TOBA MIKA BIẾN ẢO VIỆT NAM TỪ KATAZOME potx

TOBA MIKA BIẾN ẢO VIỆT
NAM TỪ KATAZOME

Toba Mika là ai? Katazome là cái gì? hai danh từ có nguồn gốc Nhật
Bản này nghe có vẻ khá xa lạ với công chúng Việt Nam nhưng thực sự
đây là hai danh từ rất “đáng yêu” nếu chúng ta được tìm hiểu.

ở Việt Nam, có lẽ nhiều người chưa biết về trường phái Katazome.
Katazome chính là phương pháp nhuộm màu vải theo khuôn có lịch sử
lâu đời từ thế kỷ XII ở Nhật Bản. Nét đặc trưng của Katazome là ở các
sắc màu tinh tế, sắc sảo nhuộm rất sâu vào sợi vải dù thoạt trông lại rất
đơn giản. Katazome cũng được tạo bằng khuôn nhưng từ một loại giấy
đặc biệt không thấm nước chứ không phải gỗ.
Còn Toba Mika có thể là cái tên nghe chưa quen tai nhưng khi xem
những tác phẩm của chị thì một ấn tượng đặc biệt không thể gọi tên
ngay lập tức chiếm trọn cảm xúc người xem.
Các phong cảnh đặc trưng, thơ mộng của Việt Nam cứ hiện lên, hiện
lên trong từng tác phẩm của nữ hoạ sĩ người Nhật – Toba Mika. à, đây
là sông Hương thơ mộng, kia là quán bia vỉa hè ở Hà Nội kia nữa là
cái gì mà trông quen quá nhỉ thì ra là phố Hà Nội bên lề đường sắt,
chỗ mà đường tàu hoả đi xuyên qua mặt hậu của các dãy nhà cũ kỹ và
lô xô. Cảnh này chỉ thấy được khi ta đi trên tàu hoả. Vừa lạ, vừa quen,
vừa gây xúc động bồi hồi nhớ lại những chuyến đi xa từ thủa nhỏ cùng
mẹ, cùng cha
Hẳn có lẽ nữ hoạ sĩ sẽ rất xúc động khi biết những tác phẩm của mình
đã đưa được một số khán giả Việt Nam tới những kỷ niệm dịu ngọt và
những miền ký ức xa xưa của tuổi thơ. Trong tâm thức của
Toba Mika,
Việt Nam là xứ sở nhiệt đới ồn ào, náo nhiệt nhưng có những khoảnh
khắc, không gian vô cùng yên bình mang đậm cả nét cổ kính của châu
Âu lẫn nét huyền bí, trầm mặc của phương Đông. Điều n

ày chúng ta có
thể thấy rất nhiều trong những tác phẩm của chị. Toba Mika đi suốt
chiều dài Việt Nam, từ miền Nam náo nhiệt, qua cố đô Huế trầm tư
đến Hà Nội cổ kính, và mỗi một thành phố, miền quê lại để lại cho chị
những ấn tượng lạ lùng và sâu đậm. Chị tái hiện tất cả những trải
nghiệm thú vị và đặc biệt đó trên tác phẩm. Đó có thể là một sông
Hương đẹp tinh khiết dưới trăng; một góc quán bia hơi vỉa hè chi
ều đầy
nắng; một góc phố tĩnh lặng đầy cổ kính; cuộc sống chen chúc, náo
nhiệt trên các kênh rạch; các ngõ nhỏ cũng không kém phần ồn ào với
những ô cửa sổ lô nhô, quần áo giăng mắc phất phơ bằng những nét
bút run rẩy, sống động hoà cùng những gam màu tươi sáng tạo nên sự
mềm mại, tinh tế rất đặc trưng của phong cách Katazome. Chính sự
mềm mại này tạo cho góc phố, cây cầu hay những xóm ven kênh của
Việt Nam có một sức thu hút mãnh liệt về thị giác người xem. Toba
Mika đã vẽ một Việt Nam thường nhật với vẻ đẹp bình dị đến nao l
òng.
Điều này đã gây xúc động đến bất cứ người Việt Nam nào khi đứng
trước tác phẩm của chị.
Toba Mika là một hoạ sĩ có tư duy sâu sắc, có cái nhìn cực kỳ tinh tế,
có một bút pháp điêu luyện, có sự kiên nhẫn kỳ lạ và trên hết là những
cảm nhận tuyệt vời với cuộc sống cũng như phong c
ảnh của Việt Nam.
Chính điều này đã tạo nên một sắc thái Việt Nam trong hơi thở nghệ
thuật Nhật Bản. Chúng trở nên hoà quyện và tương thích đ
ến nỗi không
thể nhận ra đâu là văn hoá Nhật, đâu là văn hoá Việt.
Quay lại với Katazome ta thấy phương pháp và cách xử lý in có vẻ gần
giống tranh khắc Đông Hồ về quy trình sáng tác. Nhưng điều khác biệt
cơ bản chính là ở truyền thống văn hoá đã tạo nên những bản sắc mỹ

thuật riêng. Tranh khắc Đông Hồ của Việt Nam là sự đơn giản về
đường nét và càng đơn giản hơn nữa ở màu sắc. Nhưng Katazome lại
lấy sự tinh tế trong sắc màu là cốt lõi. Nhật Bản là một dân tộc rất đặc
biệt. Họ sáng tạo và hoàn thiện tất cả các ngành nghề thủ công của họ
một cách tuyệt hảo, mang đậm đặc trưng văn hoá truyền thống của đất
nước Phù Tang. Sản phẩm của họ dù từ gốm, sứ tới tranh, hay cả kiến
trúc và ẩm thực cũng đều khiến thế giới phải nể phục.
Và sắc màu tinh tế, tươi sáng ấy của Katazome đã được Toba Mika
biến ảo đầy sắc màu thơ mộng với đủ các cung bậc vào phong cảnh và
văn hoá Việt. Chất thơ ấy vẫn đậm nét và đáng yêu ngay cả khi chị vẽ
những khu nhà “ổ chuột” trên kênh nước đen vẫn đầy sắc đỏ, sắc
vàng, và các ngôi nhà vẫn rung rinh soi bóng xuống dòng kênh trông
vẫn đầy thơ mộng… bởi vì Toba Mika nắm được rất rõ thần thái v
à hơi
thở cuộc sống đặc trưng của con người cũng như phong cảnh Việt
Nam. Đây là điều mà ngay chính nhiều “người Nhật cũng phải thấy
ghen tị khi Toba Mika vẽ Việt Nam còn đẹp hơn vẽ Nhật Bản”.
Tháng 12/2010 Toba Mika sẽ triển lãm tại Văn Miếu Quốc Tử Giám v
à
Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long
Hà Nội và 1300 năm cố đô Nara Nhật Bản. Công chúng Hà Nội sẽ có
dịp chiêm ngưỡng lại những tác phẩm tuyệt đẹp của Toba
Mika.
Hoàng Anh