ký sinh trùng, sốt rét

§Æc ®iÓm sinh häc
kÝ sinh trïng sèt rÐt
Ts nguyÔn ngäc san
Mục tiêu bài học
- Nhớ đợc 4 loại KSTSR.
- Nắm đợc vòng đời, sinh lí và sinh thái của
KSTSR.
- Liên hệ sự hiểu biết về đặc điểm sinh học KSTSR
đến chẩn đoán, điều trị và phòng chống SR.
Tài liệu tham khảo
1. Bộ môn Sốt rét - KST - CT, HVQY. Kí sinh trùng Y học. NXB
Quân đội nhân dân. Hà Nội, 1994.
2. Bộ môn Kí sinh trùng, ĐHYHN. Kí sinh trùng Y học. NXBYH.
Hà Nội, 2001.
3. Bộ môn Kí sinh trùng, ĐHYD TP.HCM. Kí sinh trùng Y học.
NXB Đà Nẵng, 2002.
4. Bộ Y tế - Dự án Quốc gia PCSR. Bệnh sốt rét: bệnh học, lâm
sàng và điều trị. NXBYH. Hà Nội, 2000.
5. Phạm Song. Lâm sàng và điều trị bệnh sốt rét. NXBYH. Hà Nội,
1994.
KSTSR Muçi Con ngêi
C¸c yÕu tè tù nhiªn
C¸c yÕu tè kinh tÕ - x· héi - chÝnh trÞ
Qu¸ tr×nh ph¸t sinh bÖnh sèt rÐt
1. LÞch sö ph¸t hiÖn kÝ sinh trïng sèt rÐt
- 1880, Laveran ph¸t hiÖn Oscillaria malariae
- 1886, Golgi quan s¸t KST ph©n chia v« giíi
- 1890, Grassi & Feletti - P.vivax & P.malariae
- 1891, Romanovski t×m ra PP nhuém Giemsa
- 1895 - 1897, Ronald Ross chøng minh vector

- 1897, Welch - P.falciparum
- 1922, Stephens - P.ovale
1. LÞch sö ph¸t hiÖn kÝ sinh trïng sèt rÐt
KSTSR ( P.falciparum) kh¸ng thuèc
Quinin (1910) Proguanil (1949) Pyrimethamin
(1952) Chloroquin (1960) Amodiaquin (1961)
Fansidar (1968) Mefloquin (1982)
2. Ph©n lo¹i kÝ sinh trïng sèt rÐt
- Ngµnh Protozoa (®¬n bµo)
- Líp Sporozoa (trïng bµo tö)
- Líp phô Haemosporina
- Hä Plasmodiidae
- Chi (gièng) Plasmodium
2. Ph©n lo¹i kÝ sinh trïng sèt rÐt
4 loµi KSTSR:
+ Plasmodium falciparum ( P.falciparum)
+ Plasmodium vivax ( P.vivax ) (P.v)
+ Plasmodium malariae ( P.malariae )
+ Plasmodium ovale ( P.ovale )
2. Ph©n lo¹i kÝ sinh trïng sèt rÐt
C¸c ph©n loµi (¸ chñng)
- P.vivax
+ Chñng Th¸i B×nh D¬ng (Chesson)
+ Chñng ph¬ng Nam (P.vivax vivax)
+ Chñng ph¬ng B¾c (P.vivax hibernans)
- P.falciparum
+ Ên §é, Nigieria, ý…
+ Chñng Malayan ( B¾c M· Lai)
+ Chñng Campuchia 1,2,3

+ Chñng miÒn Nam ViÖt Nam ( Cv, Sn)
2. Ph©n lo¹i kÝ sinh trïng sèt rÐt
C¬ cÊu 4 lo¹i KSTSR cã sù thay ®æi:
- Theo vïng
- Do ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng chèng
TØ lÖ hiÖn nay: Giemsa PCR
+ P.f : 70 - 90% 72,2 - 82,3%
+ P.v : 10 - 30% 14,8 - 20,9%
+ P.m : 1 - 3% 3,2 - 6,3%
+ P.o : 1,3 - 2,8%
3. đặc điểm sinh học kí sinh trùng sốt rét
3.1. Vòng đời của KSTSR
- Giai đoạn sinh sản vô giới
- Giai đoạn sinh sản hữu giới
3.2. Sinh lí của KSTSR
- Chuyển hoá
- Hô hấp
- Hạn định đời sống
- Quan hệ với hồng cầu
3. đặc điểm sinh học kí sinh trùng sốt rét
3.1. Vòng đời của KSTSR
- Giai đoạn sinh sản vô giới trong cơ thể ngời
+ giai đoạn phân chia trong tế bào gan
+ Giai đoạn phân chia trong hồng cầu
Merozoites
trong tÕ bµo
nhu m« gan
GĐ trong muỗi

Vòng đời của Kí sinh trùng sốt rét
GĐ trong TB gan
GĐ hồng cầu
Giai đoạn trong cơ thể ngời
Giai đoạn trong cơ thể muỗi
3.1. Giai đoạn sinh sản vô giới trong cơ thể ngời
Giai đoạn phân chia trong tế bào gan
Muỗi Anopheles Sporozoit Tế bào gan
Merozoit
P. f tạo ra 40.000 merozoit
P.v tạo ra 10.000 merozoit
P.o tạo ra 15.000 merozoit
P.m tạo ra 2.000 merozoit
GĐ trong muỗi
Vòng đời của Kí sinh trùng sốt rét
GĐ trong TB gan
GĐ hồng cầu
Giai đoạn trong cơ thể ngời
Giai đoạn trong cơ thể muỗi
3.1. Giai ®o¹n sinh s¶n v« giíi trong c¬ thÓ ngêi
Giai ®o¹n ph©n chia trong tÕ bµo gan
Thêi gian ph©n chia (thêi k× ñ bÖnh):
P. f cÇn 5 - 6 ngµy
P.v cÇn 7 - 8 ngµy
P.o cÇn 9 - 10 ngµy
P.m cÇn 11 - 13 ngµy
GĐ trong muỗi
Vòng đời của Kí sinh trùng sốt rét
GĐ trong TB gan
GĐ hồng cầu

Giai đoạn trong cơ thể ngời
Giai đoạn trong cơ thể muỗi
3. đặc điểm sinh học kí sinh trùng sốt rét
3.1. Vòng đời của KSTSR
- Giai đoạn sinh sản vô giới trong cơ thể ngời
+ giai đoạn phân chia trong tế bào gan
+ Giai đoạn phân chia trong hồng cầu
GĐ trong muỗi
Vòng đời của Kí sinh trùng sốt rét
GĐ trong TB gan
GĐ hồng cầu
Giai đoạn trong cơ thể ngời
Giai đoạn trong cơ thể muỗi
3.1. Giai đoạn sinh sản vô giới trong cơ thể ngời
Giai đoạn phân chia trong hồng cầu
Merozoit ( từ gan vào hồng cầu)
Trophozoit non
Trophozoit trởng thành
Trophozoit già
Schizont non
Schizont già
Merozoit ( microgametocyt &
macrogametocyt )