Hội chứng Cushing (Kỳ 2) docx

Hội chứng Cushing
(Kỳ 2)
TS. Đỗ Thị Minh Thìn (Bệnh học nội khoa HVQY)
2.2. Cận lâm sàng:
+ Tăng đường huyết lúc đói gặp ở 10- 20% trường hợp, đường niệu (+).
+ Một số ít trường hợp có thể thấy hồng cầu tăng, huyết sắc tố tăng, dung
tích hồng cầu tăng, canxi máu bình thường, canxi niệu tăng.
+ Ion K+ và Cl- giảm.
+ Các xét nghiệm hormon:
- Cortico-steroid máu tăng.
- 17-hydroxycortico-steroid nước tiểu 24 giờ: tăng.
- 17-cetosteroid nước tiểu 24 giờ: tăng rất cao khi có khối u ác tính
(carcinoma) vỏ thượng thận, có thể giảm hoặc bình thường khi có u lành
(adenoma), trong cường sản vỏ thượng thận có thể bình thường hoặc hơi tăng.
+ X quang thượng thận:
- Chụp bơm hơi sau phúc mạc hoặc chụp thận có bơm thuốc cản quang
có thể phát hiện thấy khối u thượng thận.
- Chụp CT-Scanner (cắt lớp vi tính) có thể phát hiện thấy u tuyến
thượng thận.
+ Chụp cộng hưởng từ (MRI): khi khối u nhỏ, có thể đo được kích thước
và vị trí của khối u.
+ Chụp hố yên: có thể thấy hố yên giãn rộng (bệnh Cushing).
+ X quang cột sống và xương chậu: có thể thấy hình ảnh loãng xương,
xẹp đốt sống.
+ X quang thận thường: có thể thấy hình ảnh sỏi thận-tiết niệu.
+ X quang tim-phổi: thất trái giãn (nếu tăng huyết áp lâu ngày), hoặc
hình ẳnh của lao, viêm phổi.
+ Điện tim: có thể thấy dày thất trái, sóng T thấp, dẹt, có thể thấy xuất
hiện sóng U do hạ kali máu.
+ Siêu âm thượng thận có thể phát hiện khối u một hoặc cả hai bên.
+ Các xét nghiệm để chẩn đoán phân biệt giữa hội chứng Cushing và

bệnh Cushing:
- Đo ACTH bằng miễn dịch phóng xạ:
. Định lượng ACTH: nếu dưới 5pg/ml có thể chẩn đoán u tuyến thượng
thận, hội chứng Cushing do thuốc hoặc cường sản vỏ thượng thận.
Nếu ACTH tăng > 10pg/nml có thể nghĩ tới u tuyến yên hay khối u ở nơi
khác làm tăng tiết ACTH.
. Nghiệm pháp ức chế bằng dexamethason liều cao: ngày đầu tiên lấy
nước tiểu 24 giờ, xét nghiệm cortisol tự do, 17 hydroxycortico-steroid và đo một
mẫu cortisol máu lúc 8 giờ. Ngày thứ 2 và 3 cho bệnh nhân uống dexamethason
2mg/ 6 giờ; có 2 khả năng sẽ xảy ra:
Nếu là bệnh Cushing khi cortisol máu, 17- hydroxycortico-steroid nước
tiểu/24 giờ giảm từ 50% trở lên.
Nếu là hội chứng Cushing khi các xét nghiệm trên không giảm.
Cần chụp cắt lớp điện toán hoặc cộng hưởng từ (MRI) thượng thận hoặc
tuyến yên để chẩn đoán xác định một cách chắc chắn nếu có khối u.
2.3. Chẩn đoán:
Dựa vào các triệu chứng sau:
+ Béo không đều: béo từ mông trở lên, lớp mỡ dưới da bụng dày.
+ Mặt tròn đỏ như mặt trăng, bờm mỡ sau gáy (giống lưng con lạc đà).
+ Chân tay nhỏ, khẳng khiu.
+ Vết rạn ngoài da ở bụng, ngực, mặt trong đùi.
+ Tăng huyết áp.
+ Đường máu tăng.
+ K+, Cl- huyết tương giảm.
+ 17- hydroxycortico-steroid nước tiểu/24 h tăng.
+ Siêu âm thượng thận: có thể phát hiện được khối u (hội chứng Cushing).
+ X quang: hố yên rộng (bệnh Cushing).
+ CT-Scanner, MRI tuyến yên và thượng thận sẽ cho chẩn đoán chắc
chắn nếu có khối u.
2.4. Điều trị:

+ Nếu có khối u thượng thận hoặc tuyến yên thì phẫu thuật cắt bỏ khối
u là tốt nhất. Nếu là khối u lành tính (adenoma) thì sau phẫu thuật các triệu
chứng hết dần và khỏi hoàn toàn, nếu là khối u ác tính (carcinoma) chưa di
căn nên phẫu thuật sớm thường có tiên lượng tốt hơn.
+ Điều trị triệu chứng: nếu có đái tháo đường cho các thuốc hạ
đường huyết như insulin, diamicron; có tăng huyết áp phối hợp các thuốc hạ áp
như nifedipin, coversyl
Nếu bệnh nhân có béo cần phải điều chỉnh chế độ ăn hàng ngày như: ăn
giảm glucid (nếu có đái tháo đường), hạn chế ăn mỡ động vật để tránh vữa xơ
động mạch.
+ Thuốc ức chế tiết cortisol:
- Ketoconazol: hiện nay được sử dụng nhiều nhất, liều 400- 500mg/ngày
uống sáng- chiều.

- Mitotan: 3- 4g/ngày, thuốc tác dụng chậm, dễ gây rối loạn tiêu hoá, dị
ứng, buồn ngủ