giáo án văn 9 ki II

soạn : 21/2/10 NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Ngày dạy : 4/3/10
Tuần : 27 - Tiết : 123

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giúp HS
Xác đònh được nghóa tường minh và nghóa hàm ý trong câu
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH :
1). Chuẩn bò của GV :
- SGK + SGV + 1 số đoạn văn có nghóa tường minh và nghóa hàm ý
2). Chuẩn bò của HS :
- Trả lời các câu hỏi trong SGK
C. KIỂM TRA BÀI CŨ :
- Đọc thuộc long bài thơ “Nói với con” của Y Phương
- Trình bày tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc của quê hương đối với con trong bài thơ
“Nói với con” của Y Phương
D. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

I. PHÂN BIỆT NGHĨA
TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý :
* HOẠT ĐỘNG 1 : KHỞI
ĐỘNG.
Giới thiệu bài mới : Trong
giao tiếp hàng ngày, trong cuộc
sống có lúc chúng ta cần nói
thẳng, nói thật, nhưng đôi lúc
chúng ta phải nói tránh đi. Để
hiểu rõ vấn đề này ta hãy đi vào
bài học hôm nay.
* HOẠT ĐỘNG 2 : NỘI
DUNG BÀI HỌC

- Cho Hs đọc đoạn trích.
- “Trời ơi, chỉ còn có 5 phút” em
hiểu anh thanh niên muốn nói
gì?
- Vì sao anh không nói thẳng
điều đó với họa só và cô gái?
- Câu “Ồ! Cô còn chiếc mùi xoa
- HS lắng nghe
- Hs đọc đoạn trích.
- Anh muốn nói rằng thời gian
đã sắp hết rồi, thế là anh phải
chia tay với ông họa só và cô kó
sư anh rất tiếc.
-Vì anh ngại ngùng, anh không
muốn mọi người thấy được tình
cảm của mình , đó là lòng hiếu
khách và mến khách muốn tiếp
xúc càng lâu với mọi người.
- Không có ẩn ý. Đây chỉ là một
Nghóa tường minh là phần
thông báo được diễn đạt trực
tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Hàm ý là phần thông báo
tuy không được diễn đạt trực
tiếp bằng từ ngữ trong câu
nhưng có thể suy ra từ những từ
ngữ ấy.
II . LUYỆN TẬP:
1). a. Câu: “Nhà họa só tặc
lưỡi đứng dậy”

- Cụm từ “tặc lưỡi” cho thấy
họa só chưa muốn chia tay anh
thanh niên.
b. Mặt đỏ ửng (ngượng)
- Nhận lại chiếc khăn (không
tránh được)
- Quay vội đi (quá ngượng)
2). “Ông họa só già chưa kòp
uống nước chè đấy”
3). Câu “Cơm chín rồi!” có
chứa hàm ý đó là “Ông vô ăn
cơm đi”
4). “Hà nắng gớm về nào” Ú
không có hàm ý Ú Câu đánh
trống lãng.
- “Tôi thấy người ta đồn” Ú câu
nói dở dang, bỏ lửng.
nay này!” có ẩn ý gì không?

* GV chốt : Qua phân tích 2
câu trên , câu 2 khi đọc lên ta
hiểu ngay Ú tường minh. Câu 1
phải suy nghó Ú hàm ý.
- Thế nào là nghóa tường minh
và hàm ý ?
* HOẠT ĐỘNG 3 : LUYỆN
TẬP
- Cho HS đọc lại BT ở mục I và
trả lời các câu hỏi.
* GV giảng thêm : Đây là

cách dùng “hình ảnh”để diễn
đạt ý của ngôn ngữ nghệ thuật.
- Tìm từ ngữ miêu tả thái độ cô
gái trong cuối đoạn văn.
- Tìm hàm ý các câu in đậm.
- Cho HS tìm câu chứa hàm ý
và nội dung của hàm ý.
- Đọc đoạn trích xác đònh câu
chứa hàm ý.
* HOẠT ĐỘNG 4 : CỦNG
CỐ
GV đưa thêm bài tập :
- Tìm các câu mang hàm ý và
cho biết nội dung của hàm ý.
1). Tí : Anh ơi! Em đói quá.
Tèo: Mẹ chưa về nhà.
câu nói thật lòng của anh, anh
cứ ngỡ chiếc khăn kia chính cô
kó sư đã bỏ quên nên anh thật
thà mang trả lại.
- HS dựa vào ghi nhớ trả lời.
- HS đọc.
- HS tìm câu nào họa só muốn
chia tay anh thanh niên . Tìm từ
thể hiện điều đó.
- HS tìm
- HS đọc và tìm.
- HS tìm.
- HS đọc đoạn trích xác đònh
câu chứa hàm ý.

Ú Hàm ý mẹ chưa về không ai
Tí: Anh mua mì cho em ăn đi.
Tèo: Mẹ cất chìa khóa rồi.
Tí: Em không chòu
Tèo: Ráng chờ đi
2). A. Tối đi ăn phở với mình
nha.
B. Hôm qua tớ còn ăn mì đây.
A. Yên tâm đi tớ bao.
B. Nhưng hôm qua cậu cũng ăn
mì mà.
A. Bố tớ mới lên
B. Tối gặp lại.
* HOẠT ĐỘNG 5 : DẶN DÒ
- Về nhà học bài xem lại bài
tập.
- Chuẩn bò bài cho tiết sau:
“Nghò luận về một bài thơ, một
đoạn thơ”
* Câu hỏi soạn bài :
1. Vấn đề nghò luận trong văn
bản là gì?
2.Nêu những luận điểm về hình
ảnh mùa xuân trong bài thơ
“Mùa xuân nho nhỏ”
nấu cơm.
Ú Hàm ý không có tiền
Ú Hàm ý hết tiền.
Ú Cậu cũng hết tiền
Ú Bố mang tiền lên cho.

Ú Đồng ý lời mời.
Ngày soạn : 21/2/10 NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ BÀI
THƠ
Ngày dạy : 5/3/10
Tuần : 27 - Tiết : 124

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giúp HS
- Hiểu rõ thế nào là bài nghò luận về một bài thơ, đoạn thơ.
- Nắm vững các yêu cầu đối với một bài nghò luận về một bài thơ, đoạn thơ, để có cơ sở tiếp thu , rèn
luyện tốt về kiểu bài này ở các tiết tiếp theo.
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH :
1). Chuẩn bò của GV :
- SGK + SGV
2). Chuẩn bò của HS :
- Trả lời các câu hỏi trong SGK
C. KIỂM TRA BÀI CŨ :
- Thế nào là nghóa tường minh và hàm ý?
D. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
I . TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ:
- Nghò luận về một đoạn thơ,
bài thơ là trình bày nhận xét,
đánh giá của mình về nội dung
và nghệ thuật của đoạn thơ, bài
thơ ấy.
* HOẠT ĐỘNG 1 : KHỞI
ĐỘNG.
Giới thiệu bài mới : Nghò
luận có nhiều dạng, hôm trước

các em tìm hiểu về tác phẩm
truyện, đoạn trích . Hôm nay các
em sẽ tìm hiểu nghò luận về một
bài thơ, đoạn thơ.
* HOẠT ĐỘNG 2 : NỘI
DUNG BÀI HỌC
- Kể tên các loại nghò luận đã
học.
- Cho HS đọc đoạn trích.
- Vấn đề nghò luận của văn bản
này là gì?

* GV chốt : Vấn đề nghò luận ở
đây chính là trình bày , nhận xét,
đánh giá về hình ảnh mùa xuân
và tình cảm, cảm xúc thiết tha
của Thanh Hải gửi gấm trong
bài

“Mùa xuân nho nhỏ”.
- Nghò luận về một đoạn thơ,
bài thơ như thế nào?
- Nghò luận về một đoạn thơ,
- HS lắng nghe
- Nghò luận sự vật, hiện tượng,
đời sống ; nghò luận về một vấn
đề tư tưởng, đạo lí; nghò luận về
tác phẩm truyện (đoạn trích)
- HS đọc đoạn trích.
- Hình ảnh mùa xuân và tình

cảm thiết tha của Thanh Hải
trong bài “Mùa xuân nho nhỏ”.
- HS trả lời theo ghi nhớ 1.
- Đoạn thơ, bài thơ là nhận xét,

- Nội dung, nghệ thuật của đoạn
thơ, bài thơ được thể hiện qua
ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu, …
Bài nghò luận cần phân tích các
yếu tố ấy để có những nhận xét,
đánh giá cụ thể, xác đáng.
bài thơ khác nhau như thế nào
đối với nghò luận về tác phẩm
truyện (hoặc đoạn trích)?
- Văn bản nêu lên những luận
điểm gì về hình ảnh mùa xuân
trong bài thơ “Mùa xuân nho
nhỏ”?
- Người viết đã sử dụng những
luận cứ nào để làm sáng tỏ các
luận điểm đó?
- Nội dung, nghệ thuật của đoạn
thơ, bài thơ được thể hiện qua
đâu?
* GV chốt : Đây chính là
những yếu tố cấu tạo nên nội
dung và nghệ thuật của bài thơ,
do đó khi phân tích bài thơ thì
chúng ta cần phải chú tâm phân
tích các yếu tố ấy để có những

nhận xét, đánh giá cụ thể và xác
đáng hơn.
- Chỉ ra các phần mở bài, thân
bài, kết bài.
- Nêu nhiệm vụ của từng phần.
đánh giá về nội dung và nghệ
thuật của đoạn thơ , bài thơ.
Tác phẩm truyện (hoặc đoạn
trích) là bàn về chủ đề nhân vật,
cốt truyệ, nghệ thuật của truyện.
- Hình ảnh mùa xuân trong bài
thơ “Mùa xuân nho nhỏ” Thanh
Hải mang nhiều tầng ý nghóa.
Hình ảnh nào cũng thật gợi cảm,
đáng yêu.
Hình ảnh mùa xuân rạo rực
của thiên nhiên, đất nước trong
cảm xúc thiết tha trìu mean của
nhà thơ.
Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ
thể hiện khát vọng hòa nhập,
dâng hiến.
- Người viết chọn giảng, bình
các câu thơ, hình ảnh đặc sắc,
đã phân tích giọng điệu trữ tình,
kết cấu của bài thơ.
- Qua ngôn từ, hình ảnh, giọng
điệu,
- MB: “Từ đầu. . . trân trọng”
-TB : “Hình ảnh mùa xuân … của

mùa xuân.
- KB: Phần còn lại.
* MB: Giới thiệu bài “Mùa
xuân nho nhỏ”
* TB: Trình bày sự cảm nhận,
đánh giá cụ thể những đặc sắc
nổi bật về nội dung , nghệ thuật
của bài thơ, triển khai các luận
Bài nghò luận về 1 đoạn thơ,
bài thơ cần có bố cục mạch lạc,
rõ ràng, có lời văn gợi cảm, thể
hiện rung động chân thành của
người viết.

II. LUYỆN TẬP :
- Luận điểm : “Nhạc điệu của
bài thơ”
- Luận điểm : “Bức tranh mùa
xuân của bài thơ”
- Nhận xét về bố cục của bài
nghò luận về 1 đoạn thơ, bài thơ
(qua văn bản)
- Về hình thức bố cục của bài
nghò luận về 1 đoạn thơ, bài thơ
như thế nào?
- Các em có nhận xét gì về bố
cục của bài nghò luận về 1 đoạn
thơ, bài thơ và nghò luận về
1tác phẩm truyện (hoặc đoạn
trích)

- Cách diễn đạt trong từng đoạn
văn của văn bản có làm nổi bật
luận điểm không?
* HOẠT ĐỘNG 3 : LUYỆN
TẬP
- Cho HS đọc phần luyện tập ,
suy nghó và nêu thêm các luận
điểm khác nữa về bài thơ đặc
sắc này.
* HOẠT ĐỘNG 4 : CỦNG
CỐ
- Thế nào là nghò luận về 1
đoạn thơ, bài thơ?
* HOẠT ĐỘNG 5 : DẶN DÒ
- Về nhà học thuộc phần ghi
nhớ.
- Chuẩn bò bài cho tiết sau:
điểm.
* KB: Tổng kết khái quát hóa
về giá trò và tác dụng của bài
thơ.
- Chặt chẽ, cân đối, hợp lí giữa
các phần của văn bản, có sự liên
kết rất tự nhiên về ý và diễn
đạt.
- HS trả lời theo ghi nhớ.
- Bố cục tương đối giống nhau là
mạch lạc, rõ ràng, có lời văn gợi
cảm. Riêng nghò luận về 1 đoạn
thơ, bài thơ thì có thêm tình cảm

chân thành của người viết thể
hiện trong bài thơ.
- Người viết đã trình bày những
cảm nghó, đánh giá của mình
bằng thái độ tin yêu , bằng tình
cảm thiết tha , trìu mến . Lời
văn toát lên những rung động
trước sự đặc sắc của hình ảnh ,
giọng điệu thơ, sự đồng cảm của
nhà thơ Thanh Hải.
- HS đọc và nêu.
- HS đọc lại ghi nhớ
“Cách làm bài nghò luận về một
bài thơ, một đoạn thơ”
* Câu hỏi soạn bài :
1. Tìm vấn đề nghò luận ở 8 đề
trong SGK.
2. Các đề bài trên được cấu tạo
như thế nào?
Ngày soạn : 21/2/10 CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ BÀI
THƠ
Ngày dạy : 5/3/10
Tuần : 27 - Tiết : 125
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giúp HS
- Biết cách viết bài nghò luận về một đoạn thơ, bài thơ cho đúng với các yêu cầu đã học ở tiết trước.
- Rèn luyện kó năng thực hiện các bước khi làm b nghò nghò luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn
trích) cách tổ chức, triển khai các luận điểm.
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH :
1). Chuẩn bò của GV :
- SGK + SGV + Giáo án

2). Chuẩn bò của HS :
- Trả lời các câu hỏi trong SGK
C. KIỂM TRA BÀI CŨ :
- Thế nào là nghò luận về 1 đoạn thơ, bài thơ?
D. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ
MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ:
- Có 2 dạng đề nghò luận về
một đoạn thơ, bài thơ.
+ Đề có kèm chỉ đònh.
+ Đề không kèm chỉ đònh.
II. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ
LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ,
BÀI THƠ:
Đề: Phân tích tình yêu quê
hương trong bài thơ “Quê
* HOẠT ĐỘNG 1 : KHỞI
ĐỘNG.
Giới thiệu bài mới : Tiết
trước các em đã biết thế nào là
nghò luận về một bài thơ, đoạn
thơ tiết này các em sẽ thực hành
về cách làm bài văn nghò luận về
một bài thơ, đoạn thơ
* HOẠT ĐỘNG 2 : TÌM
HIỂU ĐỀ
- Cho HS đọc 8 đề bài trong
SGK.
- Các đề bài trên yêu cầu nghò

luận về vấn đề gì?
- Các đề bài trên được cấu tạo
như thế nào?
* GV giảng thêm: Đề 4,7 thực
chất có chỉ đònh ngầm là yêu
cầu nghò luận “hình tượng người
chiến só lái xe và những đặc sắc
trong bài thơ viếng lăng Bác”
- So sánh sự giống nhau và khác
nhau giữa các đề.
- Tóm lại có mấy dạng đề về
nghò luận về một đoạn thơ, bài
thơ?
* HOẠT ĐỘNG 3 : TÌM HIỂU
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ
LUẬN
- GV viết đề lên bảng.
- HS lắng nghe
- HS đọc 8 đề bài trong SGK.
- Nghò luận về một đoạn thơ, bài
thơ
-Có 2 cách cấu tạo:
+ Đề không kèm chỉ đònh:4,7
+ Đề có kèm chỉ đònh: các đề
còn lại.
* Giống : Đều yêu cầu nghò
luận về một đoạn thơ, bài thơ.
* Khác:
+ Từ “phân tích” yêu cầu
nghiêng về phương pháp nghò

luận.
+ Từ “cảm nhận” Ú cơ sở cảm
thụ của người viết.
+ từ “suy nghó” Ú nhấn mạnh
tới nhận đònh, đánh giá của
người viết.
- Có 2 dạng đề
- HS quan sát.
hương” của Tế Hanh.
DÀN BÀI :
1. MB: Giới thiệu bài thơ và
tình yêu quê hương trong bài
thơ.
2. TB:
+ Về nội dung:
- Cảnh dân chài bơi thuyền ra
khơi đánh cá.
- Cảnh thuyền cá về bến.
- Nỗi nhớ làng quê biển.
+ Về nghệ thuật:
- Nhòp thơ 3/2; 2/3; 3/5
- Thể thơ 8 chữ.
- Vần chân
- Cấu trúc ngôn từ, hình ảnh.
3. KB: Bài thơ là khúc ca trữ
tình về quê hương chân thành,
say đắm có sức lay động tâm
hồn người đọc.
II. CÁCH TỔ CHỨC TRIỂN
KHAI LUẬN ĐIỂM:

- Muốn làm bài văn nghò luận
phải trải qua mấy bước?
* Thao tác 1: Cho HS tìm hiểu
đề, tìm ý
- Vấn đề nghò luận trong bài thơ
là gì?
- Phương pháp nghò luận là gì?
- Tư liệu lấy từ đâu?
- Tư liệu bổ sung thêm để so
sánh đối chiếu ở đâu nữa?
- Nội dung bài thơ là gì?
- Nghệ thuật sử dụng trong bài
thơ là gì?
* Thao tác 2: Lập dàn bài
- GV yêu cầu HS lập dàn bài.
* HOẠT ĐỘNG 4 : TỔ
CHỨC TRIỂN KHAI LUẬN
ĐIỂM
- Cho HS đọc văn bản “Quê
hương trong tình thương nỗi
nhớ”
- Chỉ ra bố cục văn bản.
- 4 bước:
+ Tìm hiểu đề + Tìm ý
+ Lập dàn ý
+ Viết bài
+ Đọc bài và sửa chữa.
- Tình yêu quê hương
- Phân tích.
- Văn bản “Quê hương” của Tế

Hanh.
- Vốn sống và tài liệu tham khảo.
- Nỗi nhớ quê hương thể hiện
qua tâm trạng, hình ảnh, màu
sắc, mùi vò.
- Cách miêu tả chọn lọc hình
ảnh, ngôn từ, cấu trúc, nhòp
điệu, tiết tấu.
- HS lập dàn bài.
- HS đọc văn bản “Quê hương
trong tình thương nỗi nhớ”
+ MB: “Từ đầu . . . rực rỡ”
Ú Dòng cảm xúc dạt dào lai
láng chảy suốt đời trong Tế
Hanh.
+ TB: “Tiếp theo . . . Tế Hanh”
*GHI NHỚ:
Bài nghò luận về một đoạn thơ,
bài thơ cần được bố cục mạch
lạc theo các phần :
+ MB: Giới thiệu đoạn thơ, bài
thơ và bước đầu nêu nhận xét,
đánh giá của mình (Nếu phân
tích 1 đoạn thơ nêu rõ vò trí của
đoạn thơ ấy trong tác phẩm và
khái quát nội dung cảm xúc của
nó . . . )
+ TB: Lần lượt trình bày những
suy nghó , đánh giá về nội dung
và nghệ thuật của đoạn thơ, bài

thơ.
+ KB: Khái quát giá trò, ý
nghóa của đoạn thơ, bài thơ.
Bài nghò luận về một đoạn
thơ, bài thơ nêu lên được các
nhận xét , đánh giá và sự cảm
thụ riêng của người viết. Những
nhận xét đánh giá ấy phải gắn
với sự phân tích , bình giá ngôn
từ, hình ảnh, giọng điệu, nội
dung, cảm xúc . . . của tác
phẩm.
- Nhận xét về tình yêu quê
hương trong bài thơ “Quê
hương”
- Những suy nghó, ý kiến ấy
được dẫn dắt khẳng đònh bằng
cách nào?
- Văn bản có tính thuyết phục ,
sức hấp dẫn không? Vì sao? Từ
đó có thể rút ra bài học gì qua
cách làm bài nghò luận này?

* HOẠT ĐỘNG 5 : TỔNG
KẾT
- Cho HS đọc lại ghi nhớ
* HOẠT ĐỘNG 6 : CỦNG CỐ
Dàn bài nghò luận về một
đoạn thơ, bài thơ gồm mấy
phần, ý chính từng phần như thế

nào?
* HOẠT ĐỘNG 7 : DẶN DÒ
- Về nhà học thuộc phần ghi
nhớ.
- Chuẩn bò bài cho tiết sau:
“Mây và sóng” của nhà thơ Ta-
Ú Cảm nhận về cảm xúc nồng
nàn mạnh mẽ.
+ KB: Phần còn lại.
Ú Nhận xét chính về quê
hương.
- Nhà thơ viết bằng tất cảû tình
yêu tha thiết trong sáng, đầy thơ
mộng của mình.
+ Nổi bật là hình ảnh đẹp như
mơ đầy sức mạnh khi ra khơi.
+ Cảnh trở về tấp nập no đủ
+ Hình ảnh dân chày giữa đất
trời lộng gió với vò nồng mặn
của biển khơi.
+ Hình ảnh ngôn từ giàu sức gợi
cảm .
-Phần TB nối kết phần MB 1
cách chặt chẽ tự nhiên. Đó chính
là sự phân tích, chứng minh làm
sáng tỏ nhận xét.
- Văn bản tập trung nhận xét ,
đánh giá về giá trò đặc sắc nổi
bật nhất về nội dung, cảm xúc
và nghệ thuật , bố cục mạch laic

sáng rõ.
Người viết trình bày cảm
nghó ý kiến bằng cả lòng yêu
mến, rung cảm đối với bài thơ.

- HS đọc ghi nhớ
- HS đọc lại ghi nhớ.
Go (Ấn Độ)
* Câu hỏi soạn bài :
1.Đọc bài thơ và tìm bố cục
2. Lời mời gọi của những người
sống trên mây như thế nào?
3. Trò chơi sáng tạo của bé
làgì? Ý nghó ra trò chơi đó là
gì?