cấc thûác ùn thûúâng ngây ca Bế
nhû sûäa, sp v.v , vò nhû vêåy, sau nây Bế nhòn thêëy sûäa sệ súå,

khưng chõu b nûäa.

- Thëc àïí trong viïn bao khưng nïn lêëy ra vò cố thïí loẩi thëc
nây cêìn phẫi àïí lổt xëng dẩ dây rưìi múái àïí cho tan.

- Si rư: Nhûäng thëc loẩi si rư thûúâng dïỵ ëng. Trûúác khi ëng,
nïn lùỉc àïìu chai àûång thëc.

- Viïn àùåt úã hêåu mưn: Cêìn lâm viïn thëc ûúát hóåc ngêm vâo
vadúlin trûúác khi nhết thëc vâo hêåu mưn trễ. Sau àố, giûä mưng trễ
khđt lẩi vâi pht àïí thëc khưng bõ rúi ra.

Thúâi gian chûäa trõ

Bế sưët 40oC, bấc sơ cho ëng thëc khấng sinh. Hưm nay, thên
nhiïåt ca Bế àậ xëng túái 36o8. Vêåy, cố cêìn phẫi ëng thëc nûäa
hay khưng?

Vêỵn cêìn phẫi ëng thëc cho à liïìu lûúång. Àïí trõ khỗi bïånh
bùçng thëc khấng sinh, phẫi tiïëp tc dng thëc thïm mưåt vâi
ngây, d cấc triïåu chûáng bïånh àậ mêët. Thđ d triïåu chûáng ca bïånh
viïm hổng, hóåc ho lâ sưët, khi hïët sưët khưng cố nghơa lâ àậ hïët
bïånh. Mën khỗi dûát bïånh, phẫi dng thëc tûâ 8 - 10 ngây. Nïëu
khưng dng thëc à liïìu lûúång, cố thïí bõ bïånh trúã lẩi.

8. T THËC GIA ÀỊNH

Àùåt t thëc úã àêu

T thëc cêìn àùåt úã võ trđ cao àïí trễ khưng vúái túái àûúåc vâ phẫi

cố khốa. Trễ nâo cng thđch múã t. Khi thêëy cấc hưåp thëc lổ thëc
nhỗ xinh, trễ nâo cng mën múã ra vâ nïëm thûã.

Nhûäng ưëng thëc aspirine vâ cấc chai thëc an thêìn mâ nhiïìu
ngûúâi lúán vêỵn coi thûúâng, lẩi thûúâng lâ nhûäng th phẩm gêy ra
nhiïìu v ngưå àưåc nhêët cho trễ em :

Khưng nïn àïí t thëc úã nhûäng núi êím hóåc nống.

Trong t. thëc nïn cố :

- Bưng, gẩc

- Bùng båc, bùng dđnh (keo)

- Kếo

- Kểp

- ƯËng tht

- 1 lổ sếrum sinh hổc

- 1 bònh thëc sất trng

- 1 ưëng cùåp sưët

- 1 lổ xâ phông nûúác

- 1 hưåp viïn nhån trâng loẩi àùåt hêåu mưn

- 1 ưëng va-dú-lin

- 1 ưëng aspirine hay paracếtamol dẩng viïn, gối, hóåc loẩi àùåt úã
hêåu mưn nhû: Efferalgan, Dolipral

Ngoâi ra, cố thïí cố mưåt hưåp bùng cêìm mấu loẩi "Stop hếmo":
bùng + gẩc cố thêëm chêët cêìm mấu.

Giûä thëc thïë nâo?

Thónh thoẫng, chng ta nïn coi lẩi cấc thûá thëc úã trong t
thëc àïí xem loẩi nâo côn dng àûúåc, loẩi nâo nïn vûát ài, thûá nâo
àậ dng hïët, phẫi mua bưí sung.

- Nhûäng ưëng thëc tiïm (chđch): nïëu côn hưåp thò hẩn ngây côn
dng àûúåc, cố ghi úã vỗ hưåp.

- Loẩi thëc khấng sinh vâ sulfamide: thëc dng thûâa nïn vûát
ài vò nhûäng thëc nây khi dng phẫi do bấc sơ chó àõnh.

- Thëc viïn, viïn con nhưång, gối: phẫi àïí úã núi khư rấo.

- Thëc nhỗ mùỉt: mưåt khi àậ múã rưìi, chó dng trong vông 15
ngây.

- Thëc múä: nïëu bốp ưëng thëc múä thêëy cố nûúác mâ phêìn côn
lẩi bõ cûáng: vûát cẫ ưëng ài. Nhûäng thëc múä cố chûáa chêët khấng sinh
hóåc sulfamide chó dng àûúåc trong vông vâi tìn.

- Chêët bưåt: phẫi àïí úã núi khư rấo.

- Dung dõch sếrum sinh hổc: cêìn thay ln.

- Sirư: khi àậ múã, chó dng àûúåc trong thúâi gian vâi tìn lïỵ

- Viïn àùåt úã hêåu mưn: àïí núi khư rấo.

Bấc sơ chun khoa nhi

Cố nhiïìu ngûúâi tđch rêët nhiïìu loẩi thëc trong t thëc gia
àònh, nghơ rùçng nhû vêåy sệ ûáng phố àûúåc vúái tònh hònh sûác khỗe ca
con cấi vâ cẫ mổi ngûúâi trong gia àònh.

Trễ sưët? Cho ëng thëc khấng sinh! Da bõ mêín àỗ? Bưi thëc
múä! Mïåt? Cho ëng thëc bưí! Khố ng? Cho ëng thëc an thêìn!

Hânh àưång nhû vêåy chûa à vâ àưi khi côn khưng cố lúåi vò àêëy
lâ sûå cưë gùỉng xốa dêëu vïët cấc triïåu chûáng mưåt cùn bïånh nâo àố chûa
àûúåc biïët.

Cấc bấc sơ chun mưn, cêìn nhòn vâo cấc triïåu chûáng àố àïí xấc
àõnh àûúåc bïånh vâ quët àõnh cho Bế dng thëc gò àïí àiïìu trõ
bïånh.

Trong mêëy nùm àêìu, ngûúâi bấc sơ rêët cêìn cho trễ, kïí cẫ cấc
chấu khỗe mẩnh. Vò ngoâi viïåc chûäa bïånh, bấc sơ côn cố nhiïåm v
quan trổng nûäa lâ phông bïånh. Cho túái 6 tíi, cấc chấu cêìn phẫi
àûúåc bấc sơ theo dội sûác khỗe, kiïím tra sûå phất triïín vïì mổi mùåt,
tiïm chđch phông bïånh vâ chûäa bïånh.

ÚÃ mổi thânh phưë vâ tónh àïìu cố cấc bấc sơ chun trõ cấc bïånh
trễ em vâ cấc bïånh viïån cố khoa nhi riïng biïåt, bẩn nïn tòm biïët cấc
àõa chó àố àïí àûa cấc chấu túái khấm sûác khỗe àõnh k vâ khấm
bïånh khi cêìn thiïët.

9. CËN SƯÍ SÛÁC KHOỄ CA BẾ

Mưỵi trễ em cêìn àûúåc bưë mể lêåp cho mưåt cën sưí sûác khỗe. Sưí
nây cố bấn sùén úã cấc trung têm y tïë tẩi khoa nhi, hóåc cố thïí phẫi
lâm lêëy. Bưë hóåc mể cấc chấu sệ ghi lẩi têët cẫ cấc àiïìu cố liïn quan
túái Bế tûâ ngây mể Bế mang thai, ngây sinh, sưë cên nùång, chiïìu cao
úã cấc àưå tíi ca Bế, ngây mổc rùng nâo, ngây bùỉt àêìu chêåp chûäng
biïët ài, ngây phẫi ëng thëc trõ bïånh gò, cấc bïånh àậ mùỉc phẫi do
bấc sơ chêín àoấn, cấc lêìn phẫi vâo bïånh viïån hóåc phẫi chûäa trõ àùåc
biïåt

Têët cẫ nhûäng àiïìu àûúåc ghi trïn, nhû mưåt thûá l lõch vïì sûác
khỗe ca chấu bế, sệ gip cho bấc sơ tòm àûúåc cấch phông bïånh, trõ
bïånh vâ sùn sốc sûác khỗe cho chấu bế mưåt cấch àùỉc lûåc

10. KHI BẾ NÙÇM BÏÅNH VIÏÅN

Ngây nay, viïåc mưåt trễ em phẫi nùçm lẩi bïånh viïån khưng côn lâ
mưåt àiïìu àấng lo lùỉng lùỉm. Bế nùçm lẩi bïånh viïån vò bõ ưëm, nhûng
chûa chùỉc vò cùn bïånh trêìm trổng, súã dơ bấc sơ mën giûä Bế nùçm
viïån lâ àïí dïỵ theo dội vâ cố àiïìu kiïån lâm mưåt sưë xết nghiïåm mâ
thưi.

Khấc vúái thúâi trûúác, khi vâo viïån Bế phẫi tấch rúâi vúái gia àònh,

ngây nay, cấc bấc sơ vâ nhên viïn bïånh viïån lẩi mong bïånh nhên cố
bưë, mể hay ngûúâi nhâ úã lẩi àïí sùn sốc. Nhû vêåy trễ em vûâa àûúåc ùn
ëng àêìy à, vûâa àûúåc n têm vïì mùåt tinh thêìn. Sûå cưång tấc giûäa
nhûäng ngûúâi cố chun mưn vïì khoa chûäa trõ vúái gia àònh bïånh
nhên, cố tấc dng rêët tưët àưëi vúái ngûúâi bïånh.

Cng úã lẩi vúái con trong bïånh viïån, cấc bâ mể cố thïí hỗi y tấ
hóåc nhên viïn phc v chấu, vïì:

- Nhiïåt àưå ca chấu, dẩng phên, tònh hònh sûác khỗe nối chung
nhû thïë nâo lâ tưët àïí dûå àoấn vïì tònh hònh sûác khỗe ca chấu.

Cố thïí hỗi trûåc tiïëp bấc sơ àiïìu trõ vïì:

- Cùn bïånh ca chấu bế.

- Sûå diïỵn biïën ca bïånh sệ nhû thïë nâo àïí biïët trûúác.

- Sûå àiïìu trõ sệ lêu hay chống ?

- Chïë àưå ùn ëng ca chấu cêìn nhû thïë nâo àïí dïỵ sùn sốc.

PHÊÌN HAI

NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI TÛÂNG PHÊÌN THÊN THÏÍ
I. ÀÊÌU
1. THỐP

Thốp lâ vng mïìm giûäa cấc xûúng sổ bïn trïn trấn ca trễ sú
sinh. Thốp sệ cûáng lẩi úã khoẫng tûâ 8 túái 18 thấng tíi: cấc xûúng sổ

lc àố sệ liïìn lẩi. Nïëu chấu bế àậ ngoâi 2 tíi mâ thốp vêỵn côn
mïìm, bâ mể cêìn nối cho bấc sơ biïët. Ngûúåc lẩi nïëu múái trong 1, 2
thấng àêìu mâ chấu bế àậ khưng côn thốp nûäa, thò àêëy cng lâ àiïìu
bêët thûúâng, cố ẫnh hûúãng khưng hay túái sûå phất triïín ca àûáa bế.

Cấc bâ mể thûúâng thêëy thốp cùng ra khi chấu bế khốc: àố lâ
viïåc bònh thûúâng. Cẫ hiïån tûúång nhòn thêëy vâ súâ thêëy thốp phêåp
phưìng cng vêåy.

Thốp lc nâo cng phẫi dểt vâ àân hưìi. Nïëu thốp bõ phưìng cùng
lïn thò lâ hiïån tûúång bêët thûúâng: Bế cố thïí bõ bïånh úã mâng ốc. Nïëu
thốp hộm xëng lâ biïíu hiïån cú thïí bế thiïëu nûúác.

Nïëu vò mưåt tai nẩn nâo àố mâ thốp bõ va mẩnh hóåc tưín
thûúng, phẫi àûa bế vâo bïånh viïån ngay.

2. VÊÍY TRÏN ÀÊÌU

Nïëu àêìu chấu cố nhûäng vêíy nhỗ, phẫi bưi va-dú-lin lïn mưỵi
chiïìu rưìi hưm sau gưåi àêìu cho chấu bùçng loẩi xâ bưng nhể
(shampoing). Nïëu khưng khỗi, cêìn hỗi cấc bấc sơ da liïỵu.

3. BÏÅNH VIÏM MÂNG NẬO

Ngây nay, bïånh viïm mâng nậo lâ mưåt bïånh àấng ngẩi, tuy
rùçng viïåc chêín àoấn vâ phất hiïån bïånh cố nhiïìu àiïìu kiïån àïí thûåc
hiïån àûúåc nhanh hún trûúác.

Mưåt triïåu chûáng rộ nhêët úã trễ sú sinh lâ khi cấc chấu bõ bïånh
viïm mâng nậo thò thốp bõ cùng vâ phưìng lïn: cêìn phẫi àûa chấu ài

bïånh viïån hóåc túái bấc sơ ngay.
Nhûäng triïåu chûáng úã cấc chấu lúán lâ nưn ối nhiïìu, phổt ra
thânh tia, sưët, àau àêìu vâ àùåc biïåt lâ hiïån tûúång bõ cûáng gấy khưng
thïí gêåp cưí lẩi, àïí cùçm àng àûúåc ngûåc nhû ngây thûúâng giưëng vúái
mổi ngûúâi. úã bïånh viïån, ngûúâi ta thûúâng phẫi lêëy nûúác ty àïí xết
nghiïåm xem chấu bõ bïånh do vi trng hóåc vi rt.

Bïånh viïm mâng nậo do vi trng: Lâm cho nûúác ty ca chấu
bế bõ bïånh cố m. Chấu bế câng nhỗ thò bïånh câng nguy hiïím. Mưåt
sưë vi trng cố thïí lâ ngun nhên ca bïånh nây nhû vi trng bïånh
phưíi (phïë cêìu trng), liïn cêìu trng, hóåc hếmophilus (xem mc
210: hếmophilus lâ gò?). Bïånh nây cố thïí xët hiïån thânh dõch.
Trong thúâi gian cố dõch, ngûúâi ta cố thïí lêëy chêët mêỵu úã hổng nhûäng
trễ nghi bõ bïånh àïí xết nghiïåm vâ phất hiïån nhûäng trễ cố mang vi
trng. Àưëi vúái nhûäng ngûúâi cố tiïëp xc vúái ngûúâi bïånh vâ cấc trễ bõ
bïånh, bấc sơ thûúâng cho ëng thëc khấng sinh hóåc thëc
sulfamide trong 5 ngây liïìn àïí trõ hóåc phông bïånh.

Hiïån nay, àậ cố thëc tiïm phông vi trng hếmophilus, nhûng
chûa cố thëc phông bïånh hûäu hiïåu àưëi vúái mâng nậo cêìu.

Bïånh viïm mâng nậo do vi rt: Chêët lỗng lêëy ra tûâ cưåt sưëng cấc
chấu bõ bïånh nây do vi rt thûúâng trong vùỉt, khưng cố m vâ vi
trng. Nhûäng triïåu chûáng ca bïånh cng giưëng nhû trïn, nhûng
nhể hún. Khưng cêìn thëc khấng sinh bïånh cng tûå khỗi trong vâi
ngây, ngûúâi ta phất hiïån bïånh bùçng cấch xết nghiïåm khấng thïí
trong mấu. Bïånh cố thïí do chấu bõ quai bõ hay nhiïỵm mưåt sưë vi rt
khấc.

Bïånh viïm mâng nậo do lao: Hiïån nay hiïëm thêëy vò cấc chấu àậ

àûúåc tiïm BCG phông lao tûâ nhỗ.

4. BẾ RNG TỐC HÓÅC KHƯNG CỐ TỐC

Nhiïìu bâ mể lo ngẩi con mònh bõ hối vò quậng àêìu Bế àê lïn gưëi
khi nùçm, khưng cố tốc. Thêåt ra, hiïån tûúång nây lâ bònh thûúâng, chó
do vò ma sất mâ thưi. Lệ dơ nhiïn, cố nhiïìu àûáa trễ khấc cng nùçm
nhû thïë mâ vêỵn cố tốc. Nhûng, tốc Bế cố thïí mẫnh mai hún, dïỵ
rng hún vâ chấu hay nùçm lêu úã mưåt tû thïë hún lâ cấc Bế khấc, àùåc
biïåt lâ nùçm ngûãa.

Nïëu chấu àậ lúán nhûng vêỵn rng tốc thò rộ râng lâ cố vêën àïì
cêìn ch : cố thïí chấu bế cố thối quen giêåt tốc hóåc sóỉn tốc mònh.
Ngoâi ra, sau khi khỗi bïånh sưët thûúng hân cng bõ rng tốc. Mưåt
sưë dûúåc phêím, thëc ëng cng cố tấc dng nhû vêåy.

Mưåt sưë đt cấc chấu cố nhûäng mẫng da trưëng khưng cố tốc trïn
àêìu do bõ nêëm tốc, cêìn phẫi chûäa trõ ngay vò bïånh nây cố thïí kếo
dâi vâ lêy.

Mưåt sưë trễ tûâ 2 tíi trúã lïn bõ rng tốc tûâng mẫng lẩi do nhûäng
ngun nhên tấm l.

Nối chung, khi xấc àõnh mưåt àûáa trễ cố chûáng rng tốc, cêìn
phẫi àûa chấu túái bấc sơ àïí tòm ngun nhên vâ chûäa trõ .

5. CHÊËY

Mưåt chấu bế sẩch sệ vêỵn cố thïí lêy chêëy ca cấc chấu khấc, cấc
chấu cố chêëy hay gậi àêìu vò bõ ngûáa. Nhòn k vâo tốc ca cấc chấu,

bẩn sệ thêëy cấc trûáng chêëy nhỗ, trôn, mêìu xấm bấm vâo tốc.

Hậy gưåi àêìu hâng ngây cho chấu bùçng cấc chêët thëc chưëng
chêëy bấn úã hiïåu thëc trong 5 ngây liïìn. Hậy dng xâ phông gưåi k
lẩi, chẫi tốc bùçng lûúåc bđ (cố rùng lûúåc khđt).

Nhng lûúåc vâo dêëm nống àïí chẫi rưìi lêëy khùn sẩch trm lïn
tốc cấc chấu mưåt hưìi lêu.

Thay vâ giùåt ấo gưëi, khùn trẫi giûúâng vâ qìn ấo mưỵi ngây cho
cấc chấu!

6. MÊËT

Nhûäng vêën àïì vïì mùỉt àậ àûúåc àïì cêåp trong nhûäng mc: àau
mùỉt àỗ, chùỉp, lấc v.v

Nïëu àau mùỉt vò bõ chêën thûúng cêìn phẫi túái ngay bấc sơ chun
khoa mùỉt àïí khấm mùỉt. Têët cẫ cấc hiïån tûúång bêët thûúâng úã mùỉt nối
chung; úã giấc mẩc, thy tinh thïí, con ngûúi nối riïng, àïìu ẫnh
hûúãng túái thõ giấc vâ cố thïí lâm khẫ nùng nhòn ca chấu bế kếm ài.

Phất hiïån mùỉt kếm: Cng nhû viïåc nghe kếm, viïåc nhòn kếm
a cấc chấu cêìn phẫi phất hiïån vâ tòm ngun nhên tûâ súám. Thđ d:
hiïån tûúång lấc mùỉt cêìn phẫi luån têåp cho cấc chấu cấch nhòn theo
mưåt phûúng phấp riïng àïí chûäa trõ vâ luån têåp câng súám câng tưët.

Cố nhiïìu phûúng phấp thûã nghiïåm àïí phất hiïån xem cấc chấu
cố bõ kếm vïì thõ giấc hay khưng. Cố chấu múái àûúåc vâi thấng cng
cêìn phẫi àeo kđnh.

7. GIẪM THÕ LÛÅC

Trễ múái àûúåc mêëy thấng cố thïí mùỉc chûáng giẫm thõ lûåc nhòn
khưng tinh úã mưåt bïn hay cẫ hai bïn mùỉt. Cố thïí thûã àún giẫn bùçng
cấch rổi tia sấng vâo mùỉt chấu rưìi theo dội phẫn ûáng. Nïëu cố nghi
ngúâ gò phẫi àûa chấu àïën bấc sơ chun khoa mùỉt.

8. CHÙỈP LỂO MÙỈT

Chùỉp mùỉt lâ loẩi mn nhỗ mổc úã búâ mi mùỉt, dûúái chên mưåt lưng
mi. Chùỉp chống khỗi nhûng dïỵ bõ lẩi. Mën trõ chùỉp, chó cêìn bưi lïn
chùỉp loẩi pommất khấng sinh.

Ngun nhên chùỉp lâ do mưåt loẩi tuën nhỗ úã búâ mi bõ nhiïỵm
trng.

9. CHÛÁNG LẤC MÙỈT

Trong mêëy thấng àêìu, cố lc mùỉt trễ sú sinh cố vễ nhû húi lấc.
Hiïån tûúång nây vïì sau tûå nhiïn sệ hïët, vò trong nhûäng ngây àêìu
ca cåc sưëng, hai mùỉt cấc chấu chûa phưëi húåp khúáp vúái nhau mâ
thưi.

Nhûng, nïëu hiïån tûúång nây kếo dâi vâ thûúâng xun thò bâ mể
phẫi àûa chấu túái bấc sơ chun khoa mùỉt ngay, câng súám câng tưët.

Lấc thûúâng lâ khuët têåt ca mưåt bïn mùỉt. Cêìn phẫi têåp luån
cho bïn mùỉt bõ têåt. Bấc sơ sệ bùng kđn bïn mùỉt khưng bõ têåt lẩi àïí
luån têåp cho mùỉt kia hóåc cho chấu àeo kđnh cố mùỉt kđnh àùåc biïåt

àïí àiïìu chónh hûúáng nhòn cho mùỉt chấu. Khi mùỉt chấu àậ nhòn
àûúåc bònh thûúâng rưìi bấc sơ cố thïí thûåc hiïån thïm mưåt cåc phêỵu
thåt thêím m nhỗ nûäa.

10. ÀAU MÙỈT ÀỖ

Nhiïìu khi cấc chấu nhỗ vûâa bõ ho, vûâa àau mùỉt àỗ. Lông trùỉng
mùỉt ngûáa, húi sûng vâ mâu àỗ. Khi chấu hïët ho, thò mùỉt cng khỗi.

Nïëu chấu chó bõ àau mùỉt thưi, lông trùỉng mùỉt mâu àỗ, ln
chẫy nûúác mùỉt, bíi sấng mđ mùỉt dđnh vâo nhau vò dó mâu vâng àïën
nưỵi chấu khưng múã mùỉt àûúåc, thò phẫi àûa chấu túái bấc sơ khấm
mùỉt. Trong khi chûa cố bấc sơ, bẩn cố thïí rûãa nhể nhâng mùỉt chấu
bùçng nûúác êëm.

Nïëu chấu múái àûúåc mêëy tìn mâ àậ bõ àau mùỉt nhû vêåy thò
chng ta phẫi tòm xem cố phẫi chấu bõ tùỉc ưëng lïå àẩo hay khưng. Lïå
àẩo lâ àûúâng dêỵn nûúác mùỉt.

Chûáng àau mùỉt ca trễ sú sinh: Chấu bế khi múái sinh ra dïỵ bõ
lêy nhiïỵm chêët bêín hay vi trng vâo mùỉt. Búãi vêåy, khi múái lổt lông,
chấu thûúâng àûúåc cấc bâ àúä tra thëc phông bïånh vâo mùỉt nhû
dung dõch nitrat bẩc.

Vò nitrat bẩc cng khưng trûâ diïåt àûúåc mưåt sưë vi trng nhû
trng bïånh chlamydia, ngây nay ngûúâi ta thûúâng nhỗ thïm thëc
khấng sinh nhû cycline.

Khi mưåt chấu bế vûâa sưët, ho, vâ mùỉt rêët àỗ, cng nïn nghơ túái
mưåt sưë bïånh do vi rt gêy ra, chùèng hẩn nhû bïånh súãi.

11. XỖ LƯỴ TAI

Mưåt sưë bâ mể mën xun vânh tai dûúái cho con gấi àïí àeo àưì
trang sûác. Viïåc lâm nây khưng cố gò nguy hiïím vúái àiïìu kiïån cấc
dng c dng àïí xun lưỵ tai cho trễ phẫi àûúåc rûãa sẩch vâ tiïåt
trng cêín thêån, nhêët lâ hiïån nay, khi àang cố dõch bïånh AIDS trân
lan trong thânh phưë.

12. VIÏM XÛÚNG CHM ÚÃ TAI

Sau vânh tai mưỵi ngûúâi chng ta àïìu cố mưåt gô xûúng vưìng lïn
vúái àùåc àiïím lâ cố nhûäng àiïím nhỗ hộm xëng, vò thïë àûúåc gổi lâ
xûúng chm. Trong sưë cấc hộm nây, quan trổng nhêët lâ hộm thưng
vúái tai trong. Khi tai giûäa bõ viïm, hộm nây dïỵ bõ nhiïỵm trng vâ
mûng m.
Ngây nay, chûáng viïm xûúng chm khưng côn phưí biïën nhû
trûúác kia. Nhûng viïåc phất hiïån cấc chấu nhỗ, nhêët lâ cấc chấu sú
sinh mùỉc chûáng nây úã giai àoẩn àêìu rêët khố, vò cấc chấu chó biïët
khốc mâ khưng nối àûúåc lâ àau úã àêu.

Búãi vêåy, cấc bâ mể cêìn ch , khi thêëy tai ca chấu bế chẫy
nûúác hay chẫy m nhiïìu, mâng nhơ cố sùỉc thấi khấc thûúâng, chấu bõ
sưët vâ ngûúâi gêìy rưåc ài. Cêìn àûa chấu túái bấc sơ chun khoa tai-
mi-hổng àïí khấm. Nïëu viïåc ëng thëc khấng sinh àậ kếo dâi mêëy
tìn mâ chấu vêỵn khưng khỗi thò phẫi phêỵu thåt àïí chûäa trõ.

13. VIÏM TAI TRONG

Phêìn trong tai, sau mâng nhơ khi bõ viïm thûúâng kêm theo

viïm hổng. Cấc chấu bế sú sinh hay bõ chûáng viïm nây vò trong tû
thïë nùçm, con àûúâng thưng nhau giûäa tai vâ sau mi trúã nïn rưång
thoấng khiïën vi trng vâ vi rt dïỵ lêy lan úã cẫ 2 núi.

Nhûäng biïíu hiïån úã chấu bế: Nhûäng chấu bế chûa nối àûúåc
khiïën ngûúâi lúán khưng biïët chấu àau úã trong tai. Chấu cố thïí khốc,
cổ tai xëng gưëi, nhûng cng khưng à àïí mổi ngûúâi hiïíu. Tuy vêåy,
cố mưåt sưë triïåu chûáng sau lâm chng ta cố thïí nghơ túái chûáng viïm
tai trong: chấu bõ rưëi loẩn tiïu hốa, ài tûúát (óa lỗng), nưn ối, ho, cûåa
qåy ln vâ khố ng. Viïåc àêìu tiïn ca bấc sơ lâ khấm tai vâ coi
nhơ tai cho chấu.

Vúái cấc chấu lúán thò viïåc xấc àõnh bïånh dïỵ dâng hún vò cấc chấu
nối àûúåc lâ thêëy àau trong tai.

Phûúng phấp chûäa trõ: Thoẩt àêìu, khi tai bế bùỉt àêìu bõ sûng,
àau, bấc sơ thûúâng cho thëc nhỗ vâo tai àïí giẫm àau. Sau nây khi
chưỵ viïm àậ cố m, nhiïìu khi bấc sơ tai-mi-hổng phẫi tòm cấch
chổc mưåt lưỵ thng úã nhơ lâm lưëi thoất cho m chẫy ra vâ lêëy m xết
nghiïåm xem chưỵ viïm bõ loẩi vi trng hay vi rt nâo gêy bïånh.

Hiïån tûúång tai chẫy m: Nhơ cố thïí tûå thng àïí m chẫy ra
ngoâi. Trûúâng húåp nây vêỵn cêìn phẫi ài khấm bấc sơ chun khoa
tai-mi-hổng, vò nhû vêåy chûa phẫi lâ bïånh sệ hïët. Ngay viïåc cho
cấc chấu ëng thëc khấng sinh, bấc sơ cng phẫi cên nhùỉc vâ theo
dội. Nhiïìu khi nhòn bïì ngoâi nhơ, tûúãng nhû àậ khỗi vò thëc cố tấc
dng nhanh nhûng thêåt ra khưng phẫi nhû vêåy. Bïånh vêỵn êm ó,
chûa khỗi hùèn vâ cố nhûäng biïën chûáng vâo xûúng chm khiïën àûáa
trễ st cên, gêìy ëu, vâ túái mưåt lc nâo àố, bïånh lẩi trúã lẩi.
Sau nhiïìu lêìn ëng thëc khấng sinh, tai khưng cố m nûäa

nhûng lẩi cố mưåt chêët nûúác sïìn sïåt. Hiïån tûúång nây kếo dâi khiïën
nhơ bõ tưín thûúng nùång lâm Bế bõ giẫm thđnh lûåc.

Trong thúâi gian chûäa trõ, Bế phẫi gâi trong tai mưåt ưëng thưng,
cố khi trong nhiïìu thấng.

Nïëu Bế bõ àau tai nhiïìu lêìn, bõ ài bõ lẩi, cấc bấc sơ sệ nẩo V.A
cho chấu.

14. VÂNH TAI DÕ DẨNG

Nïëu vânh tai chấu bế xa da àêìu quấ, chúá nïn dđnh vânh tai vâo
da àêìu bùçng bùng keo hóåc bùỉt chấu àưåi m xp xëng cẫ ngây àïí
hông sûãa àưíi àûúåc cấi dấng ca àưi tai.

Bẩn hậy kiïn trò àúåi túái khi chấu lïn 8 hóåc 9 tíi, vò túái lc àố
múái sûãa àûúåc cho chấu bùçng phûúng phấp phêỵu thåt rêët àún giẫn.

15. VÊÅT LẨ TRONG TAI

Nïëu bẩn khưng thïí lêëy ngay vêåt mâ Bế àậ nhết vâo tai chấu thò
àûâng cưë. Nhû vêåy, bẩn cố thïí lâm tưín thûúng ưëng tai ca Bế. Hậy
àûa Bế túái bấc sơ khoa TAI-MI-HổNG ngay. úã àố, bấc sơ cố cấc
dng c chun mưn àïí lêëy vêåt ra.

16. ÀIÏËC

Àiïëc lâ chûáng bïånh khưng phẫi lâ hiïëm thêëy úã trễ em. Cấc chấu
cố thïí bõ nghïỵnh ngậng hóåc àiïëc hoân toân. Hêåu quẫ ca têåt àiïëc
lâm cấc chấu chêåm biïët nối. Nhiïìu bâ mể khưng biïët con mònh bõ

têåt nây vò thêëy con vêỵn bònh thûúâng, nghơ rùçng chấu bế chó phất
triïín chêåm àưi cht vïì trđ tụå. Mưåt chấu bế hất sai cố thïí vò nghe
khưng tưët: cêìn phẫi kiïím tra khẫ nùng thđnh giấc ca chấu.

Phất hiïån têåt àiïëc ca cấc chấu câng nhỗ, câng khố. Bưë, mể cấc
chấu nhỗ nïn àïí theo dội phẫn ûáng ca cấc chấu vúái cấc tiïëng
àưång hâng ngây nhû: tiïëng nối nhỗ, tiïëng rầiư, tiïëng tđch tùỉc àưìng
hưì, tiïëng kểt cûãa v.v Nïëu cố àiïìu gò nghi ngẩi, nïn àûa ngay chấu
túái bấc sơ chun khoa tai àïí thûã.

Viïåc kiïím tra àõnh k vïì thđnh giấc cho cấc chấu thûúâng àûúåc
tiïën hânh khi cấc chấu àûúåc 9 thấng vâ 24 thấng. Hiïån nay, úã cấc
bïånh viïån sẫn hóåc nhâ hưå sinh, ngûúâi ta àậ ấp dng cấc phûúng
phấp kiïím tra thđnh giấc cho cấc chấu bế múái sinh àûúåc vâi ngây
hay vâi tìn.

Ngun nhên ca têåt àiïëc thò nhiïìu :

- Chấu bế cố thïí bõ àiïëc bêím sinh do di truìn hóåc bõ nhiïỵm
bïånh ngay tûâ khi côn trong bng mể, nhû bïånh thy àêåu chùèng
hẩn.

- Chấu bõ àiïëc nhể sau khi mùỉc mưåt sưë bïånh; hóåc bõ viïm tai
mâ chûäa trõ nûãa chûâng; hóåc do ëng mưåt sưë thëc khấng sinh (nhû
gentamicine) vâ bõ ẫnh hûúãng ca thëc.

17. VÊÅT LẨ TRONG MI

Nïëu Bế tưëng mưåt vêåt nhỗ vâ lâm kểt vêåt àố trong mi, thò bẩn
cêìn lêëy ngay ra cho chấu. Nhûng phẫi cêín thêån, nïëu khưng, bẩn cố

thïí lâm cho vêåt tt sêu thïm vâo lâm thûúng tưín túái phêìn niïm
mẩc bïn trong. Nïëu khố lêëy vêåt ra, khưng nïn cưë mâ nïn àûa Bế túái
bấc sơ chun khoa vïì tai-mi-hổng vò úã àố cố nhiïìu dng c chun
mưn àïí thûåc hiïån viïåc àố cố kïët quẫ.

18. SƯÍ MI, VIÏM MI, VIÏM MI - HỔNG

Sưí mi lâ mưåt chûáng nhể úã trễ em: thấn nhiïåt húi cao hún bònh
thûúâng, mi chẫy nûúác (mưåt chêët nhêìy lỗng, khưng mâu). Vúái cấc
chấu lúán, chó vâi hưm lâ khỗi. Cấc chấu bế sú sinh thò kêm theo mưåt
vâi hiïån tûúång nhû khố ng, khố thúã lâm cho cấc chấu b khố (vò
khi b khưng thúã àûúåc).

Cấc bâ mể cố thïí dng cấc dng c ht nûúác mi cho cấc chấu,
thûúâng bấn úã cấc hiïåu thëc; nhỗ mi cho cấc chấu bùçng cấc loẩi
thëc dânh riïng cho trễ em. Trấnh dng cấc thëc cố dêìu vâ cấc
loẩi thëc lâm co mẩch mấu.

Viïm mi-hổng lâ chûáng bïånh vïì mi nhûng lan tûâ phêìn sau
ca hưëc mi cho túái hổng vâ cố cấc triïåu chûáng nhû: chẫy nûúác mi,
cố thïí sưët cao, thên nhiïåt tùng àưåt ngưåt nïn cố thïí gêy co giêåt úã cấc
chấu nhỗ, ho, khưng chõu ùn, óa chẫy.