Hội chứng suy chức năng tuyến yên (Kỳ 1) pot

Hội chứng suychức năng tuyến yên
(Kỳ 1)
1. Định nghĩa.
Suy chức năng tuyến yên là tình trạng thiếu hụt một phần hay toàn thể các
hormon do thùy trước và thùy sau tuyến yên tiết ra.
Suy giảm toàn thể hoặc phần lớn các hormon của tuyến yên gọi là suy chức
năng tuyến yên toàn bộ (panhypopituitarism).
Bảng 15. Hội chứng lâm sàng của suy tuyến yên
Gi
ảm tiết
hormon
Biểu hiện lâm sàng
GH Lùn tuyến yên
ACTH Suy chức năng thượng thận
TSH Suy chức năng tuyến giáp
FSH và
LH
Suy chức năng sinh dục
Prolactin

Không tiết sữa
ADH Đái tháo nhạt trung ương
2. Suy thùy trước tuyến yên.
2.1. Nguyên nhân:
+ U tuyến yên hoặc cận tuyến yên.
Đa số các trường hợp u tuyến yên là lành tính, hay gặp ở thùy trước tuyến
yên. Carcinoma tuyến yên rất hiếm gặp, có thể là do di căn từ hệ thần kinh hoặc
bên ngoài hệ thần kinh đến.
+ Chấn thương vùng đầu.
+ Nhồi máu tuyến yên.
- Hoại tử tuyến yên sau nhiễm khuẩn, hậu sản nặng (bệnh Simmonds).

- Hoại tử tuyến yên sau đẻ - postpartum pituitary necrosis (Sheehan’s
syndrome).
+ Xâm nhiễm (infiltrations): sarcoidosis, tế bào Langerhans;
haemochromatosis; histiocytosis - bệnh tổ chức bào (mô bào)-Hand-Schuller-
Christian.
+ Nhiễm khuẩn: lao, áp xe, giang mai.
+ Hậu quả sau điều trị: phẫu thuật qua xương bướm, xạ trị.
+ Miễn dịch: viêm tuyến yên thâm nhiễm lympho ở phụ nữ mang thai hoặc
sau sinh.
+ Vô căn (không rõ nguyên nhân). Bệnh có tính chất gia đình với kích
thước hố yên có thể hẹp, bình thường hoặc rộng.
2.2. Triệu chứng lâm sàng:
Các triệu chứng lâm sàng của suy thùy trước tuyến yên có thể gây ra do
chèn ép của khối u, song chủ yếu là do sự thiếu hụt các hormon do tuyến yên tiết
ra.
Các triệu chứng và dấu hiệu rất đa dạng song các triệu chứng do thiếu hụt
hormon hướng sinh dục là những biểu hiện xuất hiện sớm, thường gặp ở cả hai
giới, tiếp đến là những triệu chứng do giảm hormon hướng tuyến giáp (TSH);
hormon hướng thượng thận (ACTH), rồi đến prolactin. Sự thiếu hụt hormon tăng
trưởng (GH) là biểu hiện thông thường nhất nhưng khó phát hiện trên lâm sàng ở
người lớn.
2.2.1. Triệu chứng cơ năng:
Các biểu hiện liên quan đến sự thiếu hụt hormon do thùy trước tuyến yên
tiết ra:
+ Thiếu hụt hormon hướng sinh dục ở nữ gây suy sinh dục, giảm
gonadotropin biểu hiện bằng thiểu kinh, vô kinh, hay đi kèm với sút cân, căng
thẳng tâm lý. Ở nam thì giảm libido và/hoặc bất lực trong hoạt động tình dục.
+ Thiếu hụt TSH gây ra suy tuyến giáp tiên phát, nhưng thường biểu hiện ở
mức độ nhẹ, tuy nhiên thường không có bướu giáp to và phù niêm trước xương
chày.

+ Thiếu hụt ACTH gây ra nhiều triệu chứng cơ năng như mệt mỏi, buồn
nôn, nôn, chán ăn, hạ huyết áp tư thế đứng. Đây là những biểu hiện xảy ra do suy
thượng thận tiên phát (bệnh Addison), tuy nhiên ít khi có trụy tim mạch.
+ Thiếu hụt GH có thể gây ra hạ đường huyết. Bệnh nhân bị bệnh đái tháo
đường týp 1 nếu bị suy tuyến yên thì nhu cầu về insulin giảm.
+ Thiếu hụt prolactin gây ra không tiết sữa sau khi sinh.
2.2.2. Triệu chứng thực thể.
- Đa số bệnh nhân không sút cân, đôi khi hơi mập, có thể liên quan đến suy
tuyến giáp tiên phát.
- Da và niêm mạc mịn, mỏng, nhợt nhạt với nhiều nếp nhăn nhỏ quanh mắt,
miệng. Hố nách khô, nhẵn, không ra mồ hôi. Mất sắc tố da ở những vùng có sắc tố
tự nhiên như đầu vú, bộ phận sinh dục.
- Lông ở vùng sinh dục rụng, thưa dần hoặc không có. Ở nữ giới có teo
tuyến sữa và bộ phận sinh dục ngoài. Ở nam giới, tinh hoàn nhỏ đi hoặc teo, râu
mọc thưa, giảm tình dục (libido), bất lực.
- Hạ huyết áp tư thế đứng, nhịp tim chậm.
- Giảm trương lực cơ, phản xạ gân xương giảm hoặc mất.
- Các bất thường về thần kinh, mắt có thể có hoặc không có tùy thuộc vào
các tổn thương tuyến yên có lan rộng hay không.