kinh tế vĩ mô - chương 3 - tài chính công

TÀI CHÍNH
CÔNG
Chương 3
NỘI DUNG
5. Hệ thống tài chính công
1. Sự ra đời và phát triển của TCC
3. Đặc điểm
4. Vai trò
2. Khái niệm
1. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TÀI CHÍNH CÔNG

Sự xuất hiện của Nhà nước  sự ra đời của tài
chính công

Tài chính công cổ điển: phục vụ hoạt động quân
sự, chính trị ,đứng ngoài các hoạt động kinh tế.

Tài chính công hiện đại: Nhà nước bắt đầu can
thiệp vào các hoạt động kinh tế - xã hội.

Ngày nay, TCC phản ánh sự can thiệp sâu sắc
của Nhà nước vào nền kinh tế.
2. KHÁI NIỆM TÀI CHÍNH CÔNG

Tài chính công là hoạt động tài chính của nhà nước
nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà
nước trong cung cấp hàng hóa công cộng cho xã
hội.

So sánh tài chính công và tài chính nhà nước?


Tài chính nhà nước: bao gồm tài chính công (vô
vị lợi) và tài chính doanh nghiệp nhà nước (vị lợi)
3. ĐẶC ĐIỂM

Gắn với quyền lực về chính trị của Nhà
nước

Gắn với việc thực hiện chức năng và nhiệm
vụ chính trị, kinh tế, xã hội của nhà nước

Phục vụ lợi ích của cộng đồng
4. VAI TRÒ

Huy động nguồn lực tài chính để đảm bảo cho hoạt
động hiệu quả của bộ máy Nhà nước

Quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế - xã hội

Điều tiết trong lĩnh vực kinh tế (thúc đẩy sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đảm bảo nền kinh tế
tăng trưởng ổn định.

Điều tiết trong lĩnh vực xã hội

Điều tiết trong lĩnh vực thị trường (ổn định thị
trường, giá cả)
5. HỆ THỐNG TÀI CHÍNH CÔNG

Hệ thống tài chính công gồm 2 bộ phận:


Ngân sách nhà nước

Các quỹ tài chính khác của Nhà nước
5.1 NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Nội dung:

5.1.1 Khái niệm

5.1.2 Tổ chức hệ thống NSNN

5.1.3 Hoạt động thu NSNN

5.1.4 Hoạt động chi NSNN

5.1.5 Cân đối thu chi NSNN
Khái niệm NSNN

NSNN là toàn bộ các khoản thu chi của Nhà
nước trong dự toán đã được cơ quan nhà nước
có thẩm quyền quyết định và được thực hiện
trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức
năng và nhiệm vụ của nhà nước.
Tổ chức hệ thống NSNN

Hệ thống NSNN gồm 4 cấp:

NS trung ương

NS tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương


NS huyện, thành phố trực thuộc tỉnh

NS xã, phường

Phân cấp ngân sách:

Là các quy định pháp luật xác định quyền hạn,
nhiệm vụ của các cấp chính quyền nhà nước
trong việc quản lý, điều hành hoạt động của
NSNN.

Thực chất là giải quyết mối quan hệ giữa chính
quyền trung ương và chính quyền địa phương
trong toàn bộ hoạt động thu chi của NSNN
Tổ chức hệ thống NSNN

Phân cấp ngân sách bao gồm:

Phân cấp về quyền lực ban hành các chính
sách, chế độ, tiêu chuẩn định mức tài chính

Phân cấp về vật chất (xác định mức thu, chi)

Phân cấp về chu trình ngân sách
Trong những nội dung này, phân cấp về vật
chất là khó khăn và phức tạp nhất.
Tổ chức hệ thống NSNN

Phân cấp thu ngân sách TWvà NS địa phương:


Nguồn thu được phân bổ hoàn toàn cho NSTW:
vd: thuế XNK, thuế & thu khác từ ngành dầu khí

Nguồn thu được phân bổ hoàn toàn cho NSĐP:
vd: thuế nhà đất, thuế tài nguyên, phí, lệ phí…

Nguồn thu được phân chia theo tỷ lệ phần trăm
giữa NSTW và NS địa phương, vd: thuế VAT,
thuế TTĐB, lệ phí xăng dầu…
Tổ chức hệ thống NSNN
NGÂN SÁCH TRUNG ƯƠNG NGÂN SÁCH ĐỊA PHƯƠNG
Các khoản thu
100%
1. Thuế GTGT hàng nhập khẩu
2. Thuế xuất, nhập khẩu
3. thuế tiêu thụ đặc biệt (trừ một
số mặt hàng, dịch vụ)
4. Thuế thu nhập doanh nghiệp
của đơn vị hạch toán toàn
nghành
5. Thu từ dầu khí
6. Thu nhập từ vốn góp của nhà
nước, tiền thu hồi vốn của nhà
nước từ các cơ sở kinh tế
7. Các khoản do Chính phủ vay,
viện trợ không hoàn lại của
Chính phủ các nước
8. Các khoản phí, lệ phí theo
quy định

9. Thu kết dư NSTƯ
10. Các khoản thu khác.
1. Tiền cho thuê đất
2. Tiền cho thuê và bán nhà thuộc sở
hữu Nhà nước
3. Tệ phí trước bạ
4. Thu từ hoạt động xổ số kiến thiết
5. Viên trợ không hoàn lai của nước
ngoài trực tiếp cho địa phương
6. Các khoản phí, lệ phí theo quy
định
7. Các khoản đóng góp tự nguỵện
của cá nhân, tổ chức trong và ngoài
nước
8. Thu kết dư NSĐP
9. thu bổ sung từ NSTƯ
10. các khoản thu khác theo quy
định.
Các khoản
thu phân chia
theo tỷ lệ
phần
trăm giữa
NSTƯ và
ngân sách
tỉnh.
1.thuế GTGT (trừ thuế GTGT hàng nhập khẩu và hoạt
động sổ xố kiến thiết)
2.thuế thu nhập doanh nghiệp (trừ các đơn vị hạch toán
toàn ngành và hoạt động xổ số kiến thiết)

3.thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao
4.thuế chuyển thu nhập ra nước ngoài
5.thu từ sử dụng vốn ngân sách của các DNNN.
Các khoản
thu phân chia
giữa tỉnh,
huyện, xã
1.thuế chuyển quyền sử dụng đất
2.thuế nhà đất
3.thuế sử dụng đất nông nghiệp
4.thuế tài nguyên
5.thuế tiêu thụ đặc biệt với hàng sản xuất trong nước
thu vào vàng mã, kinh doanh vũ trường, mát xa,…
tỷ lệ phân chia do UBND tỉnh quy định.

Phân cấp chi ngân sách:

Trên nguyên tắc, chính quyền địa phương có
trách nhiệm đối với những dịch vụ mà vùng
hưởng lợi nằm trong biên giới địa lý của họ.
Chính quyền trung ương phụ trách các
chương trình, dự án và dịch vụ quốc gia và
liên tỉnh mang lại lợi ích cho người dân ở
nhiều tỉnh.

Ví dụ: trong lĩnh vực giáo dục
Tổ chức hệ thống NSNN
Thu NSNN

Thu NSNN là quá trình Nhà nước dùng

quyền lực của mình để tập trung một phần
nguồn tài chính quốc gia, hình thành quỹ
NSNN.
Các nguồn thu NSNN

Thuế detailed

Phí detailed

Lệ phí detailed

Các nguồn thu khác:

Thu từ các hoạt động kinh tế

Thu từ viện trợ

Thu từ đi vay trong và nước ngoài

Thu khác
Thuế

Thuế là nguồn thu của ngân sách Nhà nước
dựa trên cơ sở động viên bắt buộc một phần thu
nhập của các cá nhân và tổ chức xã hội.

Đặc điểm:

Là nguồn thu lâu dài, chủ yếu của NSNN


Là khoản đóng góp mang tính bắt buộc theo
luật

Không mang tính hoàn trả trực tiếp
Thuế

Phân loại thuế:

Thuế trực thu

Thuế gián thu
→ Phân biệt giữa người chịu thuế và người nộp
thuế?
Thuế

Các yếu tố cơ bản của luật thuế:

Tên

Đối tượng nộp thuế

Đối tượng chịu thuế

Thuế suất
Phí

Phí là khoản tiền mà các tổ chức, cá nhân phải
nộp khi sử dụng hàng hóa, dịch vụ do Nhà
nước cung cấp.
Ví dụ: Học phí, viện phí, phí cầu đường

Lệ phí

Lệ phí là khoản tiền mà các tổ chức và cá
nhân phải nộp cho cơ quan nhà nước khi thụ
hưởng những dịch vụ liên quan đến quản lý
hành chính nhà nước do cơ quan này cung
cấp.
Ví dụ: Lệ phí công chứng, lệ phí cấp hộ
chiếu
Chi NSNN

Chi NSNN là quá trình phân phối, sử dụng quỹ
NSNN theo những nguyên tắc nhất định nhằm
đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ
của Nhà nước.
Nội dung chi NSNN

Chi thường xuyên:

Chi hoạt động sự nghiệp:
Ví dụ: chi sự nghiệp kinh tế (chi cho nghiên cứu
thí nghiệm giống cây trồng, chi nạo vét các công
trình thủy lợi, chi cho công tác định canh định
cư…)

Chi quản lý hành chính Nhà nước