Khám thắt lưng hông (Kỳ 1) doc

Khám thắt lưng hông
(Kỳ 1)
Hội chứng thắt lưng - hông gồm có hai hội chứng thành phần là hội chứng
cột sống và hội chứng dây rễ thần kinh. Khám lâm sàng hội chứng thắt lưng-hông
nhằm mục đích phát hiện các triệu chứng cuả các hội chứng trên.
1. Khám hội chứng cột sống.
1.1. Nhận xét hình dáng cột sống:
+ Cột sống của bệnh nhân có bị lệch, bị vẹo (scoliose) về bên phải hay bên
trái không?
+ Cong sinh lý (ưỡn thắt lưng) có bình thường không hay bị giảm, mất hoặc
bị đảo ngược.
1.2. Đánh giá trương lực cơ cạnh sống:
Quan sát từ phía sau xem khối cơ cạnh sống hai bên có cân đối không, sau
đó nắn xem trương lực hai khối cơ đó có đều nhau không, nếu không đều thì
trương lực cơ bên nào tăng.
1.3. Tìm điểm đau cột sống:
Ấn hoặc gõ trên mỏm gai các đốt sống để tìm điểm đau cột sống (đốt sống
bị tổn thương sẽ đau hơn các đốt sống khác).
1.4. Khám khả năng vận động cột sống:
Kiểm tra các chức năng vận động của cột sống (cúi, ngửa, nghiêng và
xoay).
+ Cúi:
- Khoảng cách ngón tay - đất: cho bệnh nhân đứng thẳng sau đó yêu
cầu bệnh nhân cúi tối đa, chân thẳng, hai tay giơ thẳng ra trước (hướng xuống đất)
sau đó đo khoảng cách từ giữa ngón tay giữa của bệnh nhân tới mặt đất. Nhìn
chung, người có cột sống khoẻ mạnh khi cúi thì khoảng cách ngón tay - đất thường
bằng không (đầu ngón tay giữa chạm được xuống đất), hoặc là một số âm. Bệnh
nhân thoát vị đĩa đệm có kích thích rễ thì ngón tay không thể chạm được xuống
đất.
- Chỉ số Schober: Đầu tiên cho bệnh nhân đứng thẳng, thầy thuốc xác
định mỏm gai của đốt S

1
và đánh dấu lại (điểm P
1
). Từ điểm này đo lên trên 10cm
(đo lần một) và đánh dấu tiếp điểm thứ 2 (P
2
), như vậy điểm P và P
2
cách nhau 10
cm. Sau đó cho bệnh nhân cúi tối đa, hai chân duỗi thẳng tại khớp gối. Thầy thuốc
đo lại khoảng cách giữa hai điểm P
1
và P
2
(ở tư thế cúi của bệnh nhân), ví dụ đo
lần hai được 14 cm.
Số đo lần
1
Chỉ số Schober =
Số đo lần 2
Người bình thường ở tuổi thanh niên có chỉ số Schober khoảng từ
14/10 đến 15/10. Ở các bệnh nhân có hội chứng thắt lưng hông chỉ số này giảm.
+ Ưỡn cột sống thắt lưng: dùng thước đo độ cong của cột sống thắt lưng,
độ ưỡn thắt lưng ở người bình thường là 18mm, khi ưỡn tối đa là 30mm.
+ Xoay và nghiêng cột sống: dùng thước đo độ xoay và nghiêng, bình
thường cột sống nghiêng được 29 -31
o
về hai bên và xoay được từ 30 - 32
o
.

2. Khám hội chứng rễ thần kinh.
2.1. Các dấu hiêụ căng rễ:
+ Điểm đau cạnh sống:
- Cách khám: bệnh nhân nằm hoặc đứng, tư thế thoải mái. Thầy thuốc ấn
trên đường cạnh sống (cách trục cột sống khoảng 2cm về hai phía phải và trái)
ngang mức điểm giữa khoảng cách liên gai. Các rễ thần kinh bị tổn thương sẽ có
cảm giác đau khi thầy thuốc thăm khám tại các điểm tương ứng.
- Cách gọi tên: một điểm đau cạnh sống được gọi tên theo đốt sống trên, đốt
sống dưới và bên cơ thể tương ứng (phải hoặc trái), ví dụ điểm đau cạnh sống L
4
–
L
5
bên trái (+).
+ Dấu hiệu chuông bấm:
- Cách khám:
. Bệnh nhân nằm hoặc đứng, tư thế thoải mái.
. Thầy thuốc ấn trên các điểm như khi khám tìm điểm đau cạnh sống.
- Dấu hiệu chuông bấm dương tính khi bệnh nhân có cảm giác đau lan dọc
theo đường đi của dây thần kinh hông to cùng bên xuống dưới chân.
a
- Cách gọi tên và ghi trong bệnh án như gọi tên điểm đau cạnh sống. Ví dụ
dấu hiệu chuông bấm (+) tại L
4
– L
5
bên trái.