luận văn đề tài đánh giá mức độ xâm lấn của các loài cây dại ở vườn quốc gia bạch mã nhằm đề ra biện pháp bảo tồn đa

ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ XÂM LẤN CỦA CÁC LOÀI
CÂY DẠI Ở VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ NHẰM
ĐỀ RA BIỆN PHÁP BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC

GS. TSKH. Nguyễn Nghĩa Thìn, CN. Vũ Anh Tài, ThS.
Nguyễn Hoài An
Khoa Sinh học, trường ĐH Khoa học Tự nhiên ĐHQGHN
KS. Vũ Văn Cần - KS. Vũ Văn Dũng
Viện Điều tra Quy hoạch rừng

MỞ ĐẦU

Ngày nay, trong khi toàn cầu đang nỗ lực lên các kế hoạch
hành động để bảo vệ ĐDSH cũng như tính toàn vẹn của sự
sống trên hành tinh, hoạt động du lịch cùng với các hoạt
động xây dựng, sản xuất, canh tác nông nghiệp lại trở thành
một nguy cơ đe doạ sự suy giảm đa dạng sinh học ở những
nơi con người đặt chân tới. Khách du lịch đã ít nhiều đã
mang mầm mống của các loài sinh vật từ vùng này đến
vùng khác theo hành trình của mình, từ đó đã làm xuất hiện
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ XÂM LẤN CỦA CÁC LOÀI
CÂY DẠI Ở VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ NHẰM
ĐỀ RA BIỆN PHÁP BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC

GS. TSKH. Nguyễn Nghĩa Thìn, CN. Vũ Anh Tài, ThS.
Nguyễn Hoài An
Khoa Sinh học, trường ĐH Khoa học Tự nhiên ĐHQGHN
KS. Vũ Văn Cần - KS. Vũ Văn Dũng
Viện Điều tra Quy hoạch rừng

MỞ ĐẦU

Ngày nay, trong khi toàn cầu đang nỗ lực lên các kế hoạch
hành động để bảo vệ ĐDSH cũng như tính toàn vẹn của sự
sống trên hành tinh, hoạt động du lịch cùng với các hoạt
động xây dựng, sản xuất, canh tác nông nghiệp lại trở thành
một nguy cơ đe doạ sự suy giảm đa dạng sinh học ở những
nơi con người đặt chân tới. Khách du lịch đã ít nhiều đã
mang mầm mống của các loài sinh vật từ vùng này đến
vùng khác theo hành trình của mình, từ đó đã làm xuất hiện
nhiều các sinh vật lạ trong hệ sinh thái bản địa, và vô tình
họ đã trở thàn tác nhân phát tán các loài này. Canh tác đất
nông nghiệp và phát nương làm rẫy không những làm suy
thoái môi trường tự nhiên, làm giảm tính ĐDSH mà còn
tiếp tay cho việc phát triển của các loài thực vật xâm lấn,
tấn công vào môi trường tự nhiên, đe doạ sự tồn tại và phát
triển của các loài bản địa. Mầm mống của chúng còn có
trong vật liệu xây dựng vì thế xây dựng cũng góp phần
không nhỏ ảnh hưởng đến ĐDSH.

Đứng trước nguy cơ xâm lấn của các loài động thực vật đối
với sự tồn tại và phát triển của các loài bản địa và việc bảo
vệ hệ sinh thái tự nhiên cũng như trong công tác bảo tồn
ĐDSH, chúng ta cần thiết phải có những khảo sát, đánh giá
mức độ xâm lấn của chúng để từ đó tìm ra những biện pháp
khống chế, ngăn chặn có hiệu quả không những đối với các
vùng đất nông nghiệp mà ngay cả các KBT, VQG. Qua đợt
khảo sát, đánh giá mức độ xâm lấn của các loài cây cỏ ở
VQG Bạch Mã bước đầu đã cho chúng tôi thấy điều đó.

I. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

nhiều các sinh vật lạ trong hệ sinh thái bản địa, và vô tình
họ đã trở thàn tác nhân phát tán các loài này. Canh tác đất
nông nghiệp và phát nương làm rẫy không những làm suy
thoái môi trường tự nhiên, làm giảm tính ĐDSH mà còn
tiếp tay cho việc phát triển của các loài thực vật xâm lấn,
tấn công vào môi trường tự nhiên, đe doạ sự tồn tại và phát
triển của các loài bản địa. Mầm mống của chúng còn có
trong vật liệu xây dựng vì thế xây dựng cũng góp phần
không nhỏ ảnh hưởng đến ĐDSH.

Đứng trước nguy cơ xâm lấn của các loài động thực vật đối
với sự tồn tại và phát triển của các loài bản địa và việc bảo
vệ hệ sinh thái tự nhiên cũng như trong công tác bảo tồn
ĐDSH, chúng ta cần thiết phải có những khảo sát, đánh giá
mức độ xâm lấn của chúng để từ đó tìm ra những biện pháp
khống chế, ngăn chặn có hiệu quả không những đối với các
vùng đất nông nghiệp mà ngay cả các KBT, VQG. Qua đợt
khảo sát, đánh giá mức độ xâm lấn của các loài cây cỏ ở
VQG Bạch Mã bước đầu đã cho chúng tôi thấy điều đó.

I. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng được quan tâm, điều tra, khảo sát, là “Các loài
thực vật thân thảo hay thân bụi nhỏ (kể cả dây leo), có
nguồn gốc từ nơi khác đến có khả năng cạnh tranh về sinh
cảnh đối với các loài bản địa và làm cho các loài này bị
chết đi hoặc không phát triển được".

1.2. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi tiến hành so sánh và
đánh giá mức độ xuất hiện và tình trạng xâm lấn của các
loài ở các địa điểm khác nhau (một cách tương đối), theo
đó chúng tôi đưa ra 4 mức độ xâm lấn là:

1. Ít: loài ở tình trạng có xuất hiện, chưa lan rộng, cá thể
phân bố rải rác.

2. Vừa: loài đã xuất hiện và hiện đã bắt đầu phát triển về
số lượng, tập trung thành từng nhóm nhỏ.

1.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng được quan tâm, điều tra, khảo sát, là “Các loài
thực vật thân thảo hay thân bụi nhỏ (kể cả dây leo), có
nguồn gốc từ nơi khác đến có khả năng cạnh tranh về sinh
cảnh đối với các loài bản địa và làm cho các loài này bị
chết đi hoặc không phát triển được".

1.2. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi tiến hành so sánh và
đánh giá mức độ xuất hiện và tình trạng xâm lấn của các
loài ở các địa điểm khác nhau (một cách tương đối), theo
đó chúng tôi đưa ra 4 mức độ xâm lấn là:

1. Ít: loài ở tình trạng có xuất hiện, chưa lan rộng, cá thể
phân bố rải rác.

2. Vừa: loài đã xuất hiện và hiện đã bắt đầu phát triển về
số lượng, tập trung thành từng nhóm nhỏ.

3. Nhiều: loài xâm lấn lan rộng thành các thảm, mảng
lớn nhưng chưa liên tục.

4. Rất nhiều: loài xâm lấn lan rộng thành các mảng lớn,
liên tục, đe doạ nghiêm trọng tới sự tồn tại và phát triển của
các loài bản địa.

Việc điều tra được tiến hành theo các tuyến đại diện cho
các phân khu của VQG: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt - khu
nghỉ mát, các phân khu phục hồi sinh thái, phân khu dịch
vụ hành chính và vùng đệm.

Các phương pháp điều tra theo tuyến, thiết lập OTC, giám
định mẫu vật được thực hiện theo các phương pháp thông
thường được áp dụng phổ biến ở Việt Nam.

II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

2.1. Kết quả chung


3. Nhiều: loài xâm lấn lan rộng thành các thảm, mảng
lớn nhưng chưa liên tục.

4. Rất nhiều: loài xâm lấn lan rộng thành các mảng lớn,
liên tục, đe doạ nghiêm trọng tới sự tồn tại và phát triển của

các loài bản địa.

Việc điều tra được tiến hành theo các tuyến đại diện cho
các phân khu của VQG: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt - khu
nghỉ mát, các phân khu phục hồi sinh thái, phân khu dịch
vụ hành chính và vùng đệm.

Các phương pháp điều tra theo tuyến, thiết lập OTC, giám
định mẫu vật được thực hiện theo các phương pháp thông
thường được áp dụng phổ biến ở Việt Nam.

II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

2.1. Kết quả chung

Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã thu được bộ mẫu
gồm 86 số hiệu ghi nhận cho tổng số 83 loài xâm.

Theo số liệu thống kê, phần lớn các loài xâm lấn thuộc về
họ Hoà thảo Poaceae với các chi như: Panicum, Paspalum,
Eragrostis, Thysanolaena, Setaria ; họ Cúc Asteraceae
với các chi: Lactuca,

Bidens, Waltheria họ Trinh nữ Mimosaceae với 3 loài
thuộc chi Mimosa và một số các loài thuộc các họ khác
như: Cà phê Rubiaceae, Bạc hà Lamiaceae

Các loài xâm lấn có một số là cây nhập từ nước ngoài, từ
các châu lục khác như: Cuphea hookeriana, Mimosa pigra,
M. invisa, Centratherum intermedium, Waltheria

americana, Syndonella nudifolia, Dichrocephala
intergrifolia, Pilea microphylla, Lantana camara,
Taraxacum officinalis, Stachytarpheta jamaicensis và
Stachytarpheta sp.

Xâm nhập từ đất canh tác nông nghiệp và đất sau đốt
Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã thu được bộ mẫu
gồm 86 số hiệu ghi nhận cho tổng số 83 loài xâm.

Theo số liệu thống kê, phần lớn các loài xâm lấn thuộc về
họ Hoà thảo Poaceae với các chi như: Panicum, Paspalum,
Eragrostis, Thysanolaena, Setaria ; họ Cúc Asteraceae
với các chi: Lactuca,

Bidens, Waltheria họ Trinh nữ Mimosaceae với 3 loài
thuộc chi Mimosa và một số các loài thuộc các họ khác
như: Cà phê Rubiaceae, Bạc hà Lamiaceae

Các loài xâm lấn có một số là cây nhập từ nước ngoài, từ
các châu lục khác như: Cuphea hookeriana, Mimosa pigra,
M. invisa, Centratherum intermedium, Waltheria
americana, Syndonella nudifolia, Dichrocephala
intergrifolia, Pilea microphylla, Lantana camara,
Taraxacum officinalis, Stachytarpheta jamaicensis và
Stachytarpheta sp.

Xâm nhập từ đất canh tác nông nghiệp và đất sau đốt
nương làm rẫy gồm các loài thuộc Panicum, Paspalum,
Hedyotis, Hyptis, Eragrostis, Ocimum, Stachytarpheta và
các loài Celosia argenta, Ottochloa nodosa, Elipta

prostrata, Chrysopogon aciculatus, Imperata cylindrica,
Ageratum conyzoides, Lantana camara, Polygala
glomerata, Thysanolaena maxima, Merremia boisiana,
Merremia sp.,

Một số loài có mức độ xâm lấn các sinh cảnh mạnh, làm
cho cá loài khác không phát triển được và vùng phân bố
của loài xâm lấn trở nên thuần loại, có thể kể đến như
Thysanolaena maxima, Mimosa invisa, M. pudica, M.
pigra, Panicum maximum, P. brevifolium, Merremia
boisiana, Imperata cylindrica, Chromolaena odorata,
Combretum deciduum, Dicranopteris linearis, Rubus
malvaceus, R. alceaefolius, Lantana camara, Bidens
pilosa

Ngoài ra chúng ta cũng cần phải đề cập đến các loài theo
người, chúng có mặt ở các địa điểm mà ở đó con người
thường đặt chân tới, là các loài xâm lấn mạnh, thường tạo
nương làm rẫy gồm các loài thuộc Panicum, Paspalum,
Hedyotis, Hyptis, Eragrostis, Ocimum, Stachytarpheta và
các loài Celosia argenta, Ottochloa nodosa, Elipta
prostrata, Chrysopogon aciculatus, Imperata cylindrica,
Ageratum conyzoides, Lantana camara, Polygala
glomerata, Thysanolaena maxima, Merremia boisiana,
Merremia sp.,

Một số loài có mức độ xâm lấn các sinh cảnh mạnh, làm
cho cá loài khác không phát triển được và vùng phân bố
của loài xâm lấn trở nên thuần loại, có thể kể đến như
Thysanolaena maxima, Mimosa invisa, M. pudica, M.

pigra, Panicum maximum, P. brevifolium, Merremia
boisiana, Imperata cylindrica, Chromolaena odorata,
Combretum deciduum, Dicranopteris linearis, Rubus
malvaceus, R. alceaefolius, Lantana camara, Bidens
pilosa

Ngoài ra chúng ta cũng cần phải đề cập đến các loài theo
người, chúng có mặt ở các địa điểm mà ở đó con người
thường đặt chân tới, là các loài xâm lấn mạnh, thường tạo
nên những vệt, những thảm dài bên cạnh những con lộ, lối
đi và các điểm dừng chân của du khách, đường mòn của
người dân tiến vào rừng sâu. Có thể kể đến các loài xâm lấn
theo người như: Bidens pilosa, Stachytarpheta, Paspalum
dilatatum, Chrysopogon aciculatus, Waltheria americana,
Thysanolaena maxima, Taraxacum officinalis,
Chromolaena odorata, Mimosa (có 3 loài), Các loài phát
tán theo dòng nước (dòng chảy và nước mưa):: Mimosa
pigra, M. invisa, Impereata cylindrica, Thysanolaena
maxima, Taraxacum officinalis, Dicranopteris linearis

2.2. Hiện trạng phân khu du lịch - nghỉ mát

Trong khu vực nghiên cứu, khảo sát cho thấy co 70 loài cây
xâm lấn, trong đó các loài xâm lấn ở mức độ 3 và 4 mới chỉ
dừng lại ở con số 24 loài.

Hiện tại đã thấy sự có mặt của một loài xâm lấn đặc biệt
nguy hiểm đó là cây Ma dương (Mimosa pigra) xuất hiện
tại khu vực km 14+700 đường lên đỉnh Bạch Mã. Loài này
hiện đang là nguy cơ xâm lấn rất mạnh ở Việt Nam (hạt của

nên những vệt, những thảm dài bên cạnh những con lộ, lối
đi và các điểm dừng chân của du khách, đường mòn của
người dân tiến vào rừng sâu. Có thể kể đến các loài xâm lấn
theo người như: Bidens pilosa, Stachytarpheta, Paspalum
dilatatum, Chrysopogon aciculatus, Waltheria americana,
Thysanolaena maxima, Taraxacum officinalis,
Chromolaena odorata, Mimosa (có 3 loài), Các loài phát
tán theo dòng nước (dòng chảy và nước mưa):: Mimosa
pigra, M. invisa, Impereata cylindrica, Thysanolaena
maxima, Taraxacum officinalis, Dicranopteris linearis

2.2. Hiện trạng phân khu du lịch - nghỉ mát

Trong khu vực nghiên cứu, khảo sát cho thấy co 70 loài cây
xâm lấn, trong đó các loài xâm lấn ở mức độ 3 và 4 mới chỉ
dừng lại ở con số 24 loài.

Hiện tại đã thấy sự có mặt của một loài xâm lấn đặc biệt
nguy hiểm đó là cây Ma dương (Mimosa pigra) xuất hiện
tại khu vực km 14+700 đường lên đỉnh Bạch Mã. Loài này
hiện đang là nguy cơ xâm lấn rất mạnh ở Việt Nam (hạt của
loài này có khả năng sống được hơn 20 năm trong đất, chịu
được lửa và nước, trung bình mỗi cây có khoảng 9000
hạt…). Đây là một dấu hiệu cho thấy nguy cơ sẽ xâm lấn
vào vùng bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn Quốc gia Bạch
Mã.

Hầu hết các con đường giao thông lớn, đường ô tô, thậm trí
ngay cả các lối đi nhỏ, các đường mòn, luôn xuất hiện các
loài xâm lấn có mức độ che phủ rất lớn như: Dicranopteris

linearis, Thysanolaena maxima, Imperata cylindrica cùng
với Merremia boisiana, Paspalum sp., Ischaemum
rugosum, Chromolaena odorata, Lantana camara,
Agrostischys sp., Stachytarpheta jamaicensis mọc thành
các thảm thuần loại, đe doạ sự diệt vong của các loài bản
địa.

Các loài xâm lấn đó không những tiêu diệt các loài bản địa,
chúng còn làm mất đi vẻ đẹp, mĩ quan của các tuyến du
lịch. Một tổn thất lớn nữa có thể kể tới đó là việc cản trở
giao thông và việc đi lại của các du khách trên các lối mòn.
Hơn thế nữa, hàng tháng ban quản lý DLST của VQG lại tổ
loài này có khả năng sống được hơn 20 năm trong đất, chịu
được lửa và nước, trung bình mỗi cây có khoảng 9000
hạt…). Đây là một dấu hiệu cho thấy nguy cơ sẽ xâm lấn
vào vùng bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn Quốc gia Bạch
Mã.

Hầu hết các con đường giao thông lớn, đường ô tô, thậm trí
ngay cả các lối đi nhỏ, các đường mòn, luôn xuất hiện các
loài xâm lấn có mức độ che phủ rất lớn như: Dicranopteris
linearis, Thysanolaena maxima, Imperata cylindrica cùng
với Merremia boisiana, Paspalum sp., Ischaemum
rugosum, Chromolaena odorata, Lantana camara,
Agrostischys sp., Stachytarpheta jamaicensis mọc thành
các thảm thuần loại, đe doạ sự diệt vong của các loài bản
địa.

Các loài xâm lấn đó không những tiêu diệt các loài bản địa,
chúng còn làm mất đi vẻ đẹp, mĩ quan của các tuyến du

lịch. Một tổn thất lớn nữa có thể kể tới đó là việc cản trở
giao thông và việc đi lại của các du khách trên các lối mòn.
Hơn thế nữa, hàng tháng ban quản lý DLST của VQG lại tổ
chức phát quang đường giao thông một lần, tốn kém ước
tính khoảng trên 1 triệu đồng (phỏng vấn người phát đường
và kiểm lâm của vườn).

Có rất nhiều các loài xâm lấn là những loài đi theo dấu vết
của con người: Vọng Hải Đài, một điểm dừng chân lý
tưởng của du khách muốn chinh phục thiên nhiên và chiêm
ngưỡng vẻ đẹp của tạo hóa, đang tràn ngập các loài cây
xâm lấn, chúng là những loài không có mặt ở các độ cao
tương tự: Plantago major, Pogatherum crinitum,
Microstegium sp., Thysanolaena maxima, Saccharum
spotaneum ngay cả Ngải cứu Artemisia sp., Cỏ may
Chrysopogon aciculatus cũng có mặt ở đây và hiện đã mọc
thành một thảm rộng khoảng vài m
2
, các loài cây cảnh, cây
trồng nhập nội đã có mặt tại đây, đó là Cuphea hookeriana,
Begonia semperfolius.

Ở độ cao thấp hơn một chút, tại các khách sạn, biệt thự, nhà
nghỉ và nhà hàng, khá nhiều các loài nhập nội được đưa
vào trồng làm cảnh. Cũng ở đây, nhiều loài xâm lấn theo
người đã được tìm thấy, một số loài có nguồn gốc rất xa
chức phát quang đường giao thông một lần, tốn kém ước
tính khoảng trên 1 triệu đồng (phỏng vấn người phát đường
và kiểm lâm của vườn).

Có rất nhiều các loài xâm lấn là những loài đi theo dấu vết
của con người: Vọng Hải Đài, một điểm dừng chân lý
tưởng của du khách muốn chinh phục thiên nhiên và chiêm
ngưỡng vẻ đẹp của tạo hóa, đang tràn ngập các loài cây
xâm lấn, chúng là những loài không có mặt ở các độ cao
tương tự: Plantago major, Pogatherum crinitum,
Microstegium sp., Thysanolaena maxima, Saccharum
spotaneum ngay cả Ngải cứu Artemisia sp., Cỏ may
Chrysopogon aciculatus cũng có mặt ở đây và hiện đã mọc
thành một thảm rộng khoảng vài m
2
, các loài cây cảnh, cây
trồng nhập nội đã có mặt tại đây, đó là Cuphea hookeriana,
Begonia semperfolius.

Ở độ cao thấp hơn một chút, tại các khách sạn, biệt thự, nhà
nghỉ và nhà hàng, khá nhiều các loài nhập nội được đưa
vào trồng làm cảnh. Cũng ở đây, nhiều loài xâm lấn theo
người đã được tìm thấy, một số loài có nguồn gốc rất xa
xôi, ví dụ như loài Taraxacum officinalis có nguồn gốc
châu Âu.

Loài Panicum dilatatum phân bố ở Bà Nà hiện đã trở thành
dịch xâm lấn với hàng nghìn m
2
bị phủ xanh, đe dọa đến sự
sống còn của các cây bản địa ở độ cao 1000m trở lên.

2.3. Hiện trạng phân khu phục hồi sinh thái: khu vực
Nam Truồi

Tại vùng khảo sát, khu vực Nam Truồi, thuộc xã Lộc Hòa
và Hương Phú huyện Phú Lộc, là khu vực mới và đang
trong quá trình xây dựng, chúng tôi đã thống kê được 24
loài xâm lấn đang ở cấp độ 3 và 4 trên tổng số 70 loài xâm
lấn đã có mặt ở khu vực.

Các loài xâm lấn rất nhanh chóng phủ xanh hàng trăm,
thậm trí tới hàng nghìn m
2
như các loài Merremia boisiana,
Combretum deciduum, Celosia argentae, Thysanolaena
maxima, Imperata cylindrica, Ischaemum rugosum, Hyptis
suaveolens, Mimosa pudica, Lantana camara, Ageratum
xôi, ví dụ như loài Taraxacum officinalis có nguồn gốc
châu Âu.

Loài Panicum dilatatum phân bố ở Bà Nà hiện đã trở thành
dịch xâm lấn với hàng nghìn m
2
bị phủ xanh, đe dọa đến sự
sống còn của các cây bản địa ở độ cao 1000m trở lên.

2.3. Hiện trạng phân khu phục hồi sinh thái: khu vực
Nam Truồi

Tại vùng khảo sát, khu vực Nam Truồi, thuộc xã Lộc Hòa
và Hương Phú huyện Phú Lộc, là khu vực mới và đang
trong quá trình xây dựng, chúng tôi đã thống kê được 24
loài xâm lấn đang ở cấp độ 3 và 4 trên tổng số 70 loài xâm

lấn đã có mặt ở khu vực.

Các loài xâm lấn rất nhanh chóng phủ xanh hàng trăm,
thậm trí tới hàng nghìn m
2
như các loài Merremia boisiana,
Combretum deciduum, Celosia argentae, Thysanolaena
maxima, Imperata cylindrica, Ischaemum rugosum, Hyptis
suaveolens, Mimosa pudica, Lantana camara, Ageratum
conyzoides, Chromolaena odorata, Panicum sp Ngoài ra
các loài này còn khống chế sự tái sinh của các trảng cỏ và
trảng cây bụi tự nhiên (Sim, Mua ), từ đó đã ngăn chặn sự
diễn thế phục hồi.

Một báo động là loài Ma dương (Mimosa pigra), hiện đã
tìm thấy rất nhiều ở hai bên bờ sông Truồi cũng như ở các
vùng phụ cận, một số gia đình vẫn trồng loài cây này để
làm hàng rào, chống trâu bò phá hoại vườn vì vậy cần
phải có những khuyến cáo đến tận người dân để họ hiểu rõ
được tác hai của chúng mang lại, hạn chế, tiêu diệt loài này
nhằm bảo vệ sự yên lành cho hệ thực vật bản địa. Như mức
độ nguy hiểm của nó ở trên, loài này đã tác động mạnh đến
nhiều nơi như VQG Cát Tiên, khu du lịch Đồng Mô - Ngải
Sơn.

Bên cạnh đó, thực vật theo người như: Mimosa pigra, M.
invisa và M. pudica, Bidens pilosa, Rubus alceaefolius
phân bố khá nhiều dọc hai bên đường giao thông và đường
tàu.

conyzoides, Chromolaena odorata, Panicum sp Ngoài ra
các loài này còn khống chế sự tái sinh của các trảng cỏ và
trảng cây bụi tự nhiên (Sim, Mua ), từ đó đã ngăn chặn sự
diễn thế phục hồi.

Một báo động là loài Ma dương (Mimosa pigra), hiện đã
tìm thấy rất nhiều ở hai bên bờ sông Truồi cũng như ở các
vùng phụ cận, một số gia đình vẫn trồng loài cây này để
làm hàng rào, chống trâu bò phá hoại vườn vì vậy cần
phải có những khuyến cáo đến tận người dân để họ hiểu rõ
được tác hai của chúng mang lại, hạn chế, tiêu diệt loài này
nhằm bảo vệ sự yên lành cho hệ thực vật bản địa. Như mức
độ nguy hiểm của nó ở trên, loài này đã tác động mạnh đến
nhiều nơi như VQG Cát Tiên, khu du lịch Đồng Mô - Ngải
Sơn.

Bên cạnh đó, thực vật theo người như: Mimosa pigra, M.
invisa và M. pudica, Bidens pilosa, Rubus alceaefolius
phân bố khá nhiều dọc hai bên đường giao thông và đường
tàu.

Nhìn chung, khu vực phục hồi sinh thái Nam Truồi hiện đã
bị tác động và số lượng các loài cây xâm lấn là tương đối
nhiều vì ở đó sinh cảnh còn trống.

2.4. Hiện trạng phân khu dịch vụ hành chính và vùng
xung quanh

Số lượng các loài cây xâm lấn ở khu vực đã thống kê được
là 68 loài trong đó có tới 31 loài đang ở cấp độ xâm lấn 3

và 4.

Tại khu vực BQL, hầu hết diện tích đất được phủ xanh bởi
các loài cỏ xâm lấn. Chiếm diện tích lớn nhất vẫn là các
loài: Imperata cylindrica, Bidens pilosa, Ischaemum
rugosum, Panicum maximum, P. brevifolium, Setaria
glauca, Chromolaena odorata, Rubus alceaefolius và một
loại dây leo phủ xanh trên các cây bụi, cây gỗ nhỏ là
Merremia boisiana. Các loài có nguồn gốc ngoại nhập ở
đây có thể kể đến như Cuphea hookeriana, Waltheria
americana, Centratherum intermedium vào mùa mưa
chúng thi nhau mọc, lan cả vào các lối đi trong khu vực, tới
Nhìn chung, khu vực phục hồi sinh thái Nam Truồi hiện đã
bị tác động và số lượng các loài cây xâm lấn là tương đối
nhiều vì ở đó sinh cảnh còn trống.

2.4. Hiện trạng phân khu dịch vụ hành chính và vùng
xung quanh

Số lượng các loài cây xâm lấn ở khu vực đã thống kê được
là 68 loài trong đó có tới 31 loài đang ở cấp độ xâm lấn 3
và 4.

Tại khu vực BQL, hầu hết diện tích đất được phủ xanh bởi
các loài cỏ xâm lấn. Chiếm diện tích lớn nhất vẫn là các
loài: Imperata cylindrica, Bidens pilosa, Ischaemum
rugosum, Panicum maximum, P. brevifolium, Setaria
glauca, Chromolaena odorata, Rubus alceaefolius và một
loại dây leo phủ xanh trên các cây bụi, cây gỗ nhỏ là
Merremia boisiana. Các loài có nguồn gốc ngoại nhập ở

đây có thể kể đến như Cuphea hookeriana, Waltheria
americana, Centratherum intermedium vào mùa mưa
chúng thi nhau mọc, lan cả vào các lối đi trong khu vực, tới
các cửa phòng, nhà nghỉ làm mất đi vẻ đẹp khu vực. Ngoài
ra, khu vực này còn là "trạm trung chuyển", 'phát hành" của
các loài cỏ xâm lấn bằng chính các du khách tới mua vé
tham quan hoặc mầm mống các loài xâm lấn đượck mang
theo cùng đất cát và các nguyên vật liệu xây dựng trong
quá trình kiến thiết cơ sở hạ tầng phục vụ tham quan du
lịch, nghỉ mát.

Tại các khu vực dân cư, khu vực hoạt động canh tác đất
nông nghiệp, các hàng rào Mimosa (cả pudica và invisa),
mặc dù đã được tiêu diệt đi nhưng ở một số nơi, hậu duệ
của chúng vấn phát triển tràn lan thành những hàng rào mới
ngay cạnh lối đi của người dân, là nguồn đe doạ trực tiếp
tới khu bảo vệ nghiêm ngặt.

2.5. Hiện trạng vùng đệm thuộc huyện Nam Đông

Những khảo sát ở vùng này cho thấy mức độ tác động của
các loài cây xâm lấn tới hệ thực vật bản địa là rất cao, số
lượng các loài xâm lấn có mặt trong khu vực là 70 trong đó
có tới 50 loài đang ở tình trạng xâm lấn 3 và 4. Tại thị trấn
các cửa phòng, nhà nghỉ làm mất đi vẻ đẹp khu vực. Ngoài
ra, khu vực này còn là "trạm trung chuyển", 'phát hành" của
các loài cỏ xâm lấn bằng chính các du khách tới mua vé
tham quan hoặc mầm mống các loài xâm lấn đượck mang
theo cùng đất cát và các nguyên vật liệu xây dựng trong
quá trình kiến thiết cơ sở hạ tầng phục vụ tham quan du

lịch, nghỉ mát.

Tại các khu vực dân cư, khu vực hoạt động canh tác đất
nông nghiệp, các hàng rào Mimosa (cả pudica và invisa),
mặc dù đã được tiêu diệt đi nhưng ở một số nơi, hậu duệ
của chúng vấn phát triển tràn lan thành những hàng rào mới
ngay cạnh lối đi của người dân, là nguồn đe doạ trực tiếp
tới khu bảo vệ nghiêm ngặt.

2.5. Hiện trạng vùng đệm thuộc huyện Nam Đông

Những khảo sát ở vùng này cho thấy mức độ tác động của
các loài cây xâm lấn tới hệ thực vật bản địa là rất cao, số
lượng các loài xâm lấn có mặt trong khu vực là 70 trong đó
có tới 50 loài đang ở tình trạng xâm lấn 3 và 4. Tại thị trấn
Khe Tre và xã Thượng Lộ (huyện Nam Đông), ngay trong
khu vực sinh sống của người Kinh cũng như của người Cà
Tu, trong các vườn cau, trên các lối đi hay những khoảnh
đất bị bỏ hoang, hàng loạt các loài cây xâm lấn đã có mặt,
có thể kể đến đó là các loài Ischaemum rugosum, Paspalum
sp., Urena lobata, Croton hirtus, Ageratum conyzoides,
đặc biệt là hai loài trinh nữ: Mimosa pudica và M. invisa
phân bố khá nhiều, tạo thành các trảng lớn cạnh đường đi,
trên các bãi đất hoang và hàng rào ven các vườn cau.

Tại khu vực canh tác và giao đất giao rừng cho người dân,
thường xuyên có các đợt người ra vào vùng cùng với việc
canh tác đã làm xuất hiện ở đây các loài cây xâm lấn:
Rubus alceaefolius, Chromolaena odorata, Bidens pilosa,
Merremia boisiana ở cạnh đường đi, các loài Paspalum,

Panicum, Setaria, Imperata cylindrica phát triển thành
những mảng lớn đan xen với các thửa ruộng hay nương rẫy.

Trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt từ trạm số 8 đến trạm số 7,
trên con đường rừng dài 11 km đã được khảo sát và nhận
định đây là một thảm trạng của sự xâm lấn: trên tất cả các
Khe Tre và xã Thượng Lộ (huyện Nam Đông), ngay trong
khu vực sinh sống của người Kinh cũng như của người Cà
Tu, trong các vườn cau, trên các lối đi hay những khoảnh
đất bị bỏ hoang, hàng loạt các loài cây xâm lấn đã có mặt,
có thể kể đến đó là các loài Ischaemum rugosum, Paspalum
sp., Urena lobata, Croton hirtus, Ageratum conyzoides,
đặc biệt là hai loài trinh nữ: Mimosa pudica và M. invisa
phân bố khá nhiều, tạo thành các trảng lớn cạnh đường đi,
trên các bãi đất hoang và hàng rào ven các vườn cau.

Tại khu vực canh tác và giao đất giao rừng cho người dân,
thường xuyên có các đợt người ra vào vùng cùng với việc
canh tác đã làm xuất hiện ở đây các loài cây xâm lấn:
Rubus alceaefolius, Chromolaena odorata, Bidens pilosa,
Merremia boisiana ở cạnh đường đi, các loài Paspalum,
Panicum, Setaria, Imperata cylindrica phát triển thành
những mảng lớn đan xen với các thửa ruộng hay nương rẫy.

Trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt từ trạm số 8 đến trạm số 7,
trên con đường rừng dài 11 km đã được khảo sát và nhận
định đây là một thảm trạng của sự xâm lấn: trên tất cả các
vạt núi không còn cây gỗ mọc bị thống trị bởi Thysanolaen
maxima, trên các sườn dốc có cây bụi và cây gỗ nhỏ, dốc
xuống Thượng nguồn Tả Trạch thì Merremia boisiana

khống chế sự phát triển của các loài này, hai bên đường đi,
Rubus alceaefolius làm thành các thảm chạy dài hàng trăm
mét còn trên lối đi rộng lớn ngày xưa thì nay chỉ còn là một
con đường mòn đủ cho một người đi, phần còn lại bị thống
trị bởi Chromolaena odorata, Stachytarpheta (cả hai loài
hoa tím và hoa trắng), Imperata cylindrica, Panicum
repens, Ischaemum rugosum, Setaria barbata, S. glauca,
các bờ suối là Saccharum spontaneum cùng với I.
cylindrica.

Tuy nhiên thảm trạng đó không chỉ dừng lại ở mức độ như
vậy, từ khe Lồ Ô đến trạm Coldebay, trên con đường dài
2km, các loài xâm lấn đã chinh phục thành công, đặc biệt
tại thung lũng đằng sau trạm Coldebay, hàng trăm m
2
thảm
cỏ là "tác phẩm" của I. cylindrica hoặc Chromolaena
odorata, Rubus alceaefolius, Saccharum spontaneum và
đặc biệt là Mimosa invisa.

vạt núi không còn cây gỗ mọc bị thống trị bởi Thysanolaen
maxima, trên các sườn dốc có cây bụi và cây gỗ nhỏ, dốc
xuống Thượng nguồn Tả Trạch thì Merremia boisiana
khống chế sự phát triển của các loài này, hai bên đường đi,
Rubus alceaefolius làm thành các thảm chạy dài hàng trăm
mét còn trên lối đi rộng lớn ngày xưa thì nay chỉ còn là một
con đường mòn đủ cho một người đi, phần còn lại bị thống
trị bởi Chromolaena odorata, Stachytarpheta (cả hai loài
hoa tím và hoa trắng), Imperata cylindrica, Panicum
repens, Ischaemum rugosum, Setaria barbata, S. glauca,

các bờ suối là Saccharum spontaneum cùng với I.
cylindrica.

Tuy nhiên thảm trạng đó không chỉ dừng lại ở mức độ như
vậy, từ khe Lồ Ô đến trạm Coldebay, trên con đường dài
2km, các loài xâm lấn đã chinh phục thành công, đặc biệt
tại thung lũng đằng sau trạm Coldebay, hàng trăm m
2
thảm
cỏ là "tác phẩm" của I. cylindrica hoặc Chromolaena
odorata, Rubus alceaefolius, Saccharum spontaneum và
đặc biệt là Mimosa invisa.

DANH SÁCH CÁC LOÀI CÂY XÂM LẤN Ở VƯỜN
QUỐC GIA BẠCH MÃ


DANH SÁCH CÁC LOÀI CÂY XÂM LẤN Ở VƯỜN
QUỐC GIA BẠCH MÃ




KẾT LUẬN

Sau một thời gian ngắn thực hiện, chúng tôi đã thu được 86
số hiệu mẫu vật và lập được danh sách 83 loài xâm lấn ở
Vườn Quốc gia Bạch Mã.

Rừng tự nhiên cũng như rừng trồng và nhiều sinh cảnh

KẾT LUẬN

Sau một thời gian ngắn thực hiện, chúng tôi đã thu được 86
số hiệu mẫu vật và lập được danh sách 83 loài xâm lấn ở
Vườn Quốc gia Bạch Mã.

Rừng tự nhiên cũng như rừng trồng và nhiều sinh cảnh
khác đã bị một số loài tấn công một cách thành công, đó là:
Merremia boisiana, Thysanolaena maxima, Imperata
cylindrica, Ischaemum rugosum, Panicum sp., Paspalum
sp., Setaria sp.,

Các loài được dự báo nguy cấp là Mimosa pigra, M. invisa,
Merremia boisiana, Thysanolaena maxima, Imperata
cylindrica, Ischaemum rugosum, Paspalum dilatatum,
Merremia sp.,

Mức độ tác động nặng nề nhất có thể nói rằng đó là khu
vực rừng bảo vệ nghiêm ngặt từ trạm kiểm lâm số 8 tới
trạm kiểm lâm số 7. Tại khu vực nghỉ mát và bảo vệ
nghiêm ngặt thì tác động của các loài xâm lấn mới chỉ dừng
lại ở những nới du khách dừng chân.


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Aubréville, A. et al., 1960-1997. Flore du Cambodge,
du Laos et du Vietnam, Museum National d'Histoire

khác đã bị một số loài tấn công một cách thành công, đó là:
Merremia boisiana, Thysanolaena maxima, Imperata
cylindrica, Ischaemum rugosum, Panicum sp., Paspalum
sp., Setaria sp.,

Các loài được dự báo nguy cấp là Mimosa pigra, M. invisa,
Merremia boisiana, Thysanolaena maxima, Imperata
cylindrica, Ischaemum rugosum, Paspalum dilatatum,
Merremia sp.,

Mức độ tác động nặng nề nhất có thể nói rằng đó là khu
vực rừng bảo vệ nghiêm ngặt từ trạm kiểm lâm số 8 tới
trạm kiểm lâm số 7. Tại khu vực nghỉ mát và bảo vệ
nghiêm ngặt thì tác động của các loài xâm lấn mới chỉ dừng
lại ở những nới du khách dừng chân.


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Aubréville, A. et al., 1960-1997. Flore du Cambodge,
du Laos et du Vietnam, Museum National d'Histoire
Naturelle , Paris, Fascicule1-29.
2. Phạm Hoàng Hộ, 1999 – 2000. Cây cỏ Việt Nam,
NXB Trẻ, TP Hồ Chí Minh, (Quyển I, II, II).
3. Huỳnh Văn Kéo, 2001. Vườn Quốc Gia Bạch Mã
(Bach Ma National Park), Nhà Xuất Bản Thuận Hóa.
4. Suk Jun Koo, Yong Woong Kwon - Dương Văn Chín,
Hoàng Anh Chung, 2000. Cỏ dại phổ biến ở Việt Nam
(Common weeds in Viet Nam), Nhà xuất bản Nông nghiệp,
Hà Nội.

5. Lecomte M. H., 1907-1952. Flore Général de l' Indo-
Chine, I-VII, Paris.
6. Kenji Noda, Maneesa Teerawatsakul, Chanpen
Prakongvong & Lawan Chaiwiratnukul. 1986. Major
Weeds in Thailand, National Weed Science Resaerch
Institute Project by Japan International Cooperation
Agency and Department of Agriculture and Cooperatives,
Thailand.
7. George W. Staples and Robert H. Cowie, 2003.
Hawai'i's Invasive Species, A Hawaii Biological Survey
Handbook, Mutual Publishing.

Naturelle , Paris, Fascicule1-29.
2. Phạm Hoàng Hộ, 1999 – 2000. Cây cỏ Việt Nam,
NXB Trẻ, TP Hồ Chí Minh, (Quyển I, II, II).
3. Huỳnh Văn Kéo, 2001. Vườn Quốc Gia Bạch Mã
(Bach Ma National Park), Nhà Xuất Bản Thuận Hóa.
4. Suk Jun Koo, Yong Woong Kwon - Dương Văn Chín,
Hoàng Anh Chung, 2000. Cỏ dại phổ biến ở Việt Nam
(Common weeds in Viet Nam), Nhà xuất bản Nông nghiệp,
Hà Nội.
5. Lecomte M. H., 1907-1952. Flore Général de l' Indo-
Chine, I-VII, Paris.
6. Kenji Noda, Maneesa Teerawatsakul, Chanpen
Prakongvong & Lawan Chaiwiratnukul. 1986. Major
Weeds in Thailand, National Weed Science Resaerch
Institute Project by Japan International Cooperation
Agency and Department of Agriculture and Cooperatives,
Thailand.
7. George W. Staples and Robert H. Cowie, 2003.

Hawai'i's Invasive Species, A Hawaii Biological Survey
Handbook, Mutual Publishing.

SUMMARY
STATUS OF INVASIVE PLANTS AT BACH MA
NATIONAL PARK, THUA THIEN HUE PROVINCE

Nguyen Nghia Thin, Vu Anh Tai, Nguyen Hoai An, Vu
Van Dung, Vu Van Can

In this paper, there are 83 invasive plants have record for
Bach Ma National Park. Most of them belongs to Poaceae,
Asteraceae and Mimosa. The core zone (Bach Ma) are of
some invasive plants occurred at tuorism areas, the areas of
restoration of ecology (Truoi) and the buffe zone (Nam
Dong) is invaded heavily. Invated species in this area
domonated belong to Poaceae with genera: Panicum,
Paspalum, Eragrostis, Thysanolaena, Setaria ; họ Cúc
Asteraceae với các chi: Lactuca, Bidens, Waltheria then
species of Mimosaceae, Rubiaceae and Lamiaceae

Exotic species are found such as: Cuphea hookeriana,
Mimosa pigra, M. invisa, Centratherum intermedium,
Waltheria americana, Syndonella nudifolia, Dichrocephala
SUMMARY
STATUS OF INVASIVE PLANTS AT BACH MA
NATIONAL PARK, THUA THIEN HUE PROVINCE

Nguyen Nghia Thin, Vu Anh Tai, Nguyen Hoai An, Vu
Van Dung, Vu Van Can

In this paper, there are 83 invasive plants have record for
Bach Ma National Park. Most of them belongs to Poaceae,
Asteraceae and Mimosa. The core zone (Bach Ma) are of
some invasive plants occurred at tuorism areas, the areas of
restoration of ecology (Truoi) and the buffe zone (Nam
Dong) is invaded heavily. Invated species in this area
domonated belong to Poaceae with genera: Panicum,
Paspalum, Eragrostis, Thysanolaena, Setaria ; họ Cúc
Asteraceae với các chi: Lactuca, Bidens, Waltheria then
species of Mimosaceae, Rubiaceae and Lamiaceae

Exotic species are found such as: Cuphea hookeriana,
Mimosa pigra, M. invisa, Centratherum intermedium,
Waltheria americana, Syndonella nudifolia, Dichrocephala
intergrifolia, Pilea microphylla, Lantana camara,
Taraxacum officinalis, Stachytarpheta jamaicensis và
Stachytarpheta sp.

Some species developed strongly and become dominant as
Thysanolaena maxima, Mimosa invisa, M. pudica, M.
pigra, Panicum maximum, P. brevifolium, Merremia
boisiana, Imperata cylindrica, Chromolaena odorata,
Combretum deciduum, Dicranopteris linearis, Rubus
malvaceus, R. alceaefolius, Lantana camara, Bidens
pilosa Of them species of Mimosa pigra is the most
dangerous needing to be studied in order to destroyed it.

Người thẩm định nội dung khoa học: TS. Trần Minh Hợi

intergrifolia, Pilea microphylla, Lantana camara,
Taraxacum officinalis, Stachytarpheta jamaicensis và
Stachytarpheta sp.

Some species developed strongly and become dominant as
Thysanolaena maxima, Mimosa invisa, M. pudica, M.
pigra, Panicum maximum, P. brevifolium, Merremia
boisiana, Imperata cylindrica, Chromolaena odorata,
Combretum deciduum, Dicranopteris linearis, Rubus
malvaceus, R. alceaefolius, Lantana camara, Bidens
pilosa Of them species of Mimosa pigra is the most
dangerous needing to be studied in order to destroyed it.

Người thẩm định nội dung khoa học: TS. Trần Minh Hợi