Bài thi kết thúc học phần - MỘT SỐ TAI BIẾN MÔI TRƯỜNG VÀ BIỆN PHÁP ỨNG XỬ TAI BIẾN TRONG NGÀNH XÂY DỰNG pps

ĐẠI HỌC KHOA HỌC
KHOA MÔI TRƯỜNG VÀ TRÁI ĐẤT

Bài thi kết thúc học phần
MỘT SỐ TAI BIẾN MÔI TRƯỜNG VÀ BIỆN PHÁP ỨNG
XỬ TAI BIẾN TRONG NGÀNH XÂY DỰNG
Sinh viên : HOÀNG THỊ MÙA
Lớp : Môi Trường K5
Môn : Tai Biến Môi Trường
Thái Nguyên, Ngày 10 tháng 10 năm 2010
1
MỞ ĐẦU
Nước ta đang trong quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. do vậy,
trong lĩnh vực xây dựng đã và đang rất được chú trọng đầu tư. Những công trình
nhà ở, khu vui chơi giải trí,khu công nghiệp, công trình công cộng, hồ, đập, cầu,
cống, đường xá .v.v.đang ngày càng mọc lên càng nhiều. Nó góp phần cho sự phát
triển kinh tế của đất nước và hoàn thiện cơ sở hạ tầng cho nền kinh tế. Đem lại
những lợi ích rất thiết thực cho đất nước. Nhưng những công trình này cũng đem
tới không ít những ảnh hưởng đến môi trường. Trong các quá trình nền móng, thi
công và đưa và sử dụng thì các công trình này đã làm gia tăng các tai biến môi
trường. Những nguy cơ gây tai biến cho môi trường trong ngành này gây ra vẫn
chưa được quan tâm một cách đúng mức, chưa có những biện pháp ứng xử tai biến
cần thiết.
Vì vậy, em xin đưa ra những một số tai biếnmôi trường và biện pháp ứng
xử tai biến trong ngành xây dựng với mong muốn rằng chúng ta sẽ quan tâm
nhiều hơn tới những nguy cơ do các hoạt động trong ngành này gây ra. Đưa ra
những biện pháp hữu hiệu nhất để giảm thiểu những tai biến này góp phần đưa nền
kinh tế đất nước phát triển một cách bền vững.
2
NỘI DUNG
I. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

I.1. Các khái niệm
• Tai biến môi trường: Tai biến môi trường là biểu hiện về điều kiện, hoàn
cảnh, hiện tượng, vụ việc hoặc quá trình, được xuất hiện, diễn biến trong thiên
nhiên, trong xã hội, có tiềm năng gây hại, gây nguy hiểm đe dọa đối với an toàn
sức khỏe, tính mạng con người, tài sản kinh tế, tài sản văn hóa – xã hội của một bộ
phận cộng đồng loài người, hoặc có nguy cơ đe dọa, thậm chí phá vỡ tính ổn định,
an toàn một bộ phận, cho đến toàn cục mang tính hệ thống môi trường tự nhiên,
môi trường văn hóa xã hội và môi trường nhân sinh.
• Tai biến môi trường nhân sinh: Bao gồm các loại tai biến gắn với các hoạt
động kinh tế khác nhau của con người, về thực chất là các tác động nhân sinh.
I.2. Khái quát chung về ngành xây dựng Việt Nam
Lĩnh vực xây dựng nhà cửa, công trình công cộng, công trình giao thông như
đường xá, cầu cống, đập thủy lợi, thủy điện, hồ chứa là lĩnh vực mang nhiều lợi
ích lớn cho nền kinh tế của quốc gia. Trong 42 năm phát triển, ngành Xây Dựng đã
đạt được nhiều thành tựu góp phần vào những thắng lợi to lớn của cả nước trong
công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Một số công trình có ý nghĩa to lớn như
lăng Hồ Chủ Tịch, đường dây điện bắc nam 500kv , con đường Hồ Chí Minh. Nhà
máy thủy điện Hòa Bình, khu trung cư , thương mại tại các thành phố lớn….Và
mới đây nhất là các công trình trọng điểm như nhà máy lọc dầu Dung Quất, thủy
điện Sơn La lớn nhất đông nam Á, cầu Cần Thơ dài nhất khu vực đồng bằng sông
Cửu Long, đường hầm Đèo Hải Vân dường hầm lớn nhất đông nam Á, cầu Bãi
Cháy.v.v.
Cùng với những lợi ích mà các công trình này đem lại thì những công trình này
luôn tác động đến môi trường phần lớn là những tác động tiêu cực như: Tác động
3
biến đổi cấu trúc nền móng, gây lún, biến dạng môi trường cảnh quan, tạo điều
kiện cho các tai biến xói lở, trượt lở và nhiều tác động khác.
II. MỘT SỐ TAI BIẾN TRONG NGÀNH XÂY DỰNG
II.1. Tai biến lún, sụt đất do các hoạt động nền móng và các công trình
đường hầm.

Hiện tượng lún sụt có thể diễn rất chậm chạp, từ từ, khó nhận thấy, cũng có thể
xảy ra rất đột ngột. có thể chiếm một vùng rộng hàng ngàn kilomet vuông. Hiện
tượng lún sụt thường diễn ra do kiến tạo tự nhiên. Tuy nhiên, ngày nay với việc
càng ngày nền kinh tế càng phát triển. đòi hỏi càng nhiều những công trình xây
dựng thì hoạt động xây dựng cũng góp phần rất lớn vào tai biến này. Với đòi hỏi
của nền kinh tế thì các công trình xây dựng lớn ngày mọc lên càng nhiều. vì vậy,
các hoạt động gia cố nền móng ngày càng tác động mạnh hơn tới cấu trúc đất tại
vùng xây dựng công trình. Ngoài ra các công trình lớn có trọng lượng lớn làm tăng
áp lực cho nền địa chất khu vực cũng là nguyên nhân dẫn tới nguy cơ lún sụt cao.
Trong lĩnh vực xây dựng đường giao thông, do đòi hỏi về tiết kiệm thời gian và
tránh nguy hiểm cho việc vượt qua các đèo cao thì việc xây dựng các đường hầm là
một biện pháp hữu hiệu được đưa ra. Việt Nan có công trình đường hầm tiêu biểu
nhất lớn nhất Đông Nam Á đó là đường hầm đèo Hải Vân. Việc xây dựng các
đường hầm này đem đến cho lợi ích kinh tế đất nước vô cùng to lớn nhưng nó cũng
có tác động lớn tới môi trường và làm gia tăng nguy cơ xảy ra tai biến sụt lún. Các
đường hầm được đào xuyên qua núi việc này làm trong lòng đất mất đi một khối
lượng đất đá lớn. Cấu tạo địa chất bị thay đổi nghiêm trọng. Nếu việc gia cố hầm
không áp dụng kỹ thuật cao thì tai biến sụt lún phía trên đường hầm rất dễ xảy ra.
Ngoài ra việc lún đất xảy ra tại các tuyến đường giao thông do cũng rất phổ biến.
Do trên đường giao thông luôn có sự đi lại của các loại xe có trọng tải lớn khi nền
đất yếu gia cố không chắc chắn lún sụt cũng thường xảy ra. Một số khu vực bị lún
sụt do hoạt động xây dựng gây ra như: Lún tuyến cao tốc Trung Lương do nền đất
4
yếu, Hiện nay, nhiều khu nhà tập thể cũ, nhiều đoạn đường bị lún, nứt, nghiêng.
Điển hình là các vùng Giảng Võ, Ngọc Khánh, Thành Công có tới 30% số lượng
nhà chung cư bị lún; khoảng 206 nhà lắp ghép tấm lớn trong tổng số hơn 400 nhà
chung cư đang ở trong tình trạng rất đáng lo ngại nguyên nhân do phần lớn các khu
vực xây dựng các chung cư cũ của Hà Nội đều nằm trên nền nền đất yếu, phân bố
phức tạp, có chỗ bùn dày tới độ sâu 37m đe dọa đến tính mạng người dân sống tại
đây.

II.2. Tai biến trượt lở, xói lở gây biến dạng môi trường cảnh quan
Do nền kinh tế phát triển các công trình xây dựng mọc lên càng nhiều. Tại các
khu vực trung du miền núi do địa hình không thuận lợi cho nên để đáp ứng mục
đích xây dựng con người đã tác động vào địa hình như bạt núi, múc đất, san đất lấy
mặt bằng xây dựng các công trình nhà ở. Công trình công cộng và giao thông.
Bùng nổ dân số, gia tăng đô thị hóa, dẫn tới việc mở rộng phạm vi sử dụng đất đai
đến tận các vùng có dộ nhạy cảm cao về tai biến trượt lở, xói lở.
Việc xây dựng tại các vùng núi, ngoài việc xén, vạt tăng độ dốc sườn địa hình,
nhiều khi còn làm tăng tải trọng trên sườn, mà nhiều khi vốn là thể trượt tiềm năng.
Sự quá tải đối với mái sườn nghiêng, kèm theo với sự bổ xung nguồn nước các loại
là các tác nhân quan trọng đẩy các tai biến tiềm năng về trượt lở thành sự cố, hiểm
họa hiện thực các vụ trượt lở, xói lở do hoạt động xây dựng gây ra như sạt đường
tại các tỉnh miền núi phía bắc trong các trận mưa to. Sạt lở đất tại Hà Giang, Sập
11 căn nhà do sạt lở đất tại bán đảo Thanh Đa, thành phố Hồ Chí Minh
Đặc biệt việc xây dựng các công trình thủy lợi, thủy điện có tác động rất lớn
tới việc gia tăng tai biến trượt lở. Do các công trình này làm thay đổi hoàn toàn
môi trường trong khu vực. Vùng phía trên đập thì hệ sinh thái cạn thay bằng hệ
sinh thái ngập nước, phía dưới làm giảm đột ngột lượng nước về phía hạ lưu làm
mực nước ngầm phía trên thì bị dâng cao phía dưới thì bị hạ thấp xuống. Phía trên
thay đổi môi trường ngập nước do vậy các khối đất đá khi ngập nước có thể bị phá
vỡ liên kết và trượt lở xuống lòng hồ. Phần hạ lưu bị xói mòn do nước chảy qua
5
đập trở nên trong hơn, làm sức xói mòn của nước tăng lên gây xói lở bồi bãi phía
hạ lưu đập.
II.3. Các tai biến động đất kích thích, vỡ đập gây tai biến lũ lụt và các
hiểm họa khác do việc xây dựng đập, hồ nhân tạo
Các loại hồ, đập nhân tạo có giá trị hữu dụng rất lớn cung cấp nước tưới tiêu,
điều tiết nước,nuôi cá tôm … và nhất là cung cấp nguồn điện năng lớn cho đất
nước. Một số hồ đập nhân tạo lớn ở việt nam mang ý nghĩa kinh tế lớn như là thủy
điện Hòa Bình, thủy điện Sơn La, hồ Kẻ Gỗ… tuy nhiên nó cũng đem tới cho con

người những nguy cơ tai biến cao như:
Động đất kích thích. Ngay từ những năm 1931, các nhà khoa hoạc đã phát hiện
thấy hồ nhân tạo có thể gây ra động đất.0,3% các hồ sâu trên 10m,10% số hồ sâu
trên 90m và 21 % số hồ sâu trên 140m có thể gây động đất. Động đất được gây ra
do trọng tải của khối nước trong hồ đó là các dung trấn nhỏ cho đến động đất co M
= 6.4.
Vỡ đập hoặc vô hiệu hóa đập gây lũ lụt cho phía hạ lưu. Đập có thể bị vỡ do
nhiều nguyên nhân mà nha thiết kế chưa tính đến như sự thất thoát nước của hồ
chứa qua các hang động kast chưa được biết, qua các khe nứt, qua hiện tượng xói
ngầm nhiều khi làm hồ khô cạn đập không còn tác dụng. Một khi đập bị vỡ sẽ gây
lũ lụt và hậu quả nghiêm trọng cho vùng hạ lưu và nó con kéo theo các tai biến
khác như dịch bệnh, ô nhiễm môi trường
Một số hiểm họa môi trường khác do đập và hồ nhân tạo gây ra như lan tỏa
bệnh sốt rét theo nước tưới, gây ngập úng vùng đất thấp phía hạ lưu, phải di
chuyển một lượng lớn dân cư ra khỏi vùng lòng hồ. Tai biến do bùng thoát khí CO
2
trong lòng hồ gây ngạt cho con người và gia súc quanh hồ.
6
Một số biểu hiện đáng lo ngại tại một số công trình thủy điện ở nước ta là:
người ta đã phát hiện gần đập thủy điện Hòa Bình có nhiều vết nứt rộng khoảng
0,5m hoặc hơn; có vết nứt dài đến 50m và máy móc đo đạc được có nơi nứt sâu từ
30-40m. Ở nơi có mật độ nứt đất càng lớn, nguy cơ sạt lở đất bề mặt càng cao.
Nhiều nơi tình trạng sạt lở kèm theo cả nứt đất . Đáng nghiêm trọng là trên mặt đập
hồ Hoà Bình, nơi trữ nước lớn nhất cho thuỷ điện Hoà Bình cũng có nhiều vết nứt.
Tại hồ Hòa bình khi người ta đo kích thích vùng đất cách đập khoảng 5km về phía
hồ trong thời gian tích nước ban đầu thì thấy ngay bản thân của vùng đất này đã
phải chịu một lực kích thích khoảng 4,9 độ richter (thời điểm tháng 5/1989). Điều
này cố mối đe dọa rất lớn tới công trình.
II.4. Nguy cơ rủi ro sập công trình do xây dựng chưa tính toán đúng
khoa học, rút lõi công trình gây thiệt hại tài sản và tính mạng con người

nghiêm trọng.
Trong các công trình xây dựng luôn luôn tiềm ẩn các nguy cơ rủi ro trong giai
đoạn thi công hay cả khi công trình đó đã được đưa vào sử dụng đều ẩn chứa các
rủi ro này
Một số công trình bị sập gây tổn thất to lớn như: vụ sập nhà khủng khiếp lúc
15h chiều 19/12, trên đường số 19, khu phố Thống Nhất I, huyện Dĩ An, Bình
Dương.Trong lúc đội sơn nước đang hoàn thiện nhà mới xây, bất ngờ, cả 4 tầng
nhà sụp xuống. Theo thông tin ban đầu, ít nhất 15 người bị vùi lấp hay vào khoảng
8 giờ sang ngày 26-9, cầu Cần Thơ đang xây đã bị sập nhịp cầu dẫn dài 90m phía
bờ Vĩnh Long. Thiệt hại về vật chất lên tới 40 tỷ đồng, và số người thiệt mạng lên
tới hàng chục người bao gồm cả kĩ sư nước ta và nước bạn…
II.5. Một số tai biến khác như ô nhiễm môi trường, mất tài nguyên
rừng, làm giảm đa dạng sinh học
Ngành xây dựng cũng là một ngành gây ô nhiễn môi trường đất, nước, không
khí, tiếng ồn. Do sử dụng các vật liệu xây dựng như xi măng, amiang… ngoài ra
trong quá trình thi công việc đi lại của các loại xe chở vật liệu, sử dụng các phương
7
tiện may móc là nguyên nhân gây ô nhiễm không khí, và tiếng ồn cho khu vực.
Việc xây dựng các công trình đòi hỏi phải có mặt bằng xây dựng do vậy một diện
tích đất lớn sẽ được sử dụng cho mục đích xây dựng này. Đất nông nghiệp bị
chuyển đổi, rừng bị phá bỏ. Nhất là các công trình hồ, đập nhân tạo lấy đi diện tích
rừng khá lớn. Ở đâu có các công trình xây dựng cũng có nghĩa là ở đó có sự tác
động của con người. Các con đường giao thông chạy qua các cánh rừng là những
tác động rõ rệt nhất cho việc giảm đa dạng sinh học. Các loài động vật do ảnh
hưởng của tiếng ồn chúng sẽ bỏ nơi ở dẫn tới việc mất nơi cư trú của các loài này.
Hay các hồ đập cũng làm thay đổi hoàn toàn hệ sinh thái trong khu vực làm cho sự
đang dạng sinh học khu vực giảm đáng kể
Tóm lại, các hoạt động trong nghành xây dựng là một trong những nguyên
nhân dẫn tới các tai biến môi trường nghiêm trọng. Nó có thể đã xảy ra như lún sụt,
trượt lở, sập công trình hay đang ở dạng tiềm ẩn như động đất kích thích… những

tai biến này gây thiệt hại lớn đến tính mạng con người và tài sản. Gây ra những tác
động rất xấu tới môi trường.
III.ỨNG XỬ, GIẢM THIỂU ĐỐI VỚI NHỮNG THIỆT HẠI DO TAI
BIẾN NHÂN SINH TRONG NGÀNH XÂY DỰNG
Thực tế cho thấy các tai biến liên quan tới hoạt động xây dựng đều luôn tác
động mà đa phần là tác động tiêu cực hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp tạo nên nguy cơ
gây tai biến tiềm năng, là tiền đề cho các hiểm họa môi trường. Những tác động
này diễn ra thường nhật, rộng khắp. Chính vì vậy, việc đề xuất chiến lược ứng xử,
giảm thiểu đối với các thiệt hại do các tai biến trong nghành xây dựng gây nên là
việc cấp thiết có ý nghĩa lớn và thiết thực.
3.1. Với các cấp chính quyền từ trung ương tới địa phương.
• Xây dựng, hoàn chỉnh các cơ sở pháp luật, pháp quy, các văn bản hướng dẫn
để kiểm soát các tác động môi trường, do các hoạt động xây dựng gây nên, đặc biệt
các nguy cơ gây tai biến, sự cố, hiểm họa môi trường
8
• Phổ biến rộng rãi các văn bản pháp luật, pháp quy, các văn bản hướng dẫn
nhằm giảm thiểu nguy cơ gây tai biến , sự cố, hiểm họa môi trường do các tác động
nhân sinh, đồng thời giáo dục ý thức đối với cộng đồng trong việc tự giác thực hiện
các quy định nói trên.
• Tiến hành quy hoạch và xây dựng các kế hoạch thực hiện chính sách môi
trường đối với từng địa phương, đồng thời tiến hành thanh tra kiểm tra, xử lý các vi
phạm dẫn đến nguy cơ gây tai biến, sự cố, hiểm họa môi trường liên quan tới các
hoạt động xây dựng không đúng quy định
• Giám sát quản lý các dự án công trình xây dụng một cách chặt chẽ. Các công
trình dự án phải làm đánh giá báo cáo tác động môi trường thì bắt buộc phải nộp
bản báo cáo DTM trước khi thi công. Sau khi công trình đi vào hoạt động các cấp
chính quyền cũng phải theo dõi sát sao việc lập báo cáo DTM từng thời kỳ cho các
cơ quan co thẩm quyền xem xét. Xử phạt với các đơn vị không tuân theo dung quy
định
• Tiến hành bảo hiểm đối với các tai biến, sự cố, hiểm họa môi trường do tác

động trong nghành xây dựng ở quy mô lớn cho tới quy mô gia đình, cá nhân
• Tiến hành cứu hộ, viện trợ, giải quyết các hậu quả sau sự cố, hiểm họa môi
trường
3.2. ứng xử tai biến với các chủ dự án xây dựng và chủ thầu xây dựng
• Chấp hành nghiêm chỉnh các văn bản pháp luật mà nhà nước đưa ra cho
ngành.
• Thực hiện đánh giá tác động môi trường theo đúng quy định. Kiểm tra giám
sát, bảo dưỡng định kỳ cho các công trình.
• Khi lập dự án cần xem xét kỹ lưỡng nền địa chất, đưa ra các tình huống khác
nhau có thể xảy ra khi xây dựng công trình để có thiết kế hợp lý.
• Tính toán kỹ lưỡng về chi phí lợi ích mở rộng khi thực hiện dự án.
• Xây dựng các công trình với các nguyên vật liệu đảm bảo chất lượng, áp
dụng các kỹ thuật xây dựng tiên tiến vào thi công.
9
• Trang bị những trang thiết bị kỹ thuật cần thiết cho các công nhân tại công
trường xây dựng. Đảm bảo an toàn lao động cho công nhân. Mua bảo hiểm cho các
công nhân kỹ sư hoạt động trong ngành này.
• Có những quy hoạch xây dựng chi tiết nhằm giảm tối đa việc sử dụng tài
nguyên đất, tránh ô nhiễm môi trường.
3.3. với cộng đồng
• Nghiêm chỉnh chấp hành những quy định do nhà nước đưa ra.
• Với các cộng đồng sống gần các công trình có dự báo không an toàn thì phải
di dời hoặc luôn luôn cảnh giác với tai biến.
• Không xây dựng nhà cửa tại các nền địa chất yếu,không có quy hoạnh.
• Khi xảy ra tai biến nên bình tĩnh tuân thủ các yêu cầu của dơn vị cứu hộ cứu
nạn.
• Mua bảo hiểm cá nhân.
KẾT LUẬN
Tuy rằng ngành xây dựng có tác động tiêu cực dến môi trường. Nhưng đất
nước không thể phát triển được nếu như nền cơ sở hạ tầng yếu kém. Do vậy việc

làm thế nào vừa có thể phát triển kinh tế vừa bảo vệ môi trường là một câu hỏi khó
với các nhà hoạch định chính sách. Nhất là đối với ngành xây dựng. Việt Nam
đang trên đà phát triển nên đòi hỏi cần có nhiều công trình xây dựng quy mô và
tầm cỡ hơn để phục vụ cho việc phát triển kinh tế. Chính vì vậy mà phải có những
quy hoạch xây dựng thật chi tiết sao cho hạn chế mức thấp nhất những tai biến do
ngành này gây ra. Để chúng ta có thể vừa phát triển vừa bảo vệ môi trường, an toàn
cuộc sống của mỗi chúng ta.
10
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tai Biến Môi Trường của nhà xuất bản quốc gia Hà Nội tác giả Nguyễn
Cẩn- Nguyễn Đình Hòe
2. Địa chất môi trường của nhà xuất bản quốc gia Hà Nội tác giả Nguyễn Đình
Hòe- Nguyễn Thế Thôn
3. Trang wep cổng thông tin điện tử của bộ
xây dựng
11