KINH TẾ PHI CHÍNH THỨC VÀ TÀI KHOẢN QUỐC GIA Mối quan hệ đối tác cần thiết

KINH TẾ PHI CHÍNH THỨC VÀ TÀI
KHOẢN QUỐC GIA
Mối quan hệ đối tác cần
thiết
Michel Séruzier,
Nhà tư vấn quốc tế về tài khoản quốc gia
Đề dẫn
Mối quan hệ đối tác cần thiết
•
Các nhà thống kê về lao động đã xây dựng các công cụ
phân tích và đo lường thống kê kinh tế phi chính thức
•
Về phần mình, các nhà tài khoản quốc gia nỗ lực đo
lường toàn bộ lĩnh vực hoạt động kinh tế
•
Nhưng phải cần thời gian mới đạt được sự đồng nhất
về khái niệm và phương pháp đo lường
•
SNA 2008 mở đường cho sự đồng nhất các khái niệm
•
Còn cần phải tạo sự đồng nhất về phương pháp
•
Chỉ có thể đạt được điều đó thông qua quan hệ đối tác
Hiểu về nhau rõ hơn
•
Quan hệ đối tác là cần thiết vì những tác nhân
khác nhau tìm cách đo lường cùng một thực
tiễn và theo các cách tiếp cận bổ sung cho nhau.
•
Để đạt được sự thống nhất, mỗi tác nhân cần
phải hiểu rõ hơn lĩnh vực, đặc biệt là cách đo

lường của tác nhân kia
•
Chính vì vậy, bản thuyết trình này hướng tới các
nhà tài khoản quốc gia cũng như các nhà thống
kê lao động, không chỉ để hiểu biết về nhau rõ
hơn mà còn nhằm tạo ra những điều kiện cho
mối quan hệ đối tác
Tóm tắt nội dung
•
1. Đồng nhất về khái niệm
•
2. Những đóng góp cho nhau để nâng cao chất
lượng đo lường
•
3. Những giai đoạn chính của phương pháp
được đề xuất
•
4. Mở ra những lĩnh vực mới
1. Đồng nhất về khái niệm
•
1.1 Đóng góp của các nhà thống kê lao động
•
1.2 SNA 2008
a) Chương 25
b) Một số yếu tố cơ bản cho phép đồng nhất các
khái niệm
1.1 Đóng góp của các nhà thống kê lao động
a) Định nghĩa khu vực kinh tế phi chính thức (1993)
Những định nghĩa được đề xuất vào thời đó vẫn có ý nghĩa thời sự; tuy nhiên, nhiều
lựa chọn khác nhau được đề xuất để khoanh vùng phạm vi, điều này gây khó

khăn cho so sánh quốc tế. Khu vực kinh tế phi chính thức đề cập đến các đơn
vị sản xuất kinh doanh.
b) Khái niệm việc làm phi chính thức (2003)
Mặt kia của kinh tế phi chính thức đề cập đến các cá nhân, trong khuôn khổ các đơn
vị sản xuất kinh doanh nơi họ làm việc (dù đó là các đơn vị chính thức hay phi
chính thức)
c) Thống kê về phi chính thức
Các công cụ thống kê khác nhau lần lượt được hiệu chỉnh, việc áp dụng các công cụ
này cho phép khám phá ra hai hình thức phi chính thức của khu vực mà thống
kê chưa quan sát được.
Công thức « kinh tế phi chính thức » được các nhà tài khoản quốc gia đề xuất để nhóm hai khái niệm
được các nhà thống kê lao động đưa ra là : khu vực kinh tế phi chính thức và việc làm phi chính thức;
cần phải biết rằng các nhà thống kê lao động không muốn sử dụng khái niệm này.
1.2 SNA 2008
•
Đã vượt qua một giai đoạn mang tính quyết định trong quá
trình chính thức hóa tài khoản quốc gia năm 1993 với việc
triển khai một hệ thống hoàn toàn tích hợp (SNA 93).
•
Lược đồ trung tâm các tài khoản hàng năm đề xuất việc thể
hiện toàn bộ nền kinh tế được tổ chức về mặt xã hội.
•
SNA 2008 là sự tiếp nối của hệ thống trên : bổ sung các
diễn giải, cập nhật, một số cải tiến, kết hợp tốt hơn với
những đo lường kinh tế vĩ mô khác.
•
Chính trong bối cảnh này mà một chương riêng đã được
xây dựng để xử lý kinh tế phi chính thức trong khuổn khổ
các tài khoản quốc gia : chương 25 của SNA mới.
1.2a Chương 25 của SNA 2008

Các khía cạnh phi chính thức của
nền kinh tế
A. Đề dẫn
B. Đặc điểm của các đơn vị hoạt động phi chính thức
C. Nền kinh tế chưa được quan sát
D. Khu vực kinh tế phi chính thức theo định nghĩa của ILO
E. Việc làm phi chính thức
F. Công việc của Nhóm Delhi
G. Dữ liệu về hoạt động của các doanh nghiệp phi chính thức
rút ra từ các tài khoản SNA
H. Các cách tiếp cận để đo lường các hoạt động được thực hiện
trong nền kinh tế phi chính thức
I. Các nguyên tắc, nghiên cứu và cẩm nang về kinh tế phi chính
thức
1.2b Các yếu tố chủ chốt cho phép đồng
nhất các khái niệm
•
Khu vực kinh tế phi chính thức tập hợp các đơn vị sản xuất kinh doanh
thuộc về khu vực thể chế các hộ gia đình; những đơn vị này phải có một
hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hóa. Như vậy, khu vực kinh tế phi
chính thức là tập hợp các cơ sở kinh doanh; do đó đó không thể là một
khu vực (hay tiểu khu vực) thể chế, theo nghĩa của hạch toán quốc gia.
•
Các tập hợp kinh tế của khu vực kinh tế phi chính thức gồm :
- Tài khoản sản xuất,
- Tài khoản tạo thu nhập (trong đó số dư là thu nhập hỗn hợp),
- Các yếu tố sản xuât : việc làm và vốn cố định
•
Việc lựa chọn các đơn vị có liên quan phụ thuộc vào các tiêu chí do ILO đề
xuất (điều này đòi hỏi sự linh hoạt tuỳ theo không gian và thời gian).

•
Việc làm phi chính thức có thể thuộc về tất cả các đơn vị sản xuất, dù kinh
doanh hay không, dù nằm trong khu vực thể chế nào.
•
Tuy nhiên ta sẽ nhận thấy rằng SNA 2008 không đề xuất việc phân loại đối
với việc làm, mà đây là điều kiện cần thiết để xây dựng ma trận việc làm.
2.1 Những đóng góp và hạn chế của
thống kê về phi chính thức
•
Việc có được các dữ liệu thống kê về khu vực kinh tế phi
chính thức có ý nghĩa quan trọng để xây dựng thành công
các tài khoản quốc gia vì đây là phương tiện duy nhất giúp
làm rõ một khu vực còn nằm bên lề các cuộc điều tra kinh
tế truyền thống.
•
Khu vực bị che khuất này cũng liên quan đến các đơn vị
chính thức quy mô nhỏ, đặc biệt là những đơn vị thuộc về
các hộ gia đình. Do đó, nên áp dụng cách tiếp cận thống kê
hỗn hợp đối với hai tiểu không gian này.
•
Ngoài ra, hiện ta biết rằng những cuộc điều tra như vậy
thường có sự sai sót đáng kể, nhất là liên quan đến thu
thập khai báo.
•
Và ta cũng thiếu những đảm bảo về chất lượng của sự phát
triển của chúng theo thời gian.
2.2 Đóng góp của hạch toán quốc gia
•
Đóng góp này thể hiện ở hai mảng:
a) Nhờ có lược đồ tích hợp mà SNA đề xuất, tài

khoản quốc gia có khả năng đánh giá một cách gián
tiếp những thiếu hụt thông tin thống kê hiện có (với
điều kiện sử dụng các phương pháp phù hợp).
b) Đo lường kinh tế phi chinh thức thông qua hạch
toán quốc gia giúp đảm bảo có sự thống nhất khi phải
xác định tỷ trọng của kinh tế phi chính thức trong toàn
bộ nền kinh tế quốc dân hay so với các hợp phần của
nền kinh tế này.
Đo lường đầy đủ hơn nền kinh tế
phi chính thức
•
Sản xuất thống kê về kinh tế phi chính thức là một
điểm khởi đầu không thể bỏ qua để đo lường hiện
tượng này
•
Nhưng những sai sót có thể có không cho phép sử
dụng duy nhất công cụ này để khoanh vùng phạm vi
•
Nhờ có các phương pháp phù hợp, tài khoản quốc gia
có thể đo lường một cách gián tiếp các khu vực bị che
khuất, và nhờ đó đo lường phi chính thức về mặt kinh
tế vĩ mô một cách thoả đáng
•
Các phương pháp này được giới thiệu trong tập tài liệu
đi kèm bài thuyết trình này và một bản tóm tắt được
giới thiệu sau phần trình bày này.
3. Những giai đoạn chính của
phương pháp được đề xuất
•
Đề dẫn khái niệm

•
3.1 Xây dựng ma trận việc làm và thu nhập của công
việc có liên quan đến những việc làm này
•
3.2 Xây dựng các tài khoản sản xuất trên cơ sở phân
biệt các phương thức sản xuất
•
3.3 Xây dựng Bảng Nguồn và Sử dụng (SUT) theo quy
trình tương tác tổng hợp
•
3.4 Phê duyệt tài khoản các hộ gia đình có tính đền
phần tài chính
Đề dẫn khái niệm
•
Để xây dựng các tài khoản, nhà tài khoản quốc gia huy động tất cả các dữ
liệu mà bộ máy thống kê cung cấp. Mà những dữ liệu này chỉ là tổng lượng
thông tin mà cuộc điều tra chấp thuận cung cấp cho nhà thống kê (mỗi cuộc
điều tra là nạn nhân của sự sai sót có thể phân tích được xét về mặt xã hội
học). Thường việc thu thập thông tin thực tế không bao phủ toàn bộ phạm
vi mục tiêu, và mọi cuộc điều tra chọn mẫu đều có một yếu tố không chắc
chắc về các giá trị được khôi phục. Cuối cùng, thường có sự khác biệt giữa
đối tượng điều tra và khái niệm theo định nghĩa của SNA.
•
Do đó đương nhiên có sự khác biệt giữa sản xuất thống kê và các tập hợp
của tài khoản quốc gia; sự khác biệt này thể hiện qua hàng loạt các thiếu
hụt và mâu thuẫn giữa các dữ liệu hiện có.
•
Chính vì vậy, thống nhất các dữ liệu trong khuôn khổ các tài khoản quốc gia
giúp bổ sung thông tin, cho phép ít nhất bù đắp một phần những thiếu hụt
về thông tin ban đầu.

3.1 Xây dựng ma trận việc làm và thu nhập của
công việc có liên quan đến những việc làm này
•
Ma trận việc làm đóng vai trò chiến lược trong quy trình xây dựng tài
khoản quốc gia; trên thực tế, việc làm tạo thành phạm vi hoàn chỉnh
nhất mà ta có thể xác định khu vực hoạt động sản xuất.
•
Ma trận này giao các việc làm phân theo loại hình với các ngành và
phương thức sản xuất. Nhờ có ma trận ta có thể tái tạo các dữ liệu về
sản xuất mà mảng thống kê không thể cung cấp.
•
Nguồn thông tin chính tới từ cuộc điều tra « việc làm » của các hộ gia
đình, cuộc điều tra này cũng cung cấp các dữ liệu về thu nhập từ việc
làm.
•
Ma trận này cho phép đo lường luôn việc làm phi chính thức.
3.2 Xây dựng các tài khoản sản xuất trên cơ sở
phân biệt các phương thức sản xuất
•
Một phần hoạt động sản xuất được thống kê kinh tế biết đến; tài
khoản sản xuất được trực tiếp tạo ra từ đó.
•
Các thông tin tới từ các đơn vị nhỏ thiếu hay thậm chí không có;
phải áp dụng cách tiếp cận riêng đối với những đơn vị này.
•
Tuỳ theo quy mô và tổ chức, các hàm sản xuất không giống nhau.
•
Cuối cùng, ta không có bất kỳ thông tin trực tiếp nào về một phần
việc làm đã được biết.
•

Khu vực kinh tế phi chính thức thuộc về phạm vi này, nhưng không
chiếm tất cả không gian.
•
Khi phân biệt các phương thức sản xuất, ta có thể xem xét kỹ hơn
những khác biệt về thống kê và kinh tế-xã hội để xây dựng các tài
khoản sản xuất và tài khoản tạo thu nhập.
•
Đo lường khu vực kinh tế phi chính thức bắt nguồn trực tiếp từ cách
tiếp cận có sự phân biệt này.
3.3 Xây dựng Bảng Nguồn và Sử dụng (SUT) theo
quy trình tương tác tổng hợp
•
Bảng Nguồn và Sử dụng là nơi rất phù hợp để đối
chiếu giữa các nguồn thống kê về tất cả những gì liên
quan đến thị trường hàng hóa và dịch vụ và các tài
khoản sản xuất và tài khoản tạo thu nhập:
- Đối chiếu giữa cung và cầu sản phẩm
- Giám sát các hệ số kỹ thuật và các ngành sản xuất
- Việc làm, năng suất, và thu nhập đi kèm.
- Giám sát việc khai báo không đầy đủ bằng cách đối chiếu với các
khoản thu từ thuế
•
Khi đối chiếu những cách tiếp cận này một cách
tương tác, ta có thể có được bản tổng hợp một cách
chân thực nhất các nguồn được sử dụng.
3.4 Phê duyệt tài khoản các hộ gia đình có tính
đền phần tài chính
•
Các tài khoản sản xuất phân theo ngành cùng lúc thuộc về
nhiều khu vực thể chế.

•
Đối với các công ty, các cơ quan và Phần còn lại của thế
giới, các dữ liệu kế toán cho phép xây dựng trực tiếp toàn
bộ các tài khoản của những đối tượng này.
•
Ngược lại, tài khoản các hộ gia đình có được thông qua số
dư.
•
Nếu có thể xây dựng phần tài chính của các tài khoản các
khu vực, ta có thể phân tích độ vững chắc của tài khoản hộ
gia đình thu được.
•
Chỉ với điều kiện này mà ta có thể phê duyệt chất lượng
toàn bộ lược đồ trung tâm của các tài khoản quốc gia, và
do đó là phần tới từ kết quả đánh giá các vùng bị che khuất
của thống kê.
4. Mở ra những lĩnh vực mới
•
4.1 Tìm kiếm các phương pháp hiệu quả để đo
lường kinh tế phi chính thức
•
4.2 Hướng tới một tài khoản vệ tinh cho kinh
tế phi chính thức
4.1 Kiểm kê các phương pháp hiệu quả để
đo lường kinh tế phi chính thức
•
Những tiến bộ về khái niệm và phương pháp của các
nhà thống kê lao động cũng như của các nhà tài khoản
quốc gia có thể mở đường cho mối quan hệ đối tác
hiệu quả giữa hai chuyên ngành này.

•
Tình hình này sẽ có phép kiểm kê đầy đủ hơn và phân
tích so sánh các phương pháp hiện sử dụng để đo
lường kinh tế phi chính thức.
•
Cách tiến hành như vậy có thể sẽ cho phép một bước
tiến mới trong việc này và có thể hình thành một tập
tư liệu giới thiệu các phương pháp được đánh giá là
nhiều triển vọng nhất.
4.2 Hướng tới một tài khoản vệ tinh
cho kinh tế phi chính thức
•
Phần đóng góp mà tải khoản quốc gia có thể đem lại để đo
lường kinh tế phi chính thức mới chỉ giới hạn ở hai tập hợp
mà lược đồ trung tâm đã dự kiến.
•
Mà các dữ liệu do các cuộc điều tra chuyên ngành cung cấp
ngày càng phong phú; và nhu cầu phân tích vượt quá khả
năng đo lường tổng hợp của tài khoản quốc gia.
•
Chính vì vậy cần tạo dựng một khung đo lường khu vực
kinh tế phi chính thức hoàn chỉnh hơn.
•
Để đáp ứng nhu cầu này có cái mà các nhà khoản quốc gia
gọi là tài khoản vệ tinh.
•
Đã đến lúc chính thức hóa nội dung của một tài khoản như
vậy, như SNA 2008 gợi ý (Chương 29, § 86).